Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 23, 5 June 1914 — HALAWAI HE MAU OLA MAKAMAE ME KA ULIA-POINO HOOKU'I ELUA MAU MOKUAHI ILOKO O KA NOE A PIHOLO KA EMEPERA O IRELANO ILOKO O NA MINUKE HELU WALE NO Ili na Ahewa Ana no Kela Poino Maluna o ka Nokuahi Norewai Storstad-Ma Kahi he Kaukani a Oi Ohua i Pau i ka Make-Pakele Nae he Mau Haneri Ohua me na Luina o ka Mokuahi Poino [ARTICLE]

HALAWAI HE MAU OLA MAKAMAE ME KA ULIA-POINO

HOOKU'I ELUA MAU MOKUAHI ILOKO O KA NOE A PIHOLO KA EMEPERA O IRELANO ILOKO O NA MINUKE HELU WALE NO

Ili na Ahewa Ana no Kela Poino Maluna o ka Nokuahi Norewai Storstad-Ma Kahi he Kaukani a Oi Ohua i Pau i ka Make-Pakele Nae he Mau Haneri Ohua me na Luina o ka Mokuahi Poino

i; huukuiia ana Kel.ahi o i inin iuili n;i auiu «* !!Uii imm ; i' k«>ll* _ Uwliipa i k» hooku'i »nu mai n»'': o K•• j Uuhi U!!in t«i>ku»hi n holouia akn !s;i; uiokuuhi. ka Kmep'nu o lielan i. i ka. hohoiiM o K;t imiunu ine n;i nhuu i koho wuh'in »ku !iij| um kuhi o hrj :!"»M ohua i hoH|>akt. , l< i i;i, m? j>ua Ka h' j w» i . n» «like juu* ku -mooU'lo mululo nei i* honknliU auu {n«ueii M»v 20.—H0 ewalu huueri l»oe knnnku i nalowuh' n uu mamioia nu ]»hii lou lakou i ku mako mauuili o ke juholo Him o k» mokuuhi Kmei>era 0 holunil. mnloko o ki» Muliwai st. h«wr<'UfO, mnwaho uo o kn l#tio Father iloko o ko kaluu» o Git»ouaVt Oknna Aiuu o Quel»e<\ muhopo koko iho o ku hooku'i anu nve ka mokuahi Jawe lauahu Norowal Storsta«l. !lo ekolu ha»tori ame kanalima o na ohua huio ua-luiua o kH mokuahi j»oino 1 hoololeia uku iuka ma knhi kulanakauhalo uuku o Himout*ki, ft o ke koena iho o ka huinu nul he luni kumamalua haucri nialuna o ka mokn aole i hoikeia inai kekahi inoa e pili an& ia lakou. O ka inauHo o hooia ana un holoaia l»u lakiii' »no ka mokuahi Emepem o leelaml i ka hohono o ka moana nn hooiaioia mni «a o kekahi mau lono ho umi m'uuike wale no mahopo tho o ka hooku'i aua ua |nholo loa nku la ka moku iloko o ka hohonu. A oiai o na lono i loaa mai kahi mni <■» "ka |»oim> ho nuo powehiwehi aole i manaoia o ka }»or i hoopakeleia, oiai iuio ua hooleleia lakou ma kahi noho mii oloia e na kanaku mn na knpakai (> Kimoui<ki f aole lakou e hoopoiuo uui i» ana * kf? ano oiai he malie voaiku» keia kikina o ka makahiki. " Aia lOHwaeua ona ohua he 12«H» ma luua o ka moku&hi Ktne|H«ra Trelau»t he &<Hutia iiiii o lakou ht» |w paahana i»o ka PuaH Hoola. Ma na lono inna i loaa mai o hoakaka ana ia me ka mokuahi Kelemauia Hanover k» mokuahi InMaiul Ikooku'i ai, a ua holoaia pu ia ntau moku i ka opu o lta moana. ka Kmej»era o !relau<l kona mau ohua nme n» luina he ka nn{ «me ka Uauover ine koua mau ohua ame na y|tiiaa be 1335. Kia nae, mn n& !oao i mao|»ojH> loaia ma* at o Va moku lawe lauahu >?otevrai »nta«U Kaj»ena Amler«on ka i liookul. 0 k« mokuahi Kmei>e,ra o īrel*u-l ka ju«ikupbi nu» o ke aumoku o ka laina ranatiian-Pae?fie, a o ka mokuahi ho}i>e loa uo hoi i hookomoia ae »i.i ka hana. e lawe ana ia ehikn haner\ an*e eb»kvi snau ohuw o ka j>aj>-» rkahi. 2iM? ohim o ka j*apa eJua f >>04 o ka j>apa ekolu ame . luina i aueane «ku * ka 4*"K> t»a koua ma:ia*fa i hooku'i «i tue ke Stoi«sMaialo ia o ka lioomalu ana a ka Ken»la!K « ka Tk»yal Kav» a) r.«serv^ 1 a hoo!a»»ia ka Kme|vpra o Tr«*lsin ikh f /la?gow ma ka la o Tanuar,| kapuai kona loa. <v» ke ak«»a. a U« 14.5iw totia kotvtu kaumaha. I Aole i j»iha eliui makahlki i hala akuf . «4«s ug hook»'sia e ka Kmepera o « t«»i% ka ka Kmepeni o IrelatniJ

