Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 34, 21 August 1914 — KIKE KA A-LA UWE KA MAMANE [ARTICLE]

KIKE KA A-LA UWE KA MAMANE

M i k* bi3iiaw3i i malamaia e ka mofh#, K» Hepuhaliiea Kale A. Laiki. m* |. ka ;■(- o Peokahi 1» 3. o A«sste nei ; rrn Wu o Kaaoiiiili h<? sna : . ! !jii na niea sp3*' s hanaia a h* * kahi | rrnl? r . O īr> , M nana ihoo la {»*»«»;*'# kela jh*iia*va; oi* ua olelo imt epa wale a | Mokimana ka manao ] aha be r T o lc kekahi. eku ana aiīlaUi ' i ;V.e «nia oio i na nea i hana mui :r» i i«* w» ī hala i maoao a» e hcH>j/Uii:jituii mai i wahi nona e lealea i:i ai »» Kaie Laiki a lilo i m«»a »ui ma ka hoino wahahee e kamailiu ai. he kalaiaina iho la ka ia. Xo*u iho ke hilahila nei au i ka paio aku mo kekahi kauaka hoppumpuni 0 ka ho-ho wa!e o ke kakau ana a j>aa j hooloha ae a kau aku ma ko ha'i r. ri:i hoi o ,1. A. Akiua. he kanaka haiI'ule a kahunapule o .1. A. Akina a he mea ole i ka ej»acpa ma kona mau lyhe!ehr, a i ole iaia iho 111 n luna o na inanao hakuepa hooj ein nae lilo inai la ka inoa

0 ia kauwa a ke Akua i mea hoike «■ahahee na keia eepa nui (Mokimaua) 1 uiea nae e hoopauia ai keia j>ohihihi "ia na mea i hoikeia e Mokimana- ma ka Nupepa Kuokoa o ka j»u'e i hala. Ko- pane nei ati no'u iho, tta ,kani hewa io paha ka MO.l a Kuhio ilaila: a aole }»?.ha. o ka lehulehu mana koho holookoa o ka mahel» 2 ame 1 o ka Apana 4. ka hoike oiaio uo na mea i kamaili-) ia ma ia yo mawaena o'u ( has. Kainoa Kealoha ame Mokimana heoj>nntj>uni o ka oie?o nna i kekahi j>oe ia .1. K. Xakopkeo ma i ka I'oalua ana ae. ua j>aio ka maua.maluua o kekahi ninau o ka j>o i 01010 ia ae nei maluna, a hoka ka au a holo. a ke hooiaio ia nei kein mau olelo a Mokimnna ma kona manao j>oj>a o i "Ua ki poka ia ka >loa e Mokimana a ku pono ma ka nn-ka (lolo) uwoki oe e lohaloha ana ma ka j>uka. o ka l.oka. a nakeke ka papa niho i kau a mea ho ku kaenn, a pela : ku. a ua uwa ia ka ka Moa e ka lehulehu." o keia ka'u e makemake nei e pane. Owau o Kamoa aole au he mea haiplelo ;nn ia po, he mea hoolohn nae i •ka j>oe e haiolelo ma ia j>o. a o Mokimana, oia ka i haiolelo nia ia j»o a mamnli o kona hooj>uuijmni i ku aku ai au a j>ane a i>enci: Un ole!o ae o Mokimana, o Wilikoki he hapahaole oia, owau he hapa haole a o Kale .Laiki ho hapa haole, .owau he Home Rula. ke.hea mai noi ka leo o Wilikoki e hoike aku au i ka mea oiaio, i ka oiaio, a o ka oiaip wale.no ka'u e hoike ai. 0 Kphio oia ka mea nana i hQohaun/iele ka ahaolele a na Homo Rula ma ka Opinma hale 1 ka makahiki 1002, he kanaka hoohau-

r.aele oia; ia wa j»ane alni au iaia e ilokimana mai lawe mai (K» 1 na mnnao

heino hooj»unij>uni maanei, o ua nioa im e olelo nei ua ike au, mai hoopunipuni oe, o ka mea pololei ma kela po i nqho ai ka fth:tclcle i ka hoomaka ana n kela ahaelele ku mai o K. W. Wilikoki a pane imna o ke akea. "1 ke:a wa ke ikeia nei ka holopono ole o na mea i -hoolalaia a ke .m:uiao nei ati eia iloko 0 kakou he j>oe e hoao ana e hoopilikia 1 ka aoao, nolaila he j?ono e kipaku ia ia pohai mai ka aoao aku, he j>oe moo lakou;" a oiai nae ua.ha 'i mua ia -mai ka jnan:to ia Jvnhio mamua o ka nmka ana o ua halawai la a o ko Kuhio ku ao la 110 ia a j>uka iwaho me ka pane k'o ole, a.o ka uhai pial la no ia 0 ka poe mahoj>e o Kuhio a kukuluia ri. he Kalaj)u Kuokoa, o ka poe oj>iopio, o ka poe aloha aina i j>aa ai i ke kaua. Ma ia qno oia ? ku ai ahiki 1 kona kii ia ana mai e na Repul»alik.i 1 moho elele na lakou ahiki i kela la e kalohe ia nei e Mokimana. t

