Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 28, 18 July 1913 — MOOLELO O KA AHAHOI EUANELIO O KO HAWAII PAEAENA I KE KANAIWA-KUMAMAKAHI O KA MANAWA O KONA HALAWAI MAKAHIKI ANA—KAU O IUNE, 1913. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAHOI EUANELIO O KO HAWAII PAEAENA I KE KANAIWA-KUMAMAKAHI O KA MANAWA O KONA HALAWAI MAKAHIKI ANA—KAU O IUNE, 1913.

La Hana Mua, Po Ulma, lune 27, 1913. Malaift<ia ka halawai iiana o ka Ahai! Kn.ineliii o ko Hawaii l*aeaina ma- ■. ka Luakiui o Kuwaiahao, Kula:t ihal»' :uni' Kalana o Honolulu, ma . . :,..ra 9:1"» a. in. I. iii.ihoomalu 11. Tf, l J arker mā ka • I'aalua D. Kel!ett, .Tr., kakauole- . ;;n:. Weh<*ia ka lialawai me ka Hi- • ī.i lin. L. H., ame ka pule a Bev, E. Tnm»teo. a hooneeia na liana o ka ;i::i imna mahina o ka papa hoonohol.ana i hooinakaukauia e ke koMaliiiaai.a ka hapalua hora haipule !!.ji aiakai ana a Rev. E. S. Tiinoteo :i :i! tiia o ka manao alakai "E nolio oukou īloao o knu alolia." loane 1.1:9. Ua i• iy<i o Kev. H. H. Phrker a hknwi !• ii i iia olelo hookipa aloha ana i na lala ai>au o kfia aha mā ka i ana mai ■ ■:. >>< n>u Ua puka o ka Ekaleaia o KaViiahao no na hana maikai i na wa rq.au; a na Rev. S. Desha i liaawi aku i i :i f.l<'lo j.aiif nia ka aoao o ka aha ]!!•• I a haawi jm ana aku i na hoomaiT .r ...i;i i ke Kahii ame na hoahanau <■ a K' ! ;:i).'«ia o Kawaiahao no ka loko•:•fVm! i haawiia mai. Hoom.-iukauia ka papainoa ma o na '■" <' "!/u l.i i koino inai a hoomaopopoia '■ i la!a oka aha, penei: Haili—S. L. l.ahn, E. K. Keliikahi, elele; li:ii aiau, s. L. I)osha, komite, Mrs. Hei !a, fl.lt'; Onoinea, H. L. Desha, komiMr-. Kinma Laeha, olele; LaupahoeM Kamakawiwoole, komite, M:- Kinina Laeha, elele; Eāat Haman i. ■'. M. Komakawiwoole, kaliu, W. H K uil naliele, elele; West Hamakua, « M Kaniakawiwoiole, komit.e, Kohala li.ma, hiiiia. ('. M. Kamakawiwoole, ■.• !illī •*, Mrs. Reek Kawai, elele; Koha- .. A1 aii, L. Kopa, kabu, S. K. Mo'Kekaha, t James Upehurch, 'h i. <' K. Ka-pa, elele; Mokuaikaua iTi .• H.'lani, .lames Upchurch, komite, W. K. Kalaiwaa, elele; Kealakekua • -| ""■ Lnnakila, "E. S. Timoteo, kahu, Kahiona. ol.Me; Pukaana, John Keala, Kaolie ame John Keala, h.iiihl.'; Waiohinu miie Poliuka, J. N. Kamoku. kaliu, Mrf. O. W. Waiau, ele- !••: Kalapana, John Kama, kalui, Mrs. .lohn Kama, elele; Puula, L. K. Kalawo, kahu. W. M. Kalaiwaa, elele; Olaa, Z. Mahaiula, kahu, Miss Luiaa Apu, elele; opihika-o, Sol. Kahana, elele; Kona Waena (Haole), A. S. Baker, kahu; K».iia (fa|.ana), T. Okumtira, haiolelo; l'i-paik.m (lapana), M. Saito, kaliu; HoiioiiMi (lapana), liO Yurt Fti, haiolelo; Hih. (l'ukiki) M..(.'. Santos, kahu, Miss Sarah ('anaiio, elele; Koha'a (Haole), .1. F. < owaii, kahii. .loliu Smeaton, ele- '«■: !a!a in.ui. E. <!. da Silva.

