Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 44, 30 October 1914 — HE MOOLELO NO WAKA NIKONA KA OPIO PUUWAI HAOKILA Nana i Hoonaueue Aku i ka Mana Kakau-ha o ke Aupuni o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WAKA NIKONA KA OPIO PUUWAI HAOKILA Nana i Hoonaueue Aku i ka Mana Kakau-ha o ke Aupuni o Pelekane.

Ma ke ola ana o na ak°na lapu!" i ac ai o I.aiana me ke k» ana ihina, a kuikui iho la mahma o kc pakaukair. "Ina o Gidr«'iia i'o ka nien nana i ktmiakaia ia kakou. e make kela keiki e pono ni, aole loa e ola ho» kekahi fiica kumakaia malalo iho o ka malamalama o ka ?a !" "Akabi au a hoike maoli ae i k«»'u manao. me he mea la o ko keiki ponni no e Laiana ko kakou mea nana i kumakaia." i kokua inai ai o Dao i ka manao o Wipa. "ife hrx>kahi a'u manawa i ike ai ia Gideoiia e hoe ana i kona waapa no kela kaPa o ka muliwai, a koe aku nae ko'n ike ana i knnn liana. me kou maopopo ole e Laiana." 0 Ike aku la o Laiana. ua lokahi kr»na nian hoa. ma ka hookau ana aku i na hooliuoi ana matuna o kana keiki. a o ka mea Pono wale no ana e hana aku ai, o ia ka lawe ana ae i na koikoi apau, o ka ninau ana aku ia Gideona e hoike mai iaia i ka oiaio; a mamua o ka h<x»kuii ana o ua mau kanaka tui ma kela 11 ahaawi akn la o l.aiaua i kana hoohiki, ina ua pili i*» ka hewa kuniakaia i kana keiki. alaifa he make wale no ka hoopa'i kupono loa e hookauia aku ma- ] ii(2«# onn. MOKI'NA VII. 1 ka puoho ana mai o Laiana ma kekahi kakahiaka mai, ua oili mai la oia iwaho mailoko mai o kona rumi, a oiai aia o Helena ke hele mai la ma ko ianei wahi e oili aku nei, ua kula'iia aku la keja kaikamahiiie makapo a hina ilalo, a puka loa aku la ua o Laiana iwaho o ka hale, aia hoi ka nanaina maikai ole maluna ona ke naua aku i kela manawa. Aia hoi ma kekahi wahi, he mau i a wale no ke kaawale mai ka hale aku. e kakawahie ana kekahi kanaka. o Luka Suj)a kona inoa. He kanaka kino ui keia. a he ano hepa ke nana aku, eia nae ke loaa !nai i ka puupuu a kt*la kanaka. ina e nohoalii iho ka hnhu maluna ona. he hoolana \%ai ka pohala mai o kekahi mea, a i make !oa aku no, o ia iho la ke ano o ka mea e loaa aku ana i ka puuPuu peku hoki a keia kanaka. Aia pu hoi o Oieleona me Luka kahi i kokua ai, ma ka hoakoakoa ana ae i ka wahie i kahi hookahi. Hele pololei aku la o Laina a k.u-imua o kana keiki, alaila kahea aku la: / 4 'K (neleona, ua makemake au e ike ia oe, nolaila e hahai mai mahope o'u." ke hulili la hoi na maka o I.aiana e nana la maluna 0 kaua keiki. \o kela leo kahea o kona makuakane, ua aea mai la ka Oiileona nana ana iluna, a halawai kokt* mai la me kekahi hiona ana i malillini ai i kona makuakane. a oiai aole e hiki iaia ke pakike mai 1 kona makua. o kona waiho aku la no ia i kana hana, a hoomaka Uiai la e hahai mahope o kona makua, aia nae ua keiki nei ke naka ia i ka haalulu, oiai ua ike e mai la oia, he hana nui kela a kona makua \ ake ai e ike iaia. Mamua nae o ka hele ana akn o