— K Mokimoua, mahen iho la ka hoo* haunnele o Kuhio au e hoopunipuni neit Hc okoa ka mea nana i i"»i ke kumu o ka hetva o John Emaiuka. ka mea no nana i ka'i ia.lt. AV. Wilikoki i ka hale?vai oia ka hopt»pio ia pina i ke kaua mua i ka pa'lii a uiamuli 0 ' ia ll '' a naanpo o \Vi\ikoki o ka hapai no ia o Wilikoki ma i ua ,liaqle nct a lilo i hoa kuka no lakou o ke kamailio ka lakou la, o ka hele ka keia wahi haole e kamailio i ko lakou poe a ike nui i ka pilikia p knhiknhi na Kuhio i hoo* haunaele; kohu ole no.hoi o Mokimaua. Eia no ke oia nei kela i»oe i helo pu mai ai "'e ia ma ia j>o. J. K. N'akonkoo, Ake Mjthau{u o Waiaiua, o Knnwha. a he nui wale aku mai hoopunipnn» hou oe. Olelo hou o Mokimana o Kuhio he kanaka hoohilahila oia i ka lahui liawaiiT koho -ia fUtu oia i $Irle e liele <? hana i ka pono 0 k* Vehu\ehu ma Wakinekona, eia nae hele wale akn no o Kuhio a ku'i .«alf pku no i ka haole, ia wa pane aka av. E Mokimana e pono oe e aooaoo pono i kau mea e kamailio nei, aole kena he 'kalaiaina, me ko ike no hoi i olelo mo ia oia i ka Xika oia lta nipa i ka*i ai, ke olelo «ei hoi oe he!e wale akn uo o Kuhio a ku'i i ka Aaole a eia ka pane, a Mokimapa. he hana pono b» hoi ia ana, aole. ho hophaahaa! Ma ia hana ana p&a i ka halej«»hao j a hoopa 'l ia pokeokw. Pane »ku |au (K*i|toa) nau la hoi kp i uku;. j no M»a i uku ai aeile nau. { a hoka' v Ia «a pane mai o Mokimana peoei: Aolt* i oi akn ko piii *loha m* Kuhio. kpna hpa \ |»||i ai i »a inea o ka ahi o kaf>t}tla,ia jnana « aioalo ana aie Kuhio i keia maa pali' ae nei o Le&hi mhiki i Palolo, eia

i niß*u. o Rams*r p*»e » KO | au jtp{e i«. 0 Sui'® * kri-i | la o k.a koaUala ka<,M. īea oe « koalii*!* kaua ae ana a he!e ho« ao o«.ra>^ na ° L<»ahi i keia wa iV<» o* i ke iapal^lo 0 ka poka i ko l;i\ ia mi p»i Ke k«i ® Mokimana a hw r 'uk4 ae i keia mau manao o ke kaon*. «-ia n»e owa» kana e olelo nei i ke kaeaa. Owau ua makaukau loa a:i «• pano i na niuau ajmu a Kamoa e ninau mai ni; a (>an<> aku a», ina au e ninan ia w 1 k(t\kahi nioau aole ao haīna e lo«a h<? kuamuamu oia kau haina loaa? E Mokimana o. ke koole nri ka ' ? h>' apau i |»aa i ke aloha aina aolo hv>okahi o lakon i ike iki ia o<? i ka hele ana. a i ka haiepaahao hoi h*' oki toa uo, iua oiaio o Sam J£a!oa ma «). H. \V:se. a he nui wal<» o lakon e hoole nt'i aole i iko ia oe e Mokimana, |H?hea »ho J*.\ oe? Auwe »to hoi e! eh»a hoi moa aloha o ka e ike mat ana i keia pane e jvane ia nri aolo oe i hele io me.KuJik> r ma ike kana o Kela liki no hoi au e liki ana, kela .waha nni no hpi au e haaiu)'u ana >hea o Kamoa k/;la hooi>!!mj>uin no hoi au e kaena ana imua o ke alo ( > na kanaka npau i pib;: m» ia hakiwai ia j»o ine ko l?kou inanao, hp oiaio umoli knu mau olelo aiue kon ano kuio maoli a na keia pane a'u ia oe e |ilo ana oe i mea hookuku ia iloko, o ko lukou nooaoo me keia mau ninau i I<o lakou lunaikohala iho. Vrlira la i hiki ai ia oe (Mpkima.ua ke haiolelo hooj»unij>uni mai inaia o ka |ehulehu mp ka haanui ana i ka mea oiaio ole.

