Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 18, 9 May 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

"Ke hojK>liopo loa nei au aole paha e hiki ana i kela keiki ke mai no ko kaua t>ono i keia manawa! U ka'u wale no e noonoo nei.i heaha hou aku la ka'u liana ia Gala Tamela. i wah: nona e hoopilikia ole mai ai maluna o'u?" | "E hana e kuu Mahela, eia aku o Hale Mila ke hele hou mai nei,"| a ia manawa no hoi i hoea mai ai o Hale me na m&ai na laua nei, a| iaia o ka waiho ana mai maluna o ke pakaukau, a wehe ae la i ka umoki o ka omole waina, ua pane mai la oia: "Ua hoea mai i ka manawa ma ko olua aoao e na Icde e hai*i ai no ko olua pono, o ka'u wale no e i aku nei ia oh:a, e hoolana i ka mauao. a e koa olua a e wiwo ole hoi, no ka mea ina olua e maka'u wale ana, ua aneane e hiki ole ia makou ke haawi aku i na hoopakele ana ia olua." "Pehea maua e liana aku ai i pakele ai mai ka mana mai o keia kanaka?" wahi a Anela me ka leo malie loa. " "E hioke inai oe iau i ka maua mea e hana aku ai, a ina eia iloko o maua ka mana e hiki ai ke hooko aku ia mea, alaila aole loa au e hopo ana i ka hooko i kekahi mea e loaa ai ia maua ka lanakila." "Auhea olua e na ledc,' wahi a Hale me ka huli ana aku imua o Malnla a hoomau hou aku la: "O ke kanaka i hookohuko'nu iaia iho ma ke ano he kane nau, e hoea mai ana oia i kekahi nianawa ma keia hoj>e aku." "Alaila a«le anei oia he kane i mareia me a'u malalo o na kanawa/ o ka aina?" "Aoh' loa oe i mareia ma ke ano |>ololci me Gala Tamcla, no ka mea ua hookikinaia aku oe e kela kanaka i wahi e hookoia ai kona niau manao epa apau ,a o ka lua, o ke kanaka au i kuhihewa ai he kahuna puk\ o kekahi 110 ia o na knnaka p<»noi o Gala Tāmela, i hoonalonalo iaia iho iloko o ka aahn q ke kalumapule nolaila o ka'u e olelo aku xm ya oe, aok oia he kane nau'." "Ke hoomaikai nku nei au ia oe e Hale no keia mau mea apau au | o ka hoike ana mai nei ia'u," o ka palulu ae la no ia o Mahela i kona nuui lima ma na niaka- * I Alawa aku la ka Hale uana ana iluna o ka oneki, a no kona ike ole aku i ka maaloalo ae o kekahi uiea, uolaila ua neenee loa mai Ja oia; a kokoke ma kahi ona kaikamahine e uoho aku ana, ua lalau iho Ia oia iloko 0 kona poli, a unuhi niai la he elya mau pu panapana, me ka paue pu aua mai: "K paa aku oe i keia pu," wahi ana ia Mahela. "Eia iloko $ keia pu kou paH'kana rure ks t e hoohana aku ia mea. me ka maka'ti 'ole, aka i l|oju?hopo pc 1% o'.ka' pa.it ana' ia o ka 'hiki ia'u ke kōleim' akn ■ '■ ' r •' ■ V ' ' . , . . Ls ■ ... ; iiapalua kaiiaka maliuia nei o keia nioku i ReiH i nfti i ' nawa,.,un kckal;i _poe,n>a ka. apho o Oeilā 'i'anieH. a aia hrtt Wkāhi'Waf& mahpw fl» oiuā, aka lire ,0..k6 m«nkoti;aā ana e hoik'e iWlihou illo /MMUa,# TanHjla, ua rite m>, ia tu6' kā'hooitkāiā ,, ānā i, 6»kekah? kaua piykott ( 'flip; ,f <*. hoefk'&hdā Uv k<*. kbk& WāKin# !»