Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 28, 10 July 1914 — HON. J. K. KALANIANAOLE I ELELE NAU E HAWAII KUAULI. [ARTICLE]

HON. J. K. KALANIANAOLE I ELELE NAU E HAWAII KUAULI.

No hā I«a o ka m»nswa, Ha no au inma oa e Hawaiī oi*i {«onol: noi WRt«li «ku aoa mo i kou olaolu *»o k« Klete Alii Kaiaoiftnao!r. no ka n«»a t hookaii knpiiiiA o kakon a ptn ! b*wa wwi ai i ke ao ake« T a mal nanakee lrt<l o# I kcro io, koo iJ«. na! ?:<» k«}>aua hookahi rnai. He oiaio, ina knu i bal» ae n)f ka ]Akoti mau b*»a, a i nH k»;i b»i me ktMt maw hana. aia bi» loli ano uni au« o na haea o keia kau i kela raai» kan i hala e ak«. 0 k» loli ano ntii e ike, a e hoomao popeia- aku neri i k«ia ta, oift no ka |«aio ku-e aktt« a kn-e n*ai o «miki eleh» Ref*aba)ika ia hookahi Kepnhniikaj o KalarrianaoJe hoo*rrM ui# konu ft«ao t a o na mea hanohano Kale Laiki ame Keoki Kaaka ma ko lana noao. K boomacvpopo ibo oe e ka mea i knpono i ke koho baloka, aia be raanao ano nui i hoomakaukan e ia i o!a boi»ua e nei mait moho elna e fcu-e nei ia Ka)auiai>ao>Je; an i maopoi>o ole ai i» meahmn» |>obihihi, o laua, a o lakon "wale no k& i ike, a ina no oe e noonoo pono iho i ua meahuna j«ohihihi la, e ahnwale» ae i»o ia elike mc ka la i ke awakf»a Joft, oia b«i, <4 () ke kan hop" loa keia o kon ola, a o ki? kan hope Jon no hoi an e olelo ae »i, Anwe hoi nn e!" Ae, e hiki io »ai ana no ia mnn nuwe i o» aku t n«i man a»mv nn«, au auwe- nei i'keia la. Ke haawi io akn oe i kau kakoo ana i kahi o iaua i keia kan aej a«oiai, o ka rula mnhma o o ka rula ame kn loina maluna o ka loina, oianoka noho liko ana, hole like ana, hana like ana, ai like ana, lealea like amt o kela mc keia auna manuhulu Jike, no lakou lakon iho; a o o* anei e ke kanaka Hnwaii i»< i kahi o lakouf Aol#! aole.l aole loa!!-Oiai, he mau hua manu walo ibo no «>»* na ka moa i boopuniehanaia r ka mann kaka. a i ke kiko ana a laukoa du huln o nu keiki a ka moa; hn boi si you, iio niore, lelo ka makuahine k«kn iloko 0 ka wai, a o ka ioio wale iho no kau 1 kwlakuia e hoaa ai i ka ole, pehea keiaf 1 ke au o ko leakon anpuni Moi, o ko kakou maknahine ia, e lualai ana me ka oinolu nuilalo o kona mnn eheu, n ua oili io mai kakmi he mau hua moa hookahi, n aoio a knkou lioomoe ana t»ku i ka kakou man huamoa nmlalo o k® punann hua a ka nuinu kaka. I ka oili ana mai o nn keiki moa, ht> oiaio, e hele jhi ana, noho j»u ana, ai pu ana, inoe pu ana, a lealea pu : no !u kou ia lakon iho me ko lakou makua hine'moa, nole h« wa e hnalelo inni ui ko lakon makuahiue ia lakou, no ka men, o ko lakon mnkuahine' ponoi no ia. I'ela no ka elele Alii Kalanianaole i» oo i keia la, aole loa oia o haalelo ia ot* a nele i kahi inea nou e |>ono ai; oiai, mailoko mai uo olua o ka niakuahine hookahi: ame keia mau hoaiai mo-a-kaka lea no la, honuwaepuu ilio la no oe ea! Ua olelo ae «ei an, o keia ke kau hope loa o koti ola v e ola ni oe» e make ni no hoi; a i keia mau la ke ikeia aku nei na hiohiona hikimua o ka eleu ma ka hoonee mna ana i ko lana puali kaua no ka lanakila o ko lana-aoao, a i hoiko aku ai ia oa e Ve kanaka llhwaii, be wahi haua honoia ia oe i kou kupaa ame ka ole mahope o Kalauiana oW, a ike ia kou mama ana, auwe katiji e! lna e maopopo ana ko laun nawaliwnli ina o kon kupan ana mahope o Kalanianaole, alaila. e hoohui ak\i ana ka mea i nawaliwali i kona mau baloka nu» ka mea i mnhnahnn kona mau haloka, a pela paha ke alnhele i manaolo ia no ka haule o ka>et*!e alii-au e Hawaii oiwi jK>noi o lakou a»* ma. Aka, aole ia o ka 'u upn ann, aole no hoi o kan, aole no o ka kakou apan e na oiwi Hawaii ponoi o ka O hona haule-, aole! aka, e puka oia i ke ae laelae me ka lanakila, hanohano, ito ko« po«o e ka iahui Oiwi Hawii» ponoi.' Ina e haule ana oia. aole ia ha'i aku, aka, ia o*> ponoi no e ke kanaka Hawaii, via hoike mao]>opo mai kon kt»ma kaia ana i io ame kou ili mai ke kupuaa hooKahi 'nai, a o ka hope o ia bana a«, oia no ka hoehaeha mau ia o kou luuaikehala a i ka lua kn|>apau, a e lilo ai kou ohana i mea kamailio aoi ia e na oitwi Hawali a pau, ke ohann kumakaia i ka lahui Hawaii Oiwi poaoL A oiai, iloko ae uei o ka mahina o Bepatemaba * akaka ai ka inoho i lanakila ma ke kobo primar>\ a ina e- lanakila o Kale Laiki ma ia wae ana, aole • hiki ia Kalaniaaaole kp, holo kuokoa nōna iho, j»ela no hoi me Kal«v Lalkl, o keia Iho la ka manao « ko kanawai no keia koho, a wae ana i na mohioi mai ka aoao kaiaiaina hookah» Kolaila, ma keia ae la, ua maopopo . loa ke koikoi o ka *fae ana i na moho maluaa o k« poe i knleana ilailn ia lak<M ka make, ame k* ola, o lakou ka hiki mua ma ka hana. a ho hool;t - wale aku no ka ka lehalehu uiai līaleaii a Kanai. MamuH o ko'u helohelu m i k#kahi ma»so ho&kaka a Kale Laiki, e kouo mai ana i ka ie.hinleka e buH aku* p nana i kana mau haaa iloko o kona i m»u kan e noho ana iloko o ka hale'

