Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 2, 8 January 1915 — NA AUPUNI NUI O KE AO NEI. [ARTICLE]

NA AUPUNI NUI O KE AO NEI.

\'a Wanana no Lakou i Hoikeia ma ka Baibala Hemolele—Ka Nele Ana e na Ekalesia i ka Uhaue Mamuli o ka Hoihope a Haalele Ana i ke Aloha Mua ka M?.naolana no na Haipule.

(llai ka Peni mai a S. K. 'Nawaa.) (Hoomania mai kela pule mai.) O ke koikoi o koia maii moa apau ua hiki ke lioomaopopo loa ma ka iawe aua mai a noonoo i ka io o ka Kuaneiio a ka Anela Kkolii. Ma ka hele heleua, o ka olelo a ka Anela Kkolu, he hoike jnaoj»opo ia aia he ]>apa o na anela ekolu. hoike muaia a,i«ei, o k.eia ]>apa o na anela ekoln, o iakou pakahi iho he euanelio kana, a e loaa no hoi, ma ka, mokuna I-l o Iloikeana, a mai ua j»auku (i-12. () na a keia mau anela ekolu; ua I hui a lilo i hookalii iloko o ka ekolu o na anela, i" pau oie hoi kona hookaui aua ahiki i ka wa e oo ai o ka honna, :i makaukau lioi no ka hiki ana mai o ka liaku no ka ohi ana. O kii Kusinelio "a ka K.kolu o na Anela, i kukala ia mai hoi ma na huaolelo a ka Kkolu o na Anela, o ia iho keia: 4< Jua e hoomana aku kekahi i ( ka holoholona ame kona kii, a kauia hoi kona hoailona ma kona lae, a ma kona liina paha, e inu oia i ka waina o ko ke Akua ukiuki, i ukuhiia iloko o ke. kiaha o kqna inaina, aohe he iik'u o mananalo ai; a e lioomainoino j.-j oia, i k<* ahi ame J\a luaipele, inina 0 na anela hoano a iniua o ke Keikihipa; ]»ii ae la ka uahi o ko la- ) on hoomainoino ia. ia ao aku ia ao »Ku; aole oluolu iki, i ke ao ame ka p«. ka ]»oe i hoomana i ka holoholona, :une kona kii, a o na mea hoi apau 1 loaa ka hoailona o kona inoa. Mart!i*.'i no ka hooniauawanui ana o ka ]*>e hai]»ule. ka poe malama i na kauoha a ke Akna me ka manaoio ia <> keia ka Kuane.lio a ka Anela Ekolu, e kaawale ana hoi mai ka na anela elua niamua iho; eia nae, ma ka oiaio maoli aole e liiki ke manaoia r.ku na kanwale; aole hoi e biki ke Viikulu kaawaleia ma ke ano nona wale iho no ia; 110 ka mea o ka olelo i pili "nona o ia keia: "Ilahai aku i.*i ka anela ekolu ia lakou.'' Nolaila ina keia olelo, ua alakaiia aku kakou aole walo i ka anela hookahi, aka i i.a anela elua mamua aku. Ma ke ano nni ua hoounaia aku ka anela mua 1110, ka hapamua o ka Kuanelio; alaila hoonnaia aku la ka lua o ka anela, me k.'inn mnhele o ka Euanelio, a mahope aku ka anela ekolu me kana. () na anela imia elua ua h'ui ae la laua a lioomau akn 1a i ka liele ana; alaila hahai aku la ke kolu o na anela ahiki i ko lakou halawai ana; 'nolaila i ka wa e hui ai lakou ekoln ,a hele like aku ma ke ano hookahi, ua lilo ka lakou mau euanelio i Phianelio Kaakolu. leo nui a ikaika; a aole hoi e hiki ke hoikeia ka Eunnelio