Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 17, 24 April 1914 — KA HUAKAI POKOLE I KA MOKU O KAMA. [ARTICLE]

KA HUAKAI POKOLE I KA MOKU O KAMA.

t Mr. īk-ī. Hasohauo, ke kapena o ( mokii lawe kau<?ha. ka Nu[>epa lLaok.oaj 5 Pumehaea hoī —I ke kakahia?ta \ poeipooi o ka ia tl o Maraki i a a i > la i haalele īho aī ke kamahele aroe | kona tnau hoa. «*. I— amo Mr. i Kaaiananu, i k* hakahi o ke A*a»a, | (awawa o W;siiau> a kamoe aka ia m» j ke alaheie maamau i kelimia e koonei I keīki o koki o Wailau, i ke ala- | pii a ka opae, he alanui keia e iiele \ aea i ka lipo wao laau o ke kuahiwi, I e iuhe ana ka laa oliko hou o ka ohia ai ; a ka ohia lehua. oiai o ke kupulau | keīa, e luhe mai aoa na lau nahele like | ole tna o a maanei o ke alanui, e hooni ! maheia ana e ka makani alopali. He f loihi ro keia alahele, e pit ana i ke I ahua, e iho ana i ka haahi, e au ana i I ke kahawai, e aiake ana iluna o ka f !aan. elike me ke ano mau o na ala hele kuahiwi apau. < A hiki i ke kninu oka pali, okn waenakonu keia o ke kuahiwi. i ka hiki ana ila:I:'-. e pala memele mai aua ka hun o ka alanui i kanuia e ka poe i hala. noho iho la e nuu ia mea eialkai, a ko'u ka puu, he ono hoi kau! lloomaka liilii ilaila me ko'u mau hoa, a hoomakn aku la e pii i kn pall, e noho mai ana no kolaila poe, o Niauhoe, Kumanlae Kaeha, nme KnmaiKnopa. ua halawai ke kam«he|e me ka lakou mau hi»awina apau. kiki ka hou i Ka ua mea o ka wela a maoapopa na wahi au, \ ka pii i kein pali nui ,a ke aloha ole, aole hoi e hihi o ke alanui wale iho la no ia e hiki «i i kahi o ka hana i hookauia mai e ke Knla Sal>ati o Wailaiu I ka hiki ana iluna o ke Kilohana o ka pali ku iho la a nana i ka naui o ke awawa o Wailau e waiho ftna. Haalele aku la ke kamahele i ke Ki iohana me kona mau hoa a kamoe mai la uo kai o Pukoo. a mailaila i kaawale ai au me ko'u mau hoa, a huli hoi loa mai Ia ke kamahele no Waia lua. I ke Sahati ae la i'2 liui me kolaila mau hoapfhaahana. a hauoli ka manao o ke kamahele. Poakahi amn ka Poa lua he mnu la kali ia i ka moku l ka noe ahiahi o ia Poalua i hookokoke aku ai ke kaniahele no Pukoo; 1 ka hora 'J:3o a. m. Poakolu, pupuhl ana ke oooe ka mea kani a ka haole, o ka mokunhi Mikahala, ke eleu wale la kahi kamnhele no ka uwapo, me na ae; kakuli aku la o ka pau mai o na ukana o ka inoku; i ka leo kahe& no o ke kupakako, na ohua, o ka eleu aku la no ia no ka waapa, o ka oneki o ka moku ka pahu hopu. Hiu ka hele uma. kani ka bele o ka mmi enekini, hoonee na ki, kulai ke ku'e holoke na hao, oni ka hnila, hua'i ka mapuna. Ke nome nei a holu iho la ke kikala o ua kaikamahine aukai la i ka hapaiia e na aui ale o Pailolo, no Kekaa ka ihu. He nialie ka moana, a hamau na ale kuehu o Pailolo, pili ma ka aoao o ke kao % hooili ukana, o ka ho!o aku la | no ia no Lahaina, e ike i ka maiu Ului

o Lele. Nana aku la ke kaniahele i Ice ku mai a Liliau, ka palulu makani o ka la'i 0 Hauoln, e noho raai ana no o liahainaluna, i ka malu kukui o Kaukaweli; e uliuli mai ana ua niala ko mai kela pe'a a keia pe'a o Lahaina, he nani ia i na niaka o ke kamahele. e hoomiu i la. Ilalulu ann ka i ke kni o Keawaiki. Makauk,au kahi palki paa 1 ka lima, iho aku la i ke alapii a kau I i ka waaj»a, mamuli o ka nui loa o na ohua, ua pau ole 1 ka waaj>aMkookahi, a knu aku la kekahi mau olnia i ka lua o na waapa, i ke k»awa!e ana mai ka moku mai, i nana aku ka hana i ke awa e okuku inai ann na kiwl o ka bipi liilii, (okaikai) manao wale ae la no loko, e pulu ana j>«ha i ka .hu'uik.u, kai he'ahe'a i ka ili, holuholu o Ke awaiki, aka he okoa ke koho aloko, n he okoa ka mea i ikeia, o ia la'i wale no ia. a pili ana i ka uwaj>o. () ka lua mai 0 na waapa ka i jūi a rt i ka laj>a manu ole, aole nae 1 kau aku iluna, loaa e ka manu lwaeua mai, a hoomanao ae la au ia mau wahi lalaui himeui Ilawaii: I kau aku au i ka noho, Pakele mai au i ka j>eku. r ka )>iii ana niai o ia waapa i ka uwapo, ua kuululu ka hulu 0 kekahi uiau manu, ua waua iho na hulu ma ke 1 kua a hala i na 010010 wawae; iko nae i ko L;»haina keiki lalawai ia Kaihumau. Hoi aku la me ko''u inau hoa ahiki i ka hale kamaaina. I ka hora 9 a oi a. m. o ka Poakolu, i noho ai ka aha, a na kahunaj>ule, o ke kamahele kekahi ia anaina, i ka nana akn, o na haole ke kukahekahe mai, o ka okuu aku ka makou nana aku au i na hoa, e himeui ana, ia, "Heha Waipio i ka noe. Ma ka Poaha» Maraki 26 i nobo ai na aha ekolu elike me ke kuahaua, ua weueia na hana e ka Aha Makua, a mahope o ka auwina la, ke Kula Snbati ame ke V. E. aole no he tiui loa 0 na lala o keia kau. aka ua pumehana no nae na hana apau; aole no he mau kuia i ikeia iwaena o tia aha ekolu, aka he pakika wale no ia t ka lawe a ke au, nui ka maikai, a nui! pu me ka niahalo o mi nei. I ka hOra 2 p. m. o ka Poaono la >S,| 1 haalele aku ai ke kamahele t na banā j o ka Aha ine ka pau ole, a hookokoke| aku la i k» uwapo no ka oneki o ka'mokuahi Mikahala. Ina paha h* kula maniania, ina ua noho a pau pono na| hana i hele aku ai, he mea hiki ia i ka pekipeki wawae ia, aohe hoi e hihi, h© naele no ke kai lipolipo, hiki ole ke npakau ae. 1 Ka malama ana a ka Ekaleaia 0 Wai- \ ne<» i na lala 0 ka aha. i l*a hookipaia na lala o ka aha m»! na home i hoomakaukauia a j ka jk>. a maluna o ka pawaina 1 j ia fnai i na mea e oluolu ai ke ola' kino. ua ai a !ā*a ua ion a ko'u ka j puu i ka wai a ka nauln (ti Me" ke V*"; pe> nui loa mahak» keia kamahere. ' ] Huli Hoi i ke Ona Oiwl. Ma ka uvrapo » kau iho al ke kama- i hele noluna o ka waaj»a me ka hew i | hele |iii aku ai no ka hana. no ka oneki \ o Miksbaia. e hohi liilii (hokuku} no ke kua o ka Pipikua|>uu o ke Aws!ki { oipī ka makani kukulu he»a e p* ana; j •ole nae i e* ae ke poo iluea, a pakt!*j wsi a« i ka o'e. kan i ka moku, no: Pukoo. ku i ke awa kaa i ka waapa *»a ho«* ankai T'iH i kn «wapo. hul »•>! na maka kamaaina. Kui na nie&hou ht. ye*. b« no. na pan*. . | Huli mai I» hoi ka hal* aina, ua hele iho la kahi paukn a palupala, waliwali. P*h ka painA ahiahi me u k&maaina, ki hasle aku !a

[ oo ia. hāna ia o Wekli-4 Vs mi- " ■ lama ;* paoho aoa o ka hiamo«. o • | "hor» «:&> a. tn. e halnka att« ka j ? mo ka raak»«ū poana ae 1» k*hl kama-; ; heie i ka olelo kaalana a ko K.neai l - ' iki: **A ua o* o ka ua, fcaua;kar.am f k?ia. "* Hali aoao ae wiīī īho la ,fc s ko o k&hi moe kehau. kehaa o Ms!o"ii. Ih« mehana fcoi kan' Pono o!e ka H*le; | o ua kunluln na srta. | ! ke kakahiaka jM>ni*,»on! o ke S» ; | bati »#*. oī«ī no keia e pukui aua i ka j \ huhihuhi. e hoekopue ann raa he kuouo ! | o «leana. pa* ana koīa leo wahiue; | mstraho ok* hafe; 4i e iakou nif e moei f nae. na imni oukou ika v*i. puiiraj i ae la vrehe aku ia ke kamaalna \ ka \ = puka, e kn mai aoa ka wahioe no»a! [ ka leo knhea iloko o ka wal ma ka! j j.uka. e pii ae ana ka wai e pili l ka| | pa'»ahele» aohe hana pono. hapuku na j wahi opeope kau ma kahi kiekie, hemo kahi lole. hopu ke kopala, me l:a! ho kope. hele aku la maua me ko*«| kamaaina e eiī i auwai. i emi iho k»; «■ai. O ka bie o ke Sabati ia mau