Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 26, 4 July 1913 — "PEHEA KAKOU E HOOPAKELE AI IA KAKOU IHO MAI KE EMI MAU ANA AKU ILALO? PEHEA E KAOHIIA AKU AI KA MAKE MAI KEIA LAHUI AE?" [ARTICLE]

"PEHEA KAKOU E HOOPAKELE AI IA KAKOU IHO MAI KE EMI MAU ANA AKU ILALO? PEHEA E KAOHIIA AKU AI KA MAKE MAI KEIA LAHUI AE?"

KuoVoa, A'oh.i —Ina «• olnolo mai lani r ba»wi mai i Knna ma»i b oo m ai* m a! a m i »nj» i ko'u noono». abi!a # loa« i'o BUsnei i nui »i, e Joh«» i k*«kiibi msu ra»UM hoakak» kui'ono m#i ko« |*<»((» mai, n c Siito ai 1 ma;> m*a hoonnaoao ako i k<* )<>hai?htt no na «• hookha ai ka emi hikiwawp tnā aku o keia !*hui Hawnii oiiio. a e loaa &i hoi h<* i<ii aahuahnn an». K liawaii hhui «loha o'n ntr-i e. e oluol» m*i ia'u e hoihoi «ku I ko kakoo hoomaiiiio ana i *a I» i hikwmm mal ai n» kumo mikan<»)« f u» loh<? nni loa an » kn hnli nni o t»» iii f ame na mn kaainana, a kupuna hoi o kakou i ka |>ono, r»a 0 ko lakoa kon>o kino ana i kophanau, no na Hkalepia Kaliwina ia »r»an la. A e hoomanao mai oukou -* lluwiui lahui 0 k«>ia ]a a mamo hoi a na knpuna » llawaii lahui i k(tla wa, mai ia ira mai i hahau 01 ua Inala ai; ke kahua o k* fmi man o k<»ia laani i ka inakr-. eliko rnc ka ninau ko'iko'i a ke Kuokoa (i \ū mai nei i kHa la, e lohp i knhi mmi honkaka k>ij»ono a po'oloi e pifi an:i no k»»ia inau ninan ma ko'u f»oo e w»>lo ne la: I ko'u .'«ponoia nna rnai e koino iloko 0 ka Kkalr*ia Mnkua 0 Kawaiahao, ua h<*hthrlura n>ni imua o'u keia nmn l'oohiki, ponei: "Ke ae mai nei oe e mnlama i na kanawui 0 ke Akua, ame Kona I/kalnaia," a aolo loa o'u EknU*sia 0 »<» a ua ai» aku au, (he olelo no ii:u* i ,ino l'ko me koia ao la). A lnfl 0 keia rho la ka rti)ik maa i ka hoohaun nmuia iloko o nn Kkalpwiu Kalawina I k<*ra mau la hope mai nei, alaila, aole 110 hoi i ih!lc ka hoohanaia i kpla mau hi liuliu Ina, a ina ua hoohauaia no ia ?ula i kola wn, alai'a ua pono a )>oloU*i maoli k« koho ann iho, tta nui a lehulrlm maoli na anpuna 0 kakou i halm)(i i ka lakou bf>ritn; mamuli 0 ko lakou komo ana a hoolUo ia lakou i poe hoiihanau Knto)iifti r malio}>« o ka pae atm mai 0 keia hooipana i Hnwaii n?i, ao»t*i!a, e ku« Kilohana maikai e, nau no o ik< mai i ka mauaV ol« o .ko kakou nmu i ke kanawai o ke Akua e papa nial ana. "Mai hoohiki ino 01» i ka inoa 0 lehova 0 kou Akua." Eia ka lua: Mai ia Kov. lt. 11. Parkor loai au i luho tnau ai i ka nui nnie ka ikaika o ka mnniUiio o na 'lii wahini' Knahnmnnu, luua o Kapioluui, ua poai puni ar lauu i ko Hawaii pueaina »«i a puui me ke a'o aop. i ka moa pololoi. "A»a i ka lani ke Akua oiaio p Xa»a i hana ia kakou ume na mea a pnu; aole loa