a ka Anela Ekolu ke ole o hoiko ]uiia ka na anela mua. Heaha ka Euanelio Kaakolu iloko o kona inau maholo iho? Eia no ka mua: "A ike aku la au i kekahi anela hou e lele ana iwaena o ka lani, iī'ia ka Euanelio mau loa, e a'o ai i ka poe e noho la ma ka honua, .a i ko i.a aina apau anie na ohana, ame na olelo, ame na lahuikanaka, i mai la me ka leo nnj. e maka'u i ke Akua, a e hoonani aku iaia; no ka mea, ua hiki mai ka hora o kona hoopa'i ana; e kukuli hoomaikai i ka inea nana i liana ka laui ame ka honua aino ke kai, ame na wa^pnna." Eia hoi ka lua: "Ilahai aku la ka' Ina e na anela, i mai la, ua haule, ua h:mle o Ualmlona, ko kuianakauhalo nui. no ka moa, ua hooinn aku la oia i ko na aina apau i ka waina o ka ukiuki no kona mookolohe ana. v? Eia hoi ko kolu: " līahai aku la k i anela ekolu ia lakou, e olelo ana mo ka 100 nui. lna-e lioomana aku kokalii i ka holeholona aine koua kii, a kauia hoi kona iioaihina ina kona lae. a ma kona lima palia. o inu oia i ka wainn o ko ke Akua ukuki, i ukuhiia iloko 0 ke kiaha o kona inaina, aolio ho moa e mananalo a:; a o hoomaiuoinoia oia. 1 ke ahi ame.ka lnaj»eTe, imua o na anela hoauo a iiuua o ke Keikihipa; ]iii ae la ka nwahi o ko lakou hooniainoino ia, ia ao nku ia ao aku; aolo olnolū iki, i ke ao ame ka po, ka poe j hoomana i ka holoholona amo kona kii, a o na mea hoi apau i loaa ka lioaihiua o kona inoa. 'iīaanei "no ka hoomanawamii ana o kii poo haipulo, i;«i poe malama i na kauoha a ke Akua me ka manaoio ir- losu." Ma ka nana ana- i ka 01010 o kela nmo keia pakahi o na Euanelio, o loaa ana iio ka manao he hahai aua keia ma l,c ano he ho]»ona uo kekahi mea. Na ka Auela mua i lawe ae i ka "euanolio mau loa," no ka ha'i ana aku i lia kanaka, e hoa aku aua hoi ia lakou niaka "u i ke Akua. a o hoonani aku iaia; no ka mea ua hiki mai kona hoia 0 ka hoopa "i aua. O ka hookuli ana i litia euanelio, na ia uioa i hoahi mai 1 kekahi kulana o na mea ma ka honiia nei ma ke ano ne hopona no ia kookuli aua, a i hoakakaia hoi ina na olelo a ka Anela Elua i hole mai hope. A mamuli o ka hookuli ana i ka Euanelio Mua; a mannili no hoi o ka ho]*ena o ia hookuli ana, ua Jiia hou

mai he maii mea a Jilo lakou i hopena lioii alui, a ma ia aiio ho mea pono no ■» haliai aku ka Anela Ekolu i kona uau inua, o kulahea ana lioi me ka !