Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 19, 16 May 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

Ma kda nanaia ana, ua ikeia, ua komo aku ka poka nia ka aoao a !oaa ka iwiaoao clia f aka riac o kahi o ka pahi'a aya ak« o ka poka. aole e hiki ke ike kekeia iloko o kela uiaiiawa. Ua hoao he kauka e huli mainuli o kona ike m akana oihana i kahi i pili ai o ka |joka, a no ka Vmi loa o lea iiwe o Tameta no ka eha, ua h(X)p,iu okoa ke kauka i kaua hana t eia nae ua hoike ae la oia i kana ike, he ma'» kupilikii loa kda i kau akn mahina o ko iakou e hala ai no nae iaia he rnau la, a he mau pule paha e ola ai rne ka niake ole. Aia ke halii la ka nanaina kaumaha maluna o na luina o ka moku no ka halawai ana o ko lakou kapena me kekahi poino e maopopo ole ai kona o!a, aka nae aole loa he hookahi-iwaena o lakou i aa e hookau aku i ka make maluna o kela mau kaikama'iine. L r a akoakoa ae Ia nae na mea apau ma kekahi wahi no ke kukakuka ana i ka lakou mau mea e hana aku ai. Q ka lakou k'umuhana o ka hoala nuta ana mai, e pili ana no ia i ka mea o lakou e lilo i kapena, a ma ke koho ana i lilo aku ai kela hanohano ia Maka Hunakela, alaila noonoo iho )a lakou i ka mea e hana aku ai no na kaikamahine. t"a nui na hoaknka manao like o!c i kamallioia, o ka kekahi pr.e, o i; no ke kiola maoli ana i ua mau kaikamahine iloko o ke kai f o ka kikahi hoi .e hwla ia laua, a o ka kekahi poe ,e ki maōli no me ka ■pu, elike n;e.ka laua i hana mai ai maluna o Tamela. a mamuli o ke mai e hui pu me Tamela, malia o hiki iaia ke hoopau shrdlnmkp rrsai e hui pu me l'amela. malia o hikl iaia ke iioopau mai i kela pihkia l T a kohoia mni la o liunakela me \Valadema o laua na komile.e liele' rpai ai e hni jui me ko lakou knpena V>ino. a ia laua o ke komo an;, mai maloko o ke keena e waiho ana, tia ninau mai lā laua > i ke kauka ina paha he hiki ia Tamela ke kamailio, a maniiua o ka hik ana i ke kauka ke k'amailio mai, ua pane koke mai la o Tamela: "Ua hiki loa ia\t ke kamaiho me ka pilikia ole, a heaha keia mea a olua i makemake ai?" wahi ana me ka huli ana mai o kona poo a uana mai la ia.Uunakela ma. "Hc mau koinite maua o ke kohoia ana mai ne\ e na kanaka maluna nei o keia inoku, 110 ka hele ana mai e ninau aku i kou manao, heaha la ka makuu niea e hana aku ai no kela mau kaikamahine, na laua i hoopoino mai ia oe?" Noho hoola'i iho la o Tamela, me ka pane ole mai no kekahi mau sckwia, alaila ninau rnaj laoia i ka i ;uia mai. "lja pohala mai anei 0 Mabk|a;m,ai kona kulāna maule hiat?" ' " ! •' , ..\|3 f)vlialn oia he mau wāje. np'; mahop*e o kōu ,ans mai A a me' lie niea la. mamuli f pafiti o'Wona hoopoino ana fnr.i Va'oe, khu aku ai kela haawina maluh^ /pna; M waiii a liunakeW ana,akit. , . ' ;" i '' ( '" '" ''' ■ " !t f ' "Ua knhi|iewa loa oe e T>unak;ela, aole nia jitahela i kau mai i ka' poino niaiuna.o , i , i t tia nele' kefa i na maiiiao koia',' e feikl i at ke ki 1 i)U r pananana. aka na kana kauwa au 1 hoopoino mat, aka i\ste, mai hookau wale akin pa anewa aria mamna 0 laua! Xo ka n>,ii U»a o kaeha o £cla iiianāwā. ua noho ma-1 iie Uw iho.la^Uwia; iiala W;p kekaln n\au .nunuke, ua ( kaakiia ae ā i niai Ia "E hookoinp uku'i ko nfeW| f a f e i W!a me ka hoopihkia aku'Ta ' ' ' " ' ' ' ; v ' r , "k ,pono mai oe e ko makou kapena maikai. no ka mea ia no ko kakou )>oino a.ueliooiaia mai