Laiana me Gi<ieona, ua huli ae la ua o Laiana a pane aku la ia Luka: makemake pu an ia oe e liele inai!" o ka waiho aku la nf ia o Luka i ke ko'ilipi ilalo, a hele mai la me ka hopo ole iloko on:» no kekahi mea. *'Ua makemake au, e hoomoe iki keia hana au no keia manawa, a e hele. aku oe e nana i kela umii alopeka a kaua o ka-waiho ana malia Paha ua komo kekahi aloneka, a i ole, kekahi holoholona ( • ae no hoi." "O ka'u wahi mua loa ia o ka hele ana i keia kakahiaka, aohe lie holoholona i Paa i ka uniii." "Malia paha hoi ua paa mai nei kekahi holoholona i keia manawa a ke kanoha aku nei au ia oe e hele koke e nana." v "He hana luwiluhi wale no ko'u hele hou ana aku e nana. he pone paha ia, ina he nui ka alopeka o keia wahi, a i ole ke dia paha, he mau mile loihi loa kahi a na holoholona ahiu e noho mai nei. aok m'a kela wahi o ka umii i waihoia ai." "Mamuli o ka'u kauoha. e pono oe e hele koke e nana ho u i keia mapawa, ua maopopo aku la anei ia oe keia mea?" **>Vū maopopo ia\C' alaila hakilo nono loa mai la o Luka maluna 0 kl)na haku, aia hoi kekahi hoohuoi iloko ona, no ke kumu hookikina loa o Laiana iaia e hele iloko o ka ululaau. "Heaha kau e nana pono loa mai nei ia'u e I.uka? Xo keaha kou mea Imoko ole i ;<a'u kauoha? I** hele ana anei oe. aole paha:" "Aole o'n manao e hooluhi wale no ia'u iho. aka hoi 110 kou paakiki loa, e hele lu>vj ana an i keia manawa e unna i ka nmii," o kona kaha aku la uo ia hele me na kainawawae kaumaha. Atile loa o l.uka i hoohewahewa i kela hiona maluna o ka hele helena o Laiana, a iaia e hele la. he elua manaua ana o ka huli an.n mai nana iho»n\ alaila nalo akula oia iloko o ka uhilaalu. Aia hoi o I.aiana ke hele la ma kekahi aoao okoa noloko o ka nlulaaa, a i*ia 110 paha ka ike, na hoea aku laua no kekahi wahi u\.chameh:\ loa. e lol\e ole ia aku ai ka Inua mau olelo. a e ike oleia aku ai no hoi ka laua mau hana ,ua ku iho la oia. a huli papu ma' la imua o Gi»leona me ka ninau ana niai: u Anhca oe e ke keiki, ua maopono no anei ia oe. ua loaa aku kn ike i ke kanena Amerika \\n na hoailona huna. ame na huaolele )i\ma. ma kela manawa ana i lawenio mai ai i ka mokukana Pelekane tnalalo o konn malu?" Puiwa hikilele ;u ¥ la o Gi»leona, me ka haikea koke ana ae hoi e kona helehelena, alaila pane aku la: "Malia paha ua maopono i kela Poe kanaka ka oukow mau meahnna aPan, ma ka manawa i lawe pioia mai ai kela mokukaua." "Aole loa he (H>ltihilu o kela mea, aka owai ka mea nana i hoike aku i kela mau meahuna anau ia lakon?" Noho hamau hxi iho la o Git!eona me ka »>ane ole akū, aia nae kāna nni\a ana n\ahma o na maka o kona makuakane. a o ia ka wa 1 poha hou mai ka leo kauoha o Laiana : j ,4 Ke makemake nei au ia oe e Gideona. e pane mai tu*u me ka' «>iai<3 loa. a ur«» hoao oe « hoopunipuni mhi!" . - • Kulou iho la ke pot* o G»Ueona ilalo o ka leno. a ke.noonoo la hoi oia i ke auo o kana mea e oane aku ai imua o koua makuakane Aole loa oia i makemake e