\.-i Mn);ii|iiini o M;nii. Mi>lokai ame K: i:■ iV:ti hiku, k B. K.nnnplipiwa, ii. .Ihlui W. Khliih, olelo; W'aiknpu, I l'. K:u,in«'li» iua, komito, Mrs. Abbie K eli'le; \V;iinc(>, L:ili;iina, C. K. M .: . K . ( |. l'aia. J. K. Kahoopii, U:.lni, Mr«. Holiona, olele; Uaiku, J. K. 1\ k. »ini t«». MosOs Kahiapo, Glele; H"iiukolian. s. l'. Kaaia, kalui, D. KaI>a k 11. »'l»'lo: Kpokoa, J. M. KeaoHilani, l':i i»i!»• lii; Hih'lo, 1). N. Opunui, kahu, M. K.-k:i! ilk', i'lelo; Keanae, D. W. Napii W'aniiunlua, Hana, Mrs. Haii i I'111• 1111i, elele; Waihee, D. H. Kaaia:ini;iiill. komito, K. J. K. Nawahine, • ■'••!»•; Kaupn, Mrs. L. M. Mitphell, ele- !«• lloniiaula, .7. S. Poepoe, haiolelo, Mrg Knuly Kunukau, elole; SprockelsviUo ' ani]. I, 1,. K. Kaumeheiwa, komite; \V:»iluku Union, R. B. Dodgo, kahu; MnkiiWii.. I'nion, A. (\ BoWflish, kahu, \lrs Murv Siinpson, elel«; Olowalu, D. W. K. \Vhito, koniito; Kaanapali, D. W. K \Vhit««, komite; I,anai, D. W. K. \Vlnt«, komit«'; Wailuku (lapana), T. Kolinki, liaioi«>lo, M. I(.'€>, elelo; Puunen.• ( lapan.i), T Sato, haiolelo, Mrs. T, Sat«», » , l« , li i ; Wniluku (Pake), Yo<> Kui, knlni, Kaluaaha, Molokni, 1. D. Inea, k.ahu, .1, Nakoloawo, elolo; Kalawao me Kaiaupnpa. D. Kaai, kalm; l'elokunu tuo Wailau, J. P. Kalohelnni, kahu, L. K. T7ailiuia, elele; Tlal:nvn, J. Knaloualii. kahu; lala niau, R. P». Do<lge, H. P. Jii«lil, L. TT. Kakhui, A. i kowdish. Mokupuni o Oahu—Kawaiahao H. H. l'aikor. kaliīi, J. *K. Nakila, elele; iKauinakapili, H. K. Poepoe, kaliu, Mrs. D. k. 11 «eipili, i'lolo; Kalihi anie \toanalua, W. K. Poai. kahu, Sam Kauka, elele; l-*'-v:j, Nga Mahi, elele; Waianae, W. K l'«>j»', Komite. Mrs. Kalei feupau, ; *Wai:ilu;i, 8. W', Kekuewa, k.ihu, V s. Mahaulu. olele; Hauula, Elua, J. Niii. k«»niito. Ron P. Kaohiai, elole; Waikam'. .lamos Davis, kahu, E. P. ,AiUu«'. elele, Kaneolie anie Waimanalo, J. P. Kt«lnian, komito, P. D. Kellett, Jr., «'!«-l«'; Kaukeano, D. Seu«l<ler, J. T <• uliek, ololo; Bishop Memorihl (Kaun'hanioha), J. L. Hopwood, kalm, P. L, H'nme, elele; "Ewa Union, R. B. Whitak«r. kaliu; Maki"ki (lapaua), T. Okumura. knhu. M. Kakehi, elele; Kakaako ( l.ipanu), T. Kajiro, kahu; Waialua (l. j)anaj. S. Nagamori, haiolelo; Waia* nao (lapnna), . T. Sugimoto, haiolelo; N'u aim ( lapana), T. Hori, kahu; Hquol'iiii ePukiki), A. V. Soares, kahu; lala nian. W. B Oleson, F. 8. Scud<ler, J. P. I>.'lii!an, Akaileo Akana, J. K. Paele, S. D. Nmihiwa. A. P. e'ooke, S. K. Oii, S. 11. Oni, S. K. Knmaiopili, W. D. tervolt. Mokupuni m Kauai —Lihue, W. Ka-

mau, kaliu,.JoB. I, «iale; Kolt>a,-8. K. KauHli, hope )tabu, T). 'K, Kapahiee,'eleJe; J. Aklh'a, ksh'Jte; V. Babo, elele; Waithēh, .7. A. Akinā, kah», .1. K. Kapiiniai, Kapaa, C. K. Haae, e!eJe; KilaWa r anie Kbblaū, B. Puuki, kahu, G. M. ¥la(]dy' 'elele; Waioli, }Jrfhdlei, D. P. "Kahlliila, kahu, J. K. Lota, elele; Lihue Union/ J. N. Lydkahu, J. M. Kaneakua, elele, Koloa (Inpana), lī. Kotani, khhu, Mrs. H. Kota«i ; elele; Hanapepe (Tapana), T. f)ho, kahu; Waimea (tapana), 'K. Shiraishi, kahu; Waim'oa (kike), Tsui ,4 Kim Wing, lmidtelo;> lala mau, "W. H. 'Kiee, J. M. Lyilgate. Noi o Oleaōn.o kohōla o S. L. t)eSha i maheleolelo naieela rtha 'ma 'kau, a apouoia. 'Koho ka i na komite kumau, peti(<i: Komite 7rtii Hhna, Erdthan, Titnoteo ame Kalua. Kdmite no na PalKpala Hoo]»U, Lytlsite, Kfi!iittkawiwioole artie White. Koiiiih; ilo tia "Hdike Klhapai ame fia Aha* ?(fbWhpnni, lCaumehe!Wa, Nakila, Kaiwi 'aiiie !Kotnite Hoalohaliiha, X>eaha, *Kekuewa, Kamau ame Akina.

