Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 24, 20 June 1913 — HE MOOLELO NO GEREKIA Ka U'i Hoomahie a na Ipo A I OLE KA WAHINE I HAULEHIA ILOKO O KE KUHIHEWA I OPEA WALEIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO GEREKIA Ka U'i Hoomahie a na Ipo A I OLE KA WAHINE I HAULEHIA ILOKO O KE KUHIHEWA I OPEA WALEIA.

Mamuii o ka Paula kauoha na hoohiwaHiwani ka »w*i m'e ina fai*nakM# o ka w«oj, ā makina ac o kahi o ka paa marc c ku ai j u& hao»ia hc |>rr> i hooiuluia me na iatimatic!c uliuli ame na p«a 'like J i ka fatie hof**ofcoa me ko lakou moani kupaoa J H«»ian«Wft like o!c. & mahma at* o kela pio ua kauia kekahi matt huapalapahi nitn»i. na Ihuakuinu o na mea e b«ritala hku ,a«aMa ka hora uimkiHmimalua ponoi ua konjro iuai la k& iva'ii«Csi!a'n' i.'oleo olea hatc|Hs?e e kalele ana maluna o ka Jima : o'Mr. Waiia kona HfoaUrlia. He <oito mau kaikamahi»c i oili mua mai ntafntsa o laua. 0 Ed!ita Vcnctoa ka mea e kai ana i kela mau kaikamahine - ; tna ke aiio dk ke kaikīimahiiie hodiianohano o ka pāamare. ua kahikoia oia me ka lole kihka akala, a e paa ana ma ktma iima kekahi wahi pohoie--1 piha me na rosc akala a e ana ma ke kakai o ke polioie a i hwpaaia me kekahi lipine akāla ke komo marc. Hc tr»lc kilika keokeo ko Gerekia e kome ana f aohc mau mea hoohiluhilu i kaio.i maluna o koiia lole, koe wale no kona uhimaka loihi e kaweleka ana mai ke p'K) a hala i lalo o ka papahele, nie na pua lilia o ke awawn i hoopaa*a ma kekahi mau wahl o ka uhimaka. Maluna o 'kona poo he elima mau hoaka elaimana nani loa, he makana na ke kane mare iaia. He hiehie maoli no ko Gerckia kulana i kek »jtatiawa, hte ke kulaua kiiakila a le<!e oiaio o kana oni ana— aohe hek helemi pihoihoi 'ma!ttna ona i kela manawa ,e like me kekahi poe wahine i ka manawa e kokoke loa ana e awaiauluia mai fc ke kahunapule, no ke kumu. ua lilo toa kona noonoo maluna o ka hana laahia ana e aneane loa ana e hauhoaia mai laua. Ma kekahi puka mahope aku o ka awai i oili mai ai o Mr. Reniona Vcnctoa f a i kona ku ana iho m a f a l o pono o ka awai. kakali mai la <u ka h'oea aleu oka wahine mare me ka hiehie nui. O kekahi o kona i mau hoaloha pilipaa loa ka i ukali mai iaia sua kela komo ana mai ana iloko o ka halepule, oia ke kainaka niaikai loa» a i ka naiia aku a ke anaina ia laua elua e ku mai ana nui ka mahalo i ko laua kanaka tfi. att tio U ka meā heUihelu e nele ole ai kou hookani ina o oe kekahi malaila ia manawa. TTeannina eehia h>a ma kela nianawa e like no me na anaina maluhia e ae apau e lawelaweia ana mālalo o rta nila mē ka holopono, he aku a ?w mahalo mai ka olelp lohe mauia aku mawaena o ke anaina. o ka oi aku mawaena o na leele maka onaona, v flc keia i ikeia ai ka hoao ikaika loa ta Paula, eia nae, ua uumi wale iho no oia ia ehaeha ilhko ona ine ka hoomanawanui, no ka mea, iam ē ike aku ana i ke ku mai o kana aikane. ke