;i :i!:ne no ina keia wahi hookahi, ka i> oi .iMū lawe lanahu ka Helevetift a I iu moku i k« hohomu Kia nao, ua pa! oio ka mokuahi Kmepera o Beritani;i nni aolo i nui kona poiuo, a aa i :i inoki» i hoopakole i na ohua ame ua luina ;t|»an a lawe aku ia lakou no Mootr»*al. ' . KlMOlMei, Mav 3<>.—Ma iia koh«j tut heluia aia ma' kahi o k« T līr uiaU oln i m:vko mamuli o ko piholo ana m ka- mokaahi Kniepera o lrelaml i ka'hohonu o ka moana i»a* ho|»e o ka hookn 'i ana me ka inokuahii lawo huiahu *tori«tu<l maloko o ka Muliwai St. Liuwenoe uiawaho mai o ka Lae Father. t) u» kino «nake o ekolu haneii poe, ua pio a ka ulia poino ma k»\ uioana, ua waiho lalani-ia aku »■ aahi aialumalu o ka uw»}»o maanei. He eha ham>ri atue kanakolu-kuināniakohi poe i hooj>akt?leia. he BD6 o keia heluna ua laweia aku i Qtiebee a o ke koena iho he 37 eia no maanei. Xa na kanaka oloko o ke kulanakauhale i hoolako mai i na olulo me ka 1010 ame ka hale elike me ka hikiwawe o hiki aiia ia lakou amo ia eleu no nae 0 lukou ma ka hoolako ana he iwakaUia kmnamalua ohua o ka moku j>oino 1 pae ola mai i ka ainn i mauieule ntamuli o na jm)apu arae ke auu i lona ia lakou mahoi>e koke' iho o ka hooku'i ana o na moku. 0 ke kumu i nui ioa ai Ka |>oe i make mawaena o ua ohua, mamuli no ia o ka hikiwawe loa o ke piholo ana iho o ka moku, he umi-ku-inamaha wale no minuke ka lana ana 0 ka nioku inahoj>e o ka hooku'i ana a holoaia aku la i ka hohonu, olal ka Kmej»era o lrelau<! ua hooku'iia ma ka hapalua like o ka mokn a palau hele| aku la ka ihu o ka Storstad a aneane e kokok'e loa i kahi o ua luitia e moe al | t*a pau ka hapanui o na ohua i ka| hioiiuH' maloko o ko iakou mau rumi,f niamuli o ka emi emoole loa ana iho oj ka moku i ka hohonu i loaa ole ai ij mauawn uo na ohua e hoopakeleia ai. lle iuhu haneri o na ohua aole i kau iluna oka oueki. He lehnlehu na ohua 1 kali a komo ko lakou iole i holoaia pu lta moku i ka hohonu. O k« haalele hikiwawe a&a o na ohua i hoopa-ke-leia ai <' kr mokn ua hoomao{>opoia «te u\ea la me ko lakou mau 1010 moepo uo lakou i holo ai a lele waau» jh> ak« uia ka lakou wahi e manaolana aku ai «o ka loaa o ke olau O ke kumu nui i uui ai ka jh>* i hoojv»keleia. e aoho hana ana kekahi poe ohua rca kela manawa maloko o kekahi rumi aole i hoi e hianioe ma ka manawa i hooku'i ai ua t»oku. Ma ka l«»no i loa» mai «a not »ku ka k«> K»|H % na Hemiall oka Kmeper* Irelan«V« ke kapena o ka mokuabi lanahu e hooiuau m»i i ka skatks holo! o kona mokn imua i maū at ka paa o| k» moku a»a kah» i hooku l?a msl ai nia kk aoaa o ka moku a I loaa «i i manawa no na waapa e hookuuia iho ai 0»!© » e hoopakeleia ai n% ohtia t eia «ae, omi aku ka ka «iokxi !awe Jsuahu mai ka moku po'mo 3 Maluna los* o Kaj>eim Be?hla»l o ka