hoike hoonuninuni aku imua o Laiana a oki loa aku *hoi kona hoao ana e pakike aku iaia, a o ia kana o ka i aoa akn: , "l'a ike au i ka mea nana i hoike aku i na meahuna i kela poe kanaka Amerika," wahi a ka onio me lea leo malie, aia no nae ka! lwikea ke halii la ma kona helehele«ia. "Alaila owai keia mea nana niakou i kumakaia?" " "Aole no ia he mea e aku. aka owau no ia. kau keiki nei." "O oe anei ka mea nana makou i kumakaia?" "Ae, ke hoike aku nei au i keia mea me ka oiaio loa imua ou e klm makua." \'o kekalii mau miuuke loihi, aole loa e hiki ia Laiana ke hoopulea ae J hookahi huaolelo, aka aia \vale no kona mau maka mahma o G»«ieona kahi i nana ai, a ina o oe kekahi e ka mea heluhelu ma UeJa Vahi. aole oe e hm>hewahewa ana i ka hele o na maka o ua kanaka nei a hulili i ka inaina. a mamuli o kona uhmuni loa i ka Uuhu, i hiki ole ai iai» ke pane koke wai. aka i ke akakuu ana iho <iJ(oita mau mauao pihoihoi. ia wa oia i hoomaka hou mai ai e kamailio: ,*\Aoh' anei. i uku mai kela *>oe knna:-a Amerika ia oe i kekahi huiiia dala, i wahi nou e hoike aku ai ia kikou t kela meahuiia?" . *V\ole loa he hookahi kenekn i loaa inai ia'n, a aole no hoi na keia |>oe kanaka i noke mai i ka ht>okikina ia\i» e hoike ae i ka'u niau mea i iUe ai no oukou, aka inamuli uo ia o ka mauao makee

no kuu aina aioha. Ins ■'« kekahi i manaoia e loaa mai ia'u, he hookahi no a*u uku nu* e I<auka*i aku nei. o ia ka ike aku ika noho kuokoa ana o kuu aīna hanau. Aole au he mea hana v%ale aku i kekahi hana, ke o!e ia no kekahi mau hopena maikai e 'oili mai ana." 'Auhea oe e kuu keiki.*ua no anei ia oe ke ano o ka mea au i hana aku ai?" "'Ae, ua maopopo no ia'u, o ia k«Vn kokua ana aku i ka mea e pono ai kuu aina. L'a kokua aku au ike alahele mua, e mokumoku ai nā kaulahao o na hana hookaumaha a ke aupuni o Pelekane. a e hoea mai ana i ka pau holookoa ana o na kaulahao apau i ka mokumoku liilii/' "Aha! Ma kau mau mea i hana aku ai e kuu keiki, ua abko aku no oe ia oe iho iloko o kou luakupapau. Ua hoike mai oe imua ou i keia la. he mea kumakaia oe.'' "lawai au i kumakaia ai e kuu makua?" wahi a Gideona, me ka houluuin ana mai i kona mau manao ki>a apau. "L'a kumakaia aku oe i kou moi !'' Aole loa au i paa malalo o kekahi hoohiki t e kohu ai kau ahewa wale ana mai ia'u e kuu makua." "Ina aole oe i kumakaia t kou moi. alaila ua kumakaia oe i kou makuakane." "Aole.owau ka mea i kumakaia aku ia oe, aka o oe ponoi no. mamuli o kau mau hana. ka mea nana i kumakaia ia oe ame ka poe apau iloko o kou puulu.'' "l'a lawa ko*n lohe ana i kena mau olelo mai kou mau lehelehe mai e Gitleona, e make oe e pono ai, he uku panai kupono no kau mau hana." | "K make anei au? Heaha kou manao e kuu makuakane." | "N'au ponoi no i sila ia oe iho. mamuli o kau mau olelo i hoike mai nei ia'u, a mamua o ka oili ana mai o kekahi la hou, e pau ana| kou ike hou ana i kona malamaiama." | "Aole oe e Laiana e pepehi mai ana ia'u a make: Eaa