hoomanao pu !a oia pu kgi*ahi ma ia haawina hookahi.ina no ka holopono nei o kona r£rttfcia aku me Mr. Kanina a haawi aku i kana hoohiki imua. o ke Ahunapule a ke anaina e lohe maopopo mai at ia hoohiki ana, a ini Jn hoi o na lani uo ka hoopaa ana aku iaia malalo o ke kanaka anyff aJoha ai. | Ua iikeia aku e kekahi poe e akōakoa p« ana nialoko o kela anaina haikea, eia nae. ua noho hamau loa oia ahiki wale i ka pau o kela mareia ana o Gerikia ina. me le'a hak'a matt o kona mati, o Gcrekia, nvc ka haloiloi niau o na wainiaka ma kona t»a;t liKililii, ka wahit»£ ana e" mahalo ana iloko ona i ka u'i ana i ike ok aku ai i kekahi hiohiona pela mamua aku t a o ka wahine hookahi no hoi ana i haawi aku ai i kot\a aloha a pau me he kaileaina |i<yrtoi W tioiia. | Ma ka manawa i pau ai o ka nuueia ua oili akii la ka paa mare i&imua a o ke anaina no hoi nialiope aku. a oia no ka wa ii kani ilt ka ko o ka okana a wawaio ae la kona leo nia na paia o, ka halepttfc, ma ka manawa i hookaniia mai ai kekahi leo maki mai ka okana nui uiai o ka halepule. O Mrs. CltarlcB V"enctoa, Mh «me Mrs. Waila, Miss Nc-' Wonaame ha kaikamahine hookipa eono ka f ukali pu aku i ka'paa $tāre*n<s ka halenoho o Paula. kihi i hootnakaukaVtia ai kekahi papaaina* i fuluu i na meaai ktthīkuhh)ia o na anO like ole e kali mai ana ; bko lakou hooea aku t 'a malaila i iuuiā ai kekāhi mau 'kiaha wai; 'ho ke" ola'<> ka paamarc hott, me ha olelo hoonvaikai ona ano Hke ole, eiike me na nu\t maa mau a kakou e ike nei r Itora ma ia hope iho, haale|< N sttai Ja o Mr. Rentona Venetoi tne kaua wahine uo ka holo n»a ak« too ke koMohaua I<>a, a t?t, $sua Ihala aku 'ai. haafcle like mai la no hoi na hoaai e ae ?patt o ka paa mare, a hoi aku la kela ame keia «o ko lakou mau hale iho a, koe hookahi wale iho kt no o me ka "tnel-atneha. Mshameha» ae, ua hala ke kai ka makahiakai la manawa akahi no oia a hoomaopopo iho i ka manao o ia huaolelo, mehameha. aokv mamua akn. Alaila. h(X>itvanao ae la ofa i kekahi mau lil&hi i hākuia ai e Mr. Tenesoua* Nkahi kanaka, haku mele i haki kikilo loa a puana malie ae la: leile aku la i kahi e. ; 1 f nfā hoktt mai ka po aku aoka la hot niai ke iao a,kts * ] o ka mea wale no i too o ka hminu ame ke kaumaha i k\iii rtaau. ,f o kona mau inanao n!u \vaU\ ina ao kOna m&£cia nei me Mv j . oia keke ; 1& Jial»a oh me koh*Ua*jw lianolmno, ma Uhi a:ko, Mr3. \V;ula atne ka laua ... .' ■' ■ '^l^^^oi'hookalii,..)a. oia noonito,; oia i i'

