Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 36, 4 September 1914 — HE MOOLELO NO ELA WEINE Ka Opio i Opea Waleia a i Pii Aku ma ke Kulana Kiekie. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO ELA WEINE

Ka Opio i Opea Waleia a i Pii Aku ma ke Kulana Kiekie.

Aia iloko o kona lima ia manawa ka hoik»*. oiai aneane loa e pau ! pono na mea a pau i ka hahai ia ?nai iaia e ke kanaka> a e kakauinoa j ia ihr> anaSa hoike e ke kanaka i komo pu i ka hewa aihue. a oj ka hoike le<i ole hoi nana e hoopakele ae i kana aloha mai na ahewa ana aku a pan a ke ao maluna ona. a e h'»-,hoiia aku ai hoi kona inoa ame kona kulana maikai a e loaa mai ai kona hiiinaiia mai e na kanaka apau. ];eia manao ikaika iloko ona. h«M»hoio iho la oia e noho hoomanawauui ahiki i ka pau pono ana mai o ka ke kanaka ma i hoike. oiai nae» ia manawa ke hopohopo loa la «ia i ka hiki i kona mau manamanalima ke paa pono i ka peni a e hoomau aku i ke kakau ana i ke koena aku o ka moolelo mai ke kanaka mai. Aolie oia i noonoo nui iho no kona pilikia no kona hoi aku i kona hale oiai ka pouli e aneane loa ana e uhi paa iho i ka honua. me kela apana pepa iloko o kona poli; aohe oia i noonoo ae no ka hookuu mai o kela kanaka helehelena hof>maka'uka'u ana o ka ike ana aku mai kela hale aku a e lawe pu aku oia i kekahi palapala e hoike aku ana i ke ao holookoa e paa ai kela kanaka i ka hopuia a hoopaaia aku iloko o ka haiepaahao no kekahi mau makahiki loihi, a 1 ole no na la 110 paha a pau o kona ola ana. O kana mea nui' wale.no e n<»onoo ana pehea la kela kanaka 1 hiki ai ke pii mai a*hiki ma kela wahi. no ka mea ua maopopo iaia aia oia i kela manawa ma ka hale elua maluna loa, a aohe wahi e ae e hiki ai ke pii ae a ku mai ma kela puka aniani, koe wale no a kukuluia mai kekahi alanuipii mawaho mai, a he ninau pohihihi loa in iaia. * . l'a ike mai anei oia iaia a ua hoomaopopo paha, 1 ko laua w*a me Yfile e u ku ana ma ke alanui a e kamailio ana ame ko laua pii ana i kela hale?—a no kona hopohopo no ka hopena e hiki mai ana oia ke kumii o kona hele ana e kii i alanuipii a pinana mai ma ka puka aniani? . . M lle ninau pohihihi loa keia iaia ia manawa. aka aole oia 1 iKe he Wiil.i liaK- haaliaa okoa aku kekalii e kn mai ana mahoue mai o ka hale a lakon e noho aiia, he wahi e hiki loa ai kekahi mea ke t:ii mai a kiei mai ma ka puka aniani no ka nana ana mai i ke ano o ka noho ana <> Kela ohana ililuine. Aole no hoi oia i ike he hana maa mau 110 kela na keia kanaka 1; ka i>ii ma ma kela wahi i kekahi mau po no ka nana ana mai ina paha ke iho awiwi loa aku la kona hoahui o ka waiwai loaa hewa e h<H«a koke aku ai i kona hopena. ke kanaka hookahi wale no ana e honohono ana nana e huai ae i ka laua mea huna. \ia mau iloko o Toma ka iini e ike koke akn ia Keoni Loka e waiho mai ana iloko o ka lua kupanau. no ka mea. o kona make koke ak-i oia kona palekan'a mai na hana hoopiiikia aku a pau e iiniia aku ana nona. . _ , Ma kela la ua mahui oia (Toma) ua nawahwali loa o Keoni Loka a e make aku ana. M nQlaita hooholo iho la oia i kona manao e hele kino ae e kiei ina l)eioīiiio kona lohe i ka wa e uhi inai ai na eheu 0 ka po maluna o.k'a' il'ilioniia» a ma kahi i maa mau iaia i ka pii inai a nana