tninuke. un \ihiia iho ia e ka pilikia, a r*o ka oielo nani a ka Haku uo ka hoki haule, ua kuupau iho la maua me ko'u kamaaina i ka hu'e i na kopala lepo. ke kope 1« nie na ho, kahea mai 1a ka j haku wshine a ko'u kamaaiua, "Alia-! n-ai.Hoomanao ae la au ia tr* i na i hnlana puia oloko uei o ka bale i ka | olelo a ke kanaka maka'u Akua o lta- | waii: l Klua no a'u aktta maka *u, e noho nei, | O puhipuhi ma no laua o ka xra! koekoe. ! Hiki mni la na lima kokua, hookahi k3 holu like ana, a loaa ka auwai, a k»he aku ka wai a emi 110 hoi, pan iai nilikia. Ina paha o keia wai komo hale. a i ke aiimo n , ika e hookaui i oeoe ana na ohe hano (puka ihu> ina.i t o kahi oka, aku ia. n ka piha n »*a oho i | hano i ka pa'u wai. a, attatt hoi ke kino i ka \va no e moe ana, aole nao pela ka manao. o ka mea nana ka hana ; kau iho mahma o ke kamahele. Ka Hao a ka Wai Nui, Aohe Opala Koe. I ka mao ana o ka ua, knlae mal la na kunhiwi a pumehana mal !a, i ke kokoke ana i ka hora 9 a. m. knu ma ka lio no \Vaial"i; i ka hiki r*na i ke Jahawai i ka Waikapu e nukee mai :l a ' ka uwapo. ua lawe ka wai i kekahi i hapa a koe kekahi. e hiki nle nl i ka lio nm ke kaa ke hele i ka hiki aua i Waialua e ahua mai ana ke n Iwaena o ke kahawai ame ke kumu ohai nui, e lana hele nu\i ana na kumu mala ame n& opala like ole i laweia mat e kona ikflika. ku iho la ke kamahele iluna o ka uwapo. nana ae la i na wahi auau 0 ka aina i lu'a i kuu kiionooi. kioH nl n la ka ike a ka maka i ke knlanak.*»"hale Hlina) o Weloka, knhi a ktiH Ua u'mlu pepe i ka ua I »«ai la i« '» ka nae aloha o ke Koolau. ! Ka nae hanu pua nene o ke Kamaka- ! hala. j Kula Sabati i ka wa o :;a alia l'aeaina I Pnla kahe. ke oho lena o ka aw»»uihi. j t vo k«omi limaip e ka lau o ke pahrv I Nono iho la ka lehua ula i £a wai o Pili e, Oi ft pili ana no me Nahinalau, 1 mai hoi oe ia'u e ke hoa e koe ana, \ o-le au i ike—a—. Auau akii la kahi lio uo ka pa halelele iho la ms»i ka lio iho hoopaa h komo aku la nie ke anaina Kn'a Sa!»?ti e hoolnhe n»«a i ka hoike hapa a t-o i-i-nu Mr. KauliH me ka ulu mahiehie. T ka pau ana noho ke annina nule »".i, a hookuu. Hoomaha iki, noho mai la ke kula himeni, hoonn na hana hoike h"i o ua Kula Sabati i ka wa o ka Paealna r>oho mai ai ina Waihiku. mne na himeni hooknku no ka hse i ka hoo'ohe nku a ke kamahele, me he me* la ke ala mai nei ka aukukn nalu kai o kuu aina, ke lohe aku nei au i ka nunulu o ke kai i ke kumu pali, i ke poha o ke kai i ke ahua, i ka hone <ei i ke aln o ka pohaku. i ka nehe i ke kula nilipiliula. papu hea iho la ke kupinai 100 i ka ae one, eia no i Kapakapn o Mauulii, ai e no i ke ihiawa, Hane hane paha a kuonoono aku i ka lua o Kuhaiinoana, aohe olena ana, he hooluu wale no. IlaHlele aku no ke kamahele e ka»»i nna. huli hoi mai la no Pukoo. ua »bi•»hi moe me na kamaaina. Poakahi, hora S me 30 minuke a. m. kau kahi nt>e, peku na hnil a (wawae) ke kakao «*ale la ku i Kilohana, kui>ot>ou i ke kaulu pali oia holo, ai a lele ku ana i ke kumu o kela au o keia. hiki i ka he»ne i ka hora 2:3u p. m, Hookuu ka luhi. Ka'u Hoomaikai. Ke pahola aku nei au i ka'u hoomaikai i ra hoahanau. ke Kula Sabatl ame ke K. o ka Ekalesia o Wainee #m" hn-i o ka hui kokua i ka oukou m»»ikai i pulama mai ai, i na mea e oluolu »i ke kino, n e ikeika ai ka uhane "o ka hana ia mau la pokole. nn ka Hnku nona ke kihapai hana o kakou e mai i ka oukou aa moni, a nui aku, ka'u unu ana, Me ke a*oha. SAMI*KL K. KKKOOWAI. K'ei*» Kula ame ('. E Waiiau, Molokai, Aperila 4, 1914.