I■ ~ ! ! tHlte ka'n3 i> ka oMt> * 1 ame' kws ?naaswa,'a *e m*; !kc kokm aaa. akii i ka aha • }' " . 4 i niw i na manao r»r<?iana t b wnm. | | Aka. ma kekain noonoo aoa^:^mHHH|HH aohe poli e pu- * |,n«chana a?. "aolie kihe? 'pili e 'hh'i kc?m%om o ka | ! e mau !oa ak« ana n,o atta. wale no I ! a !oaa kona. pili lakeke a-i b!e- fedh&i moe kehau o MHolii.; f r«?la>ta. e hot?rs»iSopop«>:a • iio i *ela manao iloko o'na e; [ loaa kekahi kanaka kupono tr,& ia -mna aku ī hoapili m'.ma., j Aole nae t !oitii ka koilo!? ana a keia manao ilnko omk a nalohia f l«»a aJai !a ia Uia'nao mai kona n*>.moo ana ai«. no ka ( j n*eā. aote- oia he wīlliine e haa wipio wale ana ia?a '.Im mafo!" o ita f i fnatiad Ttooita!uea inai: i kona noono;) .i mea e hoofk>inoi-a ai kona ; i ota, mAmulī 'o' 4 kona noole ana i ka makemake o ke kanaka i HIo «"iku : ha i niea aloha na kekah: mea okoa. 1 Ma kekahi- kakahra>ca imi ae. inahope o ka patt ana o ko:ia prtina | kakahi'aka. hd#.-»'maka aku !a oia e hele e ha.na i kana hayta i ko»«-« ; ? a ta hana 013 e- hooikaika mfttt ai ahiki i ka hop<-na o kona mau !a. | Kkt>lu snau i hala ae 'nmhope mai o kela la n*arc o Gcrekia ma, a t kekahi' la. oiai oia ma kona'alahele eliiki aku ai i ka home e ; malamaia ana o ka poe iiihune. halawai aku la oia me Mrs. Hama. kela wahine no a ka poe heluhelu e hoomanao !a i hoihoiin ae ai e Paula iloko o kekahi hale me kana man kaikamahine, e hele mai ana ma ke alanui me ka helehelena haikea a he ano ma'i kona ke i'anaaku. - laia i ninaniuan'aku-ai i ke kumu o ia haikea ana o konā helehelena me kona kul&na nawāhwali o ke ola kino, hoike mai la ka wahine iaia i ke kumu htc na waimaka e hiolo ana i ka i ana mai: "Ua ike au !" "'Owai ia m'qa au 1 ike'ai?" wahi a Pau!a. ,4 D knn kanejmarc no lioi.'' "He olelo oiaio anei kau e oielo mai nei? Ihea ia wahi a olua o ka halawai aha?" "I ka makeke hoi au i hele ai i nehinei e kuai i mau wahi meaai na makou mft ke kakahiaka i lawa ai makou i na wahi meaai no ka pule holookoa, a oiai au e ku ana ma ke pakaukau kuai, lohe ana au i ka ninau o kekahi kanaka mahope o'u no ke kumukuai o ka apala. : ".Ua puiwa koke au i kela manawa a'u i lohe aku ai i keta leo. 110 ka mea, he leo ia i kamaaina loa i ko'u mau pepeiao. a no kekahi ininuke aneane loa au e haule pa-hu iho i ka lepo. "Eia nae, ua ;hootkaika wale ae la no au i lioo'pauia ae kd*U iliau inanao maka'u, Alaila, kalele aku la au ma ka aoao o ke pakaukau kuai a kakali h6u iho 1a o ko'u lohe hou aku i kona leo 110 hookahi manawa i koe. »Aohc i kamailio Itpu ae kela kanaka: ua uku aku la oia 1 ke kumukōai o na apala ana o ko kvtai ana a hele aku la ma liia kahi e. Huli ae la au a nana aku iaia i ka hele, a ia'u e nana ana akahi no attfa hooiaio iho i ko*u lohe eia ka <5 kun kajic i'o no ka īneā e ninau ana i ke kumukuai o na apala, kuu kane auwana o Wiliama Hama.? "O. kamahao maoli i'o ka hoi kela halawai ana ou me ia!" wahi a PaUla o ka pahe ana mai. - "Aohe i oi aku ke kamāhao o ia mamua o ka mea i ukali mahope mai/' wahi hou a Mrs. Hama me ka haalulu. "Oiai aū e nāna pono aku ana iaia'ua hoopiha loaia au i ke kahaha i ko'u tke ana aku ua hele kona mau wahi lole e komo ana ta manawa a wqhtwcltiy waiho wale mai'no ka ili ma mau- wahi ; ua hele hoj na wahi kamaa