Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 15, 18 April 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

hc matia6 no anei kekahi ou, e aa ana laua e hua'i ae i mau meahuna ?" t auanei ke kumu e hua'i ole ai. ua hiki ia'u ke hoD'xikina ka pāa ole ana aku o'ko laua mau \vaha. Kc hoomanao paHa ōe no kēla keenamakekihi loa o ke kakela nei ea?" ; !f*Aū\le ō kela keena hoomainoino anei?'* VG.ua keena nei ka'u e kamailio nei. a pehea he mau ku-e a::a & kefc?hi ma kou aoaor" * ke ana o Sana Paulo, aolo a'u mau ku-e ana aku n<> kt;ia 01jtī au.e Kikila e manao nei. Xa kela puuln kanaka omokoleo. i hgo4io6,m|fi ia'u me kuu kaikamahine, a o lakou no ka i imi mai e pepeHi ia oe ma keiar kakahiaka, aole anei ia i lawa no ka hoila ana jriāl i v ka rt|anao inaina a huhu iloko o'u no lakou? Ke kahea nei n«k£ au ma Ka inoa o kuu Akua, aolē au e pana'i aku ana i ka ino no %» in<\ aka i wahi e loaa mai ai na ike no kuu kaikamahine, he pono > HookAuia aku na hoehaeha ana maluna o kela mau kanaka a eliia!" ilaila kli okea ae la tia Ela nei i!uha a hoomaka ae la'e holoholo, me kapth»'iifctta miinao pihoihen.. ' ' ' ' j>clā, aoie J a kaua hoohakalia hou ana iho i keia manawa. akaeiawe aku a hoophā maloko o kela keeiia, o I<a mea ia e ikeia 'ai o ka lauā misiona o ka h<X)unaia āna māi," wahi a Kikila me kona ku ana' aemo li'oCihihav' ■ : *"Alia.-kiua e pūpiiahnlu loa, nianao no anei oe e ae mai ana laua e |K>ikc i ke ano rt ka laua mi?»i6rta Vr*a I\oounafa ana mai "nei?" *Hf&ha ātranei "ko laiia m£a e hoike eile mai'ai. ina e kau aku ana hājhihVlitom'dinoffiri nialuHA ei faua? Ke mahaoio nei au. ua maopbj)b nola liiia r lcahi"i>.kela rltbku'hia ka'po'i hala, a pela h«>i «ne ke *fld o tcA laua mislona o ka hoounāia ana mai nei, o ka'u wale no e nei ia oe. mai hopohopo iki oe no ka hrx>kau ana aku i na hoefiseha ana maluna o laua, o ka mea ia e ike ponoia ai ke ano o ka lapa hana." " / Vih4 i? hoike luKipunipuni mai ana oia, heaha iho la ka kaua mea tdai tfoa ka hoehaēha ana aku i kela mau kanaka?" ''He hAha maalahi ma ko kaua aoao. ka imi ana aku i wahi e loaa potlo ai k'o laua h(X>;>nnipuni ame ko laua hoike i ka oiaio. E hootrtainoino pakahiia laua, a o ka niea e hoike mai ana i kana moolelo rh"ki ka kekahi mai o laua, e hoomaka hou i ka hoomainoino a)jt ,; walc no a kulike loa ka laua mau niea e kamilio niai |T;'fena 'iha'A'iīHiō'&kii , k&ua,' ; hV.Tt6irl& : maiiatlt* i ka mea oiaio a poiili!?^i/tkkiil<a:hitfa iiVAV'i#Han& J'ka lālia Uiau' olelo. heaha 'ka' int&'l#Ak lā' 'ihanh kkluknmihioino aku i kela mau f lttki irf laiiā 1 ? kfe*lciiWiaftlit>*su,*'diat ,, tia hOdpaairt aku nei laua Iba ; 'KeK^Hi'HW kekahi.''