Ka Nupepa Kuokoa, Volume LII, Number 48, 27 November 1914 — KA OIHANA HOONAAUAO O KE TERITORI O HAWAII NEI [ARTICLE]

KA OIHANA HOONAAUAO O KE TERITORI O HAWAII NEI

K k» laiin}. eia kei* :.--f *■ • nOoiaooia k*- akahe?? < ia •/>'» v.a mea * pUi ana i ka lnwe'.aw' a ia *na o ka oihana kr>or.33r3i-.. O ka «ilwna h-;or»aara' •• * : ,k " ' k«*ia he oihuna .a r « <> ?<a '••'» noiia an**. a' ko Wanai'.a , »•** >■ ■'•■ i ikeia rr.a k* ■- '.".1 . > - A. ■ 11. IM»7, aoao SZ V j; tr-<'<-'(■; * "''-1. 11:134-142; '12:113 1H :,-rA oiai nao paha, ->a h a ka!*t niin huaolelo, hoopuntot«'i>». • s 3 »*a paoku puha o na h\uVloia ar, e laā me keia: Kuhina Hoonamiao, m p.<r»«i'lniā am« Aha Kuh.na. ii.': : 1 ;i s V Klliaiaa ke jw*nat*»: *« i k«* Teritor»*; a f*la wr*W' Kia Ti»e, o k«r ki'lo )n>]of<■ k-* Vn faw»i ma na moknna i :s»'. « a Oi* no ia "ī kelā wa. a o;a kin«. nu< na* hoo|M)nopo:io no hoi. a komo iho nei ilo J o o kn lbik« Kanawai H<!o[ '>nr, ['on'i Htiiī;j v j K«• j;< uei . r,<' a v>\i. O k ;u ina!i:in !itij fTr.l J «•» ! j.-cj:i::in: O la. 01» uo kfl hoomai ana aku it»uin n <.ukon k.i lah.ii H:!v,rnii. ur> k«".vt (.')h:tna po«>k«*la, a o ki i«ī hoi o ka iahui, «• ui ;!< ko <t S;< iu hoj. t; < Mia ji« ap:i:i. '» la 11»wali' n.i !■.*> I.i nana 0 \\fl.e ae j ke a!a 0 !<»» kanaka. •• hiki fti pii a»' ma n.« anmi '.i-'k:»- i!o ,; o 0 keij» noho honna ana, mo ka hookip;i a t»ha».ha srau aku hoi n naauao ia hn»h!»fi, nkahni, honpono. t(i:t';f> arno ka hoomanawnnui. nn phepa • hni 0 !ia nuauao e ulu ai, koii ni, it:aika ai :> nani hoi, o in hoi. ona<»na a ala. Ka, pehea ka onkou nana ana, kilo a okilo iina i m lawelaw»* ;»ana ana 0 ka oihaiia hoonaauao o kakou i keia wn f Kia ka mea i loaa in'u ma ka *u okilo mau nna: Akahi-O ka papa hoonaauao, he papn ia mahilo o ka mnna 0 ua aoao kaIniaina, Klun—He pnpa ia e imi ana i ka pono o na mnkuiuaka nme na hoalolu, n o ka hoopilikin mai ka'u mea e ike 1 ei, penei: O ka hapa hen lii 0 ka huke ka i r 'oia, pau ia huke a knni hon tio; n )*«'ln, a pela, a j>ela walē nku. K«'n no hoi o k--» a'o aku a hnli, nlailh hoi, pololei ke kuai hou ana, nole Hoi he hewa o in. Aole no ho hewn, ina un hiuih k.i nhnolelo i hiiln i kanawhi e hoolaw.i wale ann i na huke i na haumana 1110 ka uku oie, Ina uii hani: hole pt»la, o kn'u mea e ike nei ma kh pankn 12'», :iono niokunn 1'»: Kanawal K»vili f penēi: K hoolakoia aku i ka f>uke, a e Irv.' mni i k«» .lala mai na hiakuīi mni, a iun he keiki mnkua loa, haawi ia; pela j>ahaf Kkolu —Sn luike 0 n *o in nei i aa hnumnnn: Kia kakou ke ikē ne\ i na keiki a kakou 1110 na huke, a 0 kekahi 0 ia niau bnki* ine na moolelo oiaio ol«' T ela nne. e n 'o ?n nnn na keiki me he n»flu ihoolelo oinio la. a nui !