mai ialpko' e t pii aku ai e kiei. l : a hooko io oia i«i niānao, a iaia i pii mai ai a ike ia Edita e noho ana iloko a e kakau ana, he mea e kona kahaha mamua o ka mea hiki ke noonoo aku. Iloko o kela ike ana aku a Edita ua hoomau 110 oia i ka noho ana me kona naua ole iho i ka hiolo o ka hou ma o a maanei o kona kino; ke noho malie la no oia e ake ana o ka pau pono mai o na mea apan mai ia Keoni Loka mai. Mea kau ia ike ana aku la ana a hoololi ae i ke ano o kana nolio ana. aole oia mau..n\i"eiike me mamua. 'Tehea, ua anei oe. e Miss?" wahi a ke kanaka ma 1 maho >e oka loaa ae'o'ka inaha iaia." f l. a nuka niai la maua mailoko mai o kela hnlē me na waiwai aihue iloko o kekahi eke huluhulu. me ka hoonakeke ole e ala mai ai kekahi mea oloko o ka hale, a ke hauoli wale la maua 110 ka laki loa o kela komo aihue ana a maua me ka ike oieia mai» a ia maua nae e oili mai ana ! mailoko mai o ka hale ma ka puka ma ke alo o ka hale. o ka wa no ia i lele mai ai kekahi kanaka opio-mawaho mai maluna o maua a hina ana o Toma iluna o ka lepo mamuli o kona kuiia ana mai me ka puupuu e kekahi inea a maua i ike ole aku ai. }<a hina ana aku o Toma ua lele hou mai la kela kana-.-:a ma>nna o'u, a h'oomaka ko maua kupapa ana maluna a malalo. l'a hooikaika maoli no kela kanaka ooio e paa au, i hai aku no au ia oe a ina no he kanaka au i nele i kahi ike kuikui puunuu, o ko'u nāa no la pālia ia. a i kuu ike ana e paa ana au iaia o ko'u wa no ia i Ic\i'i aku ai iaia a hiki i kona moe 1010 ana iluna o ke alanui. eia nae ua loihi no'ia manawa a maua o ke kupapa ana ahi'Ki i kuu henu ana. , , , "l'a pakele mai au iloko o ka wa kuoono loa, 110 ka mea. aole 1 liuliu ma ia hone iho, no ka lohe ana aku paha o kekahi makai kv hnina i ka halnlu ame ka nunui o na ieo o maua. ua iho mai la oia i kai ma ke alahui no kahi a maua o ke kunana ana. a ia'u no ka o ka wa kupono ia e holo ai au a pakele, o ko'u lu omaka mai la no ia i ka holo. a mamua nae o kuu holo ana mai. ua hoohauleia UlO e a'u k»> anolima j;nla iluna o ke alanui maha'i o Ela. i hek mai ai ia o ka niakai a ike a manao no na kela kanaka o;>io i ailun i kela hale ā oia ke paa a pakele maua." "Ea, e koho niai oe i ka 'loma mea e hana mai ai maluna o'u o ka nui o kela mau waiwai loaa hewa i loaa mai ai ia maua ur lokoi'to maoli o Tonv» ia'u." wahi a Keoni me ka helehelena : l>ihA loa i ka hoowahawaha. kela n>nnawa i kuiia mai ai o Toma ua hina liilii wale nr oia ilalo a aia hou no a hopu i ke eke huiuhuiu i piha i na waiwa aihne a holo aku la, a oiai an e hakaka ana me Ela aole o Toma i\efe mai e kokua ia'u. o ia ala no ka i aia i nana a holo aku la iloke o ka a haalele iho la ia'u e hakaka me Ela, a oiai maua < Iwknka aun, na hiki ole ia'u ke ike aku i ka Toma wahi o ka hok anā aku a huna aku h i kela eke waiwai a maua» a ma kekahi wah ; haawina laki iki wale no i loaa mai ai ia*n kekahi hnnahuna o kela waiwai aihne. v \Vahi ana o ka olelo ana mai ia'ii maho >e mai. ua manao oia ur hiki no ia'u ke malait\a ia'u iho a oia ka ke kuniu o kona haaiele hookahi aua ae ia'u e hakaka me Ela, a no kona honoho*Hi o hik : pono ole iaia ke iiolo me ka ike oleia mai, me kela eke, oia ka ke kumu o kona ho!o mua ana, oiai ina ka no kona