-I'ln» hoi7ipa (<o olu^ k : e'ki. anā'-āk'u'ia;;C»ala*- Taftic!a i kā pu. ina .uo inak<f, ; e kaa ae ana kn noho inana ana m^luna ; p.,.]>^na|(c|a r !a )idi kā hoiiohōpo āiia:'' E loaa' niai ana nae e £J;»)a 'Vaircia fiolc, $ 'Klki. ia'i.i, .ke, hoike aku ia olua i kona mau manao,, IW.phia. no. e,ike, ,a olai he';niea' 11111'ke'pia'$ne 'ka liāuoli. mai kāhalua j i\ hppphopo ,iki i kfi liōohapa aiia aku i ken? 'māh" f ; } j , Laiau ;ij<it la iio.h'ii p \lahcla i ka pli pāiiājlafta'm^"'^a :f llhiā r hā'ā-1 luhi, piai !oa pia i piaa i k : a lawelawe āiia' i ka f puj Hkā ke koa iloko ona. e hoao aku e ki. ke Itoeā ināi lea- hianā'tWPhd ke ana >a»a iho mai na hana kolphe mai a kela kanaka. Huii nuti la hoi o Ha|c ia AiictaJ ā nane 'mal la "£ia Vr6 kiti r ]W» ; , panapana, e lilo ana kena pu i mea kokua aiaī i' koit 'Itaku, ke lilo 61ē oe i ka pihoihoi ma kou msnawn e manao ai e hookomo aku i ka huaale iloko o ke kino o Ga!a Tamela." "Hlike nie ke kupaa a luiiluli o kekahi nui'i hookmula mailalo ae o ka houua, pela no ke kupaa o kuu noonoo ame kuu linia no ka pono o kuu haku, a e hoohana aku ana au i keia pu, % i lilo ai i mea waiwai ko'u malama ana." alaila hopu aku la oih i ka pu iloko o ka limn o Ha!c. "K huna loa olua i kena ihau pu iloko o ko olua niau lole, e ike oleia mai ai e Tamcla, a e hoomanao o kekahi o na hana heniahema ma ko olua,aoao, o ke auanei *a e lioea aku ai i kahi o na manaolana poho." ';. ' >"■■*' ' • * ; M Mai hopohopo oe 110 maua," wahi n Aneta. me ka huna ana iho i kana pu panapana iloko o kona poli." 4 Ua lawa keia noho ana o'tt trc olua, a ke kalokalo ae nei au i k< Akur: ola, e ar mai oia, i kun wa auanei e hele hou mai ai e ike ia olua. aia keia inoku ame na kanaka ai>att maluna ona. malalo o ka malu 0 Maka Uunakela" I hakalia «o a kela mau olelo a Hale o ke kaniailio ana mai, o kona haawi mai la 110 ia i ke aloha i na kaikamahine. a pii aku I? iioluna o ka onek;. me ka haawi āna mai nae ma ke ano o kana nan? ana i na mea e hoolanaia ai'ka manao o Mahela ma. la koe kokoolua aua iho o ua mau kaikamahine la, ua fraktt la o MaMa i kana kauwa: "E aa anei au e hooko aku i na mea a kela keik* opio i kauoha niai nei i wahi no'u e pake!? ai niai ia Gala Tamela mai?" "Heaha auanei kau e hojiohopo ai i ke ki ana aku i kau pu i kel? kanaka kolohe? E hoomanao oe e kuu Mahela aloha, ua haawi mai ke Akua ia oe i keola* ua haawi mai oia e lilo kott ola ana no ka maikai. lua e liK> kela ob mai ia oe aku, e lK>oneleia mai ana keia honua me kekahi o na t>ua tiani loa a ke Akua o ke kanu ana iloko o Konn kilnpai, a e kanikau auanei he man hanen non. a o ia ka'u f lioolana aku