<>o nui i kana ouanelio e lui-e ana i :ia mea weliweli i puka mai maniuli o lee kn-e ana a hookuli ana i ka Euanelio Mua. A o ka 100 'aine ka liana a ka Auela Ekolu, i hui aku me ko ka Mua, ua inaopopo loa mii q> kana mau olelo ho]>e la: " Maanei no ka hoomanawanui ana o na haipule, ka jroe mnlama i na kauoha a ke Akua me ka manaoio ia Lesu," 110 ka mea o keia no ka manao uui o ka hoike ana aku i ka euanelio mau loa. O ia no ka maka'u ana aku 1 ke Akua a hoonani aku iaia, a e hooniana aku hoi iaia, "ka mea naua i hana ka lani, ame ka honua, ame ke kai, ame na waipuna." O ka malama ana i na kauoha a ke Akua ame '<a mauaoio ana ia losu, o ia walo iho la no ka mea e hiki ai i kekahi moa ke ku aku imua, i ka hora o kona hoopa'i ana, a ka anela inua hoi i hoike •nai ai "ua liiki mai.'' Mahop.e koke iho o na huaolelo liop-e a ka Anola Ekolu, ua "lohe aleu la iu i ka. leo, mai ka lani mai, i mai la, o pajapala oe, Pomaikai poe make, ke make iloko o ka Ilaku ma keia hope >ku."' Uoik. 14:13. Mahope kolee iho o keia, <r lke ak« la au aia hoi, he ao keokoo, aia maluna o kofla poo, he leialii frnla, a maloko o kona lima, he Inakini, hea mai la me ka 100 nui, ijia nioa e nolio ana maluna oM;p ao, E hookooni oe i r kau pahikakiwi, a e lioililii; 110 ka moa, ua hiki inai ka hora e hoiliili ai; ua oo h'oi ka ai o ka hoi.ua." Iloik. 14:14-10. A "o ka wa e ohi ai, o ka hopena ia o kea ao.'' Mat. 13:30. Eia hou kekahi: Ua uwalo maoli mai ka Anela Ekolu i na kanaka apau mai ka hoomana ana i ka holoholona ame kona.kii, nio ka nana ol'e ae heaha l.i ia mau mea; a mai Iloikeana 10:11-21, e ike ana kakou o ua lioloholona; la amc kona kii e "ola" ana laua, i ka v. a a ka Haku, e liele mai ai maluna o na ao o ka lani, a e make ana ua hQloholona la ame kona kii i ka olinolino o kona hiki ana mai. Ke hoike nei koia mau mea oiaio o ka Euanelio a ka Anela Ekolu, he ikaiki. kaakoni, a leo nui, a e laweia ana i na lahnikaiiaka apau, mamua koke iho 0 ka hiki elua ana mai o ka Ilaku, a e oo ai hoi'ka ai o ka honua, a e hōouiakaukau hoi i poe kanaka no ka Haku, eliko hoi me ka cuauefto a loane .Bapetite e hooniakai\kau ana i ke alii 1 ko ka Haku hiki mua ana mai. A o keia 110 ka euanelio liope loa a ke Akua i ko keia aō.

!Ma leoia loau aua o Ka hoomnopopo i ka Kunnoliio a ka Anela Ekolu mu ikona ano iho, ka pili aiin hoi o 11:1' euain'li'o ln i' ua nupuni nui.o koia l.t j ua hiki 110 ke hoomohala lonia aku ma ka Uuvo ann mai a 11001100 i ka Man i'wa o ka Euanelio n ka Anela Kkolu. MOKUNA XII.T\A MANAWA O KA EUANRLTO A KA ANEIJA EKOLU. | Ua hoakaka muaia nku nia ka la 11 0 Augate, 1840, pnu iho la kē kani ana, 0 ka Aueia Eono 0 na Pu Ehiku; a' |olelo. iho la ka> Anela: "Ua' hala ka (lua 0 ka autve; aia hoi ke koUi 0 kn jauwe, e hiki koke-mai ia{" O ka ma(nawa o ka ekolu 0 ua auwe amf k"a Pu Ehiku ua like no. i 'ka wa i " puhi ae 1a ka Auola Eliiku." hoike mai la ke kaula lia loa iho la na leo uin ka laiii, e i mai ana, ua lilo ke aupuni 0 ,ke ao'nei no ko kakou Haku, a no kana Kristo; a oia ke Alii e mau loa ana i ke ao pau' ole." Hoik. 