noho ae e kokur ia'u e lilo ana kela hnuwalaau a nnnui o na leo o makou i kunu' t Daa ai maua i ka hopuia a iiio pu me na waiwai a maua 1 lawi aihue nni ai. *;('> ka mea hilu« i ka'u noonoo ana. aole au i ike hou iki i kela mau waiwai a maua o ka aihue ana« koe wale no na puunuu dainiana a'u <» ka lioakaka nnw ani aku nei ia oe. a i loaa mai no nae ia mau inea mamuli o kuu kt)i pnakiki ana aku. a aole no i lilo mai ia'u. no ka mea. ma ia hope mai. ua kii hou mai la .10 a lile pu loa akn ia iaia aku iho la au i Vabi oka lioka; ona (lala a nau * loaa mai iaia mai kela mau waiwai mai n nau ana o ka hoolile ana aku» ua paaia e ia o kahi hunahuna iiiiii wale no kana o k;» liaawi ana mai ia'u. knu wa i ike ai i ko'u neie ua noi aku au iaia.ua ne aku. ua hoomaliniali aku. he ole nae ka mea loaa mai. a e imi mau mai ana ho hoi oia i mau kumunale ma kona aoao 110 ka hiki ole iaia ke haawi mai i kekahi dala na'u. *'A oiai ua loihi ko'u manawa o ke komo pu ana me ia ma kein hana ekaeka ua iaia aole au e ai ana e hai ae i kekahi liuaolelo h(H*)kahi e ku-e aku ana iaia» no ke kumu, ina au e hoike ae ana owau pu mai no kekahi e komo noo'aku ana iloko o ke kioiejx> hookahi ana e komo aku ai.

"E iike mc ka |ojhi o Ko*u ola ame ka mau h«?i o ka ikaika » k<Mi kiTī«>, a e hiki ana h'»rkt* k«Ai:a aku iaia iloko o k*:ia hana iiniakī/Ko ekaeka l«>a. e nc mau aku ana au iaia i daia i loaa ai ko u W'īi'! ame ka pono o ko'u ohana, a mahope mai nei o kuu loaa ana i keia ma'i ia manawa i hoomaka ai ko makou konio kuhohonu ana aku iloko o ka hune elike me ia au e :kemaka mai ia. "K MKs Daletona/* \sahi hou a ke kanaka ma i me ke pihoihoi !oa. "he kanaka waiwai loa o Toma i keia ia: ua lawa loa oia i kc da!a i hunaia ma kekahi wahi, a ua hiki loa iaia ke malama i umikumamalua mau ohana me ka piiikia ola a pau na la o ko lakou ola iina. O kela mau pmmuu (iaimana au he nui ke dala iloko oia mau nu-a- a iloko no nae o ka ike o kela kanaka i ka nui o kona waiwai, mea hoi kau ia a ike'mai i ko makou noho ana hune a haawi mai la hoj i kekahi kokua ia makou. he ole loa; he keu aku kela a ke kana'ka awahua, makona a pi haalele loa a*u i ike ai; ina aole kahi apana <lala. o kahi popo palaoa no la hoi, he oki loa no. "A eia au ke waiho nei a e make aku ana. ke ike mai la oe; aole 'niki iaia ke hoopilikia mai ia'u a aohe no hoi e hiki ana i ke kanawai ke hoopa mai ia'u, a e ike ana nae ia. i keia manawa hope loa e hoohoka aku ana au iaia me ka hua'i ae i na hana apau i hanaia eia e komo aku ai oia iloko oke puhi; mai hua i ole ae no paha au i keia moolelo koe wale no kona awahua haalele maoli ana mai hoi ia'u. a ina e hiki ana ia oe ke lawe ae iaia imua o kekahi aha hookolokolo, alaila ua hana aku oe i kekahi hana maikai loa no ka nono o ka lehulehu, a mawaho ae hoi o ia, e hoioi pu ae aua oe i ka inoa ekaeka i hapalaia aku maluna o kela kanaka opio hala ole mai iaia aku, he kanaka opio a'u e kaena mau nei i ke koa ame ka wiwoole elike me ka liona; no ka mea. i ha'i aku au ia oe» o loma {)erake kekahi o na kanaka powa ino loa maloko o ke aupuni o Amerika Pluipuia e ola nei i keia la." lloomaha iki iho la kana kamailio ana a manao iho la o Edita na pan paha kana moolelo i ka hua'iia