nei i kou manao, mai kanalua iki oe i ke ki ana aku i kau pu pansjpana, ina he mea la e make ai o kela kanaka, a ke manaolana nei au aole loa ua lani e ahewa inai ana ia oe no ia hana, no ka mea o kela kekahi o ua kauaka iuo loa e ola kona make ana. aole no i? lto >nca ko ke ao nei e niinnuna ai. aka e kan mai ana ka lakou niau iKHnnaikai ana maluna ou. ,g NVu iho e MalK'la, ua makaukay loa ko*u mau Hnia e hoehana aku 1 keia pu me ke kanalua ole, a pela hoi au e i aku nei ia oe. e hooha«ike mai oe u ? e a'u, a e luHnnanao, he trea nui ka hauoli. he srea maka maē hoi ke ola. e hiki ole ai ia kaua ke ?e hou aku e lanakila mai na hana epa a keh inaluna ou, a maluna hoi o kaua a elua." Kana pono loa irai la o Maln-Ia maluna o kana kauwa uiia na manao" paa ik>ko o Aneta, a he irea no hoi ia nana i haawi aku i na maUHolaua i ua o Mal/eieu a o m katta o len pane aim mai: hoao no att £ haiiā ma m mea aj>au e hiki oie ai ke lanakila mai Jtetekittaka iHilili)» :•!»■ ten»»" alaila liookomo iho la oia i kaiia pu panaAeeka'Hi ■ wahs, e hikiwawe at iaia ke lalan iho i ka manawa e

waimaka mai na lihilihi mai o Mabc!a, me ka pahiia ana ae i kotia niau lihia ma na maka. no ka m«a aia i o inai la kana mau hoonianao ina no ka Ela ame Kikila, ai «at na manao hepohopo iloko ooa. no ka luki iaia ke pakb!c mai ka mana aku o kt kanaka nana e hoopaapio nei sa laua. I ka hele ana a poeieek loa, ua noho like ae La ua mau kaikamahine nei ma kahi heokahi, e kakali waie ana no o ka hiki mai i ka manawa a Gala Tamela e iho mai ai iloko o ke keena kapena. a ia laua e nanea ana i hoea mai ai ke kuene o ka moku no ka h<*?a ana i ka ipukukui. a | he mau minuke mahope lyji hpu ana akii o ke kuene noluna o; | ka oneki. vui heea kino .maoli mai ta o Ga!a Ta|nc!a. aia hoi ka mino- 1 | aka hoohie ina ka holehelena o ua kanaka nei, a. o ia kana o ka pane; ana mai: \ "Nani ko'u hauoli o ka ike ana aku i ka lamalama maikai o kou' nelehelena e kuu wahine, ke manao nei au. akahi no oe a hoomaopf3po; »ho i ke kulana maemae o ka lilo ana hte wahine na kekahi mea i hele j ke aloha a nui nou." wahi a ua o Gala Tamela, iaia e ku la imua o j ia kaikamahine opio." $ . t I Ke naka la o Mahela me ka haalulu no kela mau olelo, me ka haka | ma mai hei ,o kana nana ana maluna o Tamela;me kona hoao ole ej ?u ae mai kona wahi. e noho ana. a o ia ka ua i Tamela o ka pane i īou ana mai:. j "E aha ana ka hoi oe e Mabeb r he keu no hoi i kou ike ana mai la i j <au kane, e holo mai ana oe e apo aku.iaia, aole hoi o ka noho kukule! Tvale mai no, e hoi mai hot paha kaua e pili!"