ana 110 anei oe. e lawe ae i ke ola o kau keiki me kou mau lima ponoi?" "Aole e hiki ia'u ke alo ae mai ka hookau ana aku i ka make maluna ou, no ka mea ua haawi aku au i ka'u hoohiki paa, ina o oe io ka mea nana i kumakaia ia makou, alaila e pepehi no au ia oe a make loa. Ua ike no oe e kuu keiki i ke kulana kupilikii ij kau iho maluna o'u ame ko'u mau hoa, oiai inakou e hana ana ma | ke ano he mau kiu no ke aupuni, eia ka o oe ko makou inea nanai e kumakaia, nolaila e make oe e kuu keiki e pono ai." ! "O, e 'kuu makuakane, aole nau e pepehi mai i kau keiki!" me| ka noke okoa ana ae o Gileona i ka uwe kapalili, alaila kukuli okoa j iho la imua o ke alo o kona makuakane, a uwalo mai la me ka leo ku i ke aloha, e hoopakeleia aku oia mai ka make ae. "Aole anei o oe ponoi no e Gideona ka mea nana i hoopahu'a mai i ka papahana a kou makua nei, a i hookomo aku ia'u iloko o ka poino? Ua paa loa kuu manao, 6 ka make wale no kou hoopa'i kupono loa e Gi(leoTia." "Heaha auanei ka waiwai e loaa ana ia oe, ina au e make? l T a haawi mai kela poe i ka lakou hoohiki, aole loa lakou e hoopilikia mai ia oe e kuu makuakane ma kekahi ano." "Jna aole. lakou e hoopoino mai ana ia'u, ua lawa no nae kou hoilee ana aku imua o kela poe kanaka kipi i ko'u inoa, i kumu nou e make ai; nolaila e hoomakaukau koke i keia manawa nou iho." "O, e kuu makua! Aole anei he wahi aloha iki iloko ou no'u nei?" "Uwoki! E nonoi i ke Akua. e hoopakele mai ia oe. ina ua ike oe i ka pule ana," alaila unuhi ae la o Laiana mailiko ae o ka pa* keke o kona lolewawae i kekahi pu panapana, no ka makaukau ana e ki aku i kana keiki a make. "E papa! Aole anei ou hoomanao no *kuu kaikuahine? Owai ka mea nana e kiai a e malama iaia, ina au e make ana?" alaila hiolo makawalu mai Ia na waimaka ma kona mau papalina, aole 110 nae i lilo ia .mau i mea e komohia iho ai manao aloha iloko o Laiana no kana keiki. "'Na Helena no e nana nona iho, ua hiki mai i ka manawa a'u i ike ai i ke poho o ko'u malama ana ia olua e kena mau keiki ino. Aia oe a hala aku ma kela ao, o kou kaikuahine aku 110 auanei ka ukali mahope ou, he keu olua o na keiki holeholeiwi." Me he mea la iloko o kela manawa, ua nalohia koke akn la ka maka'u ame ka hopohopo mai ia Gideona aku, holoi ae la oia i na kulu w f aimaka mai kona lihilihi mai, o kona ku ae la no ia ihina uie ka maloeloe, a pane aku la me ka leo kuoo: "l T a makaukau au 110 ka make i keia manawa, ake kauoha aku nei ia oe e kuu makua, e ki mai i kau pu panapana," nte ka pupuu ana ae O na lima O Cii<leona mamua o Uona alo. "Aole e hiki ia'll ke ku-e aku ia oe, 110 ka mea he keiki nawaliwali au, aka nae iua eia ke Akua ke kaupaona nei ia kaua a elua, alaila aole e ili iho maluna o'u ke ko'iko'i o kau mau hewa i hana aku ai, aka e kau iku no Kona inaina maluna o ka mea hewa, a e hoopakeleia hoi ka mea hewa ole." Ua hoalaia aku ka inaina wela iloko o Laiana no kela mau olelo mai ia Gideona aku, alaila o ka