mai la imua ona. O ka Il(lita ia e manaolana aku ana. no ka mea, ke ike iho la oia i ka oilikia maoli iaia e noho la maluna o kela noho a maloko hoi o kela hale, me ka mau o kela kanaka nanaina alauka e nana mai ana iaia. me ka hakilo loa i kana mea e hana ana. P!ia nae, i ka hala ana o kekahi mau minuke o ko ke kanaka ma'i hoomaha ana. hoomau hou mai la i kana kamailio ana i ka i ana mai: '"E hele mau aku ana maua me Toma i ka hale hookolokolo i kela ame keia la oiai e hooloheia ana kela hihia o Ela Weine no ka hewa aihue a maua i hana ai; oiai maua e hoolohe aku ana i na oleloike. ke noke wale la no paha maua i ka akaaka ma-Iu no ke kaa ana aku o kela kanaka opio ka lawehala a ke aupuni a pakele maua. Me hihia malaelae loa kela e hiki loa ai i ka poe apau ke nana mai lohe pili iki o ka hewa i kela kanaka opio. aka. aohe nae he hiki i :e kanaka opio ke hooiaio aku imua o ka aha he mau kanaka okoa ia mea na laua i komo aihue ka hale o Mr. Daletona. no ka mea. iohe ona hoike ma kona aoao. I ha'i aku au ia oe e Miss Daletona : keia manawa. mai kela manawa mai i hoihoiia aku ai o kela kaīaka opio e hoopaa iloko o'ka halepaahao, mai ia manawa mai ke 1- a 11 mau ana o ka ehaeha maluna iho o ko'u mau poohiwi ahiki mai •io i keia manawa. no ka hoopa'i hewa ia ana o kela kanaka opio hal.i ole a nakele hoi maua. na mea pololei loa i hana i kela karaima. I ka Edita nana aku iaia ia manawa ua kaumaha loa ke kanaka, 110 '•a mea. ke ike aku la oia i ka halo'ilo'i mai o na waimaka ma kona mau lihilihi. "<He kanaka ino au." wahi a ke kanaka, "'a manao au e apono loa ana na kanaka i lohe i ko'u moolelo powa mamua ke lohe aku lakou no ko'u make ana: he uku pololei loa no nae ia no'u 110 ka u iiiau hana hewa i hana ai. "l T a kakau ilio īa anei oe ina mea a pau elike me ia all i wehewehe aku nei ia oe?" i ninau mai ai ke kanaka ma i. •v\e; ua paa ia'u ila mea apau i ke kakauia, a au ua pololei m ia elike me kau mau mea apau i hoakaka mai nei," wahi a Ldita. "Ina pela e haawi mai oe i ka penikala ia'u a e paa pu mai oe i kuu linia i liiki pono ai ia'u ke kakau axu i ko u inoa. o kena mau olelo» i mea hoike na'u ponoi kena mau olelo i hoike aku ia oe, a ke īaa aku ka hoi kuu inoa la ea. o ka olokaaia ana ae ia-o keia noonoo hoonaluea'loa i ko'u naau mai kinohi mai o ka hanaia ana o keia hewa mai a'u ae; e loaa ana ia'u ka maha mahope iho o ko u kakau ina i 'ko'u inoa," a ia manawa hookahi no o mai rja i kona lima ,viwi no ka naa ana i ka oenikala. Hookomo aku la o lidita i ka penikala mawaena o kona niau manamanalima a paa pu aku la 110 hoi i kana wahi buke i hiki ai i ':e kanaka ma'i ke kakau mai. a o keia malalo nei kana mau olelo o ke kakau ana: ; "Ke hoohiki nei au o keia mau lalani huaolelo apau i hoakakaia le nei maluna he mau olelo oiaio loa ia. "Keoni Loka. "Me ka mahalo nui ia oe e Mr. Loka. wahi a Edita» mahope o '<a paa ana iho la o ka inoa o Keoni Loka i ke Kakauia me ka nui »u aan ilio o kona hanu me he mea la ua maha loa ae la kona noonoo aumaha ia manawa, a ia inanawa hookahi no nae, ke nalu nui la oia iloko iho ona pehea ana la e nalo ai kela mau manao ana o ke •;akau ana iho la mai na maka nunui hooweliweli mai o ke kanaka • nana mau mai ana iaia uia