; lamahauki o koea moku kahi i ku aī ; nsa ka nunawa i euii leaiīe al ka ssio«in ī kā hohou;.i eo oa { i akeieia mai ota s ka wa i lo*a «ka I a» e j»r 4 hki an3 i ka lik:ut e )ana ! i?ca. Ma koea wa » bocj>akclfii ai | i?a t?we koke ae oia \ ka hana t>o ka ; hoopakele ana mai ! k«kaki olnlo : "!C. \ ai me ka olelo a ka pee i b--. ; .pak4?ieia. aa hoaeia e hookuukau iho i i }waapa, oiai ua law a loa na vaii i a e he^paki']» l sj i na ola apaa malnna . ... n:oku i oino. e:a nae, h« liilii loa ; ka manawa i loaa i na iuina mamua o ke pīholo loa ana aku o Va moku i ka ► hohouu. Mawaho ae o ke Kapena Ren ? 'lall o ka wiliki ekahi ame ka wiliki ; elua aine ke kauka kaha o ka moku kekahi i hoopakeleia. Ma ka oielo a ka j.n>e i hoo{>akelria mai o ke kumu i pahu ai o na Ipnhao mahu mamnli ia o ke komo n»i ana tnai o ke kai ileko o ke kino o k* moku, | a na ia pa hu ana i kiota aku i kekahi ! mau ohua lehulehu mailuna aku o ka | oneki a iloko oke kai. Mamuli o keia pa-hu ana o na ipuhao mahu i loaa ai kekahi j>ce olulo i hoopakeleia i ng palapu a make loa aku kekahi jK>e mahope iho. 0 na waapa mua loa i holo inal no * ka hoopakde ana i na ohna oia na waapa pailaka Euteka ame ka waapa lawe leka Eve)yn, mailoko like mai laua o ke awa. He 339 poe i kan aku malunn 0 ka waapa mna i hookauia malluna mai o na waapa hoopakele ola a he kanaono mai ka waapa hope m'ii. Mailoko mai o na lala he 140 o ka Puali Hoola maluna o ka Emepera ua manaoia he iwakalua wale no i hoopakeleia. Mawaena o ka poe koikoi i make aku o ke Sa Henrv Stonfcarr ame Laurenee Irving kekahi ke keinikane a Henry Irvjng i make. 1 kulike ai me ka hoakaka a na luna nui o ka hui, e hoomaka kokeia aku ana ka noii pono ana i ke kumu o kela hooku'i ana. E holo aku ana ka mokuahi Storstad no Quebee me ka ibu ame ka hope i upepe a e hooloheia mai ana ka moolelo a kona mau aliimoku i keia la ma ka manawa e ku aku ai i ke awa. Ma ka olelo a na aliimoku o ka Emepera Irelan<l i pakele mai ai mai ka inake mai, e ku malie ana ia mamuli o ka paa loa i ka noe a e hoomau ana i kona hookani ana i ke oeoo no ka lioike ana aku i na moku e ae no kona wani e iftna ana. RIMOUSKI, Quebee, May 31.—Oiai e hoike ana i kana ike ma ka la i nehinei imua e ka aha nieniele a ke koronelo oiai na kino inake e waiho ana, na pio a ka mokuahi fimepera o lreland 1 piholo" ai i ka hohonu mahoj>e iho o ka hooku'i ana me ka mokuahi lawe lanahu Storstail, ma ka hoakaka a ke Kapena Ren<lall ua ike oia i ka mokuahi lawe lanahu ma kona inanawa ne elua miie ka mainao i kahi e, a ma l;a inanawa i aneane ai e hooku'i ua ku iho la a holo aku la i hope me ka mama loa. Wahi hou ana he ekolu manawa a ka Emepera i hookani aku ai i kona oeoe a ua ]>aneia mai la mau ana e tekahi kani loihi o ke oeoe mai ka mokuahi lawe lanahu mai, a no ia pane ia ana mai ua hookani hou aku la ka Kmepera eiua manawa a ua paneia mai