• ■' te';*ke i kela nmu kana^a, aku vf ai 1« kiiia ,fce ant? <5 ka laua hana o i^l*^ratti('"mftr i 6 ok,*" aiiiila''6 ! oilif ak« 14 no ia o Kikila lea t!fkrili J &Ha iiictf b k# 'J£hT nfik!ic»|fe . het ht'lf ,'ikti ; 'lā id ! a 'k<3Kokf ; r kt»ena ! hookaawaleia knWfaii m' mm mw V.*ole loa'au i hookWWi IWiV < l^Mf , 'hdi c hHfc4!ihftfi tna keia kakela, a ilikl 1 i ■ di'Vnk"haWA; &'#'A h & keia a'n e hooWaW W k?la'•W&n&''hiāi k(\iolti k »māi," me lako no ♦ na 'aTma*& liiia;fitijli<k)ho!o «iia; o ; Kena ka i' hpiho ua keena tifcii a mahopē o kōtia alaalawa ana ae i na mea i'p4U k^ena l Vakv\lftt Kikila iaia, i ka - - "ll« mau mea ka'u i mahao ai e ninau aku ia oe, a pehea la e ae aua inei oe e paiie inai ia'u?" '!Ē 'I)tnau mai i kau mau "tea apau i manao ai, a na'u ia e noōnoo ina pallk no ko'u paue aku ia oe. a pane ole aku paha." īsa mea mua loa a'u e ninau aku nēi ia oe o ia no keia: Healia ka hana nui i h(x>uuaia mai ai 'olua 110 ka hele ana mai e hui pit me nav>ai olua i hoouna mai?" "Na. Gala "Pamela maua i lu>ouna mai," wahi ana me kona pane ole aku i ka niuau mua a Kikila. ."O/kan !u> ia o ke koho mua ana, na kela kanaka olua i hoouna ih»!,' a ! heiliii k*a'hana aha o ka hiakemake aua ua olua e hooko mai?" • hcV kiili i r iiiakernake l ai ia ma'ua,'koe wale nt> b kona ana ntai e hfcle rtiai maua e huf ph me 0e.." lioao 6e e hnna akir i kh olua hana o lf* hooimaia 1 ana mai, * ninau f akti uei au fa 6e: lleaha fca Gala TanVela hana i makehiakt; ai iā olua e hookau mai nialuna o'u? , \ ,s Maia tfaht, aole a\t e paiie akū att& i kena ninau au e Mr. Kilana!" , o kau pane ia ea, nlaila e hoehaeliaia'aku aha oe, hnalia o kou kumu pahā ia e lvr>ike mai ai \ Uekahi mea?" -• M mai i kau mau hana hoomainoino apau maluna o'u. IOi«! iōa ia he inea e owaka ai kuu \vaha a hoike aku paha i ke ano t)'ki maua ' ( "Ul maovx)po ia'u, ua hauhoaia oe a paa malalo o ka hoohiki a ke kapena o kela [niulu oki puu o oukou. aole K>a ke Akua ma k;: lini t ae aua ia mea e hoopaaia maloko o ka lani, oiai he h(X>hiki Wt*i ku-e i ka pono a i k* aloha hoa kanaka, a e ku-e ana hoi i k<m f'"i he kanaka a ke Akua i hana mai ai. Aia iloko ou e Keha. ke aku au i ke kukuniia o ka oiaio mahma o ko umauma. l'a opf>jw> Uu, Ust hoopaaia oe malalo o kela olelo hoohiki e hana m i ke karainla pepehikanaka, a Ua hoole ae oe i ka oiaio a kou i a'o mai ai iā oe, a peliea e ae ana anei oe e hoike mai mea pololei wale no?" *, n\n o k&u hookikina aha niai ia'h. aole loa ia-he nWa f nc>ike aku ai ia oe i kekahi meā» r wāhi a Kenā me ka leo kuoo. eK'o keb pane ma ka aoao o Rena. ua haa\vi aku la o Kikila i ka hoailona i tla kanaka elua o ke kauoliaia ana aku e hele pu mai me ia, alaila haomakaukauia mai la na liana hcK>mainoino* no ka hookauia mai nialuna o ke pio. Aia he elua mau kanlahao e lewalewa ana mai kekahi kua j\tti, a tna ka piko o ua mau