ame ka papale a I-epo a piikapuka,v'o-.kahi {)>ahUe e komo ana ua hele a ula.pu i ka'lepo me he mea la aohe holoii» nte ka minoinino, a e Hke no lioi me kela ano ona a'u i kamaaina ai iaiaanamua ka ona, pela no n\a kela la a'u o ka ike ana aku. % r * "Ua maopopo ia ? u i kela manawa me he mea la aohe ana hana e loaa ai kona wahi 1 lole, me he mea ia o kana mau wahi dala e loaa mai aha ua pau loā i ka hooliloia no ka wafona, no ka mea, ina aole pela, aoJe oiā e hele makilo ana maloko o na halekuai a maloko hoi o'ka makeke me \ccla ano haahaa loa a e hoonuū i ka apala" me he mea Ia ua pololi loa oia. f "Mahao anei oe pela iho la ka haahaa loa o kona kulana?" i uinau aku ai o Paula. 1 "Ae, pela ko'u hoomaopopo aku ina kona kulaiia a'u i ike aku a!. Mahope iho nooiioo iho la au ua kuhihewaia pāha ka ike a ko\i mau maka, hooikaika loa aku la au i ka nana ana i maopopo !c*a ai ia'u kona mau helehelena, a mahope ike iho la au ua pololei loa ka'u ike oia maoli no ia, • 11 Xo ka mau 119 o kela manao hopohopo iloko o*tt oia paha ia a aole paha, o ko'u oili aku la no ia iwaho ma kekahi puka nta ka aoao a hele awiwi āe 14 a ma kekahi aoao mai o ka makeke a hele pololei mai la mamuā ppno ona, me ko'U nana -pono mai iaia i ike ai Wi kōna hoomadpopo mai ia'u. Aohe oia i ike iki mai ia'u a hiki i kuū hele okoa ana mai a ku niamua o kona alo. no ka mea, e kulou mau ana kona poo i!a!o a i ko'u noonoo mai me he mea la e noonoo nui ana oia ia manawa. O ko\t mai la fio ia a ku mamua ona a kahol mai la t kona inoa. W E Wiliama Hama!" '• 0 "Ua puiwa koke ae la oia me he mea la he poka pukuniahi ka i -«kiolaia mai inalalo o.kona mau wawae. ? "O. e na lani, o Ana anei oewahi ana me ka puiwa loa ia ike ana niai ia\t. <4 Ae, owau tto hoi keia o Ana, ko wa|jme r wahi a'u o ka pane ana akti. "Healia ana kau e kamailio mai ai nou iho? T * *■ Aohe ana f*ane mai i k4*u ninau ,aka nana wale mai la no ia'u Jj«c he mea !a ,tia hoopihaia aku oia me ke kahaha loa. me kā hiki ole fee hoomaopopo mai l ke kumu o ko'u hiki ana aku ilaila. Ihea oe kahi t auwattk hele ai i keia mau makahiki loihi i hala hope aku uei? i ninau ( )iook\ūkoi uku at att. "Ka. i ka anwana. ana rna ka honua la no ka nafta ana ? ka Mea Helu Ekahi,* walti ana o ka pane kikooia ana n>ai me ke ano lioihol ofe i ko|tt aid« aku. "Ae« pclalito ko*u ?kbot»&oj'op\* aku i kots kniana i keia maaawa, haalele 6fe «ie keiki e hele makilo maluna 6 ka ili houtia. Vsl o ka pane.kakalisi'ft»t aktx. * 4 na ao^e **<* oa-IciiJai«k inake i