hapai ae la no ia i kana pu panapana iluna, oiai hoi o Gideona e ku malie aku la no, a nana i na maka o kona makuakane, a o ia ka ua keiki opio la i puana malie ae ai i keia mau huaolelo : "E aloha mai oe e ke Akua ia'u, a e kiai hoi i kuu kaikuahine mai na popilikia mai," alaila upo'i iho la kona mau maka, me ke kakali ana aku o ke ki mai o kona »nakuakane iaia me ka pu panapana. Hapai ae la o Laiana i kana pu panapana iluna, a nianuia o ka hiki ana iaia ke hoouna mai i ka poka o ka lokoino ame ke aloha ole, no ke .kaili ana ae i ke ola makamae o Gideona, ua loaa pono mai la oia i kekahi puupuu mahanahana ma ke knmu o kona pepeiao hema, o ka walawala aku la no ia, a waiho ana ihma o ka lej)0. Kaakaa koke ae la na maka o Gideona i ka lohe ana aku i kela halulu, aia hoi, e ku mai ana o Luka ma kahi o kona makuakane, a e waiho mai aua o Laiana iluna o ka lepo. o ka holo mai Ia uo ia 0 liiileona a puliki i na lima o kona hoopakele, me ka hoonani ana ae i ke Akua, iloko o kona naau, no ka hoea ana mai o ke kokua iloko o ka wa nono loa. Oiai o Laiana e moe malie an~a, i ke kunewanewa i kela puupuu mahanahana a Luka o ke ku'i aua aku iaia, ua lalau aku la o Luka 1 ka pu panapana e waiho ana iluna o ka lepo. a hookomo iho la iloko 0 k'a pakeke o kona lolewawae. Ia hoi pono ana mai o ka noonoo maikai o Sila Laiana, ua kti koke ae la oia iīuna, me ka alaalawa ana ae ma o a maanei no kana ui panapana, a no ka loaa ole, nana okoa mai la a ike ia Luka. o ka pane mai la 110 ia me ke kahaha: "O oe no anei keia e Luka?" wahi a Laiana me ke ano hoka. "Ae, owau 110 keia o Luka e Sila Laiana," me ka imoimo ana ; ho o kekahi maka oua o Luka. "E make olua a elua e pono ai." wahi hou a Laiana, me ka hamohamo ana iho i na lima ma k3 pakeke o kona lolewawae no '*ana nu nanapana. "Aole i hoea mai i ko maua manawa e make ai e Laiana. Ua ike e au i ke ano o kau mea i manao ai e hana aku maluna o keia keiki, a ke hoomaikai ae nei au i ke Akua, no ko'u hoea ana inai i ka wa pono loa e htK>pakeleia ai kona ola. Ina i make k«ia keiki ia oe e Laiana i keia la, ina ua hoopaumaeleia kuu mau Hma me kou koko." "E akahele i kau kamailio ana e Luka o ike auanei oe! E haawi koke mai i kuu pu panapana!" "Aole e loaa liou keia pu panapana ia oe. owau kona haku i keia manawa. a mamuli wale no o ko'u makemake, e hemo aku ai kona 1 mati ; poka iwaho." , " I "Ina o kou manao ia e make keia keiki, alaih ooe pu kekahi ej make e nono ai!" - j "Aole ioa e hiki ia oe e Lnka ke kan mai i kou mau lima malunaj o*u!" "Xo keaha ke kumu e hiki ole ai ia'w ke j>epehi aku ia oe a ma ! <e! 0 ke kau ana aku o kou mau lima maluna o keia keiki, o kou j kono okoa an a mai no ia ia'u, e hookau nu aku i ka make maluna lou v ua lohe aku la anei oe e Laiana i ko\i manao?" j * 4 lna. oe e haawi mai ana 1 knu pu panapana, eVi koke'no au ia a make e Luka, me he ilio la, a e hookuu aku i keia kuinakaia nuii je ola!" | 1 _ _ . _ (Aole i paa.) I