Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 25, 27 June 1913 — HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai [ARTICLE]

HE MOOLELO KA UI MABELA A I OLE O Kikila Lilana ka Liona ame Ka Weli O Ka Poe Hakihaki Kanawai

i34&&£teii '-» fIBMMMBHBMBIMjjB|^^

aia anct he hiona maluiia ona, i ktiftke nie ko ke kit o fctHi inau Ia | opio ?** * ; hekhdena ko ke» kanaka opio i kaokoa k>a m*i ko'u ae o na makahiki i kaahope aku nei." A e kau akii i kau nana anamnahina o keia kanaka opk». pelwa U. e loaa ana anei he hiona o kotx ano malnna ona?" Haka fono aku !a ka nana ana a ka Ela malana o Kikila, ktla helehelena no i hele a kamaaina iaia. akahi no a hiki iaia ke hvx> maopopo iloko o kela mau sekona, i ke kulike me kona. eia nae aole e hiki iaia ke pane ae i hookahi huaolelo. a ua like pu oia me kekahi kii ke ku malie loa i kahi hookahi, a o ia ka Mrs. Lilana o ka pane hou ana mai : "Ke hoomanao nei anei oe e Kikila i kela kamailio ana mai au no kou ike ana i kekahi mea i kulike loa me ka helehetena o koo makuakane. ia oe o ka holo ana e pee malalo o ka malu o ke kakela kahiko/ mai ka ino mai?~ "Ae. ke hoomanao nei au i ko'u hoike ana aku ia oe ia mea." a E nana aku maluna oka helehelena o Gala Tamela, a e hoike mai ia'u aole anei o kela hookahi no ka helehelena au o ka ike ana ina ke kakela kahiko?** u Ke ike nei au ika mea oiaio, aole he kanaka eae a'u qka ike ana. eia ka o Keoni Kalivilana no!" i hooho mai ai o Kikila. "E Mrs. Lilana, heaha na mea huna pohihihi i pili i keia mau mea au e kamailio mai nei, ke noi aku nei a« e hoike mai oe, a e huikala niai no aqanei na lani i kau mau hewa apau i hana ai?*' "He uuku loa kahi manaolana iloko o'u, no ka loaa o ka mahm i kuu uhane ma ka lani, a he nani hoi ia ke ake mai nei oe e lohe i na meahuna i pili loa i niau keiki, e hoike aku ana au imua o oukou apau me 3ca huna ole iho i kekahi mea. "Ma kela manawa au o ke kauoha ana e kipakuia mai au mai ka malu mai o na kaupoku o kou home, ua hoohiki iho U au e panai r.ku i ka ino no ka ino, a i kela manawa o ka hanau ajia o ka'u keikikane, a liui pu hoi me ka loaa ana o ka ike hanau pu iho kau wahine i kana keiki, noUila ua ki-pe aku la au i kekahi wahine, a ka puulu hoopae malu i na waiwai, no ke kokua ana mai i yahi e ua ai kuu inaina maluna ou ame ko wahine. "Ua wa-hiia iho la ka'u keiki iloko o kona kihei, a komo aku la e'a iloko o ke kakela, a mamuli o kona maalea ame ke akamai, i Hlo inai ai ko keiki iaia, a waihoia aku la ka'u keiki malalo o ka malam* ana mai a ko wahine, me kuu manao e lilo ke keiki a ke kanaka au o ka hoowahawaha loa ana, i haku maluna o keia aina nui, a ma keia kakela nani hoi. "Ua holopono no hoi ia manao ana o'u, eia nae ua hoea mai i ka manawa e haule pahu ai ia mau manaolana, no ka mea elike no me ke ano o kona makuakane, pela no oia i pii ae ai a lilo i kanaka hakihaki kanawai, e luku wale ana i ka poe hala ole, a e pakaha ana i na waiwai he nui. ,4 Ua malama au ia oe e Kikila elike me ka'u i ike Yi he pono, a ke nonoi aku nei i kau inau huikala ana mai no ka mea a'u i hana hewa loa ai, a nou hoi e Sa Uilama, aole keia he keiki na ka mea e aku, aka o ka i'o no ia o ko i'o, a o ke koko hoi o kou koko, e law r e aku iaia, elike me kona mau ano maemae apau i kulike me kou; he mea nae na'u e kahaha nei, pehea la oe i ike ole ai i ka like ole o keia mau kanaka opio i na manawa aku nei i hala I "O kela kanaka opio e moe mai la ma kela walii, o ka'u keiki ponoi no ia, a ua kokoke loa ka makua me kana keiki e hoi aku i ka opu o ka honua, a e pau hoi ka maua mau hana ino ma keia &o, o ka'u wale no e kalokalo ae nei, e huikala mai ke Akua i ko maua inau hewa, a e loaa he maha ia maua ma kela ao.