* "Mai hoai oe e hoopa mai ia'u e kena kanaka ino!" i poha aku u ka leo kauoha o Mahela. e hoike aku ana ia Tamela, aole he hana ?naalahi nana ke ake ana mai e maliuia atm kana mau olelo hoomalimali. "Heaha hoi keia e kun \vahinfc? Aole anei i keia la i lilo ai kaua i hookahi, a ma ia ano ke koi aku nei au i ko'u kuleana he kane marc. * hele mai oe e nolio ptt me "Aole loa oe he kane i mareia me a u, a o ke Akua o ka lani ko'u 'ioike no ia mea.. ,M "O kou hoole ihe la no l«i ia 1 ko kaua mareia ana, oiai ua ku like iku no hoi kaua.imua o ke kahunapule, iaia e hoolilo mai ana ia kaua i kane a i wahine hoi! .' "Aole loa kela he kahunapulp, i īoaa ka mana e mare ai i kekahi mau nea, aka oia no kekahi a.'kpu hiau akena f hoolimalimaia e oe, me ko manao-pela iho la 9 hiki ai ke 'hOokoia kau mau hana epa apau!" "Owai ka mea nana i hoike akiī ia oe i kena mea?" me ka pii ana ie oka ula ma na papalina oua kanaka pei. °E hoopau koke oe i kena mau olelo kohu e apo aktt ia'u ma ke ano he kane,aloha nau," me ka.hoao ana m.ai o ua o Taipēla e hele mai no ka hopu okoa ana ia Mabeia. .. . . L'a !elc aku la nae o\Mahda ihope mai kona wahi e noho ana. alailn inuhi ae la i kana pu panapana me ke kau pono aiia mai imua o Tamela. a pane mai la: "E ku aku oe ihoj)e e kēna kanaka a lea hilahila ole, a mai lioao oe r nee maj imua 5 hookahi kaina waWae o ike auanei oe i ke onio o ka rx)ka o keia pu pana}iana i kpu ; koko!" n"0. ma ke oia ana o na anela, nawai i haawi mai i kena pu panai >ana ia ee?" wahi a ua o Tamela, ine kona kuemi hope hou ana mai. 110 | ka maka'u i ke kau porto mai o ka waha o ka ilio bulu imua 0t.;., ka : nea ana i moeuhane imia ole ai ?" "Apl,9, \\s kekalp .|iiea,.|' ! -feia pū t fa'u t aka ua loaa maoli I j^,vpe!a ; nc pb|ca 9 keiia.pu, a inai make ( hoi au ikoYt lolō !'' aku au ia pe pa, ua piho p»4cn, K Qiafi ij*,.s.o |iei au a ua ikē kp u mat v . Aple loa 0p,,9 ( <yi e i nu la u v no jca mea e Iplie poilo o< i ke&Mnanawa'.at}<j} r c kē no ka hoouna ana j^isia' r j(£icaiu kino, e ike nd aua iei oe, e hookau aU i iiana niajSina oy, i oi aku ke inr s mua o ka*u maty ( ,4<a .kela.jjt;^iv.siak,āX hoi l<c kuoo o I iea naiia ana $kii j|[-3idfctSy lia 'plpika wald akli' la ii'o | me noonoo māikai i kanii ma'u mea e ! np 5 £on?i f {eona mau manao r pihoihoi. ua kpna ā ana ! .'. ' " | Ij K p\.ka, .4jc\i f oka nu panapana mai ka lini3 : | o^}ayg| nō ia a Uala +amela o ka lele aha: :nai a.honu aku ia.Moivjja,. ana iaia. ame ka hoohakalir 'iou ole iho, ua hemo ae la ka Anetī pti panapana iwaho, a kau mai la ■lia imua me ka ike ole akii nae o Tamela. a iloko o ka imo ana a ka maka. ua kani mai la ka pii a ua kaikaniahine nei, a napoo aku la hoi Uk poka iloko o Tamela. me ka hoopaiakuliia ana ae o kela keena me ka leo wawalo o kela 'p" i kiiii aku me ka nīaka'u ole. īa ku ana aku o Oalā Tamela i ka poka, ua hookuu koke aku la oin 'a Mahela a puliki ae la kona mau lima ma kona