11:15. * ' Olelo pu iho 1n ke kaula. "ua huhu' nku la ko na aina." O keia ua hoiko muaia aku kona hookoia ,ana m<'»luua 0 na aupuni nui e hoomaka ana m'ai ka makahiki 1544, a hoea laa mai no i keia la. a mawaena ilio hoi o na anpuni i hilikau ma Kinn, ka Ninau Tlikina Koikoi Loa. ' Ua olelo hou no hoi ke kaula. ma na inea ano nui 0 ka Ēhiku 0 na P», a 6 ke kolu 0 na auwe, penei: "A ua liiki niai kon inpinn: ame ka manawa 0 ka noe make, i hookolokoīoia lakou. a, i haawiia 110 hoi ka nkn 110 kau poe kauwa, no ka poe kaula, ame ka poe haipuie, nme ka noe i n.aka 'u i kou inoa, no ka noe liilii,- a 110 ka poe nui: 1 Inku mai ai oe i ka poe na lakou i luku i ko Va hoiina. A ua wehieia ae 'n ka, luakini o ke Akn!» ma ka lani'. a ikeia aku 1a ka r»nhn 0 kana berita, ma loko 0 kona Inakini: alaila nui Ina iho in. ka uwila. nme na leo, ame na liekili. ;inre ke o1«i, nnip. ka huahekili he nui !oaHoik..ll:T.«, I.Q. • "Miaanei. he mea pono ia kakou e ninwohewehe i ike nono aku kakou, o na ano nui i hoike mna 'ii ae-nei-ua liko nn n>c n.n moa i hn.ikeia ma 'Hoikeana l4:fl-20. ka Ēuanelio Kaakolu. a'me rn »nca i hoi'-oin m?»'Hoikoann .16:1-5.1, n? ho"finr» 0 ka hookuli rtna, P ka l<>n"olio Knnkolu. O i»n ir<oa nui i hoike:a mn TToil r oona ame 10:1-21 ho mnn hoakako i>iha lakKu «a lrien< ; hoikeia H6ikeaii<j 4J1;1.5: J9 jnn Vo niin o'lakou na men nui o looa mai ""a 5 "W e kani ai lea Ehiku' o na Pii ,ahiki i ke kuu ana (>q kana kani /na. ī mea palia 0 poliihilii ole aK' he inea 'p'ouo. ma keia wft'"hi. > >nihoi I •mM kiikou īn Inkou anau i hpo^' knh?. n ia - l>o : , n«. 11 • IS, 19, rr» mea 'n'nio np\- ho'l o' ka* Ehiku o Pa. ame na'hoike pili o na 'MokuP'» 14 aw* T». : 1. V A »a» Mki '»»«\i. ui£i-ria,;'** F"n ; k. 11:!.« jK•* n'elo 'ne.i k? : Au'/»l4' Ekolu. nonc ; * 4 'T";i 0 'nku, •'okahi.i i-n holnl-olon» knniii kii. ; e : i>m oia : wr>nn o ko. ke'Akua uki•>ki." līoik. lri-o Ma na hue ehiku, ua piha me 1.0 ke Akua inaina;

u i Ua hopeua o mai la ka uwila, anio ji«i leo, «'iiiiē ii.i hekili, ho oi lai ann> na lnialtbkili, a i lioea pu mai lioi i ka wa e kani aiui ka Ehiku o na Pu. īīoikeana'Oū:], (5-8; 1(5: J 7. 2.1.. "Ame ka inanawa o ka poe nialtc i liookolokolo ia lakou." Hoik. 11:18. O keia nianawa o ka poe niake i hOokolokoloia ai lakou, o ka manawa hookalii no ia i lioikeia ma Hoikeana J 4:tī t 7, a ia manawa ke hele la'ka Euanelio K|aakoln, ka EuaneliQ.i:tnau i loa, iwaena' o ka poe e noha aha ma I ka houua, a i na kihuiknnaka apau, e kukala ana me ka leo imi, "EJ makau i ke Akua, a e hoonani aku jaia; no ; ka inea, ua liiki mai ka hora o kona hoopa'i ana." Tloik. 