ia, aole iie tneā f he e.iiiina aku ai iip !aua.".i,pane niaV'ii o ' » ka;koti ana, oiai aia kela niau leanak'a o tca\cou eluā ke miikāaia mai la, no Ka mea ua kaiiohaia aku laua e nana mai no ke kipa lum aku o ka moku no ke kii ana ia lauai * E hoAmanao hoi e o'u mau hoaloha, aole a kakou kanaka e ma- ] ka'u ai i keia manawa, ua pepehiia aku o Kikila a make e Kena mrf; e hiki hou ole ai iaia ke pahele mai i ka manao o Mahela, a o kekahi no hoi, e hoolele oukou ia'u iuka o ka aina, malia o loaa no ka ja'u, ia manawa au e lioao hou mai ai i ko'u laki, ma o ka hoomaliīnali hou ana ia Mahela. O leeia wale no ka'u mau mea e pane aku ;»i ia olua, a mai niele hou mai i kekahi mea, koe wale no ko olua hele ana aku a liooko elike me ia a olua o ka lohe ana aku nei." Ta pau ana no.o kela mau olelo i ke kamailioia mai e Gala Tamela, huli aku la no ia o kona poo i ka paia, a oili mai la no hoi o Bun«ikcla ma iwaho, me ka hele ana mai e hui pu me ko laua mati hoa.' I ka manawa o ke kamailioia ana aku i ka Tamela mea i make-' make ai e hānaia aku no ua kaikamahine, ua hoalaia mai kekahi rnau ku-e ana mai kekahi mahele mai o na kanaka, eia nae aole e hiki i » kekahi ke hookiekie mai maluna o ka mea a kp lakou haku i manao ai, ua pau honua wale iho la no ko lakou Hiau ku-e ana, o ka hoopo- i loleiia aku la no ia o ka ihu o ka moku no kahi hoi i kau-j ohaia aku ai ia'Kena ma, ilaila ka nioku e kipa inai ai. # j I MOKUNA XX, Ma kela po, aia ka pouli aaki ke halii la maluna o ke kakela o ka| i.la no ka mea i ka nalo ana aku o ka la i ka ilikai» o ka wa ia ā na uo panopano o ka lewa o ka hoakoakoa ana ae e alaiia aku ai ka uwiuwiki mai o na hoku, nolaila ua pouli poele maoli na wahi apau | e hiki ole ai ke ikeia aku kekahi mea. I ka hala ana aku nae o na hora o ke ahialii ,a hookokoke aku i ua hora o ke aumoe, o ka wa ia i haule mai ai kekahi kuaua me ke lio'iko'i maoli. ku'i ?nar la hoi ka hekili me ka ikaika, a o mai la na i alelo o ka uwila, ka mea hoi nana i hoala aku i na meaj £j«iu maloko o kejkakela no ka makaala ana i kekahi mau ulia poino e kau aku ana uialuna olakttu' itta* mai ; : i; *-]>*' i;s; Aia o Kikila I.ilana ke ku la iloko o kela manawa a ; k« ua e haUtku ana, a na alelo manamana hoi o ka uwiia, e hoiapu hele ana, a 1 ka leo nakoloknlo o ka hekili e haehae ana i ka |£\va» ma ka puka o ka hale o ka a-ipuupuu o ka Kla. "Hia au ke hele aku nei i ka piha ana o ko'n mau makahiki ma kahi o ke kanaono, aole loa au i ike i kekahi ua nui elike me keik ke Utto» i p&ne mai ai oMalakoma, ka a-ipuupuu» iaia o ka hele ana mai n ku ma ka a<mo o Kikila» aku la iwaho o ka pouli. "Aol? he. mea |i 4 aj\a v c htH»le ae i ka ikaika o keia kuaua." i pane aku iai i(o;ivoi 4 n\e ;fcif*aha no <rta kā puka a nana aku iwah.» i ka olapa mai o ka uwila. wahine ka'u o ka ike ana kahi kokoke i ke kakeia kahiko i" keia

ululaau mawaho ako nei o ka pa o ke kakela. o ko inakualiiae palia, j ke ole hoi au e kuhihewa!