j 'Na 01efldn mfti he m6a maia inau na kdla dha ma kelia kanawa o ke kau ke kdho ana i mau eee 'n'a 'keia aha e hele ai 'i 'ka ahahui 'nui e'noho ai»ft ma : Kansas City ma ke kaii o Okatoba e h>ki ttiai ann, a olai aia k'ekahi mau lala t) keia aha ma Kapalakiko e niKnao uNia e holo 'no Ha aha la, nolaila, ke Wa : lho 'iiei oia ika īiioa oua mau lala la, oia hoi o A. A. Eberaole ame j'W. A. Bo*wen i mau elele iia keia aha 1 ; a noi riifii 'e koho ia laua 'ano; kokua a aponoia. ()lai ke Kt)ri!ife I)ni Hiuia e hoōmakaukau aria i ka lakou hoike, ua hoohaj laiii keia maiia:wa o ka aha tna .ke mele ana i li4kaHi niau himeni imlii ka Leo Hooiiahi mlii. Koho ka liinaliōomalii ia D. K. Kap&hee i alakāi himeni na keia aha. I ka ma'kaiikau atta" o "ke Komite Imi Haiia me Ka la£kou lidrke, na Erdman i helnhPlu a r, wālho'ihai i'ka lakou hoike, penei: 1. £iile aiirte htfheni. '2. Kā hoike o tia Mokupiihi. 3. Na palaprfla hodfjii. '4. Hoike a ke kakauleta ame kā hiiiko a- ka piliiku. 5. Koho ana i ka ahie ke kakauleta ame na lala 'o ka H'awaii. 6. Hoike papahelu'a'ke kakauletā. 7. Hoike a na komite iifau ame iia kbiiiite wae. 8. Ka hilu hb ka halepule o iCalaupapav 9. Kuimikana'whi no na Ekalesia. Mā ke noi a Poepoe, ua aponoia ka hoike h. ke Komile Tmi Hana, a hapaiia lia taiia 'eiike me ia i waihoia mai ina ka hoiīee: Kumuhana 2. Na hoike a na Aha Mokupuni. Na I<7ST»a i k'a hoike a ke komite a ka ATia Mokupuni t> Hnwaii; na Khmnka'witvdofe i kā hofke a ke mite no na F3kalesia o ka Mokupimi 0 Hawaii; na Kaiwi i fca hoike a ke koinito ā ka Mokupuni o I£a"bai; a waihoia keia ihaii hoike i ke Itomite. Ma ke noi'a Desha i koknaia; ua hooholoih'e'hapaila ke K. H. 8 o ka hoike a ke Komite Ha'na, kā lulu no *ka halepiile b Kālanpāpa. Na 3?aker i kaiia hoike wāba no na mea i haiiāia eia anle IMha ma ke ano he komite i kohdia ihā ke l<au o ka Alia ma Kauai no ka imi ana 1 (lala no ka halepule o Kalaupapa Ina ka Mokupuni o Vlā'wali, ā o Ua liuina i loaa ma ka laua hana ana he $1144,20, a ua hoihoiia' kdia Kiiiha ma ka lima o ka puuku o ua waili'ona lā, Theodore Richārd's, .kde k'a hhlhk o $7 a e lioihoiiā aku anā ma keia la. Na Kāāi i kaila hoike waha e hoakaka ana nia kanā komite anā 'ma kona mokupuni ilio no ua loaa iāia ka hufna 0 $700 a oi a u\i aneSne 'iio e pihā ka $1000, ā ua Hoihoiia k'a liuina i loaa iaia •ma kā tima o ka puuku o kā Papa ilawali. N«i 'inai o Enlmān e hoomaula na komfte i koīioia nia Kauai a hiki i ka holopo'no aha o na hana apau e pili ana i ka haīeplile o kokuaia. Na Akīnā i heluhelu mai i kana hoiko k6mlte m'a Kauai Komohana, e hoike ana, pehei: L6aa mai ka Ekalesia mai o Walmea, Kauai, $20, mai ia H. P. Faye 'inai $100, hiai ia Aubrey mai $100, Ekale»ia o flanapepe $10 āhie kā Ekalesia o Koloa $20, h\ūna, $230, ā ua liaawiia keia mau dala 1 ka'puuku, Theo. l?ichards.