14:7. O keia Kuanelio hookahi 110 kaPanlo i lioike aku ai, aka aole oia i olelo ua hiki mai ka hor? o kona hoopa'i ana, aka o kana i olelo ai. " ka hookolokoloia e hiki mai ana." . Oihana 17r31. Aka ke hiki inai nh itiānawa la, ke hoomaka aku ka EUiku 'o iVa' Anela e nuhi, ua hoikeia ao la. i kulike'ai Wi§. ia l'liianelio, u ua hiki mai hora o hoopa'i ana. ;.0 'keia "hoiā" o ka hoopa'i, aole o ka;la līookolokolo, e hoea mai ana' i/ā«a hopena o ka honua iiei/ ak'a he iiiaritiwa mamna iho' 6 ka hoen ana mai o ka hopena o ka'homi»:,'a iia hoomoakaka lea i;i keia mamuli o kekahi ! inan oiaio, oia hoi, he man eiianeHo mahope iho o kein mamua o ka lioea ana mni o ka īī.iku ame ka honena n ka honua. O keia man euanelio ehia ko hahai liei no i keia, ,a o ke kolu o Wtop o ia no ka nnaneiio a ke Kolu o'sfi • Anelr», e kauleo mai ana i kanaka mai ka hoomana ana i k-a Holoholona ame koua Kii, a mai ka Uiwe aiia mai hoi i lioailnna. o kau ai— auanei ka. hoor>a 'i' weliweli, ka hoohainnia ana i ka waina n ko/ko Aknn. inaim; a manawa hookahi'rio hoi e kavoha iliai ana ia kaVou apdL"\r e malama i ko_ ko Akna mati k?'nawai< ame ka ia īeaii. —'' A i hiawiia uo ho! ka 'ukii ho kau poe kauwa," no' kn po<Mcāula.iy.ai l i3e ka poe haipule, ame ka poe i inaka 'u i kou inpn. no ka nop liilii. a no. ka.po.e imi. " Hoik. 11:1 <S. O keia inlanawiCe nku ?u fiia no ia i ka wa e hooa. mai ai o Jvristn' no ka mea.'iia olelo mai po, oia: " Bia hoi. p liolo' ma' a 'eiii. "n ia'u ka'n ukn. a.'e haf"vi nku nu i keln mea a i koia meo ellke nie kana liam ann. Hoik; l. r .n alelo hon, mai no hoi oia :■ ■liku ia no oe i ke ana -o ka noe nmio " īmka U-14. O ko*-? lioen p T, n.,mā ; mahope koke iho ,110 ia o kjt Eu«vfeēlin . n ka Anela Kkoln. no ka mea ke o'lelo nei ke kanla : '/īke aku la āu, aia hoi, he ."(> keokeo.. a ?ia maluna o ke ao e nn)tA ana kekalii na like Ke : k{ ' a l-p Kanaka, a inaluna o kona'pqo/ he i 'mh, a maloko o kona 'li£ I pM>ihakiwi o ; loa.". " V ■ o ka rrf* s "p■?*. nōhoyana >ix r ' )•« iio. hookomo ihō.lli *a ma ka ifilli ia' ihoi> la ko ka honuā." Hoik, 14:14. 16. ' n /fytk"h wn' 7< 'f ohi fn o 4?eia ao." Mai.. f lul'M niai oe i k? = liWn? r kp" kl. hnur":" Ho*U v W' 1 0 . j» ai la kekahi UneJa':ubDn/''*";. , «*- |6ko biai, o ka: Inakhii, ma ka- lam. ■>•■»' pahikpkiwi no hoi kana, ua oi Puka mai la kekahi anela hovfman ke