] I kaaa dala a «a !Kv*fto'|iitß lem |? af !<tma f*£o ■ a kttA d^RHH^HH|^HHHj^H Ys riara ?.ltn i kont m<iĒiij^H|HHHj^^^HH|HH|HH| i\vj papalma. o ka m? hcfc ISm|hH|H|^^H||H|^^HH|9 I mc he kābtin& i .111 i Nko mt ,: ai i;jia ? ua h t*i>flli|H 5 hie oita maiima o ko:ta 1«?? hi>?i ana ••'fci# 4, PlflpHPt*^^ ;.patt ana o-kona- mastat\*m 'feo6npht oa tkl|imdk 4 "Hc kanaka kino ikaika nn ob hu c Mli IWm' :'k ; no, he maikai » u'i no kona ina e Okiia le aiil""kcmft (lauoho loloa i ise!e a «k; .nwnM'H 1 o ka a-i anie ka u)%iitiffti "ka'pu-hi i' ' nvre a knhu ir.- !',iti ■ i ia»a kc hooksHiaka aeiiia ina oia e :kcho iho aoa e hana pela. aole nae. he piha kapulu. he uhauha. Itc : oiia mau. a o ka ukah n?.hop" ( - : *a atn> Upnwale m Aia fco«* Hioho me ke imo lapuwale K*a i ak\t- mamua oka poe «lilume km. ft he kit)ar«a hoi i hke i«>a aku iue ko ua hoionok'iii. 'Wohe oe i ai ? kou ama kakahiaka. nokeaha th fs īa ke l;umit o ka. [ai ole ana?" i ninau hou aku ai au ma ke aiu» lu>.)nauksuki. 1 i " Ao.he no hoi. no ka n«:!e mai no hoi paha \ k£Vttkf ns, \vīifti | j?na me ka lena ana mai o kona mau maka makth> o ka papale nakae-* j : l.ae ona. % • i ! "Xo ke.aha iho la ke kumu o kou »ei(? ana ike iiab oo£ ikpokahi j i wale no hot?" wahi hou a\i o ka ninau ana :\k\i. \ | "\o ka pakalaki mai no hoi pah«i ika hana i keia inan hiahma ho*-1 pe mai nei". i ka'u noonoo iho na hoomansr» ak« «a j>6»nalkai & paw 1 luai a*u aku," wahi ana o ka pane ana tnai me ka- hf!r-heTftvt hHahHa | "Xo ke aba no la ka hoi kou mea hele ole akn t feulf hana f*o« fft% j kekahi man \vahi e aku . J Mt kv> ike tho no ka i kh nele s ka Hand | :na keia wahi hoomau no' oe i ka noho» no ko makemake ho nae i paha i ke kokoke o na haleinurama ma kota wahi- ea?" | 4, Aohe kuikahi o ka hana me ko'u makemake'.. wahi hou a kana j pane me; ka wili ana iho o ke poo- I * v H-e ken'aku hoi ha aka mea kupanaha loa. owau u»-» kekahi t hin- ] lawai me ka nele 1a i oi aku i kou: t tkc n\at K- lie a'u mau uhane e malama ai. eia nae. tta hanu hdlc Ho au ma kalii e ? :\ir>i , i i'u o ka hana i loaa ai i kuu mau keiki ke ola, mahope iho o ko haalele loa ana ae ia'u me na lei a kaua," wahi a'a o ka i ana aku , me ka piha inaifia loa mai la i keia manawa. na wahi bcbe a kana?'' wahi ana o fca ninou aha mai me ka lamalama iki ae o ka hauoli ma kona mau maka '*He maikai laua a elua me ka hauoli/.' wahi a*u. "Aia oe ihea e noho mai nei i keia nnanawa?' f "Eia no au i Nu loka nei e Yioho nei." . . | "Pela? Mahea o Xu loka nei? Mnnao au e hoi tike akti kaua i| kon hale i ike āku au i na hehe a laua T alaila komo mai i wahi aahu hou no'u, a malia o aloha mai hoi oe pau aē keta umiwmi am* kvia lauoho loloa i ka akoia. la ia i kou manao?" wahi ana ia'u. "Aole anei paha kou hoi pu aku me a'u i ko\t hale —kat fco hot i he hale hoihoi oleia i,a nau; heaha auanei kou kohu e hoi pu aku <ai me au mahope o kou haaleie loa ana mai ia'u, huli aku oe i kon wahi e noho ai," wahi a 7 u. "Aole au e hoike aktt ana ia oe i wahi e ftoho nei; aohe ort waiwai i kpe no'u, a i.ole ia fio na keiki a kaua ahfkt i kou j , ana mai ia oe iho he kanaka hiki ke hilinaiia aku e a u ame na kdki | a kauā. j "Aohe au i maopopo iki i ka\i inea i hana &i mai knu ntitnftv\a o Jca haalele ana mai ia'u, ke nana nei au ia oe ua hAnle ino h>a I .. oe ajoi aku .ka haahaa .inājnua..o kekah'i kanakn i' j aole ma kou kino wale. aka \na kou uhane pu kok*h?. ! "Xo kou manao e hoi ae e ike i ko'u hale ai na keiki p. ■ a '••-.ua • aolē loa au e afc aku ana. ua lawa ko'u kaumaha e■aunm»- 1 * s » »h.