** | **Ke kanalua loa nei au i ka ae ana aku i kena mea au e kamailio| mai nei ia f u, aole o'u manaoio oua maki&hine nei kela o*u!" | "Malia, ua kuHihewa i o paha au, aka nae iie koho wale aku no: ka'u, o ko makuahine paha ua wahine la." \ Xoho malie foa iho la o Kikila. a no kekahi mau sekona t akahi no oia a pane aku ika i ana mai: ,4 Me he me la na pololei i*o paha oe e Malakoma, o ua makuahine i*o nei no kela o"u, M alaila naka ae la o Kikila me ka haalulu. Ke ku malie la no o Kikila nua ka puka o ka hale, a haka pono hoi kana nana ana ma kahi o ke kakela kahiko e ku mai ana, a i kela | ame keia manawa a ka uwila e olapa ae ai ,e haka pono loa ana kana \ i*ana ana ina paha e ike aku ana oia i kona makuahine. No kekahi manawa loihī ka nana pono ioa ana a Kikila, a oiai no hoi e hoomalamalamaia ana ka lewa e na alelo o ka uwila, akāhi no a hiki laia ke ike aku i kekahi mea # a o ia kana o ka huli ana mai f a pane mai la i kona kokoolua: "O e Malakoma, aole anei ou ike aku i kekahi mea?" "O ka mea hea kau e kamailio mai nei ia'u?" E hoomanawanui iho oe pela, a e haka pono aku i kau nana ana no kahi o kela kakela kahiko, aia hoi a olapa hou mai ka uwila, alaila e ike aku auanei oe i kekahi mea!" Ia malamaiama hou ana ae o ka lewa i ka uwila, ua ike i'o aku la iaua i kekahi wahine i ke ma kekahi pohaku nui, mamua ! ;)ono mai o ke kakela kahiko, a e kahe ana hoi ka wai me ka ikaika | ina na aoao, a o ia ka Kikila o ka hooho ana ae: "Aole kela he wahine okoa, aka o kuu makuahine no ia, eia nae aole e hiki ia'u ke hoopakele iaia iloko o keia ino." "Aole loa he mēa kino ola e aa aku e hele e hoopakele i kela wahine iloko o keia ino. O kahi kupono wale no kela no kela wahine e ku ai maluna o kela pohaku, a hiki i ka pau aoa o ka ua, a ke manao nei a.u, aolē oia e pilikia ana." No kekahi manawa loihi ko laua nei ku malie ana a nana i ka hopena e ili aku ana maluna o kela wahine, alaila pane ae la o Kikila me ka piha i ke pihoihoi: "E nana aku pe e Malakoma, aole anei ou i.ke ,aku i ka nee o kela pohaku nui?" i VM> &e,.iQ a^u au ika luliluli oka pohaku, e kakali nae 'kaua a liiki i ka olapa hou ana mai o ka uwila T ,heaha niai ana la kona hopena!" He oiaio i ka olapa hou ana mai o ka uwila, aia hoi ma kahUo ka pohaku nui a laua nei o ka ike ana aku ,i ke kū mai o kā wahine, aole o laua nei ike hoii aku, ua liuli pu kela poliaku i kā ikaika o ka wai, a ua laweia aku hoi kela wahine, no kahi i maopopo ole. "E ke Akua Lokomaikai, ua poino aku la kuu makuahine, aka nae ;na o ka makemake iho la ia o na lani, e kau aku i ka hoopa'i maluna ona, no kana mau hana ino apau, o Kou makemake wale no ke ha2?aia," i kamailio wale iho ai no o Kikila iaia iho, aia nae ke pihoihoi iloko ona i kela a o ia .kana o ka hulLana mai u* ,AJ^i^a|>oma. \ f a: >'i; ; ;i- . ».? •■ . '' ;?.>r rm ; j .-. ; , 4 ,- oe e.nipau iwaena oka poe tl e npJ>o. iipi; ma. lakpu i Oiwkemake e hele pu hoopakele apa: i;Jfsla ; in% h<p ( poe.,kanaka•.topfykek£hVtQ £ la>vc pvi mai oc,Ā / !t , 'j',,. r , ( . , k . llokp #;na. .^kōr|a f^pa^aia^k.e/hpippuni.^^a. ka,holppkoa q,kekahi Wahine i ka waikahe, a i k'a ( : ,ap& O^na i ka, i,iU alfSu maiuna.a,ua,\vĀhine nei, ua, aa koke ( ma^ ; ja vimi-kumamalua mau kanaka k;ino ikaika no kaheJepuaname >av, He wahi manawa ppkole wale no ia o jia hoop\akaukau ana o ua !