0 !i» l»»a.»'»akajaiiijsaa ua. 4" a oa ike i kekahi tna» hanas i h&oai* eia «la keia; Oia n«i kekahi i kakew Ha.ka #» !c»3a he inana oi akii o <a wi«ar;i. eolea o ka nana ī ka f okioki vrzlv ana i na aai'* j;an«Ka. \>ahaheie a ko Ho&oiuai r/: makaainana, a na wahine ai f, ha e auamo he!i» ana me na * * a hale wili ai o a n\a, oiai o ka» poi kolela ole ia.. a ka aa Pake boi i maa mau i ka ai 4 ;5 a* »*au mak&hiki lehnlehu <? r«a Ha" ke ko«e!a ia {K>i. O keia ae la kc*'xahi v> ku.iH tna'.! haun 1 ana «» katiko avi e naaa ako, a o oe <> na elele H..".-a4i oiwi po noi o iionoiuiu nei ka i ->•<? kuwaka i na maewaew» o ia :na« li a aloha ole i hana mai ai, aole loa e }H)ina ia oe ia a moe |»u no i ka hia hookahi. Mamuli o ki*. tnirvami?ut nui o ka poe i okiokiia k:; lakou mau r.;aia a ahnalaia Jrtikui ilalo, ua lawe ioa ia aku; ia ninau imua o ka ahu kiefci'\ a o ka liof»ena. ua j>nni iho la ka lahui he mati ilala mahuahua no ka uku ana'aka i na maia a ka poe i knleana w. a o ka hoohoka maopopo loa ia ana r> ia paku'i kanawai a Kale Laiki i kakoo aku ai. Ina iho Ja me in, ike n.aopopo no o na elf*Je Hawaii o Honoiiilu uei i kel;ahi o keia hana a Knle imua o ko onkou niau waka ponoi, pehea, aa no oukou e haawi aku i ka oukon mau kakoo ana nona/ Ke manaoio nei au, a k>> manaolana pn nei no hoi. aole loa kela puuwai aloha oiaio iloko on no Kalanianaole, e lilo aku i ke kanaka okoa. a no ka mea, ina he hiki wale no iaia ke hana i kahi hana e poino ai ku lahui oiwi j>onoi mai Hawnii a Niihau? No keaha maif Inu ua inanaoia h'e wahi inea auo ole wale no keia, "a he wahimea uuku hoi, a ■"» wa^e 110 ke okioki ia na inaia i puehu aku na makik'a i ka makani, pehea, aole anei o nar mea nunui kekahi e hana ia mai *ana no kou poino? Nolaila, e na elele Hawaii o Hono lulu uei, amo ko ua mokupuui, uia i!oko o ka poho'o ko onkou inan liina ke ola o Hawaii luhui. 0 oukou /ka manaolana hikinma o kona a o kn manaolana hope loa hoi o' keia laliui kunoka oiwi Hawaii |>onoi. Nolaila e makaala i na pahe'e o nn ano, ajuiu, iinua o kou alo, a mai ae walo aku i ke kahe mai a ka wai amo ka a-la iinua ou; no ka mea, o keia hakoko a kakou e ikemaka aku nei, he mea hoopaha'oha'o mai no ia i kon uoo noo, a e kupaa oe nou iho no ka pono o kau wahiue, kau mau keiki, a m« ko ka hale ou apau, a e.koho i ka elele alii Kalanianaole a e ola no ka lah'ui •Hawali- oiwi • ponp i ke Akua o lehova o na kaua Kona a nona ka hoonani' man loa ia, inai ke ao~kmnu 010, a i ke «o pau ole, Amene. SAMfKL KAMAKKA KAMAKAIA. HLsliop Lane, Honolulu.