kuahu mai, he mana no konn mabina ',o ke ahi; liea niai la ia me ka ieo nui loa i ka iaia ka pahikakiwi oi, i I mai la, E ho'okomo oe i kau pahikakiwi ! oi, a e hoiliili i na ahuiwaina o ke ku[muwaina o ka honua; no ka mea ua oo loa kona lma.. īlookomo iho la ua j anela la i kann paliikakiwi ma ka ho- | niia. a lioiliili iho la i ua kumnwaina io.ka honua, a kiola aku la iloko o ka ! lun. k?<omi waina _nui o ko ke Akua lukiuki. '* Hoik. 14:17-19. E ikeia ma 'keia he elua manawa o ka hoiliili. Hookahi na ke Keiki a ke Akua, e hoiliili i kfe oo o ka honua, a e hookaaw'ple ana hoi i ka huita iloleo o ko ke . Akiia waihona. O kekahi hoiliili ana j hoi, o ia no ka hooknawale ana i ke ki- ! kan'a. na kumuwaina, a kiola aku ilo- , ko. o ka lua kaomi waina nui o ko ke' |Akua ukiuki, O. ka mua o ia no na hua o ka waina oiaio. Kri"to Tesn. No ka mea v ua olelo mai 110 Oia: "Owau '>o ke" kuninwaina oiaio." ",Owan no ! o kumu'w?iiia oiaio, o oukou na lala." 'oane lō:i, n. O keia ke kumuwaina laii'; no ka, men o Kristo, ke kumuwaina oiaio, ua iho mai oia mai ka lani mai 110 ka hana ana i ka uioke o Kona Makua, a no keia knmu"•'aiiia o ka ''Makun k'a Mahiwaina." 0 ka poe npau i pili ia lesu.vko knnmwaina oiaio, e hoiliili ia lakou e na Anela loko o ke aupuni o ke Akua, i kela wn Ona e hoea mai ai maluna o ke ao keokeo no ka hoiliili ana ia i na opaln o ke knmuwaina o ka honua, ka. jioe hoi i pili ole aku i ke lunnuwaina lanii oka 110 ka honua' nei lakou. A i ka w? e hoilii.liia ni ka opala o k.o "kuii'uwaina, aole he liana okoa aku. o' ke kiola wale iui iloko o Vn lua k-a-omi waina o kg ke Akua ukiuki. O ko'n hnnena liookahi no hoi ,ka ioane Bapetite i hoike ai maloko 110 'poe n kekahi ano okon ae. "O ka mea ~e hele niai ana m'nhope o'n he nn.i aku i-nna'.niāna i ko'n, aole au e ponc( e lawe i kona nnu knmaa; nana onkou o 1 aneti/o aku i ka Ūhane Hemolele ame k.e olii; oia no ma koua lim'a kana peahi, a e lirtf>in"o'iine nono ana ia i ka hiiaai: a o hoiliili hoi ia i kana palaoa iloko o ka halonapaa.-a e lioonnu aku i ki'opala ike alii pioole." Mat. 3:11,12. ō. —/' A uh weheia la ka luakini oke k'n'a īna kfj. lani." : . 0. ka luakini/ n :■}.-/} ' anawai oih.'ina īi«vi, he kumu hodhrlike ia no ka lnakiui o ka oihana Hoh. 9:9, 1.1, 23. 0 ka mna iW'īa hoiuia noi ; a, o keia ma kn I : a. lianaia ka īīnia e ka lima o o keia hoi, aole'na na 'a u:i k"kiil-'> ho'- e ,ko Hakn "eh': 9:9. 22, 24; 8:2: 9:JI. O kela ma '•a hoima. I" 1 no k p ena hoano. kah" hf»:ir<o. a o kahi hoaiih loa;. pela 110 hoi l'-n ka l?r : -ho olua'.n'o onn keona hoano. He'». ?4. O ka. nal'M l>«i'ita aia ma kahk hoano loa. Oka law'elawe ana n 'in n uii l'iakini la n ka hwiua pia n.ilalo o na kanaka o ka Oihana 1 <vi "■•»•'«-kp K-nkn hoi o na h010h010...4..:., ...4..:., • .t„ ... r T , n 1.;, Hakn. kn oiliana kahnn' l Melekise'.leka, —•> .• > !-r,i n K" :<? t.n. Ueh. 7; " 0 '2-14. f ' ; ' -Tfir 54:1. v >īa ke'a i k«i- -'. ! P .». |r«j liivvit i»oj. be hookrhi e komo ai'ke leahuna 110 ka imn- n ].-e>a hoi ho ~ T, °l r * -o h n,-i v>j>n '»n mea apau. Hob. 9:7,- ' -ir K 10:3, 10.