kaulahaula. ata tnalaira he elna mau hao h«>?. |[>aA uo na liiha i liwpaaia me t\a kui ko4u. Aia hoi ma kekahi kua hul, h*-m»u kaulahaono»i |iki? ne la me kela no ka hoopaa ana i na wawae ame ka u-ha, me na kili ko4u no. e noke ai i ka' w ili. a hiki i ka uwe maoli ana o ka maoliia ana me kela. mau liao J ka eha, i ka makankau ana o kela inau leaulahao. o manawa ia i hooai na lima anie na wawae b a i ka ike ana aleu o 6ikiU» ua makaukati na mea apau. 6 ka wili wa!e akn no koe. i na tl ua i aku la oia: haawi aku nei au ia oe i hookahi manawa i koe no kou pane i ka'u ninau: E hoomanao, ina oe e hoike mai ana i na • no, aole loa oe e feoomainoltioia. aka hoi nialio t ->e .«iele ana aku i kott kokoolua, a i kaokoa ae kana mau h mai, alaila e h«i>*komo houia ana olua ma keia mau

iiana h.>--niai!nata wale no a' kuiike ka o!ua mau pane. ma ia • ano v. a?e ph;* eiv .kuuia aku ai. me ka hoomau'hou oleia akU ona h-ehaeiia ana. K hoike mai an.?, [leaha ka hana a Gala Tamera " ka h«»oiina ana mai ia oiua ma keia kakah^aka? Xa. r ia waie rnai b nc« o Kena maluna o Kikila, me ka pane ole maī,; a > :a ka ua o Kīkila. o ka i hou ana aku: "He hookahi mana,wa i? k*»e. < > h «>koia n»> ta o keia mau mea hooinainoino a hpehaeha ma- 1, ]i:na «>u. e pan-e :tiai ana anei oe i ka'u mau ninau?" > \o ka minuke Ivv>kahi ia kakali ana aku a Kikila. aole he mea a par:eia niai o kana ninau. a ke halii la hoi ka meha k'L'ia keena. aiawa i haawi aku ai ke kanaka opio ika hoailona no! ka w'liia < na kui ko-lu. a ia wa i loheia aku ai ka leo uwe kapalili o Kc?n i ka lr-► »h > ana ae r.ie ka ehaeha: "i*. pa::t r.:ai i ka'u mau ninau apau, a e hookuuia no oe mai ka J • 1: vhaci!a sio;:ia ' l\ A 'L' i:u na«* i:i he mea no ua o Kena e pane mai ai, a ia wa i haawi fj )■ > i ;.ki; ai !C ki!n ika hoailona ina kanaka elua. e i nar| k-H. a ia wa ua > Kena i wikiwiki inai ai i ka pane a'ha: ,j ī: ii«:iiau r:iai i kn hoehaeha ana ia'u. ua hiki hou ole ia'u ke h -.nanawanui ih,v i kau a mea oka ehaeha! E hoike aku ana au'j : ; a mea a*.ai; :nc ka oiaio loa," alaila wili houia ae la na ko-lu no: ka h >alualu ana i na h:io mai na lima ame na wawae ae o ua o Krna. a «» ia ki ;:a k:i::aka uei oka pane ana mai: , "Xa ( iila T:;:uc:a mauii r.o maua i kauoha mai e hele mai no ka|j pe;>ehi ana ia oe a make loa." * | "A lieaha ka hoi ko olua kumu o ke Ici ole ana mai ia'u me ka i (>!i:a mau pit panapana/* , ! I "He hana maalahi loa ia na. maua ka hooko ana ak.iu.eta nae uaj; paa inaua malalo o kekahi olelo hoohiki, aole e pepehi ia oe malokoj o ka Ululaau. o loaa pono auanei ka makou mau hana kolohe, e lawe maua ia oe a hiki i kahi kaawale loa, o ia no kela awa e ku \ 'iiiau nei o ka Kanaga, ilaila mauf e hooko aku ai i ke karaima pe- j pehikanaka. a kiola aku i koii