I'ane liQu niai o Mokiiiuinn o Kuhio ho .Klele hele oU» oia maUum o na mra i honkakiiiu maluna o ko kahuahaan, he okoa ka niea i hnnaia e ka ahaolole n ho okoa walo no kaua e haoa ai, ia wa i ]mnc aKu ai au. iaia auhea oe r Mokimana aole ia o kn Kuhio hanii o ke kii mai a hana i na inea o ko kahnahnna aole ona kul<vana ma ia mea, o ke kahualiana he hana ia i hunain e ka ahaelele i alahole na na hale elua e hana ai, ka hjrtlo o na lpnamakaainana ame ka hale o na senatoa a pono.ia lakou alnila hoouna kokahi kope na JKuhio a oia kana e haim ai. ao!e 1110 kau hupo, oia ka'u pane iain a mnaiiei maua la pau, a pau no hoi oia, a ke nei au i kahi o ko'n hoka ana a ku lohalohn, a ke ha'olia'o nei au i ko'u uwa ia f maiia nae paha o kela niau 100 e pano leo nui mai ana u;< pololei o Kamoa o ka uwa ana anei ia o ko*ti hoka ea? l'ela io ka ke ano o ka hoka o ke kahea niau mai o na kanaka mana koho e koho ia Kuliio, pololei.o Kamoa, he hoka iho 1a ka ia, Ke ha'oha'o n«i nei au i .ka inaua ninau o ka paio xna a hoka.au a holo ka, malia nae paha, o kela nlnau au i nīnau mai ai e i ko hole pu me Kuhio i ke kaua & paa pu i ka halepaahao. Ihea o Kanioa oia anei ka uinau o'u i-hoka ai.ia oe? TTe keu ak.i oe a.ka lalau, ke hoole nei.ka poe i hele pn me. Knhio i ke kaua a paa pu i ka halepaahao, aole loa i ike ikl ia oe a ma na ano apau loa, he oki loa no, hilahila maoli kou aa ana e hoopuni-

l'um niai. Hc ninau ka hoi ka Alokimana i ninau mai aai a penei: Owai ka kakou cī€lc kupono e koho.pi? U ka |»anc i ; l>anc in aku c na .kanaka o Kamoiliili ponoi c koho ia Kuhio i Elele a he hookahi wahine ma kela 30110 n>ai i j»anc ae e koho ia a eia ka pan ft a Mokiniana ke pane mai la keln haj»a. e koho ia Kuhio a ke ]»ane nei ke'm hapa (wahine hookahi) wahi a Mokinmna he hapa ka ia i kona manao ana a pane aku ai au (Kamoa) o ka ha|»?i waiwai akn kela he hapa mana koho ole, a hu ae la aka. Ke olelo nei o Mokimana ma kana , i»ane ia 'u, ua haioLe|o ai? o rha.s. A. | Laiki me ka ikaika maluna o na kiimuhana oiaio loa, ku i ka naauao kuliu no ka i«pno a pomaikai o keia Toritoiv a me ka lahui, o ka ninnu ia oe e Mokimana, 1, Pehea ,00 i maopoi»o ai o Makimana he haioleio, oiaio loa ka A. Kicef 2, Pehea o<* i maopopo ai e | {•omaikai ana ka lahui ina o ('has. A. J J>ajki ka elele j f Wakinckona n kela mau anei ana i olelo mai al ua, hiki loa iaia ke hele aku a pllo mn ka papahele o ka hale no ka fH>no o ka .Uila kopaa o ,Ha?r&ti nei, eUke .me ko ka Mokuaina o Louiauma i>oe e paio la 110 ko lakou |>ono e manao ana anei <> n e>Mokimana. ua oi aku ka mana o ki c|ele iloko o n» hale kaukanawai o Ainerika ;n«mna o na seßatoa aroe na lunamaKaainana o ka o ,I»uisiana e palo Ū! aole loa. a i»a n* loaa ole La !akott ka pono aine ka lanakila pja ko lakou ]«to ana alaila o ka oi loa akn a»ei o A. ma o* oklo o ka'u e n*> he elua kana e pitka nei ma ke Kaokoa nei aa he mea ku e elele iaa he oiaio aole hoi au .he ma ku-e akn ia oe ina aole oe i hooponipunl ®a ka Nupepa Kuokoa i >«!a aku la, a no kau pane i loaa aku ai keia a ina e makemake oe e hookupooo ia pa mea a kaua i pane ai ma KamoHiili Uia k/mkau au e ku hou wnaa o «a |M>e o ia wahi i hiki ae ai «na ia po a o lakoa na kon\ite na e haani mai i ka oielo hooholo, Ke hooki sei au maanei Juf Jha*wi nri .*« i i?o*u ma|iajlo a nui i ka lanahoopoaopono me ka enalu mAī .k»* t>jran ,np. ao)e jw- ka a i ole ho-h« («aha. CHA§. 'KAMOA KEALOHA.