''iO'lia linnn liopo" l(Vp;'V» :<r auiiina makahiki iloko o ka lnakini i knluiliiia n;a %a liouua 11ei.ua - ka]>nia ia o ka ln 0 ke kalahala (ka hoomaemae) ; a o ka hana mii.e lianaia aua ina ua la la ina kalii hoano loa. na kapaia' ka hoomaomae ana i ke keena kapu ho?iiio, o ia 110 ka lawe ana i na hala i hooJ)iaia malaila e na lehuna ma ka lakou lawelawe ana i Kailnkou olhana m<?i ka inihi ana o na kaiiaka iloko o ka makahiki holookoa. Oihk. 23:27-S2; 10:2-34.. O'kn hana hopp lioi o kela luakini o muu loa aua, ka luakini o ka lani, ma kela la nui 110 ia, ka la o ke kalahala inau Jo:i, o ia no ke lialahala īiiau loa e luwoia aku ai.'ua lmla apau 1 aunmoia e ke Kahuua I\'rekie, ma ka wa i mihi ai ka poe i manaoio, a ilaila e niohai ia ai Oia nia kn niaiiaoio "aua oia ka kakou mohai hala; nn ka mea, ua h:>awi inaoli mai no Oia laia iho no ko kakou pono. | Ua ka]>a puia 110 hoi keio ka hoo- 1 niaemae ana, aole o kela luakini i ku- : kuluia ma ka homn nei. aka o* kela luakiui ma ka lani. lOlike nie/ka lilo ana o ka hoome,emae ana i ke keeua kapu hoano i h?i\a hope i .kela ame ke : a makahiki no"l<a pono ona kanak.a, pela no hoi e lilo ai ka hoomaemne ana i ke keena kapu o ka luakini nia ka lani i hana ho]>e loa, a e mau loa ana. 110 ka pono o nn kanaka.' Klike no hoi me Vn Hio ana o ka.la Vo'ie o ka makahik : o ia !>••> .la lione e hoomaemae ia ai ua luakini la o ka honua; noīaila, i ka' wa e hoea aku ai ka honua i Jca nMnavva o ka hooniaeniae ānn i kela luakini ma ka lani, i:i wn e komo aku ai ka honua nei i na In hope o 1-a hana a ka Kmnelio. A ke nau ka ana o' ua lnakini la, o ka Kuanelio, ka Meahn'iul hoi a ke Ak»»..-e hoe'a.inai 110 t kona hopena, elike me T\ana i hoike. ;ii j Kana poe kauwa na Kpula. O ka nina" ma keia wahi* (hlei v.*a hea la ia, elike me ia iioko o Kana olelo, e hoomaUa Ai ■ k > hooniaenae i?i o ka luakini o ka,bni? Ma Han'ela 8:14, e hoike ana e hoonmka ana mai kekahi niaii?wa. eliko hoi nie i:i i nalnpalaia: "A liala na la e!ua knukani nkolu haneri; alaila e hoomaemnein kahi h0an0."... A oini .be. >y<j J<rei.n. o ka -A-anan". o ka ln _■ hookahi. he. .hoo.k<ilii ahiki' : m. nola<ln 'lio eliia kaukani' eko]u haneri'malrafiilM li {' - v L • ' Mai ka w» bea- ni.i.i <? )' r>'/ka ana mai o ke kauolia e .hoj.hoi-. o .e ,1"3kul'i Tenisalevn." }) in., 0:9" Kn. naliiku P'>le, ea I}l-" ; a ' Ko.