Noi o Oleaon o waihoia fceia mau hoiko*il'ot(o o tima o kekahi komite wao, & ria kfcia l<ominite 'e imi pono aku i ka huin'a i loaa ame ke koena e makehiakeia n'oi e luki ai ko kukulu kt>keia ke?a liiiikini 'a lioike mai mamua 'o ka h<ioltuti iiia o kela alia, a ua ku mai o Erdman a unuhi hou i kana nol a kokua i ka Oloeon, a ma ka ninau ia ana, ua aponoia ke noi /i Oleaon, Komite, Lydgate, Kekuewa ame H. K. Poepoe. Noi o Dosha e hoopaneeia keia Aha a nuho hou i kona manawa i hoikeia ma ka papa kuhikuhi hana; aponoia. HooUuia me ka pule a Kamakawiwoole. La Haila Elua, Poaono, lune 28, 1913. Noho hou ka aha i ka hora 9 a. m. Ilope Lunahoomalu H. K. Poepoe ma ka noho. Weheia ka halawai me ka Himeni 30, L. H., ame ka pule a ka Hope Luua Hoomalu. Kaheainoa, 4;"> lala i pano mai. Na ke kakauolelo i kana moo'elo. Na Kopa aole pololei o ka moolelo mainuli o ka hookomoia ana o ke : kahi mau lala i hiki kino ole mai ,a nt)i mai e hooponoponoia ka moolelo ma ia mau wahi; a ma ka ninauia ana i ka halo ua aponoia r moolelo ipe kela Imau hooponoponu.

Hapaiia no ka hhike a ke kakauleta. Ka Oie/on i kana hoike kakauleta. Na De3ha he noi e hoike; hooholoia. Paipai manao inai ke KaHu Desha no na laia o ka aha e maiama inai i na hana a hiki i ka pau aua o ke kau. Hiiopaneeia na hana o keia aha a noho hou i kona manawa i hookaawaleia ma ka papa kuhlkuhi haua me ka piile mai ia 4 Rev. C. M. Kamakawiwoole. 1a £fiinā fikoln,"Poakahl, lime 30, 1913 Noho hou ka a(ha 'iiia koua keena mua i ka hora-9 ' Hope lAi&iiliōoaialu P6epoe ma ka titftso. Wehela ka aha'iiie !ka lilm'eiii aoiio oka Hoku Ao Nani 'aiiie a l, kb Kahu S. 4 L. T)egha, a "hana 'fHifca ma ke kahdainha &2 lafa i ,j)ane nial. Hēluhelliia ka fnbolelo o ka lialawai i hala, a a'poridra. Hoike a ka puiiku, a na Rev. Jti(ld i mai 'i ka a ka puuku Theo. li{char<ls e iioike ana oWe koeil'a iiia Wallh'ilha ikawa i paniia 'ai na buke iie $127.fJ0; a apohoia ka hdike. Koho ana i ke kakauleta. Noi o Desha e kapaeia na rula a e kauohaia ke kakauolelo e hookomo iho i hookahi balota no W. B. Oleaon i kākauleta, a apono loa ia. Hukiia hookahi balota po W. B. Olesou, i kakauleta a hooholoia ua koho ponoia. Koho ana i ka puuku. Na T)esha no e kapaeia na rula a e kawohaia ke kakauolelo e hookomoia i hookahi balota no Theo. Riehards i puuku, a apono loaia. Hookomoia a hukiia hookahi balota no Theo. Riehards i pmiku, a hoo-. ho'oia ua koho ponoia. Koho ana i na lala o ka Papa Hawaii: Na Oleaon i ka papa inoa o*j»a lala o ka fapa llawaii elike me ia i waihoia mai e ka Papa Hawaii, penei: No ka papa e pau ana i ka 1916: C. K. Ai, Vaughan MacCaughey, Arthur C. Alexander, Jonathan Nakila, Frank C. Athert'on, Rev. T. Okiimura, G. P. Castle, Rev. H. 11. Parker, F. W. Damon, J. A. Rath, Rev. O. H. Ouliek, Rev. F. 8. Scudder, J. Kamanoulu, Rev. E. S. Timoteo, Rev. J. M. Lvdgate, Rev. W. D. Westervelt ame Paul Super. . fto ka papa e pau ana i ka 1914: Rev. A. S. Baker ame Rev. T. Hori.

