Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 13, 4 April 1913 — KE OLA O HAWAII LAHUI. [ARTICLE]

KE OLA O HAWAII LAHUI.

O 'ke « k&a *e 1* ataia«A., bsjw tcacso i* e pono ai i kel» Hawaii cia»o e aeonoo ai m« k# *k.-;fc#l*. H*» raf'4 oīzlf> cc> paha, aoie t.o $ i:k<H aB4 .<* ftatao o feel* «ae ak* o k» o»aio « ttoe& m*i wna bo ia.: ft !naiots.a. o k«* p>ooasuuuM> aa <? io&o ai e h&okaiui & iea s knHko ole ko'a manao ro«r *o <rakoa e waibo r.r? fcoi i ko'a pel». aa» i kalī&e no ho] e lawe a masaLa:i a i ole be k»nm j<aJja ;a nana e ko-ia, a a*akai i k* ceo3fK> eo kekaisj maa azesx « pono aī i hrwk.ak.-i ose ia, alaiU u% ]oa» k& ame ka eiaoao malAila. O ke *>!& Hawaii l*hui aoJe ia iloko 0 ka m«*a hookahi wal« no. aka aia. iloko o kela ame k«:a Hairaii i kanau ia malqn» o kooa obo aloba t a ioa e hoohemahema ao« k»koa i keia kumu inanao. aiaila e kiki mai aoa p*ha aoanei ka wa, e aalokia aku ai ia mailona aku o keia m&o ailana oooa ka iooa ®ani e luipai lieleī» neī nu Q& welelaa o ka hoeua "Ka P»redaiso o ka Pakipika." A e hiki mai auaoei ka manawa a na kamakele makaikai honua e kipa mat ai nu kon» nao aekai asoha. a ninau iho.—"Anhea o Hawaii lahnif M a e hele no lakoo e holi ia oe mahma o koaa. mau mauna e ku kehakeha np| a. Juilo ntt kona maa ]Ali aroe «;» awawa. a meie ae lakou 1 kou mau mel«» hoohie malaila, a e pane mai na )eo knpinai "aole ia maanei;"—a i ole, heke ae !aJcou nm na kūla pa maloo. a komo ae © hoomaha roa na nlulaau a hoolohe i ke kani hone a na manu, a manao iho e ha'i mai ana lakou oou e Hawaii, —a. lei i na lau Hoobiwahiwa o ka oakele, ka pnnahele an i )ei ai—o na lan lipolipo i wi'i ia, a i hfle a puia i na a)a kopaoa o ka nahol»'. a iho lakou e hookena i ko Inkou makewai ma kou maa muliwai, » hoolohe i ka owe o**he ana o aa wai hu-ihn'i e kahe ana mawaena o ka pa'ai e ku haalipo ana T a ike i na i'a liilii e ola oli ana, a mauao iho e ike aku i na n"i o Haw&ii <* auau ana, aka, ao|o no malaila. ua meha pu ka na-hele,—-hele loa aku la lakou e makaikai i kona man wailele— mahalo ae la i ka nani luaole, a ike pu ae la no hoi i na mano wai liilii e kakahe makawal« mai ana nia na paia pali—me he la o hakoi lani e uwe ana i na kamaai> oa nana i lehei i kona inau kawa —nana ae Ja no hoi lakou ma o a maanei. ike ae la i ka popohe mai o na pua, a e hnlihali niai ana no hoi na aheahe Jan makani i kona mau ala, aka ua haman lakon i ka puana ana mai i kahi i nono ai o Hawaii lahui,—hala loa aku l'a lakoxi ma kou mau lae kahakai, nana aku la maluna o na ale kawahawaha e ake ana o ka ike akn ia oe e Hawaii maluna o kon papa heenalu. no ka niea, ua kaulana oe— *' ke kae'āe'a o ke kai huhu —e hoohoka ia ananei ia mau upu ana a ka malihini non—a e manao nnei oe ma ke taona o ka "V& Kukalahale * e īke ai lakou ia oe e Hawaii lahui e ola mauleule aua, iloko o ke Kulana kupihkii? Fi ae ana anei kakoa ke koena o ka 'ahui o kun makuahine aloha, o keia na kahoaka e kau koke nei, a o ke kupuino e haka pono mai nei imua o ko kakou mau maka? Aia ia kakou pilkahi no ka haina. Aia ia kakou ke ola ame ke o man ana o ka inoa nani o Hnwaii lahui, a i. ole, »ia no ia kakon ka inake, ame ka nalohia loa o ka hawauawanaia ana 0 kela inoa laahia mai na aekai aku o ko kakou aina kulaiwi o Hawaii aloha. Aloha no—ina o»a aku ana ko kakou kulana ma koia nma aku. ana kakou na n.i malihini e hehi-ku ko kakou one hanau, a e al . hookano t kona momonaf Ea. e pane »>>.u hoi kela ame keia puuwai aloha lahl1,: « wale iho n 0 anei iloko oka uaan i keia ma« uiea. n kapae wale ae »>e he wahi opeope ano oie wale la no uia kuonof Aole anei o ke ala mai o k™ -? ni r mea r akubi a hana i kona; kuleana hana. a 0 ka hopena ina e nnlo hkeia ka mauao pono iloko o | «ela ame keia mea pakahi. elik© l a me . ° p , 1 . t h . lhl . 