ka puka aniani. I ka paa ana iho la d ka inoa o Keoni Loka i ke kakau, alawa kihi aku la ka F\dita nana ana ma kahi o ka puka aniani ana o ka ke ana alui i ke ku mai o ke kanaka, eia nae, aohe ana kanaka o ka ike ana aku. ua emi palamimo loa aku la ua kanaka la. elike no ne ka palamimo loa o kana hoea ana mai. Ia manawa ana o ka ike ana aohe kanaka ma kahi o ka puwa \niani me he mea la e olelo okoa ae ana 110 kona lunaikehala ia nanawa aole ia o ka liope loa o kana manawa e ike aku ai i ka helehelena »> kela kaaKa- e halawai hou aku ana oia me ka maopopo loa, i o ia kona kumu o ka naka ana ae no kona haupu ana ae no kona 'uv>ena e hiki mai ana. Ke noonoo la oia ia manawa ina ua noonoo mai kela kanaka e hakilo mai ana i ka laua mau mea e kamailio ana me Keoni Loka. i'aila. e hele aku ana kela kanaka ma kekahi wahi a hoohalua mai aia ke hoi aku. a e hooinakaukau mau ana oia iaia iho e lele mai naluna ona i kona wa e kaalo ae ai, a oiai he wahi ino loa kela. i he pouliuli no hoi a ololi ke alanui. aohe wahi o kona palekana, oe w ale no a he noho' kokoke mai no ka makai. elike me kana 1 loi aku ai iaia e nana mai i kona nono. No kela apana pepa ana o ke kakau ana iho la ke kumu ulu mau l \e la o kona maka'u no kela kanaka o ke kiei ana mai ma ka puka iniani; ua maopopo iaia e aumeumeia mai ana oia no ia pepa e hoakaka ana i kona poino, aka, aole pono e lilo aku kela pepa iaia. iho la ka paa o kona manao. e hoao ana oia e hakaka ina e hiki ina, a ina no ka lima nui mai o kela kanaka iaia e uwa ae ana oia 1 ohe mai kekahi poe a holo mai e kokua iaia; o keia pepa wale no • a hoike e hiki ai i ke ao ke ike mai he kanaka maemae hala ole loa kana aloha o Ela» a nolaila he mea pono e ike mai ka lehulehu 1 na mea anau i hanaia: Hookahi wale no ona manaolana, ina aole ia alaila. e lilo ana ' ona manao koa i mea hoopoho mai iaia me ka maopopo loa oia makai ana i noi aku ai e makaala niai no kona palekana a i haavi mai ai hoi i kona ae oluolu loa no ka hoopakele ana iaia. O ka piiikia nae <ia loihi loa kana manawa o ka hele ana a oi loa iku mamua o kana manawa i kamailio aku ai i ka makai e hoi aku ma oia iloko o ka hanaiua hora* a malia ua kakali mai paha ka makai iaia a no koni lohi loa. ua hele aku ma kekahi wahi. He manawa ia no ka nioloke launa ole mai la o kona noonoo a meane maoli oia e kuahehena. aka na'e. aia no iloko ona kekahi manao ikaika aole e ae aku e haawi i ka pepa ana o ke kakau ana » '.v-ela kanaka ahiki i ka wa e ike mai ai o ke ao holookoa no na mea a n au i hanaia e keia mau kanaka. No kona ike ana aku aohe ke kanaka ma kona wahi ana o ka ike •\na aku. htx>komo iho la oia i ka apana pepa ame kana wahi buke •uiku maloko ioa o kona umauma e pili ana i kona puuwai. a pihi ••e *a i 'kona kuka a naa» a ku ae la no ka haalele ana iho i ka hale. laia i ku ae ai. ke ehaeha Ja kona naau no ka mea. o kana ike hope lt a ana iho ia ro palia auanei ia i ka helehelena o kela kanaka ma*i> n aoie oaha oia e ike hou mai ana iaia e ola aku ana, nolaiia. he hana uīaikai oie hoi ma kona aoao ke ku ana ae a hele me ka waiho ole iho i kekahi mau wahi huaoielo maikai e hoonana aku ana i ka uaau kaumaha o ke kanaka i makaukau loa no ka iua kuapapau. (Aol<? i p*«u)