No ka papa e pau ana 1 ka lfllō: rlev. R. B. Dodge, *Rev. J. F. Cowan ame f Rev. C. G. Burnham. Ma ke noi a Desha, ua apono loaia ka papainoa elike me ia i waihoia mai ma ke kau lima

ana. Na Olonon, inaialo o ko kapae aha 'i na mla, he hool'oli i ka i*auku Ix o na kana'wai o ka Papa llawaii i niea, e lieluheluia ai penei: "E m?|!amaia na lialawhi kum'au o ka Papa Hawaii mii ka Poalima elua o kēla ame keia maliina i ka hora 2f30 p.'m." 12ia iioU o hoololi ana ma kela wahi o ua "paūku ix la o ke kanAwai i ka <<T liota 2" penei: K e kaheaia ka h&lawai e noho ma ka hora 2 jlonoi, e ho'ololiia 1 ka "hora 2:30" a apono loaia keia mau hoololi. Hafpaiia no na hoike o ha Ahaliui Mokupūni i koe: Na Iaea i ko Maui aine Molokai; na NakōōkO'o i ko ka Alia o Oahu; na Kiulili i ko na hōike Kihk()di o Kauki; a waih<iiarkeia mau hoik'e i ke komite. Hōike papa Kelira Tce kakauletii: Na Oleaōn i kana hoikē h'elu e lioike ania. Ke 103 ka nUi 'o ha T mafk!o o "kk Ahahui Eifatfefio Paēain'a i keia marfawa, d(k hoi, 68 Hawaii, 17 Iapana, 9 Muiik, 6 Ph'ke'ame 3 Pūkiki. He '9 ekalesia 'i hōt>uha ole mai i lioike no k& KkaTesia o "KaliKi ame Mbrfnaliia, Ttvfo, *Huelo, 'Pookela, Hilo Pake, Hookena, Kāohe, Milolii, Helani ame Waipio. 0 ka huiua nui o na hoahanau iloko 0 na ekaleaia apau he 8672. Huina o ka pwe i komo ma ka hoike manaoio he 452. Ma Kauai ame Molokai ua hoolakoia na ekalesia apau me na kahu. Ma Oahii he 3 mau ekalesia kaliu ole, oia o Ewa, Waianae ame Kaineohe. Ma Ha■waii he ēiwa, oia o Onoinea, Hakalau, Laupahoelioe, Waipio, Waimea, Kailua, Helani, KĪaohe ame Milolil. Ma Maui he 15, he 2 he hoolakx) mau ia me na kahu o 'na ekalesia e aku, a he 4 i malamaia e na haiolelo i laikini ia, oia ko Lahaina, Olowalu, Kaanapall, Nahiku; Keanae, Makawao Pookela, Paaa Spreckel8viHe, Hana, Keokea, Kanaio, ame Keawakapu. He 91 ekalesia i haawi no na kokua manawalea, a he 12 mau ekalesla i ha1 awi ole. He 22. ekalesia i Jiaawi ole mai i kekahi kokua i ka Papa Hawaii. He 3 ekalesia waiho ole mai he ht)ike no ke Kula Sabati a he 35 i hoike ole mai no ka Ahahui Hooikaika Kristi"ano. O.na īala o na Kula Sabati o ka Paeaina i keia manawa he 9690, he oi . hou ae o 612 mamua o ka makahiki i haia. O ua lala o na Ahahui Hooikaika Kristiano i keia manawa he 3132, he' emi o 865 inainua o ka makahiki i hala. O na \)1« nel oia keia: Ka mua, na ekaleaia ma kahi eml o na kanaka;.ka lua, na ,ekalesia ttie na kahu paa mau hooheniheHla waleia,* ke kohi, lia ole i na hana mauawalea; ka ha, na ekalesia mokualiana.

O n,a mea makemake loa ia maloko o ko kakou mau ekalesia, oia keia: 1. E Joaa he mau liooponopono aiia i w'ahi e inalama mau ia ai na anaina haipnle no na ekaleaia kahu 2. E ioah na hooikaika pauaho ole ana i Wahi e lilo ai kela ame keia ekaleaia i ekaleaia ko>"kua manawalea, ame kela ame keia kanaka Kristiano i Kristiano kokna manawalea. 3. £ lilo na mea apau i poe