|«pvV'ne 4-ntiatwa irtak:ihikl—'i lawe' ia n>«\ ka elūa. kaukani ekolu haneii. a t- piii' •*»»a i lia kn*v.nV;p. i. ke om }«»..J>3»'»e?a, o >a īio na'luilaio; :•.(> ana ona eha han'ori ari , ' v kanni*^i>>nkah>ki. o >a īio ka hooin'aU'i''n**-W'k^ r elnji : ';auka»i ha»eri • n>nltf>.Ki hoomaka ana, . el,ila« ; nv» ,i?t ;f ;i hoik'eia ms>lui»a ae. o i;>. ī'o H i-a puka ">nn aku o i-o °e k'n in T<>o ia no hoi ka makhlilkl 457 B. Kzera. •> •• Oiai "o ra* u 0 hefc l'r'n >ne k? pnlapala a ke "lii iii?»> T}a v i'>lo»i aku i ka nialama r>na, nn hoea aku la oia no fe>nsa ! eina i ka elilna o na irt(ilamn. A oiai o ke ka>.ioh*> iio ka <> hoo>'onoboi>o waiwai ank' ma l;ela "oao aku o ka nin'iwai Eupemte. a nia ka aina lioi o nolaila ,aole e mana ia ahik'i i kona lioēa ana aku -

malaila; nolaila, ua hiki ke oleloia rn hala ka liapa mamna o :v hookoin nna o ke kauohn e a e kukuln ia lenisaleina, a ma ia ano >> \ hoea aku no ia i ka hapnlua o ka H. 457, a i ole he ehn haneri ame kan"-lima-kumamaonn me ka hapa makahil i n\n.niua aku o 'ka Hakn, Klna kaukani ekolu haneri mai k.*i T.. 450'A, e hooa nnn kakon i ka 184] v » irfvhope mai oVa Hakn. I'ini-kuinain iwaln haneii kumamnkolu nrre hapa mnkahiki mhho]>e mai o ka H"ku. e hoea ana kaUoū i ka A. I). 184 I. 0 keia >ho ln 1&: manawa a ka Aneln 1 olelo ai ia l)nnlela o ia kn wa e hoo maemaeia ai ka luakini: "A haln na la elna kanknni ek.oln han-'i'i: *lail i e knlii hoano." tte mea mnopopo loa aole ke>a i pi'i i īen lnakini a i kahi hoano hoi o kela lunkini horirt?. no ka mea ke hoike he. i 'nei o T)aV>ic4a 0:20, mahope iho e okiin ana ka Mes.ia; a o na kanaka otke -lii kn, »>oe 'e, hel<? mai ana M<a poe Roma) "e luku .au'anei lakou i ke ki»- , I<a hale hon.no." \ iia'olelo bol o Kristo, ke ]>au 'kei? i k:i i»i-uia.r"(y hehiin nuaiiei o leiusaleina ilalo e- J?n knnaka e, a i>a'i ak» na m:i--«•"•••a.o Vo na s»ina o. I.i'.ka 21:21. A n*": n nn k>'l"»akn> , hnle ln ame ka l'iakini e wawnhiia akn ana a na wawahi ! i h«ri he mau makahiki mahope mai o ka. pau. ai>*i. o kel:i eha haneri ame knniakaliiki: he mea hiki oie ke ōlelo >*' n<* o ua luakini la ia e hoomaemaeia ana i ka jiau ana o kn elun ' f anknni ekolu hāneri makahiki.. Nolaila, o ka luakini. e lioomaemae ia ana i'iahone n ka pau ana o ka elua kmikaui ekoīh haneri makahiki o ia nb ka luakuii o'ka lanl; a no' ka men o ia '"»le n«v luakini e ku ann ia mnv*> —a. N T olf>ila. na maopopo loa, ua hooka. hoomaeniaeia ana o ka luakini lani i ka A. D. 1844. (Aole i pau.)