ā ua j«oe keiki la n lona ke ano khnaki nihkun, in wa ike ilio la. ua a 'o iu lakou 1 lin inoolelo oiaio ole. he hoopiinipiuu ke ano. 0 keln *hjo a'o la, he a'o e hoopohio nnn i ua k-»iki a kakou, o ua poino la. oia n<< ka loaa nna o ka ike iime ke hkamai i nft keiki h kakou, ») hoopunpuni. tfehēa nuel e pakele a», oin», e hanai m«oli ia an:i kn hoi, niauiuli o a*o in aku! Tvhn - <> ka hookolno walo nini i nii mallhini o na nlna e: O ke'-n kekahi o na hana nuuka» «le, o kein komo wale mai 0 m maiihini. h ike koke aku no ka papa hoohaaimo hia 0 ka hanwi ana • ka kumukulii in l:v kou, me ke kaohi 010 a lona loinn alakai naaulo iluna o ke kiiuli'e a maikai ma«»li. e pooo <0 al kii ha » wi i» ana hikou. Aulien V.* ka īke o ka P .pa i no ka malihini noi. no kona knj»ono iho 110 ka oihana kumukuUi. oifti u«i hilinai waie ia ua pej»a hoike. o laa na Certiih''afos ame tift Pij»lomas, m* k» ninaninhu (Ksamination) h«»i ole ia o u ptM». ina j»aha e laweia k?» hoiko a«« a jmka (pa>*?o io lakou, alaila. he knmu kuj*o»*o loa ia e hnawiia nka «1 ka oihaua kumukuln ia hikon mo ke knnalua ole. ia. Oiai. o kahi mea maa mamu e hana ia ne? e na wwliiini o nn nina e, «*ai lakon e manao ana « hele koahele Uokō 0 ha aina liilii iloko o k« moana nei, oi* no k,a llele iina akn e knai i na 1 olelo mna ih «K 1 kii poe i inai V na li'Mi» nui walo 0 noho īiiai 1» ma nA aina «>, & 6i«i o ko lakou ol« 1». > ® s# loaa mai 1* no ia. 1 kn hele nnsi « keia poe nia n4 wahi Hke» <ik» iloko o ke ao nel. # n<>! <fck« la i ka hiuia kumukula a k»ri* <p 4* paliii, iii<» ka hoike ana i wa kmui apuka 1«, a 0 ka kiaa koko mui li» n« ia o' ka i tioi 1»; *nhe» ! ka nn>a naua e kaohi nial 1 ka papa hoonaanao 0 keiti Ti»ritorp i ka kaawi ana akn, d«ai, aole i* h«fwa ka ah«ol#lo i kanawaA « hooknpono ana i ka noij 0 n«*ia ailO. 1 Ula fflei <« ifc* fcM a *. ka#aia nei i uo # ka 1 oleloia a«», oia Oj ka poe ifcb 0 ka ais» n<4, fi(a iUila ka lakou hooko aua 1 na r«la a. lakou * kan uei» a W mau mla kany«ftb an4 1 ko komo »ui aaa o ua oiwi jH>aoi iho

fe ki» aīna o V» f>;han» kaarsnksjliiL t a aa r*k mahhiiu t o!e?oU a* E*i * paa. P*h*a la ko oi'ko'.i msnr»n Kihm oiw» \o keia ? Ki* kHa n?!« lajKi«ral<e s '-apakahi rr;aofi no a ka papa hooaaaaao j ka*i ib<i nei. a r> ia Vekabt o kona mau nifa ♦» kn n<*i i keia wa. o?a hoi na {'akwwHa i kaina no kela ame V-*h haawīna •? lavr«»ta ana <• na kum s i ua 'a ekohi o ka hoik<» «* malama mau la iU's U3a ffonoh?sn j ka malama o īula'. oi« hoi. #» puka no k<-Ia ame k<»ia haawina e law*H ana rna ?a ma-.i J:». i k-4- ] na«r»!u pakp|jf?ka. r::a ki'u rrana«">. iu lo» keia n»ln i kania e ki papa i ololoia. p^n*»;: K pnka "na ke ktiro<i a * K' k;?mu ro ka iiaawina a mau haawiea i katiaIna j.afe neka, b*n<«ri j»uk»»n<»ka, a h•> nha īho la ka o a ma'i j»3k«?n<»ka i kiloi waipia, a hoo{;»Ht wit!e i ka l'.'lo o ia |<op? Nohila. <• ik<» mai oukou ī kn f>pa e hana ;a Aole \v!ilt» o ī;i r.n hnna hooUihi a [auaka haa|p{«» niaoii nn a ka pap.i iit>onr>anao <- hann n»'i i na kumnknia; ai;t i ke?a wa 0 !<e k:»ln knmn, (811111incr Hheooh. he inau la I«*hnli*hii mni mai:;«a o n:» Ja i o!Ho nma ia r.e, «'i o ia }»aha ka e anenne n%»i 0 s'ih*i