1 mi, ° ia . a lilo i kaiila | uui e Inki ai ke huki i na ukana kau•i'lan? 5 na moku nunui; |alau., o ka w, no lana no ia o ke ola, aine a inau o\*-tfhvm ana—<"ua ola o Hawau lahui, a n» mau ke ea o kou «'ima i ka ponol'* mai T ka . niCa ''noean'' aia thea kahi i waiho ai o ke o>a o Hawaii? ih™ " n,,auao " ai » oi»" / h 'loa l "'aif P °°°" ■ he ° K ha'i mai ena pulapula aka "I" ame k a « Mahi" pehea oe e hoopulapula hou ai iaial Haina ia? Aole ,vaha e hoopiha kakon i na l n k: ' kako " i '>>»ah:wa mea mī2 i?, "k 'ka ,0 °« ka ln puka i Haehae. a lta welona o ka la k 0^ U ?' n ! 0 . n< ' "ka e pano k*. ™,' ka >° ko " h . B,n » ">a oka hana kn ° , ke , kiUUl »'>». »o!« mo ? ' o J", k<-k! ">> ano e ao, «ka, nj e ka hana kako» * pono ai. A i ko u. manao e nooooo nono a hoolala a poloW, a ha-l 0 ma m'aa u;> ■»»«>";>, knkula ke kahuahaoa a 0 nku me ia, alaila o ka hoP'"? * m ® ka h»a e loaa mai ana h^ aoo apnu *' »be ■""" " ».« »*> i 1 z\ '«la seia ame keia mea l-« v 0 ala mai a hoik. T k„ - T BO '»»»» 11. akea. U ho" ?.!rot a r o\ hM " 1 k " - £n J£r.:!"ir:„o. keia lahui. a kana i& v ?° 0 rww *«* , eka «» mahele he ?> a © kekahi he poe (( n; i'eh« ut iD , oa '' M, ™° Mei k «» ■»»»- k **i ole ike kokol a«"i r k .kot" ka hooh - k - Owai ka oi o ka uiaikai. o ke koko hoiookoa anei, a i ole, o ke koko huikau aneil lleaha ke knlana o ka lahui i keia wat Ina sole i maikaī ke kaUna, heaha ke kuuiu mai. a pehea e hoomaikai. hooin. hooholomtia f hoomahnabna f hou ai 1 ko lahail *

Ke Ike aei k.*.-onea- aist*a t»a a*i ke&A ®as &ic.sq * aa la«rai ka hai&& 9 k» stciuj e fedapi&£ i e* ko>justi ap-an o ke "•KjsafeJkuJt T ' & ao 13 ro«k 0 hoonaakieki kakoa i ka hmahoe'poa©paeo an;f k*tafcki pee e ae. aolaih, k* 1 sVa fi«; «a. * pak*hi eo ki kou i ki kakou saa hiia& milaoa o ketft bo a ka *a pooo. He mmu aem hoalamla noonoo waie eo keia, % malia 0 hna mai do ia i ka hua maikai i ka *» pooo. Ua haeaeīa aa maluna o na iepo aUoha 9 Hawaii n«i. ahe aloha ko * u bo Ka iahoi o ko*a makaahin#. & he ake nui ko'a e hoiomaa kakoa ma ea mea apaa 1 lea » ka pono. & «aa o ia m*a la ke ike nei aa i ko'a &awaliwali, oiai aole e biki ia'u hookaiū wale iho no. aka, 0 ka aiaaa ke "Ola o Hawaii Lahai/' "aia ia maiuna 0 ka bo£aa o k«*la ame k?ia Hawaii. a i«a e ala kak<« me kahi koena ikaika o kakou i koe alaiU, malia o aJoha mai ka Mea nona ka mana, anie ka kooaani mau ioaia ia ao aka, ia ao aka f ka Mea hoi i kapaia o 4tAloha Maa Loa," a kokaa mai ma Q ka hohola b«a ana maī i Kona lima e hoola 1 ke koena i koe, a malia o omamaka hou mai ia, a ala, a halii a hoomalumalu ae kona mau lala ame kona maa lau. i na paa>ia i lahi, e hoomaha malalo o kona mala. Ma ka nana akn, eia kakou iluna o ka mea kaupaona kahi kanpaona ia aī. a ua ike ia no hoi ko kakon mama e, a heaha mai ke kunru o keia hopena? E ae ana anei kakou e pa kakoa i ka pohaku a ba'i ma na ninau like ole! Aole loa pela. E pa anei kakou *i na malihini ke ninau mai 4, He lahui ola anei keia?" A o ka hnina, "aole, ke make ne»." Ke ninau mai, "he lahui o!a kino maik:*i anei keia? A o ka haina, "Aole, maniua he lahui ola kino maikai keia, nunui, a ikaika; aka i keia manawa, o lakou ka heinna kiekie ma ka loaa i