hoi o ki'ia mau akua kii i#(iu, ame kn |>ohaku i han» 0)0 i ka )»ul ame ka honua." >U>lailtv ua j>aTt im akua k>i laau i ke puhiia i ke ihhi, 11 ua wawahi a kiolain uo hoi na akua Uii pohku, a pau koia hahau hou 110 \tA popilikiei maluua iho 0 kela berita mua f peuioi: O lehova irol« no ke Akua o na T»t 0 Hawai), o lehova w»Je no ki> Akwa o ua makaninana o Hawaii. O lohova w*l« 110 ko Akua 110 ka aina o Hawaii. A uia matt mna mai no i ka hoohiki pau ]mu muno, ahik» ba mai 110 i kela la! nolni/ii. e kuu Kuokoa alohn e, luea oe a kaaua pono mai i keia ktimu hoo* enii mati i ko kaua lahui ilalo, oiai ua hahnki maopopo loa 0 Hawaii lahni 0 kehk wa 110 i ka»a hoohiki )>onoi ilio no, ute ka hoao ole e hoopololei \e elike me ka hiki e loaa ana, a i moekahi hof »Uke nir kona mau knnawui kup:ta ola mau jvenei: "Mai hoohiki ino oe i ka iaoa o lehova o kou Akwa." K Hawnii lahui «\ e ik« uiai oe no okou oia, aia mahea ka pakelo mui k& emi ana ilalo? Aia mahea ka htki | e k«ofeitn aku ai ka make mai keia' \ahvii a*f (>i.»i, na ko kakon 111/1 u ku» I puna i haua keia hemahemu, a 0 kakou ! ka i nahoahoa na la* i keia la. ] &a ke kuhi: X» ka Huke Kauoha ! lii»u a» i hai mai i k» hoao ana 0 ko- J kahi }xve kanaka e mahiki i na uhano; ino, eUk« mo ka Vaulo ma hnna ana,! oia nae ka na l>aimouio i olo'o mai »i ] me k* maka'u ole» j>onci: <4 l T a ike ma- j kou ia le»u Krūao, a ua ike makou ' ia l'aulo, » owai hoi oukoul" He mea 1 oiaio, «a lele alnka uuii keia j>oe D«i- : monio <»hiku t a ita hehena koia pw ka-1 naka a holo oiohelohe, o keia ka haa- j wina i ioau i keia po« lawe kuleana ol«! 1 ka maua e«iitki e loaa ole i ka mea ;; ka<|wi ole ia mai ia nani nona iho: no-, lai**, «> kuu mnikai e, manao' a#ei oe <♦ loaa ka pakele i keia lahol \ Hawaii nioi keia |hh> akna kii a auma-! kwa pnha i hookaawale a kioln loaia, me ka man»o hou olem akuī , Ke pane nei au, hehana p*akiki ka ; fpak<le aaa, oiai u» .hoi hou keia knpuna o kakou £kqf*, m» o ke kii hoa aaa « hoomana hou i na mea i j vrale lonia. A e ik«e mwopopo mai an» ' no kakov, *ia he eUta « kakou make. Kh wna, make i keia }>o« akua Hiiii . IW> k« kii hou ann. oiai sol« kakon \n\x \ aun * hiki ai e hooluolu akn i kein : «liaUulo*. ka Jna f ni»ke kakou ii ke Akua » n;% kupuua o kakou i ae ai f «m» , w*V-\ «o ko {«kou akti», aoie akna ❖ »e. Aia «»e h*ii a hiki mai aei i fee »u o ke alii ka L»i>i KaiuUlu.i, ut» hoala a kxt-; kiiUim m I» ka llale, Kaoa. a he. hiMv ■ mana na hoi i k« akuakn» ume na aiv; makua ke ano <» ka hoomau» ana a keia | lsm N»ua; a e km *me 0« e |