- Ina malaiua »■ malamj;ia nei o ke':; kt?la kun.u u:a Honolulu. ho mau !: kula maoli ms m haawina like ole, .1 o ua m&n haawina la, he uuku loa ha haawiua i pili no ka la hoike mnoli, :» o ka hooluhi wale ka nna i hana ia. me ka hoonui wale i ka lilo o ha .luinm, ma ke kuai ana i na mea e kaiioha ia mai aua e na kumu n*i lakou e a'o

mrii anfi i k'*ia jt«p. A o ua niiuiu o na In e hoiko maoli ia ni. ua Uaawa)» 1 loa ifi mai na haawina hooiuhi waie i oleloia, a be mnu ni?ian hoornakajto rnaoli no i na kiunu ka moa e h:ian-t:a mai ana, .1 iu wa e nrku makaj>« iho ui «ft kninu ma ka |»anc ana i na nK nnu i hocft makapo ae, a Im i ianakiia ;afai)a ua lanakiia oia n»a ka apua. Ke manao?o npi *mi ke kana!:?a ole, i na l«tvelawo maoli ana a ka j Papa lioonanuao i koia hana hoik«». mn ko ano he makua oia no na kiimn, a o konn aloha oiaio nip I?kou, ake 1 maoli i ka pono amo ka hoopono, m/\ I konn lauo!arrp ana i kona hana, alail.i : mo ke kanaiiia oie ke olelo ae. ui pnka (pass) kela ame keia kuihM iīoko o hookahi wale no mannwa o lakou e haule ni, aole hoi elike me nei e \keia nei, ka haule mtiu iho la 110 ia e luinle ai, hoaha la ? Kia. aole hoopono o iia mea e hannia nei. O ke kum» 110 T nmkemako ia e puka, e jmka nna oia, a o ka mea no 1 mhkemake ole in, ua haule no oia. Owai la k >ia poe hmile mau! O oe no e ka lahui oiwi, no keuha la, no ka naaupo maoli no anei? .\ole i loa& ona rtimi no na makamaka. hoalohn, a nle na piiikana o na aina e, a loaa hoi kahi mana ai e noho iho ai o keia ainn liitt pela iho la, alaila, aole auei keta he mea hoopilikia ia oe e ka lahui o(wif E hiki mai ana ka la p pau ni na oiwi Hawaii mai ka oihana kmnnkuU n»e ka nana olein o nu paiapo)a hoomaikai o lakou i puka mai, ke kula kumu mai o Honolulu, olai nao, ua maUee a aloha lakou ia hana. līeaha iho la hoi ka mea e hoopauia ai? Kia: Ina e uana iho nna kakou i ko kanawai i kau ia e ka ahaolelo uo ka i oleloia, fco!e loa e loaa he khnawāi e hookupono ana i na mnlihini e nke mai ana i ka oihann kumn. 0 ia hoi ma kona ku ana imua o kahi Uomi»i«A ninnu knmu ike, a maopopo kona pa«» Ana. Xoi no loaa no, uoi no Ibaa no, noi nb lona no. Pehea iho ' h» nnei !a T Kiji t e o u ka wauke, oi hihilahi a piooi(M> ke kino, mai waiho a oulu kn wauke, o luhiehu auei na !an. a ehia moa fihihn. 