lokahi ma ka pule, e nonoi »ana e hooaiiheeia aku ka noho paonioni ku-ee ana maloko aku o ko kakou mau ekalesia; a e nohoalii mai ke ame ke ku•paa ame ka hilinai piha i ke Akiia, e lilo ia i kahiia no kela ame kela hoahanau oloko o ko kakou 'niau ekaleaia apau. Na W. M. he noi e hookomoia kia hoike iloko'o ka Buke 'Ka Hoalohā, a aponoia. Noi o Māhihila e aponoia ha 'hiiike papa helu a ke kakauleta, a aponoia. 1 ka hora 10:30 a. m., ua hoopaheeia na 'hana aku i koe o 'ka Aha a na lioi ae ka hale maluna o ifa manao palpai: "Kahoohui ana i na Ekulesia kokoke.'' Nā mea na lakou i wulho mai 'na mrf-. nao paipai, Desha, Mahaulu, K'aumehēiwa ame Kamakawiwoole. 1 ka pau ana o ka manawa t» keia nha na Desha he noi e hoopanee a noho hou i kona inanawa; a aponoia. me ka Hinleni .132, L. 11., ame ka pnle "a Deslia. La Hana Eha, Poālua, liUai 1, 1013. Noho hou ka aha i ka hora 9 a. m. Hope H. K. Poepoe ,ma ka noho. Weheia ka halawai me ka Himeni 158, L. 11., ame ka pule a a hooneeia na hana imua ma ke kāheainoa an'a, a "he S7 la'la i pāne māi. Heluheluia ka moolelo o ka halaWai i hala, a aponoia. Manuili o ke noi ana mai a T. Kajiro, kahu o ka Misiona Kakaako, na haawiia keia manawa no ka lohe ana i kekāhi manao mai iaia māi nfami:a o kona "h\)i anā aku rio lapana. Noi o Enlman e hoike aku keia aha i kona aloha i keia hoapaahanā T. Ka•jifo no kana mau olelo aloha hof>e loa i keia alia maniua o kona hoi anā i koiiā aina makiiahine: a ua apono l'oala ina 'lie kn ana o īia lala apau iluna. l'a hoomanāia o Enlman naiia e liaawi aku i ria olelo hoomaikai āme āloha na keia

alia ia T. Ka,iiro iiia ka olelo lāpana. Hāpaiia "ke kumuhana 1, k'umukanawai 110 na Ekalesia. Na; Ēnlman ame Lvtigate i hoakaka mai i ka manao o T(eia kumuhana; a na Erdrrian he noi e 'ko'hoia i komite wae o ehikn lala nana e imi naauao, liooponopono, lioolala, liaku ana i na manao ame ke kahua o na kumukanawai no na Ekaleaia a puni keia Paēaina; kokuaia e Kalua ā apono loa 1 ia, Komite, Ly<lgate, Oleson, Mahaulu Kaliia, Desha~ame Poepoe. Na Akina i ka lakou hoike Komite Hoalohaloha no (1. W. Waiau, J. S. Akahi Lono, - Moses Kuikahi, Simeona Paa'uhi, J. B. K. Leleiwi, J. W. Moanauli aine John I'iilu ;a aponola. Na Ly<lgate i lielulielu mai i ka hoike a ke Komite Wae*no ka hoemi ana mai i nā lala o ka alia e noi ana i keia alia me Tte alsha, e noon'oo i keia ninau me ko akahele no keia mua aku, e haalele i ii'a īiianao ulnaliewa a e pha mai i na manao Kristiane. Ma ke noi a Timoteo i kokuaia, ua hooholoia e lawe i ka hoike a e noonooia. ia Desha, Erdman ame Oili kekalii mau manao maluna V) kela ninau. Na Akina he noi e aponoia ka hoike a ko komite aje waihoia no na hooponol>ono aiia o keia ninau iloko o kela ame keia Aha Mokupuni; kokuaia e Kalna, a aponoia. Na Er»lman i ka lakou hoike hapa a ke Komite Imi Hana, penei: 10. KoI mite Hoeueu o ke Teritore,. a aponoia. I ka hiki ana mai i ka hora 10:30 a. m., ua hoopaueeia na hana e ae a ua hele aku ka ha!e inaluna o ka mahele elua o ka j>apa Kuhikuhi hana: ,v, Manao paipai: A ua loheia na manao waiwai | nui mai ia Lydgate, Scudder, Akana, | Do<lge ame fcrdniau mai, maluna o keia kumuhaua, ' Hooinakauknu ana i na Ka-