*' I kela lohe pono ana aku o Sa Uilama i na mea apau o ke kaniailio ana ae e Mrs. Lilana, ua hiolo makawalu mai la na kulu waimaka mai kona mau lihaliha mai, a me na lima e hohola mai ana imua o Kikila, ua kono mai la oia i kana keiki e holo aku iinua o kona alo, a lulumi ae la ka makua me ke keiki iloko o na kipona o ka hauoli, oiai hoi ka U'i Mahela i puliki mai ai i kona makuakane, he hookah ko lakou hookahe like ana i ko lakou mau waimaka. "I ka hala ana o kekahi mau minuke o kela lulumi ana o lakou nei,- ua aea ae la na maka o ka Ela, a haka aku la maluna o kana keiki me ka i ana ae: "O, e kuu keiki! Nani ka hauoli o kuu uhane j kuu ike maka ana i ka oiaio, a nani hoi ka hauoli o kuu uhane, i ka ike pu ana, he keiki oe, a kou makua nei e haaheo ai !** Ilokō nae o keia manawa a ka makua ame ke keiki e hoomaopopo nei i ko laua mau kulana oiaio, aia o Keoni Kalivilana, ke noke wale mai la no i ke kaapa i o a ia nei, a hiki i kona ala okoa an* mai a noho iluna, me ka pane ana mai me ka leo oolea i kona makuahine: "He keu aku oe e kena wahine, a ka hoopunipuni, nawai e manaoio aku kena mau olelo kohu ole au! Aole.anei owau ka haku o keia kakela, aole paha keia wahi keiki aeahaukae, no ko manao nae paha ,e nohoalii mai oia maluna o kuu mau waiwai ea?" "Aole loa he hoopunipuni iloko o na olelo i puka mai kuu waha £ku i lohe oe e Gala TameU, ua maopopo no keia mea ia oe, pehea la i hiki ole ai i kou puuwai ekaeka, kou naau piha » ka lokoino, ke lioopau ae i kau mau hana hoohaohao, aole anei he wahi mihi iloko eu?" Mamua nae o ka hooki ana iho o ka Mrs. Lilana kamailio ana, o ka wa ia i ku okoa mai ai o Gala Tamela iluna. me ka manao e iiolo mai e uumi i kona makuahine, eia nae, mamua o ka hiki ana rku im ka aoao o ka moe o Mrs. Liiana, ua hina aku la oia iluna o ka papahele, a o ka lele loa ae la no ia o kona aho hope # loa, a pau hoi ka ike ana i na auwe he nui. Lalau aku la o Kikila i ka lima o Mahela, a alakai aku la iwaho, a he mau # minuke ma ia hope mai, ua hoi hou mai la oia noloko o ka rumi a Sa Uilama e noho ana, eia ka o Mr*. Lilana pu kekahi i haalele mai i keia ola ana, alaila kau iho U o Kikila i kekahi o kona mau lima ma ka lae o ka mea ana i kapa mau aku ai he makuahine nona, me ka pane ana iho: "E ke Akua lokomaikai, e aloha mai i ka uhane o ktM'a wahine/' :,lai!a ua pane pu mai la no hoi ka EU:"Ke kalōkalo'pu ae nei no hoi au i ka lokomaikai o na Uni, e aioha mai i keia kanaka opio/' Aohe he hana aku i koe mahope o keU manawa, o ka hoomakaukau wale aku no i ka huna ana i ke kino o ka makuahine ame ke keiki, he hana iiae ia i haawiia akq ke kauoha i na a ma kela ?a. i kanuia ak« ai ko laua mau kino. malalo o ka hooponopono ana a Kikila. I ka oi!Tana mai o kekahi kakahiaka ae, ua hoea mai U na kanaka o ke aupuni, a iloko o ko Ukou mau lima, i waihoia aku ai ka poe powa. aka no Bunake!a ame .kona mau hoa aukiii kahiko, na hoa k ha hoi o KikiU iloko o kona mau U opio, ua hookuuia