Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 15, 10 April 1914 — HE MOOLELO NO ELA WEINE Ka Opio i Opea Waleia a i Pii Aku ma ke Kulana Kiekie. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ELA WEINE

Ka Opio i Opea Waleia a i Pii Aku ma ke Kulana Kiekie.

MOKL'N'A I. "L*a hewa!" 0 keia ae la ka hoike a ka lunahoomalu o ke kiure o ka hoih >i ;«na ae imua o ka aha i lohe maopopoia aku e ka poe a pau e noh"» nna iloko o ka rumi hookolokolo me ka hamau iaia i komo mai ai. e hoike mai ana o ka olelo hoohoio ia a ka papa kiure i hooholo mai ai e hoahewa ana i ka mea i hoopiiia. 1 ka iohe maopopo ana aku o ka lawehala i kona ahewaia, alaiia. waiania loa iho la kona naai! elike me ka walania o ka naau o kekaai kanaka i hana ole i kekahi karaima iloko o na ia apau o kona ola ana. O ka ehaeha o kela huaoielo hookahi ua like ia me kekahi }>ahi oi loa i houia mai i ka naau o na mea apau iloko o ka rumi hookolokolo. Xune koke ae la ka ahakanaka me ka hoahewa loa ana i ka olelo 'iooholo a ke kiure a he lohe waleia aku no na ieo uhu mai o a o o kela nimi, me ka haka pono mai o ko lakou mau maka maluna o ka paahao e noho aku ana maiuna o kona noho, oiai, iloko o ka hora a oi a ka papa kiure i hoi aku ai noloko o ka rumi no ka noonoa ana mai i ka olelo hooholo, ua ikeia mai ka lawehaia e noho ana maluna o kona noho me kona poo e kulou ana, me he mea ia ua maluhiiuhi loa oia no ka loihi o ka manawa i lioohalaia no keia hookoioloioia ana ona. I ka wa i kauohaia mai ai oia e nana ae iluna a e hooiohe aku i ka olelo liooholo a ke kiure, aea ae ia oia iiuna me ka heiehelena koa me he mea la he kanaka liewa oie loa oia, aole keia heleheiena wiwo ma kona mau maka, a iaia e nana aku ana i ka lunahoomalu <» ke kiure a i ka lunakanawai, aoie oia i imo iho i hookahi manawa, eia nae, ua maopopo no iaia aohe inanaolana no kona paiekana. 1 ka wa i hele ae ai o ka lunahoomalu o ke kiure a ku mamua o ka lunakanawai a haawi ae la i ka pepa i kakauia ai o ka olelo liool.olo a ke kiure, a i ka wa i heiuheluia ae ai o ka huaolelo e siia ana i kona poino, pahoia ae la tca heleheiena haikea ma kona mau papalina a ma kona waha, alaila, kuiou hou iiio la kona poo īiaio. aka nae, aole oia i hoike ae i kekahi hoaiiona no kona piha ioa i ka mokumokuahua maioko o kona naau. Ia manawa ua loiieia aku la e na mea apau kekahi ieo o ka hooho ana ae me ka ehaeha aoie i inamao loa mai kahi mai a ka laewhala e n<iho ana, he hana i maa mau ole ka ioheia iloko o kekahi aiia hookolokolo e like ine ia mamua aku, a mamuii o kela ieo ua liaka pono mai la ka nana ana a ka ahakanaka maluna o ka mea nona ka leo, a naka ae la ke kino hoiookoa o ka lawehala me lie mea ia ua lqaa iho la oia ia. manawa i ke anu haukeke. * Ile.nunuke hope ihoJku ae ana kekahi kaikamahine uuku nohea o kona helehelena inai kona noiio aea hele poioiei aku la imua o ka lunakanawai. a me. kona mau lima e hohola aku ana, a oiai hoi ka lunakanawai e noh > hooiai mai ftna iluna o kona noho me iie kii mahala.ja, hoomaka aku la e noi me ka iiaahaa loa oiai kona leo e haalulu ana i ka i ana aku: "O, e ka mea hanohano, aole o ia nei i hewa—ua ike maopopo ioa au aohe walii pili iki o ka hewa ia Ela Weine nei, a noie loa 110 oia i hana .iki i kela hewa. Hl u kaikamahine. u'i a nohea loa o F.dita Daletona. pali ke kua -nahina ke alo ke nana aku, he pilalahi