> | ?me ka kaua niau keiki, nolaila aole o'u makeniafnr i kek^hi kane j palaualelo e hoi hou mai me a'u e f?ook, , miiiaha mai ai a na'r n-a-lvine e malama, aku ia oe. - | "Eta hou, aohe o\i makemake e ike «iku kn u nvau keiki ia oe \ iloko o kena kulana ilihune loa ou e !i!o ai kou ilihune i mra no | !aua e hoowahāwtiha man mai ai ia oe, a e liio ai lfot f tnea ho j ehaeha ma\i aku i ko laua mau naau i ko liAia trtahawa e ae ai. < "Ina he makenlake kou e hor»kanaka hi»it āC ia oe iho, a īn;( e Inan j aku ana'kāu hana ma keia nuu aku, ina he makemake l n ia n,<a he hana i mea e loaa ai ia oe ke ola ājtie ail keiki au e y?iattAu nr» ej hele e ike. a C hiki pono ai hoi ia oe-ke malama i kou ohuna rtn kk i noho oluolu āna a nlakolako, a e haawi akn ia Ela aihe Wilōhn ela.! aū kaikamahine i na hoonaauao kiekie ana ame ha pomaikai e at j apau e like me ia i loaa aku i na keiki a ka poe waiwai n maikai r| hāawi āku ai i ka lakou mau keiki, ia wa pahā au £ ike iho ai aohe J o'\i kuleana hou hou aku ai i na ipuka o k«>'u hale non. aj e paa hou akn ai ia oe iwaho,i ko anu ame ka Inme—ia wa aole o'u , kuleāna iki e nana ole akit ai i ka hoohiki i l'.; w, paa ai ia'u iho e j pili mau aku-me oe i na !a apan o kuu *'»la a.na ma kvm tttana % .< a i 1 mareia aku ai me oe, aka, i hana o!e oe i kekuhi o ia maa niea. a , •hei no kaua .Va 'ea, kāawale n<» 'ka man>wa Ioa." 4t He keu kou knpanaha ioa a'u e naiu aku nei t Slt&. hoi oe pela i narfi.ua ; ke ike aku nei ;.u i kv,:i uh ktmkoa m-a-; oli kou-ihati manao iloko o keia mau makahiki *oihi ekoln a kaoia o kaawale ana " wahi ana o kao.elo ana ī-nai ia'u me kr .isv h<>-■>-pahene. "Mā ke ano i maa 'mau i ka 'wa e «ilohā- fho $i kHaf*< litfe i kana kane, e pili aku aha oia iaia i ka wa w'aiwai a ihhurie.: a ia oe nae hoi aAi'e nana aku nei he ano IoA ko« tr<- he ' niea la aole au he kane nan/' < "He olelo pololei no ia au ina o<* i alo pu me a'u i na \ntt\ lehnlehn o keia ola ana, ina he kane oe i'ho«»tnana*vanui pu-me a.'u i kan ua ma'i a ilihune, i»ta oe i aloha mai ia'U me na lei a-i a kaia, aok rae pe!a: iw kela aku <>e a ke kanaka makona, asvthua a a'n i ike ai. ' *. ī- * ■ v "'Me ko ike iho nn i ka h.une o ko kaua HO ' \ nae ia a haalele hookahi ihi> la ia'ii me nji hr.n hana o ka hooluila ania t kon manaiwi "o W' hala aku nei. nolaila. ua noho *ho-anVltolca>flElffi^^lU^ e noi haaa i loaa ai.ko' maknu'ok makou wahi opu malumala e malti.t^>S [ hu'i ana 4 ke anu ame ka wela o ■ "O k:i wahine i īke i tia ineā. , kxt'a b«k lone elike me