lmnapnle.' " No ka pau ana o ka manawa o keia i aha, ua Hoopaneēia keia halawai a nohō hou i kona manawa i hoi*{cia ma T<a I»apa kuhikuhi hana. Hookuuia me ka Himeift BS, L. H., ame ka pule a Poepoe. La Hana ELima, Poakolu, lulai 2, 1913. Noho hou ka aha i hora 9 a. m. Hope īiunahoomalu Henrv K. Poepoo ma ka nolio. Weheia ka halawai nie ka j Himeni 31, H. A. N., ame ka pule a j Poepoe, a hooneeia n"a hana imua ma ! ke kaheainoa ana, a he 74 lala i pane ! mai. Heluheluia ka moolelo o ka lawai i hala, a aponoia. Hapaiia na hoiko Komite Wae i makaukau: Na Oleson i ka lakou hoike no ka hoolokahi ana me na hoomana e akll, e hofke ānk aole i loaa mai kekafhi pane kupono no ka ae ana mai o na lala o ka Hoomana Naauao, a noi mai e ho'omauia ke komite a keia kau ae o keia 'aha e noho mhi ans i ka 1914, a aponoia. M« ke noi a Oleson i kokoaia, tia hooholoia e hoomahnahiia hou ia ae n'a lala o ke Komite Hoolokahi me na hoomana e aku a i ka 11 ,a aporloia. Komite hou, Poepoō, Akana, Judd, Parker. Na Kekuewa i ka lakou hoike komite pili i ke.kumuhana ohi dala no ka luakini o Kalaupapa e hooholo ana e hoorttauia no ke kt)mite mua, a aponoia. tia ka inoa o ua mau komite la: Desha ame Baker ko HaWaii; £aunielieiwa a me Judd ko Mfiul; Kaai ame Cooke ko Mo'okai; G. P. Castle aihe Poai ko Oahu; Kamau ame Akina ko Kahai. [ Na Er<lmttn i ka lakou hoike komite j no ka hooponupono hou aua i ka Buke j Lawe Lima, e Ei(Ji arfia (1) e hoomanaia I ke komite no ke p!» 'i atfa i kā* Buke Lawe Lima i bofrla; (2) e kohoia o Rev. A*. Akana i lala no ke komite ma kahi x> Hev. M. Nakuina i make; (3) i ke paiia ana o ka Buke Lawe Lima liou e waihōia aku kela mat) ka fcuke kahiko i ik«ia '-'Ka H»'

iko oka Manaoio, 1 ' hiai no kol o ltolk o'elo o ka manat>io a i ole o koua hoomoakaka hou ana e inau ana no ia hooponopono ana o ka manaoio i aponoia e keia ahahui a oia no hōi ka 'mea a na kahunapuile > hdbpaa niau 'aku a»; (4) a i e'hoopāiīīa a'e hi o*hā lilo no ke pa'i aiia i 'kope 1000, e aiihauia kela" ame'keia &irteski i pa $2 o ka ekalenia hookahi, a e hoounaia aku he e'lua Itope o ku Buke liaWe Lima i hoofrfrti6p(lno"fibitia i kela ai*e*Vela ekal'es(a e itWu tjiai'£da i'Kk'aAliau l \)Telota. 'I 'ka J Tiil<i at(& r hijii V'K'a''luftafiboniHlu nihu H. aku ka 'luh{fiio6mafu i k:i nolio iaia. Mahopd o ke kaiuailio'H)ihi ana o kekahi j niau lala o ka aha 'uialuna o ka hoike a ; ke HdnuTē hoof{<)fi'opono 'hou ana i ka !'H(tke 'LaWē 'UihiK, lia apohpla ka liōike rna 'kē 'iloi h. 6feSfln. Koi' o Ofeson i ka , noonoo 'ana 'o ke kotuite 'i r ke t>a 'i ana i lea Hnke taWe Lhila e hoomannia ke l;oniite m» ka hui ana aku nie ke komite ;i :y »:i T r.m«kanawai o na ekalesia e ; pi'i hna i J ke pa'i iiha ika hoike oka j Miuiaoio nie na Kumukanawai, a aponoia. I i'ia ke poi aW. t*ice i kokuaia, ua kapaeia na >?a Rioe i kana'ho- | ik'e a'ke Koriiite Malama Ola o ka 1912, ;'e lioike hila okn "htiittft h"ooTilo onn m6a npnu 'he $2420.."»f); a o ka hhiha 'i h>aa | ma'i nt:ii tta (Muileaia niai ua'oi aku ma-i'U-.na o $imm ; a aponoih. N'oi o ()|es o n e kapaeia ka nianao paip:ii i hd/keia nia ka kiih'lk'uhi no 'ka hora 10f3<) a. ni., a e hoomaiiia i aku tta haiia ho kekahi mau wahi mijnuke a phu ae, a apTfnoia. j Noi o Ī > oo>p6e e "hapaiia ae "ke kuiiniihana, ke kvftio ana i kahi e noho ai o ka alia i ka niaka'liik'i 1914, a aponoia. \a *KaiiineKeiw,*a he noi maliope o "ka wai'īio aiia inai i keT<ahi mau olelo "hoakaka, a liookuuia na o keia .aha '•• nolio liou ina WailuUu, Maui, i ka 1014, a hooholo'ia. | Kohv> ana ina Juna niii: Na Desha i wailio niai i .ka ihōa o L. Kaumehe- | iwa, a ' okuaia. A niaaiuli o na kumu kealeea i waihoia niai e Oleaon, na Dej slia ho i wailio mai i ka inoa o S. *KaIpu, a kokuaia. 2Ma ke noi a Poepoe i ! kokuaia, ua hooholoia e pani i ka pnka. I N T a De.s}ia he n'oi e *Jiapai houia ka Inoonoo ana ! na lunanui a e hooholo ao iio hoi keia aha e kohoia o Kaumehe-