wale no kona wahi oe'wi. he kuiana lede nae e nele ole ai ka umeia aku o na noonoo o na kanaka opio apau, a maluna loa ae o ia mau ano maikai ona a pau he naau kona i piha i ke aioha oiaio. Ke ku la oia mamua pono aku o ka lunakanawai me kona noonoo ole ae he hana hewa ia ana e hoohaunaele aku ana i ka maluhia o ka aha; ke hiolo la kona mau wili oho piipii maiuna o kona mau ])oohiwi, hinuhinu no hoi elike me ka lole pahoehoe eleeie a i ole ke kilika. o kona helehelena u'i ua hele a ulanono i ka ehaeha. a ma kona mau maka ua haloi mai la na waimaka ma na lihilihi a e haka pono aku ana i ka lunakanawai me he'mea la e noi aku ana e alohaia' mai ka lawel\ala a e hoemi loaia mai kona hoopa'i. L'a nalohia ae la kela hiohiona kuoo o ka lunakanawai no kekahi minuke a he hlohiona oluolu ma kona mau maka ke nana aku ia manawa, me he mea la ua pa aku la kona uhane i na olelo uwalo a ke kaikamahine o ke noi ana aku la imua ona, alaila, huli pono' mai la kona alo ame kana nana ana maluna ona e noi aku la. He kakaikahi loa ka hoea aku imua o kela lunakanawai na noi haahaa a ku i ka walohia loa elike me kela no ka hoopakele ana ae i kekahi lawehala mai ke kauia ana mai o ka hoopa'i maluna ona.| He loio akamai loa ka i ku pale 110 ka lawehala. he pakika a he kaili puuwai maoli no kana mau olelo pale no ka hoopakele ana ae i ke kanaka opio mai kela hihia mai, eia nae, aole i heoniia ka puuwai oka lunakanawai no ia mau olelo ku i ke aloha ana o ka hoakaka ana aku imua o ka aha. elike me na olelo a keia kaikamahine e ku aku nei imua ona, me kona helehelena i hele a pii ka ula a e noi aku ana hoi imua ona me na waimaka. Ua loheia aku la ia manawa na leo ieaniuhu o ka minamina mai 0 a o o ka rmni no ke kanaka opio i opea waleia, a i ka lunakanawai 1 huli aku ai e nana i kahi e. aia iloko ona ke kaumaha oiai kona mau maka e haka pono mai ana' i ke "kanaka opio, a ke nahi la oia iloko ona iho ua oiaio na olelo a ke kaikamahine o ka hoakaka ana aku la imua ona, "aohe i hewa ka mea i hoopiiia." oiai ke hooiaio la no oia pela iloko iho ona mamuli o kona nana mai i ka helehelena koa loa o ke kanaka opio e noho aku a'na imna ona, i pili i!<i ka hewa iaia.' Oiai 110 o Edita Daletona e ku ana ua huki kokeia aku la oia ihope a hoonohoia iho la iluna o ka noho ana o ka eu ana ae a he leo halnlu ka i pa-e iho ina kona pepeiao i ka olelo iho. "E Edita, eke kaikamahine! Noho iho ilalo! Heaha kan e aoa aku nei oiai ua ike no oe mamuli o kau olelo ike ponoi i hoopa'iia ai ka lawehala aole na kekahi mea okoa aku?" "O, ua maopopo no ia'u ia mea! ua maopopo no ia'u ia mea!" wahi aua, "aka, aole oia i hana iki t kela hewa aihue. Mamuli wale no o kona opea waleia i hihia ai oia a e uku ana paha auanei oia !a i ka hwpa i no ka hewa a hai i hana ai!" Alaila, palulu ae la oia i kona mau maka me kona mau lima. me ke ka ana ae i kona lima. elike me ka hana a kekahi mea i nele i ka manaolana no ka palekana, a ke kupenu la hoi i kona mau maka me ka hainaka. oiai kona mau waimaka e hiolo makawalu iho ana ia manawa. l*a lohe pono mai la ka lunakanawai i kela inau olelo a Edita o ka pane ana ae i ke kanaka o ke kii ana mai a hoonoho iho la iaia ilalo. alaila kah )Io hou mat la kana nana ana mai ia Edita a i ka lawehala. me ka minamina nui iloko ona no ka lawehala opio e noho aku ana imua ona me ka helehelena hot>pono a wiwo ole.