, Hawaii lahui, h«»ha ka kakea i ike am ai me ka hoohewalwwa »0 k«ia ! Hale Nana! Eia mai: O aa ki*. na •!!.B|y>kn. ka !oh<rlat?. tUI Hakila, u ip®iki. n* kiai. ka poe lawehiwe. iy» mu- ' 1 n* paa kahili, aoh«a lakoa i keia la? Ke i Dtai n« o Paolo: "0 ka ■ isa DaĀe ia e ki»ai »i n» k* ha o kona a e loke at lioi ke o<inniino nui o kona hiki aoa mai." A ehia oia auna e ola e«i i keia la f Hp twkn loa. a e huikala tnai ia'u no k«*ia maa hoomaikeike ani» ae aole no kun mana<> §f hoohenehene aku, aka i maopopo pono ai ke kumu o ka he*» la e wa»wai ai ka aSi e hoo- | a 'ia'i akti ai mahope ae nei. | Nolail», o ka berita maopopo loa a klltoa e hawaii lahni i keia la, e kan 1 nei maluna iho o kakou, ma ke ano laihtri? oia no keU, p<?nfi: Aknhi: O ka hoohiki ana o na 'lii a pau loa, artle na makaainena a p«o !oa. o lehova, oia wale no ko llikou Akua «aohe Akua * a*.. A hooU" a hoft: pau loa i ka hoomana a kokm ana i oa akunkii lanu. a pohaku no hoi, ua pono a maikai keia berita a Hawaii lahui httii*,o 1820-1830 o ka ho<?ko ole »»* ka lrewa. Alua: O ka hoohiki aiui 0 na 'li» a P»u ioa aine na makaainana a pau )oa, 0 ka Kkale»ia Kalawina wale no kj> lakou hoomana, aole loa 0 kahi hoomana e ae, ua pono, a maikai keia berita, a liawaii lahui huiia o 1820-1 $80, o ka hooko 010 ana k* hew*. Nolaila, e Hawaii -lahui e, o keia. mau hoohiki ae la i hanaia aku l#, mai ka lahui Hawaii nku ia, ao'e toa mai ke Akua mai, a o Hwaii.lahui no k3 i ha* haki iho i kana mati berita ponoi elike me ko'a honkaka mamua ae uei. NpUiila, o .ka ninau o ka la: Pehe» kakou e hoopnkele ai ia kakou iho imii ke emi mau ana aku ila)of A Pehe» e kaohiia aku ai ka make mai keia lahui ae? R kuu lahui Kristiano aloha e, e ola nei i keia la, a i loaa hoi ka hanohauo o ka lohe ana i keia niuau nui a k-o'i. ko'i loa i p»»i loa ia kakou, im ike a hoomanao oukon i ke knlanakauhale">o Ninova kona- man iniliona kanaka, ua hoopakele keia Akua hookahi no o keia la ia lakou mai ko lakou lukida 1 mai ka inako ae, ma 0 ka mihi lokalū I ana, o na iii anie na makaainaua, ua I kaohiia ka make mai kela lahui ae, oiai ! nae ho 40 )a wa'e no i kaupelenaia ai ! no lakon e ola ai. A ina.ua hoopakele a kaohiia ka ma- | ke mai ia Nineva ae, no hona mihi a hookeai ana, a no keaha hoi e hoopakelo a knohi ole aku ai keia Akua hookahi uo i ka inake mai ia Hawaii lahui !a*\ ke h«na kakou elike mo Nj»evaf ! Penei ka'n hoopakele a kaohi i ka Imake mal keia.lahni ae. Akahi: $ miW, a hookeai like na 'lii e ola. nei i keia la i na kewa » hanaia 0 na kupnna a'ii q lakon, elike me iu i ikeia ae nei ma.mua. Alna: K mihi a hookeai like na ntao keia la i ** hewa i lianaia e na kupunn o lakou ,elike rae ia i ikeia ao nei mamua. .