aoao. ma kahi o k*p *x>ka i kapoo aku ai iloko o kona kino, oiai hoi o Mahela i māule aku •>i, a *io ke kokua ana iaiā, i holo koke mai ai o Aneta imua a hapa : ♦rai la i kona haki| iluna. |nt kona nana ole aku ia Taniela e noke mai *jiw u vkc me ka wili ana māluna o ka papahele. $akcla 160 o ka.pu o ke kani a,ua. i hoohikilele loa aku i ka manao r poe apau maluna o kela moku; a holo ino mai la kekahi poe o lakou' rio ke keena £ o ka mea mua« loā i hoea ilalo oia no o Wala 'lema, ka hoa pili paa loa o a mahope niai o Hale Mila o k: hoea ana mai me ka nui o nakanaka o ka moku. Holo pqlolei loa inai la o Walaclcn\a no kahi o kona haku e waiho •ku ana, āka no Hale hoi, ua hawanawana aku la oia i kekahi inau 'uiaolelo ma na pepeiao o Aneta. a i keia ike ana aku a Tamela i; Walaelema, ua i koke aku la oia: 1 "Ke nianao nei.au ua kokoke loa mai ieo'u hopena, ua loaa pono au ka poka o kekahi pu panapana o ke kiia ana mai nei ma kuu aoao nei," wahi ana me ka # noke ana i ke na. "Maihea mai i loaa a? ia olua kena mau pu panāpana?" wahi a Wa-. ladema o ka ninau ana mai ia Ancta me ka leo huhu. "Ua loaa keia mau pu : a maua .naloko o kela ume e niai la mr wahi a Anela nie kona kuhikuhi ana aku i kahi o ka pahu um e waiho mai anā, ofai iiae o kk mea ota£p. na Hale i hawanawana akit | : aia e pane mai pela i 'jca manawa e ninauia aku ai. i ole ai e ili aku n'- i hoohuoi ana maluna ona. , , I 4 *G keia iho Uka hopena, oka laweia ana mai o keia mau kaikam? | hine maluna nei o keia moku," i pane mai ai o-'Maka Bunakela, iaia o ka ana mai, a hapai like akn lx me Waladema ia Tamela nohm? -> ka oneki o'ea moku. . , , t j *'Ke manaoio nei au ua pololei oe e Ounakeiā. a oiai owau ka i kome ak: "■» * * l ,f V :■ i *vf h; no kela mau kāikamahine e kau mai a ; | maluna nti o ko kakou moku, ma ke ano lima ikaika, nolaila aole a'n mau ahewa wale ana maluna o laua, no ko laua kupale ana ia iaua iho," i pane mai ai no hoi o Walatieim. e kokua ana i ko Uunaßeb mana». Akani no a hoonnmaia inai ko Hunakela rtianar>, aoie he mau h»x) hui* iloko o \ v aia;lcma, na ,;«>«?, mānao e koīeua ak«i i kela ira\t kai kamahine. a hoopihaia ilv> la np hoi oia me ka hat:oli. a i akoakoa ana mai p.ka nui p na kanaka. no ka haawina .ana % n k >k«ia i ko lakou 5 kapetta.-o I*q lU|nakcla lā'.'nō,.iā' ' Tamela, a holp mat no |;e keena a Mal>c!a ma e noho ara. ' 1 ' Ua liooliauoliia aku kotia manao 1 ka ike ana mai ua pohaia ae o Ma?*e*a. a e u noho Hke mas ana me Anela. eia nae he rnan pihoihoi ko laua a eiua ke nnna aku. o kona hoi hou n?ai h no ia nohma 0 ka oneki. a kat:oha aku la i r.a kanaka e līoihoi aku i ko lakou kapma maloko « kekahi kerna mahma o ka oneki. me ke kaa ana aku e kananaana i konn pilikh oiahim o ke kaulei. (Ao!eir) '