Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 18, 9 May 1913 — AE OKOA HE EKOLU MAU PILIPINO POWA I KE KARAIMA A LAKOU I HANA AI [ARTICLE+ILLUSTRATION]

AE OKOA HE EKOLU MAU PILIPINO POWA I KE KARAIMA A LAKOU I HANA AI

ftho«e*i:|)o o. ka poke ana o ka oihaak&ku o |<ei;v kulanakaiilialc 1 ka ma aJ ,i fr no Mii ! V Jf e 8,1 a ' ' irl l»i|ii :-i - ka pepehikanaka, uana' i hoolilo aku i na o!a ekolu i moepuu Vf)Vif|i '])C«?a a ku |'(X> lokoino, \m ktr mnnnwn e ahuwalo ai na mea pohihihi apnu i pili i kela karaima, ma o ka ae okoa ana ae o kekahi mau Pilipino ekolu i ke karaima a lakou o ka hana nna, imua o na makai, ma ka Poakolu nei. He hookahi o kela mau Pilipino, oia 0 Domingo Ro<lrigues i paa mua i ka hopuia, me kona hoolo paakiki ana ma na ano apau no kona piU i ka hewa, eia nae, ma ka hora umi o ka Poakolu aku la i hala, i hiki hou ole aku ai iaia, ke huna i ke karaima i hanaia, a ia wa i hua'i pau mai ai oia imua o Makaikiu MeDuffie, i ke nno o ka hanaia ana o ke karaim'a weliweli, a ma o kana mau mea _o ka..hoike ana ae t i-paa hou tnai ai he eluk man Pilipino iha ka auwina la no o kela la, oia o Celej«tino Manalo ame Miguel Manigbas. Ma ka nieleia ana aku o na Pilipino hou o ka paa ana mai. he hookahi o iaua oia 0 Manaio. i hua'i pau i na mea apau, me ka hookolo hou ana aku o na makai, mahope o ka meheu o kekahi Pilipino okoa aKu, a raa kela {»o ana iho 1 noho mai ai o HiUlo Baul>i.-<ta iloko o ke puhi, me kona hoike okoa ana mai

i k<»na ko'iio |ii! ana il<>» u ka ' ;ir:i īiua. Aia ho inau uahi i fil;<' o!c ai o na a tia }"»wa o ka lioikr a:ia ;«o in:ua o ka oiluma mnkai, aka ma ko ano iii!i nao ua hiki <>},- kanaluaia iko, ku pili i'o ana o kela inau l'i'i piuo i ka h* wa pnwa. Penei ka mooielo e pili nna i ka hanaia ana o ke kaiaima: Ma ka po o ka Poakoln o k.i puU» aku nei i halß, m hui ae la he eiia niau Piii[>:no ma kahi hooiulu o ke kaa uwiI;v ma Kahauiki. a malaila i hoolal'iia ai no ko lnkou komo ana nialoko o ka halekuai o Ah Kani, a aīhue inai i na waiwai oloko. Ilaalele akn la ua mau Pilipino nei i kela wahi, a hrlo mai la a kokok»> i kahi o ka halekuai e ku ana. alaila kakaH iho )a a hiki i ka mahihia ana ino k.i maaloalo kanaka ole. Aia kela ma ka hapalua o ka hora e'iwa, a i oU\ nia ka hora umi paha o ka po, I ka ike ana o kela mau Pilipiuo ua malu ke kula. o ko lakou manawa i» i hookokoke aku ai ina ka puka o ka halekuai, a oiai aole i paa lba i ke }mniia i na papa, mawaho aku rliko me ko ano mau o na halekuai _o na Pake. r,a komo aku la. ua mau Pi'li'ino nei iloko o ka halekuai. Maloko no o Ali Kam kahi i noho ai.

a ma ka rnmi hoi mahopo kana wahine. a no ka hooko an:i i ke kamiina pepehikanaka o ka hoolala niuaia ana e kela poe, ua hoikfc aku la kekahi o ua mau Pilipino nei, no kona makemake i mau apala, a o ka eu mai ia no hoi ia o ka Pake, no k e kii ana i ka apala, o ka manawa nae ia i houia nku ai kona aoao me kekahi j>ahi loihi. Ua kulana aku la ka Pake ihope, me ka paa ana o kekahi lima i kona wahi i eha, a hoomaka aku la kekahi lima e lalau i kana hainave, eia nae o ka vva ia i lele mai ai ka nui o na Pilij»ino maluna ona. a pepehi iho la iaia a make loa, me he kaualako ana aku ma kekahi wahi, oiai nae ua helfe kekahi o ua mau Pilipino nei a haukae i ke koko. I ka lohe ana mai ka wahiue i ka haluku oloko o ka halekuai, me ka ike pu ann mai i ka pepehiia ana o kana kane, ua oi'i aku la oia holo ma ka pujka mahope, me ka paa ana i ka 'pu panapana iloko o kona lima, o kona wa ia i alualuia aku ai e kekahi o kela mau Pilipino, me ka uumiia o ke kani a-i, a hoihoi houia !a noloko o ka rtin?|i, nie ka liouia' ana aku o ka pahi iloko o kona puuwai, • O ka lakoii 'haua hope loa, o ia ka lioke aha'T ka huli 'ialoko o ka halo: kuai no ke <l'a¥a " ahVe na waijvai piaka-. mae/ rtie ka' tiiSve ana i na mea apau a' lakou i ike 'ai li£. mea "waiwai no lakou, {llaila haalele aku la i ka halekuai ine ka holo ana mai no kahi e loaa ai ke kaa uwila no lakou e holo niai ai k 110. ke taona nei. Mamua nae o ko lakou hale ana jiku ; no ke .kau aua iluna leiola AM'aku la i na p{!lii > lS'Tiko\V"īToßo o kekahi ulu ko-lu, a ma ka hiihia ana mahope mai o ka loaa. ike i na makai, ua loha Ift\U la 115 hookahi palii, a koe aku na pah'i e ae, mamuli o ka hihipe *a o na ko-lu ma ia wahi. Ua paa ka manao o ka oihana makai e lawe aku i ka hookolokoloia aua o kela mau Pilipino maloko o na aha ko'okolo Teritore, ke loaa mai nae kn aeia e na luna aupuni federala t ..oiai ma Jke kahua hoomoana o na koa hauiki i hanaia ai kela karaima, kah£ i kuleana ai ke aupuni fe<lerala, e hoolohe i na hihia apau e oi'i mai ana ma na kahua o kela ano.

Oko kii Jtoia ona Pilii'ino Kkoln i iso W. f> r\ Low.m. :i {>•■»,• ka !';i o!a m-u. (» i <•!>,...{ imo Manalo. nm ka bemaj Domil)go mawaona, a o M ma !.a