\ e kwi kilohana ahonni e, e oluoln 1 oe e huikMa mai i k.on hoa nei, malalo | o kem kuinu, Aolo loa he kanaka 0 ka | hor» i keia la e oUt »ei mg|*lo ihp. a kg | la a inalun» iho.-o. na papalina o Hawaii «inn n ko'u i a i kgAio *% no |ka a lawelaweia aku 0 keia hana ! nui imua. Aka. o oe wale no, oiai, o 00 no ka mea w«ha 0 kaua, e lohQ kokeia ai o ka uakolo a puni na mokupnni, i ka wa i mauao uui ia ai ,a o oe no o kaua ka i >ala ia mnwaena o iu» F.k!»lesia Knhiiwua, na Hui C. K. anu? na hui e ae au i ike nui a|, aia ho po« hoomana Akua me ka oiaio, a ano lihi lanna »ku paha ilaila, o hiki ai e law» piha i>ono ai 0 ke komito 0 hookahi h«r neri kniiiika, a e k&paia lakpu, n 0 k« kontite kuwaena o ka lahui Hawaii," a na keia komile e hoolala ka olelo hooholo mihi lahui, a na keia komile no hoi e «oon»7o ja e koho i ke ahiahi Sabati kupono, e malamaia ai o ka hal»w»i maknainana hjaiia o ua lii, ame na makaainaua ,a imua 0 « oeluhe' luia aku at o ka olelo hooholo Imi mihl, a oia k» ua makaainaua e a'o a hoolohe [»otto i na huaolelo »p«u loa e hfUihelu i» aku ana, ame na niimn; oia. ananei k» ke anaina holookoa e pu»n» mai ai me k» leo nui. "11* hewa lo» makou, a ke ae nei makou e hau» i ka haim hookef»i elike me mamaa?ae nei. a n» keia kowite no hoi e hoolala ,» « koho akti i komite elike k>» la ka mana piha, elike me keia ma iw «Mikupuni e ae i like ka heluna elike.me k»keia komite, i ike Hi oia ka holomua. I ka pan »oa o keia mau hoo-. keai, e k«be-4 hou ke komile 1 haUwiw haipuie hui tp»pe loa o keia ano, a. e hooholo lokahiia e hoou&a i hookahi kojvo o keia oK?lo hoohoU» A ke keiki » k*»k»hi mikauele mu» lo». jst o Ikekalp kop<\ i ke kaul» o ka'u k» l>tero k»|KHEiO' naa» e kuik*l» m» kei» ao, a pel» ke Aku* ka Makua m«u Ura e huikala tit*i ai ia kakoni mailoko ae o ka Buke o OI», imua o koua aUv Ke uumi»o nH'' sīm o ke?» k» • kako» hau* * k«*.i|*kete at ta kakou iho, ;u«it k? m»n »na a peaei jh<> wo e kaolj,»ia akw »■* ku uia«fce k«ia ,hhus s<\ t\ ua'kakou Uk*> 00 e ike sr«uiaka t k». hovko att» w»ai o ko kakon Ij*ni i knnm i ijw** man tuai a> i kela kaoaaa r kela ke»a k»vt <> ka h'osu& aei. Me ka nni mu »0 Q0 ko Hawjuī k-

he* kolonaa. oi aka mm *» mm > p»o. ] .< JILM. | I«»e W, I*l3. 1 I (Ina e līU> ux kahaMpuie 9»3 'ao»-1 ;iian» »ps»u i wiu hookaiīke, »a j kaaak» Hawaii ewa aku xi ( ma I ke ano aia he ola mx k« kißf> * mm k» | «haae W* ka hooma** aoa i ke AkuA | f oiaīo, aole i'o ke kasalua »0 k» Ham\ < mai i ka hookoi» ana o kau mau weM» t ! wehe mahio» o keia matt ninma; • ka | I piliki» niū.e ikeia nei. a i» ao ka hoo- j {mappopo ole o aa kaaak» i keia poao ! j nui,—lx H.) |