0 na liina i ka lele o na ulu i k'a uhole aku. i Owai ka me:> mana e uhole a e o-u 1 keia hen\nhiM«a e haua ia nei t Kīa> 0 na moho lunamHkaainaua, senatoa apuui ke Teitiore, a kakou i hoohanohano iho nei, a ua loaa io hol ia hanohano ia lakou. Mn kn olelo mnopopo aha ae, "līle poe kanwa nft ka lehnUhiK'* A eia Kol ka hana la ** kaulike jat kakou, o noi mai n o ha aw > K oluolu ia e ka poe i kohoia a hel* mni ma Keberuari, A, t>. T;iis, l/tta ho;xiioakoa nna «0 ahaoīelo, e hor»ikaika e h«um i kaHaifrāi e hoō|\a» ana 1 keia heiaahema e haiiaia noi, penei: 1,1 kanawa» e kauoha maoli ana i |k«'la ame kenia aialihiui 0 t»s »»na e, |e makemake ana i ka oihana k"i«nIkula iloko o keia Teritor-. , r o hoike I im\olī va iakou imua o kekahi komi«inu mnaniuau uo ko lakou kupono io me ka hana a lakou i aoi t«au au 1 me» kakoo t keia maaao wea pono e uana ia na lawelawe han*\ a ka aha kiekie. no kA poe \ m?. aaa e lawelawe i k'4. ©iliaaa loio w» kela Teritore, oia boi; aole ae wai«\ «ole |\anlele vale i ka no», aka, u»e ka lawe maoii i «a ninatn»au ana ike ia m*i ai l&kou « lawelawe i ka «i* ihana loio nia keia Teritote. Heaha ka i manao o ia hana ana f Kia: i ole « wawahi waltf la ka hanohano ame ke koikii o ka oihana loio o ke Teritote o Mawaii,, ma o ka piha -u ana mai i na unu o na aiua e, e op« pw ia niai ai «a kupa o ka aina a piU 'pa ! kaooo; «ole no hoi hf okio ana ; jw> k* p<* i * o waoli i ka ike U*b, eia iha ka oie, o ka po« i a o o1e T au j h«a aa«i ka ate« e kaa|«l« aka ai? Kia keia, i iaaoj*opo,Va ej«a, 1 kanawai e hoopau loa aua i *u hoohaea ia 0 «* la ekolu <3), e ike ✓

uei ma un hana o ke kula kunni (Suiu»ier Si*boo)) ih>ko o Iulai ina ke ano, oia na la e law> ai no ka pane am ; na ninau i hooniakai»o ia ai na a e hoihoiia ae ke kan ana i na paU»>neka ma ka lawe haawina ana o keto ame keia la, a i ka pau ana o na na kula i manaoia alaila, imi > ka averlka o na pakenoka iloko o ka huhia ho;:Uiulu wui o na ]>akeneka i hookania iluna o ka hnina la, i noho ai ke kula. a oia averika ka hoike no ka |>nka ame ka haule ana, a ina e malalo la o keia niau |iej»a hoike: 1 First (\»rtififate; 2, Diploma, a e haawiia ka hnlna pakeneka e puka ai ina paha he 90 ame tOft. Ina aole e hana ia koia hana e ka po« kau kanawai i keia kau ae, alail » eia keia manao o ka meakakau: E hoihoiia ka oihana hoonaauno iīoko o na kalana, aole hoi inMliiio o ke 'l'ei-iionip eiike me ia e ikeia »ei. Oi loa akn poha ka hiaikai iloko o na kalana. Eia hou: No keahā Ta ka mea «* hoduna ōleiā nei kahi po« keiki* i na aina e no ka hoonaāiiao anft, maihnH o na lilo o ke aupnni, elike ai me na kanoha ani a ka moknha 12, 143-116: aoao 96, kariawai kivilAf Ina ua hoopauia, a tīt> keaha e hiki hou ole ai i ka ahaolelo o ki>kou «e ;k«kulu hou ae ia kanatra« malkail I ka hooki ana i keia« ke nonoi akn | a#i aw i Ra lehnleha « l(el»l|elu ana i keia. p oKioIn e lawe a * nooūoo me | k* hoohaha ana. Ko'u welina tne oe e Solomon Hanohaao. anie na keiki kawili hna meleala o ka aeko aha'i lorto o aa kaka» mauna o ke Teritore o Hawaii90U>M0N K. KAlīULI. Lawai. Kbloa. Xo*. 21. W4. —— |