kino iloko o ke kai." i S "O. lie ku maoli kela niau liana ika lokoino!" i hooho ae ai ka ; ' E!a me ka piha me na nianao pihoihoi i ka lohe ana aku i kela pane. "Aole anei he elua mau kaikamahine o ka laweia ana akw a hoo-i k:ui maluua o ka Ranaga nia ka po aku nei i hala?" | "Ae. aia he elua īnau kaikamahine maluna o ka moku i keia ma-1 , naw a.'' . • , i I keia manawa i ku koke ae ai o Kikila iluna. me ka nee aua | aku imua he hookahi kaina wawae. aia hoi kona mau maka ke hulili; ; la i k ui a mea o ka piha inaina. alaila paue aku la: "ile houkahi a'u ninau aim nui i koe'e waiho aku ana imua oū. aj ke makemake nei au e pane mai oe me ka oiaio loa: ,4 lhea, a ika i i manawa hea i kauohaia niai ai olua no ka kiui pu.ana aktt.nieL.ko , olua liiau hoa maluna «> kela inoku?" j l"a kaualua iho la o Kena ika pane ana mai, a iaia oka ike ana | mai i ka liaka pon ( > a'ai oka Kikila nana ana maluna/t)na, ua kulou iho la k"isa po;; ilalo m*i ke ano wiwo, a oia nae kana o ka i ana mai: i "Iv kumakt:ia an'ei au i ko'u mau hoa?" « :..-,• „ ' "ileaha Auanei kn'u kumakaia ia lakou, o olua ka : tt e ' nei i ke l:iuiiaka : ai:i e ko olua niau lioa, ma o ko i>hta.hQounaia?aoa< flsai ma keia ni : si..na ]>e:>ehikanaka a olua." i- ' «>lelo mii •> (.hila 'l'amela ia inakou, o oe kckahbo nakanaka-;, j kuuiakaia pelu (:a i kauoha mai hi-o maua «a niep e hele reai eehoō?! jko i kel.i inisiona." ' L j ■ •».-. n j | "lla. h:i l Akalii a hiki ia'u iapatv ,M j i i hooho a-j ai o Kikihi, a oia kaua o ka hogmau hou ana aku i ke ka- | mailio a:m: * . *s /; -. r : | "t\e U'.īke aku uei au ia oe, hft'lionpum'smu ino 9«:Qals [.'i amela ia i-:!ike me ka loihno ana, p«la(i»o ka paa - o kuu mauao, he hana okoa loa |can»/i t«(4tfao ai e hooko m'ai. £ pane':mai nao i ka'ti ninau : " • p su7r ;: kc j<*L'a kunana ihu la r> Kena, me koha makemake oU t, j\a ' rinau h -u a Kikila e waiho aku anar, imua ona, a no ka-ike ana mai i '"ka leha ana aku o k:t'nana ana a'Kikila, ma kahiiOiina k*tiaka;Aluaj je ku mai ann. ua wikiwiki' koke mai la oia i ke(^a^iailio:^«a^ l'pane ana inai: ' • : r | • "Aole o'ti nmkemake .e liookhu hou mai oe .i ! | maluna o'u. a ke 'hnohiki aku iiei au imua ou, e pane no au i .kaii r ;Vkiu ninau: i ka nuinawa liea, a i kahi hea olua e hui hou aku ai me r ko ouknu inoku?" •: ■ . . 1 "E kipa h.Mt mai ana kela moku o makou ma Lolana ma ka hora i; umi-kuniamalua o .ka po o keia Poalima ae. alaila o ka waapa ke , hv lo mai ar.a iuka nei o ka aina no ke kii ana mai ia maua, o keia . ! ua ir.ca„i a -likeia mawaena o mauā āme Gala Tamela.""O keia k:i Poalua. he mau la okoa no e kakali aku ai mamua o I ka houa aua mai i Ua l T oal : ma. a ihea ka waipa e holo mai ai a hiki ;i k*votua loaa aua mai? lle wahi maopopo anei kekahi a oiikou