kela anie keia ano ma'i." Ke ninau ia mai "He lalioi hanau nui anei keia?" A o ka haina. "Ae, aka he make wale ka lakou keiki, no ka mea ao'e o lakou ike i ka malama ana." Ke ninau i.a inai <4 Xo koaha hoi i ike o)e ai lakou i ka uialama ana?'' A o ka haina, "Ka! no ka hoolohe oii> i ke a 'oia aku, he puni i na kauka hoopunipuni, he puni i na hana hoooianamana, ame na hana kahuna ? a he noho iloko o ka naaupo." ' Ko ninau ia mai 4i He poe hoopono nnei koia ma ka lakon mau hanaf" A 0 k:< luiina, 4< Aolc, lie nui wale o lakou 1 hoopauia no ke kolohe, no ka hele i ka lealea. ahaaina, ona lama a hoopau , ia, u 0 ka iakou mea nui 0 ka»ai ka 'lealea aine ka palaualelo. M ' Ke ninau mai "He poe naauao anel i kekahi manawa lakou? "Aoka haina, <4 Ae, he kakaikahi wale no nae." "Aujwe, no keaha hoi?'' "Ka! Aole hoouna, I a hooikaika o keia poe i ka lakou mau \ ko,ki 0 h elo ika naauao, he hookuukuu | wale iho no, nunui ae la, hele na keiki i kumakahiki a o na kaikamahine hale i ka laiau i o a ia nei." Ke ninau ia mai ' 1 Aole no ka he wahi hana kaulana a kekahi o keia lahuil" A o ka haina, <<He hana kauana no." Heaha? "Mamua aku nei, luo ka eo moho kaulana apuni ke ao nei, ma ka "hoohei hipi," a ma ka a u kai," "Oia wale iho la nof" wahi aka mea niaaa. Ao ka haina. "Oia wale no i keia wa." Ke ninau ia mai "He komo aaei lakoa iioko ona hana kalepa?" \0 ka hama, "Ae, he kakahikaki loa, o ka hapanui he poho wale ka hui u kanaka Hawaii." "Auwe, n 0 keaka hoil" wahi a ka mea ninau. "Ka! he poe kokua ole keia i kekahi me kekahi ma na hana kalepa, e ake no lakou © hele e kuai i ka lakou man mea e makemake ai niai na Pake ame na lahui e mai. he kokun lakou 1 ka hanai an a i kekahi i ka i'a ke maalo ma ko lakou ? ka oke kokua ana i mea {, u lpu i T ai waihō na, he ole loa." knkn,', Hai J ra, i 1 lahui? eae ana anei «I kū , k ? n 1 keia mau nina " » na malihmi e kipa mai ana ma ko kaDei » a 0 keia na hai °a » a £» b a A k - U ai ,a ,akou » alai l* e mn V. m J • 11131 anfl ai,anei ,akou » Hun? n f?h i r. n < V an . a ae 1 na mna V*- • 1 u1 no laliui holo™»a keia, eia ka he lahui lopa-haalele-ih E i aC u ana anoi kako » e mau ko lakou hoohaahaa ana ia kakou, me ka i ana he poe piha poi kakou," a e kuhi mai ua hma, me ka i ana, "aia ua poe Ti il® ae '"•"-" ke ™WJo noi," Lt, au na ,eo akaa ka hene--s®-"; „ p x. a . l , ,un,i ' " Nana ' M"aenīmemi'l?'"' 0 " e ma " k «a mau r» hu 7 e t mawae °» o kako» me na Ko'„ manao ke 101.0 noi a„ i ka onKou ma« "Aolo. «ole loa au e ao e ktn keia man alina maluna o Ha"".a'". °a,a° h ° lakoo fha ' W 6 kokUa "»» i* e i«\X k SkfīiTi P w ana * k » popo ke ala e hana a? 0 ' h ' kl ke ma< " ,^ ai .\X O maTt O f. TO X U u mo k / ' ««. i hana ai, i ike ,', ka ® ka mea aole o\i makemaL * ' ~?° 1« mai no kS2,t 1. Pel ?' | ka ?a e ; onkon he pololei ua i hoahewa wale ana aka ? a I mea pono aL ;l * m:th ' I I e kaikai ia oeTmua. a i? u £ ! noo haiki kakon. no °- N'olaila ke hooki nei' an • K<ua Tra, a oili hon akn L? Ro poomanao. •' Na keiki , 0 ke ; nnolana o ke o U«°\ ka , i»« k» kooilina - lioolanpa *i ana i v ft £fv .A ma laiwi m„ 1ak0,,. P koop®,. SJns . k "' 0 I-lhoi. 13 ai Ip. kon moiīo kaiUae, •? 0 ana :« ' a. K man si k 8 »« ks j pono. v * P 0 , k a i r - W. KDTN'KV. | Maloko oka paka kinipopo A j ka ka hora ekola o keia anwina Ia Saihah ae, e nlele at ®a hni kiaipopo A«ahi ' me k& hui o oa koa P*ei e . | ka hale pnpule. a ma Kawa ae nei ea hoa o U aha&leio kahi i makai* kai ai iioko o kel» man la akv aeL