ia e ko t>torsta«l elua mimike ma ia hope iho. Ma keia manawa e hookanikaniia ana o na oeoe, o na moku a elua, ua kokoke loa mai ke Storstatl he mau i-a wale no ka mamao qiai l(a Kmepera aKii. pela ka hoakaka a ke Kapena Hemlall, a ma ia manawa oia i uwa aku ai maloko o ka o-le i ka moku lawe lanahu e hoemi aku kona holo ihoi>e a ia manawa hookahi kauoha mai la i ka Emepera e holo aku no mua. Mahope iho o ka hooku'i ana, wahi hou a ke Kapeua Kenilall, he elima ana manawa o ke kahea ana aku i ke ka]>ena o ka mokuahi lawe lanahu e hoomau mai i ka holo ana m« ka ikaika uo mua, eia nae, aohe pane i loaa mai iaia r ua mao[iopo iaia ua hiki loa i ke kapena o ke Stor»tad ke lohe mai iaia. Wahi hou ana, he nui a lawa na waapa maluna o kona moku e hiki ai e hoo pakele i na ola he elua kaukani. Ma ka olelo ike hoi a .īamea Kankin o Vanekouva t be ohua, a he wiliki i kaulaua 110 kona makaukau, ina i hoomau loa mai ka mokuahi lawe lanahu i ka holo mau ana mai imua € paa mau mai ai kona ihu ma ka puka o ka aoao o ka Emepera o Ireland ua manao oia aneane e pan loa na ola maluea o ka mokuahi Kmepera i ka hoopakeleia. He uawaliwali !oa ke poo wiliki Sam son e hiki ole ai ke hele kino mai ma kahi e noho ana o ka aha koronelo eia □ae ua {aweia mai no kana man olelo ike mailuna mai o kona moe. Mahope o k» paa ana o kana oleloike i ka lawe i* ua hoopaneeia ka' noho hou ana o aha koronelo ao hookahi pnle. V& laweia aku e ka mokuahi L««lv ®a ka la i nehieei he he 175 mau kino make i Qoeebe«. Ma ka papainoa i hooponopono houia o ka poe i make aaa ka la i aehinei o ka huina o ka poe i make he 964 a he 403 i hoopakeleia. i BOXTRKAL, luae I.—O k« mokuahi

lawe i&aalm \*ore«rai nana tj book«*i a ho«sj>vbo!o ,1« t >s ut<M«-»hv ] Enw i | I «c , rsi o Ireian«l uiawah-i a<* o X» I-»e' F*thvr rn.t ka po 0 mi i haU, uaj hoea mai la ianei ; s,»h»t>*! a t'.s kokeia *kn mamnii 0 Wk*ht I hopa i lii»puliata a\a( 0 ka lUi Mokn-j a bj raoa>iian Pac;ts. . n;a Ka !«V<»n ! |*oho <• k«c ana t « iii:! MoK;ulii Su>r ; stii.i fee *2.00»V> , >» ka i!:'.i bo k.» piholo iri oEa nokuahi Kn- r-j ... \ Ma ka ©lelo :» ke Kuj-vv •* An«J<i»r»**o ; ame kekah: luai; aliKiiu'M: e a«» o ka. mokuahi StoP«ta-!. :r.ah« i ;v o \<. la\oi; ■ ku an* mai ianei. na h oU- !-ia !i>*t la-ī *ou i k» oiaio o ka Ka;v?a K*n ialh hoakaka imua o ke n:a Kii-; mouski. Wahi a ke Ka{nMia Aritt«'r«on noTo oia: i hoemi hop« mai t ka holo n konai moku mai ka Kmv|»«-ra mai, aka ua| hoomau mai oia i ka holo nua imua me; ka ikaika i mau nī ka j>aa o kona r :o-1 kn ma kah» o ka puk® o ka Knteper;*j i hooku'iia mai ai. Kiu na«". ka mcnj kupaianaha, wahi hou ana, o ka Km»*-j pera ka i holo imu« a 110 ia kututt ij emi hoi* ai ke Stor»ta l. | Ua jma loa ka Knt<>|H>ra <» Tr«>lan«l i ka noe, wahi a ke Kft|HMin An<)er*on.j Wahi hou ana ua ]>inepit»o loa «a j nawa t hookaniia mui ai k<> eooo o koj &tor9ta»l. Mahop» l o ka hooku'i ana| wahi ana lohe mai la oia i ka ux\o aj na olulo iloko o ke kai, a kauoha ak;t la i kona mau waapa a pnu e hookuunH iho o ke kai a e hoopakle mai i ke kahi mau ola, a he 3-"V> poe i hoopakeleia mailoko mai o ke kai, a ola }»oe a pau ua lnweia mai innel. Wahi hou ana ua haawiia eia ame kona mau luiua na kokun ana elike tne ka hiki ia lakou; i na olulo o ka mokuahi poino Entepera o Irelan«l, a noi mai la f ka lehulehu e j»na i ka lakou olelo hooholo ahiki i ka hooloheia ana o na oleloike imua o kekahi aha hookolokolo. 