f Ke na!u )a ka lunakanawa* ona iho ia manawa ua p>lolci ka ole'o hooholo a ke kiure o ka hooholo ana mai. no ka mea, ma kana nana mai i ka helehelena o ke kanaka opio aohe ona hoike ae i kekahi hiohiona. eHke me ka poe lawehala e ae i hana maoli i ka hewa. ka wiwo iho a haikea ae ka helehelena i ka wa i hoopukaia ,na; ai ka hcx?pa'i hoaheua nona, aka oiai aohe ana alahele e ae e hana mai ai no ka pono o ke kanaka opio. hooholo iho la ota e kau nia! * h'X>pa"i mama loa elike me ka hiki. "E ka iawehaia. e ku ae iluna." i kauoha mai ai ka lunakanawai :i «'> ko hia \\ etne ku ae !a no ia iluna. | Me ke kulana hiehie a keonimana oiaio ka lawehala iku papu ; aku ai imua o ka lunakanawai 110 ka hooiohe ana aku i ke kau«a ! »nai kona hewpa'i, aole i paweo ae kona mau maka. aohe helehelena |o ke pihoihoi ame ka maka'u maluna ona. eia nae ua mae kona j heiehelena a ua nalohia aku ka ula ohelohelo o kona mau papalina [ mai iaia aku ia mau minuke. I "La lohe mai nei oe ika oleio hooholo ake kiure he mea anei I kekahi au e kamailio mai ana no ia hoopa i ou ? i ninau mai ai ka Hunakanawai. j "Aohe a'u mea e kamailio hou aku ana koe wale no na mea a'u i hoakaka mua aku nei imua o kou hanohano, aole au i hewa iki i ke karaima i hoopiiia mai ai au, a ina no ko'u ola loihi aku, e hai aku au ia oe a imua o keia anaina. e hiik mai ana i ka Ia a'u e hooiaio aku ai imua o ke ao aole loa au i hewa." 0 keia wale ae la no kana mau oleio, a oiai oia i puana ae ai ia mau olelo a i ka lohe ana mai o ka ahakanaka kani iho la ka lakou uhu, e hooiaio ana i na olelo apau ana o ka hoike ana aku imua o ka lunakanawai he oiaio, a oia mau olelo apau ana o ka hoakaka ana aku la imua o ka aha e hiki io mai ana i ka la e hookoia ai; i kela S n tr,ivva f i ka lohe ana mai o ke kiur ua hoahewa iho la iakou ia lakou iho, me he mea la ua maka'u ioa iho la lakou no ka hoahewa wale ana i ke kanaka hala ole. Aka, ua puka ka olelo hooholo. a oiai.ua makemake ka iunakanawai e hoopau kokeia ae ia hana, ua hoakaka koke mai ia oia i ka hoopa'i mama loa no ke kanaka opio he "ekolu makahiki hoopaahao.'' Ua lohe kokeia ako la na leo ohu o ke kaumaha ma na wahi apau o ka rumi hookoiokolo i ka wa i hooki iho ai ka iunakanawai i kana oieio ana, alaiia, iho Ia ka meha inaloko o ka rumi me he poe make wale la no koioko o ka rumi. O keia ka hoopa'i emi a kupono loa a ka lunakanawai i noonoo ai 110 ka lawehala. a oia no j hoi ka tjoopa'i a ke anaina e manao aku ana o kana hoopa'i no ia | e kau mai ana, aka nae, he mea kaumaha no no kekaiii kanaka fpio hala oie, elike me Ela Weine, he opio nona na makahiki he iwakalua wale no, ka hoopa'iia ana e nolio maioko o ka haiepaahao me ka iiana i ka hana oolea a pau keia mau makaliiki, he mau hiliia k % «ikaikahi ioa eiike me keia ma ke ao apuni, oiai aoie i iiawahawa koua iima i keia karaima i hoopiiia mai ai oia. Mea kau i kela kauia ana mai la o ka hoopa'i