*&, ke ija kaula,jno,hoi ko : Jato .ia li^h^ r o ,ke :^ar ke'a» fke ,/m??j' ku /,*:r7 . jCe,.hāule la np, nie ka. ikaika i :kela jftka, ao)e po i hopo iho ko Kikila piai o ka iini nui hookahi wale 110 ilo9, k'ona puu>vai, o. ia ; ka liiki.ana iaia hoopaikete l māi ka mak<e mai, ina o a wahjne?e ae : palia« , . aj{u ; La lakoū nei a hiki i ka, oili ana "o ( ka, pa.p. k,e kakela, a i ka owaka ana ae o ka uwila, aia hoi ua ike aku lā o Kikila, ma kekahi wahi haahaa, ua haiana pu ia e kfr wai, aia na kumulaau i ulaaia mai e ka wai, a pela me na pohaku nunui e ku mai ana ke ahua. Ua kuha'u mai la na hoahele o Kikila i ka ike ana aku i ka ikaika inaoli o ke kahe ana mai o ka wai e hiki ole ai i 'kekahi ke hoonahoa aku iloko o kela poino, aka ua hookikina mai la no o Kikila ia lakou e hele imua oiai aole he hana maikai ka huli hoi hou ana ihope, a e hookuu aku i kela wahine poino e make. Ke hana mau la ka olapa ana a ka uwila i kela ame keia manawa, a ia wa i loheia aku ai ka leo kahea o kekahi o na kanaka, me ka holo koke ana mai o Kikila a hui pu me ia, a ninau akuJa: ike aku nei anei oe.i kekahi mea? M .... . t . i , "Ae, e nana aku no hoi oe la. ke manao nei au ua ike aku au i ka. waiho mai q ke kino o kekahi wahine/' a ia nana i'o ana aku a Kikite e waiho mai ana ke kino o ka wahine, ma kahi wahi papa'u o ka wai, he wahi nae e htki ole ai i kekahi mea ke hele &ku, i ka ikaika maoli o ke kahe ana a ka wai, a na kekahi.pohaku nui māmua pono mai t :*lai mai i ka laweia aku o ua wahine la no kekahi wahi okoa. "Auhea oukou e o'u mau hoa, e huli fioi hou aku kakou ihope iloko o ka paka, a e hppmakaukau kela ame keia me ona lāau loihi, pela wale no e hiki ai. ia kakou ke nee aku imua o kela wahine ! M He manawa pokole ia a lakou o ka huli ana aku, ua lako kela ame keia mq ona laau loihi, a ia \va i hele nui mai ai, a o Kikila no ka mea mua lt>a o ka aa ana aku e hele iloko o ka yvai, me ke koo ana i kana laau, i ole ai oia e lilo i ka wai, a ia ike ana mai hoi o kona inau hoa, i ka palekana o ko lakou alakāi, ua hoohalike mai la lakou ine ia, a he hookahi ka hele like ana iloko o ka wai. Ua hoea i*o aku ia lakou me ka maaiahi no kahi o ke kino o ka ,vahine e waiho mai ana, alaila hopu aku la ma na lima, me ke kau-o ana mai maloko o ka wai, o ka hana hiki wale no ia ia lakou. a i ka hoea ana mai i kahi papa'u o ka wai. ua hapai okoaia ae la kona kino iluna, a hoihoiia aku la no ke kakela. , Malaila i hoomoeia aku ai oia maluna o kekahi moe. me ka hoa«ihuia ana mai i ka lole mahana, me ka ho-aia anā o ke kapuahi hoopumehana, a akahi no o Kikila a ho<)maopopo iho, o kona makuahine io no kela o Magarita Lilana. Ke nana pono la ua o Kikila i na wahi o kona makuahine i eha, iole nae he kulu iho o kona mau waimaka. elike me na i aloha ] t ko lakou makuahine, oiai, ua auhee aku ia mea he.aUilia mai ia Ki-| kiia aku, mamuli o ka h»x>maopopo ana, o kona makuahine kekahi i, komo kuhohonu aku iloko o na hana hakikaki kanawai ,a i ohumu- ! humu pu hoi me Gala lamela no ka hoopoino ana-ma» i ko ia nei ola. j Ma ia nana ana, i ike aku oia i kekaln puka ma ke poo, ahe ' mau palapu ma na poohiwi, >laila kakali aku la oia o ka hoea mai o j ke kauka ohana o ka Ela, me kona nalu ana ilk> nae iloko ona. ina| paha aole i lele ioa ke aho o kona makuahine. , ! la hoea ana mailioi oke kauka, ua nana iho la oia i ka mea poino, | me ka luliUilī ana o kona pioo, aoie no nae i pau kona mau nianaoi . lana n*» ke ola o kela wahine, nolaiia ua kāuoha aku la oia e laweia | mai kekahi mau mea hoopumehan'a. me kona hoohaim? ana iho no ] hpi * ka laau hoo?kaika kino,. a iloko o na minuke helu wale no, i | kaakaa ae ai na maka o ua wahme tiei, eia nae aok he hiki iaia ke j floc»xmopopo t kana mau mea e ikt atia. \ B§Ke: .. - i Il' O.»<>l| .■' «... '