0 keia malalo nei ka nui 0 na moku i poino ame ka heluua o na ola i kanuia aku ma ka inoana ame na niaknhiki like ole i loaa ai kela mau poino. 1&04, lune 15—Ka inokuahi (»enorM Slocum, he niokuahi lawo i na malihiimakaikai, me 14t>.) poe ilnna ona: patt i ke ahi oiai e holo an:t ma ka llell Gate, ma ka Muliwai Hikina: ua oi akn mamua oka 10«x> nt#u ola i make. 1905, Sepat«m»ha 12.—Hholo ka mo kukaua Mikana maho|>c o ke pa-httia ana maloko 0 ke awakumoku Sasebo: 599 poe i make. 190. r > 7 Feb. 12.~:Mamuli 0 ka hookui ana 0 ka niokuahi Larehuīont< me Kn mokuahi Harrv HauiiUon nt:v ka lAm« Islan»l Sound he poe i make. 1907, Feb. 21—Ili ka inokuahi laweleka Pelekane Berlin inawaho ae o ka Lae llolaml; 142 poe i make. 1907, Feb. 24 —Ka mokuahi AuHeturta l,lova Imperatrix, e holo ana mawaen» 0 Trieste ame Boml>ay, ili ma ka I«ae Crete a piholo; 137 poe i make. 1907, lulai 21—Piholo ka mokuahi ('oluinhia mawaho ae o ke kaikuouo Shelton, mamuli o ka hookui ana tne ka mokuahi Ban Pe«lro: 50 mau oli i make. 1908, Aperila 25—Hooku'iia ka mo kukaua Pelekane e ka mokuahi Amerika Bt. Paul mawaho aku o kn Mokupuni uuku Wight: he ola i po>no. 1908, lulai —lli ka mokukaua rak<> Yinjr King; 300 mau ola i pnu ,i ka make. 1908, Aug. 24—11i ka moknahi Fo! penen«len a pau % ka nahaha; 70 mau ola i make pu me ka moku. 190S. Nov. o.—lli k* mkoaahi Aaish a pau i ka nahaha iloko o kekahi ino nui mawaho aku o ka Mokupuoi be 150 mau ola i make, 1911, Feb. 2.—Ui ka mokuahi Ab-.»u-ton a pau t ka nahaha; he 70 mau ola 1 make. 1911, Sepatemaba s—lli ka mokuahi Tu»eapel a nahaha; he 81 mau ola i poino. 1911, Oet» 2.—Hooku'iia ka mokuahi Hatfielil a piholo; he 207 mau ola i holoaia pu me ka moku i ka hohonu. 1911, Aperi!a 2—lli ka tnoknah ; Koomhuna; 150 mau ola 1 make pu me ka moku. 1912, Ai»erila 14—llooku'i ka mokuahi I*elekane ke T;tanie me ka hau e lana ana iloko o ke *kai mawaho n.ai o na kuaau o Nupaunelana a pioholo; 1635 mau ol* i holoaia |m rce ka moku i ka opu o ka moana. QrEBBC', luoe 3. —I kulike ai me na huahelu i hooponoponoia a » hoopakaia ma ka la i nehinei e ka Hui Mokuahi t'ana«lian Paeifie, he 1024 poe i ma£e mamuli o ke piholo anA o ka mokuahi Eroeper«fO Irelantl mahope iho o ka| hooku'iia ana mai e ka moknahi lawe] lanaha Nomrai Stor*ta4 maloko o kaj Muliwai St. Lawrenee a mawaho oe ol ka Lae Fath#r ma ka po »ka Poah i| hala. He 1476 maa ohua ame na !uinftj a ka Emepem o Ire!aml e lawe aea ma j ka manawa i hooku 'iia mai ai. O ka huina nui o ka poe i hoopakeleia i ho ikeia mai i keia aaanawa he 542. i >«> 1 kulike ai me kekahī meahou ma loko o ke Gart3en l»lan<l, ua hanau t»ai he pipi na Ja*. Knla o Koloa, he eluai mau pipi k«iki makoe. I