o i'ke kukakuka a'ua?" ; "Ae. e ho!o po'».lei loa mai ana kelaWaapa no kahi oke ana, kela | wahi i.iuaa ia nnkou i ka hoolele ana i na waiwai i kekahi nianawe.": | *'l.a rau ae la i:o ka'u mea i niakemake ai e ninau aku iaia, e\\ ; wehe ae i ua hao i h >o; aaia ai ma kona mau lima ame na wawae,-' ae ho hoi aku :n : a maloko o kona keena paahao, me ke kau pu anā i | j;ktt i laau ma \r\ v,ahi i eiia o kona mau lala." ■ ! 1 lo'hoiia aku la o Kena noloko o kona keena hoo;?aa, alaila. lawe- lj ia mai h k kokoohia. ! „ Mi kela m:uiawa nae oke alakaiia ana aku o Kena iwaho e na ; kanaka a hoih .iia aku in, no ka hoopaa ana maloko o kona .keena paaha»». ua huli nn: la oSa Uilama. a i mai la ia Kikila: "He ana . anei kekahi n.ea a Kena oka pane ana mai nei 110 kau ninau-iaia?" "Ae ho atn nni kela. aia nta Ka aoao hikina komohaua a ke Jcai-£i ;kuoko. a nn ka'n hoomaopopo. ua hiki aku kona kahi } oka hookahi haneri Jvapuai. I kekahi matt manawa, e hoahti ana 5 lela nu.ilu i ko i:\kou mau waiwai iloko ōlaila ke hiki ole.ia lakou ke halihiii I a iuka oka myliwai. Aia nae ma ka waha o kela ana, he ha;ki īoa ka puki e komo akn ai iloko. a tta hele hoi a paa oniua-o , ka waha me r.a laau. e hiki ole at ke ikeia aku, he hana kekahi inalail i." i hoakaka pono aku ai o Kikila i ke ano o ke ana a Kena o ke kaniailio ana mai. "Ao!c !oa a*.i i 1 hf mna n:> keīa aiia, akahi wale no.i keia la." "Aole no he t>oo e ae i haomaopopo. aia he ana ma kela wahi, o ka i '.U'ii) wa!e n»> j> ka p*>e hoopae i na waiwai ma ke ano malu. e . hoop-au r.ae kaua i ke kamailio ana no keia mea. { tiha! nei ka lua » na kanaka. a e ninau aku lioi kaua iaia, heaha mai ana \ la kaua pan.. ua kulike no,paha me ka kela kanaka aku uei o*laua ; « a i «>le, he oki a n > paha kana mau mea e pane mai ana." j la ana inai o ka lua o na paahao, ua alaalawa ae Ia oia I o a i kona ike ana aku i.ka waiho mai o na mea- i hana ku ika hoomaka'uka'u. ua naka ae *a kjna kino me ka haaluiuf,l Y. A ny<\ k >vsa hekhelena. e hoike okoa mai ana oia. i kona :nake r!e. e lv>:;knuia mai kekahi hana h<x>mainoino maluna onau }± "A\*iu\i <-e e kuu r-aahao." i pane aku ai o Kikila. me kona nef£ akw i% k> k- 4;e iiv.ua oka mea ana e ake aku ana e.ninaii. ko ivy > nei o keia ke.ena kou kokooHia, a ua pane mai nei oia*t s lau iimau apau i waiho aku nei imua ona. eia nae mamuli uale no ia o ka n k i i ana aku nei •> na hana hoeHaeh* 1 maluna ona, a hik» t Ika ow'aka *>k k» a*vi niai nei o kona waha. E waiho aku ana no au . ••a mau nuun nau e pane mai. a ina no ke knlike o kau mau ] me kana. alaila aole oe e hoehaehaia aku, aka nae i kaokoakau pane ka Keu:\ mai, alaila e ninaninau kaawale houia aku ;»na ♦ lua. ua nia j j 3 ane ; j a inea a*u e kamailio aku i.oi• * , i (A(4t « oau.' I » i