aku ia Ukou e hele lankkila,-a »o ka mokukuna. ua kaa mai la malalo oka m*lu o ka EU V eia oia- i Itlo i mea waiwai, aka ua hoopiholr>U aku U oia iloko p ka moana. a pau loa kona ike houia aua rsae pule ma ia hv»pe mai. mam»!i o ka hiki ole ke h<>>hakalia hou akn i ka hoohui ana ae i oa opio i haulehia kahiko » ke aloha kekahi nu kekahi. ua maUmai:. ae h he anaina inarr han»> hano maloko o ke kakeU, a imua o ke kuahu a ke kahuAapule e nialama iwau ana i na haUwai, i alakai aku ai o Kikila īa MakeU, ai ka puna aoa mai oke kah.n:apu , %e. ina hoaolelo e hoo !*io ;ai*a i na o;>io ifrookas& o ka wa u a ka Ela i hele mai ai imua, a kaju mai U ikona.n»aluna <> kana maii, keiki, alaiU Haawi Mm, oo fct liopsimia ana o na puuwai

i»* mauk «w o ki kaoua *a ju Kcy «M Mi M I» kiki« i«ft • ; k« IaI« ba» lui« i «». I H* Uk*i «o k* •olmo 0 \m ma"t lt# niilui k» milh» «ilmi. I 01« fe|ktft )Mitt B« K« Ml 0 ! k» t)k» %f**A « KaUwiio, |«h i»** M fc ;k* kiplii )(* WW B»i M WK»l»)Mktii j i«r»IW. «oW M« i pttkft m»i ka oWh» Im» i koi«. Ila ki li U u» nalama *«• »o k«k«lii (mm> mm ka kauoii )b«oi>oH> 110 us w*k> «« m* u |x»m lenal+n», k»ViMl t | • W »«« 1* it r »e 00 koi. u* kuni ht»ta k« k+kaki jhw Oiii ka m«a k»V»« e *t<>* »ihi )Ihm 0 ka bhm m* '1, ik« *k« U ftu i ka w*ta bftftkeo o Dt [i u i be %k«» tau mikini ke «*ai kot k«u! llf ooMa U n»it« kt>* o k« V »hu» im'i »*i be ko.Ua k» k*AA « n» kut e l«w*i 1» »fi na n»kou. Ttk« e liui ltk> rw> i k» P»p» Ohi, i«a Uilii m oU »0 ka i»w»i'» 1 k» poo maumu. Mft k« kftkftkiakA aui e k» )a 13 o lune, bora »1 ». » , aft k«o|M«ift imi Rft * m*'t mul k« «wft • Kftl»ui»|»a, ft |«« olwolu »e U oui kft kaW p»p*& o k» !*ft pft Ol» »0 Ukou kft kul»» » koikeia mftl i k» nt«* kftkftu he 7*4. 0 kft helu «kalli keift o «ft woku nm'i i Uwein m»i ftft umi ft oi wftkfthiki i hpU »ku 1». Mft k» kotketft »ftft Bftt i kft i»f» kft kftu, ekol» m»'L nav»liwftli lo». ein» a»'i aol« i hoike Iml m»i k« tn» 't » k« 70 u« hoike m»i 1» »t»'i, «a |>»i»ke » kiki i kft bftik« »n» m«i »olr << liu'in e pii m»i aaa »0, t Ma kuu bui |»ft'n* kekaki mnu Wr»ks ft ftifta.o ftku>/ 4 *F»tat iko l» »0 k» olu» ftno m»i ko oloft fti»ft m»lt ,, P»oe: "Aole, be it# m»uft, • no ke ak» kot i ke olft,ftl »lra aei i ka Uftu. Oi ai mai »ei 1 kft lftftti |>li m»i •»» ft oift kei» »no." Ku k» moa kftk»u ft n«ftft «ku, ke Hftp» ]»ake kekftki, m he Kftftftk» k»kft ki, o ka hapa nui o k*ia i komo mai aei be Hawaii. Kia kft lu» mimik» ok« ka nftkft llftwftii U, kftuift mai kft |h>do o kft lahui! U» hoike puia m»i ke poo »i l«ftu wale no ka k» h»p»tt«i lo» o keU pO<\ m»i kft *lu» mftkfthiki » kft ftk». No k» uluhu» o keUhi poe n«k«iM)t« lon « koi k« kfthuft mft'i »ei. Ke I» we nei no k» m»ke Uloko »ei. Auw« no hoi k» Uhui e? E Ktiokoft, hftpftii» mai ke ola • ka lahui m» k» haoft maoli ftaft. Auhea kft me» » muu me» «loha i ka lahui, • ku » heU ft hftßft i d» )»•« Hawaii; oU t »0 ka l»hui! lle mau la pftpft» la kei» oke kfthuft m»'i nei ke m»e tnfti nei «a wfthl p«'e u«lft, na w»hi Uu ko, na moa kaiin no 4 ajvau, uole l»kftu ma kabl kokoke i 1 ke ki wai, 1 Ke pa kolofti.be mfti wi kft mftk»ni * b« m»Un»i mnlU n» »le fthitt. la weia ftku I» i wftlw he * l»ebr, m*. k» uioku akn la i lawe mai )a i n* nik 'i. Ua lftWft »e lft pfth». Kou oiftio. 8. K. MAJAU>nA. B»v Vi«w HomP, 1q»« M, 1918. » 4