iwa i lunahoinplu 110 ka «lia, a o Kāpu no hoi i hope hinalioonialii, k\)kuaia a npoiio ltfa !a iha J<e kau litna ana. Na Deslia i kā inoa o P. T). Kell*>tt, Jr., i kakauolelo, kokuaia u a]H>no loaia ma ke kau Jima ana. Koho ka lunahoomalu ia Īj. B. Kaumeheiwa, .T. W. Kaluā, Yee Kui, Mrs. J. \Velrt, P. F. Wilwin, H. A. 6aldw(n, W. Kukona ame B. Dodgi» na lalH o ke Komite Malama Ola; a in R. B. Dodge i puuku no ua komite la, a aponoia. Ta R. B. 6odge, W. H. Rice r A. Akana, 'A. C. Bowd»sli, J. W. Kalua ame W. B. 01eson na lala ke komitc Hoonohonoho Hana, a aponoia. Wapāiia ke Kunuihana 10 o ka hoike a ke Konute īmi Hana. Komite Hoeueu o ke Teritore. Na Kalua i holakaka niai i ka manao o *ela kumuhana. Na Deslia he noi e w&ihoia keia kumuhana i ka Papa Hawaii a nana e noonoo a hooholo. īnai i ka lakoU mefe e makemake ai no ia kumiihaua, a apono ia. Noi o Desba e hoopHneeia ka hana o keia aha, a e hoi ae ka hale maluna o na hana inanao paipai: "Kii ana !a waho" i hoikeia tiia kii paipa kuhikuhi hana, a aponoia. Na mea pāip&i 'manao o Upchureh, da Bilvft ame Nagariiori. No' ka pan ana o *ka o "ka ahā, na KelleU h'e'noi e hoopāneeih Tteilt aha a noh6 hon /ka Hora 3:30 p. 'm., a aponoia. Hookuuia mie ka oule a K&mau.

Noho hou ka Wha i ka bora 3:30 p. m. Hupe LunaHoomalu H. K. Poepoe ma ka noho. Hoopakaia me ka Hilne'hi 30, L. 11., ame ka pnle a Poepoe. Kohoia o J. K. Kanepuu i kokua tnkh«fTeoreTo. Hapaiia ka hoike a ke koitiife o na Hoike Mokupuni. Na Kaiwi i ka, liikou hhike no tfa lioike komite o ha Aha Mokupuni ame na Kihapai. \iamuli o ka pau ana x> ka manawa o ka aha, ua hoopanenik kē koenii o ka hoike aku i koe a noho h'ou mai ka aha. Hapaiia ka itthtlawk no k!i manao paipai maluna o ,kē leiimūlianU: Hōomomona ana i ko kakou thāi«rt)io. "Na l>o*wdlāh, Horhe, 'Bcuflder am'e -Kanemiu i h()Skaka mai i na manao' like ole e mōmonk ai ko manaolo ke kela niau manao waiwai nui a matJimaift nIA ka ho"oflan{i la ana. Hōi hou ka Kaīe ifialuna o ka hapa o ka hoikē a ke Romite no na Alia Mokupuni. Na Kaiwi i heluhelu mai a aponoia ma ke noi a Vawahine. Oh?sot. he noi e hoomanhiā ke kākauo!ol(i ::ana e haawi ī hoomaikai na , . v <ia ... keia aha ī ke kahu o keia UkaiePia o :>-.r Kawaiahao na jia hoa lawehana e ae o nx> ka liookipa aloha ana . mpV. i na lala -apau 0 keia aha maloWō o keia luakini nani a oluolu no hoi ,ame ka malama ftna i na lala me na mea e pono ai keia noho ana, a apono loa ia. ka Nakook'no he olelo liooliolo. E hooholoia e ukuia ke kakauolelo o keia 1 aha i $15, a apono loa ia. Ma ka ninauia ana pehea e loaa ai ka huina i makemakeia, ua hooholo lokahiia e lnlu na lala. Loaa flo. Heluheluia keia moolelo a aponoia. Noi o Baker e hoopanee loa keia aha a noho hou .Wailuku, Maui, i ka

kahiki 1914, ma ka nianawa a ko ko mite kuhikuhi }>apa hana o hooholo ui, a apouo loa ia. Hookuu loa ia ka Hha mft ko mol»» ana Oia ka av>ao 132 o k.i Leo Hoonaui anio ka pulo a ka hopo lunahoomalu. PAALI' A I). KELLETT, .ī«., Kakauololo.