paaliao ekolu makaiiiki a loli ae ko Eia Weine helehelena, aole; e iike me kona kuoo mai ka hoomakaia ana mai o kona iiihia e hooloheia a hiki i kela manawa i kauia mai ai ka hoopa'i, he oia mau kona iana malie, elike me ka wai o kekahi kiowai a i oie lokowai paha. i liooni oieia e ke aheahe makani. o kaiii mea liilii wale no i ikeia aku maluna o kona helehelena oia ka iimo ana iho o kona mau maka e hoike ae ana ua maopopo iaia na huaolelo apau i hoakakaia mai e ke kahu o ka aha. Haīii hou iho la ka meha maloko o ka rumi hookolokolo mahope o ka hoikeia ana mai o ka hoopa'i o ka iawehala, a ia hala ana o ia i minuke, ua hookuuia mai ia ka aha, a hoi aku la keia ame keia me na oieio like oie i ka pololei oie o ka oielo hoohoio a ke kiure o ka hooholo ana mai, a e hoi'ke ana keia ame keia i kē kau;naha ame ka minamina no ke kanaka opio hoopono a maikai a lakou i ike ai i na ia mamua aku. 1 ka aha hookolokolo i hookuuia ae ai, a i ka ahakanaka hoi e huii aku ana no kahi o ka puka, me na kaina wawae mama huli hou ae la o Edita ihope a mamua o ka hiki ana i ka la\vehata ke hooniaopopo, aia hoi, aia oia ma kona ; aoao kahi i' ku aku ai. Hopu mai la oia i na lima o ka.lawehaia a paa aWu la iloko o kona. alaila iioopiii iho ia i kona papalina maiuna o na iinia o'ka lawehala, a me na ieo ha'uha'u uwe a e hioio ana hoi na liuiuwaimaka o ke alolia kuio i mai la:. "O e Eia Weine, e huikala mai oe ia'u! e huikaia mai oe ia'u! aka e ike mai, no oe he pono ia'u ke noike aku i ka mea oiaio, a eia nae, ! ua liio ia mau olelo oiaio ka hoike ana akii i mea nou e po- | ino ai." "Hamau, e Eclita—Miss Daietona. Ua hana oe i ka mea pololei ioa, a aohe no hoi ou liewa a'u e huikala aku ai ia oe." Me ka nahenahe aine ka oiuoiu loa keia kamailio ana aku a ke kanaka opio, e hoomama aku ana i ka naau o ke kaikamahine i hooluuluuia, aka nae. ia manawa ua pii ae ia ka ula ma papaiina o ke kanaka opio, a ua hooniia ae ia kona uhane me ka ehaeha mamuii o ka papalina mahanahana o Edita o ka lioopili iho maiuna o kona mau lii^ia. "Peia no, aka ua lilo ka hapanui o ka'u mau oleloike o ka hoakaka ana imua oka aha i mau oleloike ikaika e ku-e aku ana ia oe. Ua hoao ikaika au e kaohi iiio iioko o'u i ka hoike ana aku ia mau olelo, <?ia nae, no ka nui nowelo loa mai hoi o ka loio ua hiki ole ia"u ke alo ae a hoike aku ika mea oiaio ole. Ina au i oleio aku aole au i ike ia oe. a aole no'u keia apoliina i loaa ai, manao au aole e hoahewa mai ana kela papa kiure ia oe elike me ka lakou olelo hooholo ) hoihoi mai nei." Hooki koke iho ia oia i kana oielo ana a ke ha'uha'u uwe ia oia me ka iuuluu loa. "Mai manao iho oe o ka lakou kau ana mai i ke ahewa maluna o*u he mea ia no'u e hewa ai imua o na kanaka a imua o ke Akua Mana Loa, aole; ina no e uku aku ana au i ka uku hoopa'i elike me ia i "kauia mai la maluna o'u, aoie no ia he mea e liio ai au i kanaka hewa, aoie ioa. (Aoie i pau.)