Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 4, 22 January 1915 — HE MOOLELO NO WAKA NIKONA KA OPIO PUUWAI HAOKILA Nana i Hoonaueue Aku i ka Mana Kakau-ha o ke Aupuni o Pelekane. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WAKA NIKONA KA OPIO PUUWAI HAOKILA Nana i Hoonaueue Aku i ka Mana Kakau-ha o ke Aupuni o Pelekane.

"lle kaikamahine ka maua keiki mua, a i ka elua o kona mau inakahiki, ua makapo iho la oia, ka mea nae nana i hooi ae i ko maua'alolia nona, he haawina pakalaki hoi a maua o ka manao ana iho. mamuli mai no ia o na haha ino a kela kānaka. E bebe loa ;.na no ka maua keikikane, ma ka manawa i' huli hoi nai ai ua l anaka nei, a no na pule ekolu o kona noho ana i ka aina, e maalo mau mai ana oia ma ka ipuka o ko maua home, me ka hoqpilikia ole mai, e hiki ai ia maua ke ike aku i ka īuanao o kona hele mau ana ae ma ko maua hale. "I kekahi la nae. la'u'o ka liele ana aku no kekahi wahi, ua hoea : ku la ua kanaka nei na ko maua home, a limanui aku. la i kuu waiiine, eia nae ua ku oia i kahi o ka hoka, ma o ko'u hoea ana rtku, a mai pepehi maoliia no paha kuu wahine e kela kanaka, no ka meā ua hele maōli oia ā koliu akua lapu ke nana aku. Mai lilo keia i mea nou e kuu wahine e kaumaha ai.' , ' "E hoomāu aku i ke kamailio ana mai i kau woolelo e Meineki," wahi a N'ikona. me ka hialaai. "Aole oe e hoohewahewa ana e Kapena Nikona, i ka'u n:ea i hana aku ai maluna o kela kanaka l&piiwale. E paa ana he kookoo nui iloko o ko'u lima, me keia kookoo i liahau aku ai au maluna o kona kino, a peku aku la iaia a liemo iwaho me'kuu kamaa, ua like pu oia m'e ka holoholona iloko o kela mau minuke, o ko'u inaina. "Ma kela po iho, oiai maua e nanea ana i ka liiamoe,* i komo mai ai kela kanaka me kekahi kokoolua iloko o ko maua liale, a kaiii aku la i ka maua mau mea aloha he keiki mai ia maua aku, a waiho iho la ia maua me na moku pa'lii maluna o ko maua niau kino. "Ua kupouli maoli ko maua 'mau noonoo, a ina ke kakahiaka ae kekahi lā i loaa mai ai maua i na hoaloha, e waiho anā iloko o ke kulana kupilikii, ua nalowale aku nae kā'maua mau keiki. "Ua hoalaia aku ka manao iloko o na ka,naka apaty ua hoounaia na makai ame na koa e hūli i ke kanaka hana karamiā, eia nae aole he mea i loaa aku, a i ole, loaa aku la hoi ka maua. mau bcbe. lie hookahi no mea i kolio ia, ua pepehi maoliia no n'a keiki a mauā, a kanu ia aku ko. laua mau kino me ka na'lo loa. "'Mamuli o na laiiaau naauao aiia, i pakele mai ai ko maua mau < hu eia nae. ua hekau iho ke aō hakumakuma o ke kaumaha maluna 0 maua niai kela manawa mai ahiki wale i keia manawa. Ua noho ma ko maua enehanau nō kekahi manawa pokole ma ia hope tr.fii, a no ka hiki ol.e ke hoomanawanui i na hoomanao ana no k-i maua mau lei aloha, ua haalele okoa aku la ia Konakoka, a liolo mai la naloko o Xu loka e noho ai. "Komo aku la au iloko o kekalii oihana f me ka noonoo hou ole ae no na mea i hala, a iloko o na makahiki lehulehu, ua loaa nui mai la ka waiwai ia'u, a he mau mākahiki helu wale ae nei no i haiā, ua hoi nai la maua a noho pāa ma keia wahi, kahi a maua o ke 1 olio ana iho, māmuli o ke'ano p na kanaka p keia wahi, ame kōna eino kuaaina, maanei Maua e noho ai iloko o ke koena o ko maua mau la hope o ke ola ana. "Ia oe e hoomakaukau ana l i kou moku, no ka holo ana aku e hopupio i na enemi, e paila mau ae ana ka manao uiiaiii iloko o'u, no' ko'u holo hou i ka moana, he liana hōi a'u i makemake loa ai ioko o ko'u mau la opio, a no ke k'oena aku-'o ko'u moolelo, ua maopopo ia ia oe e kuu kāpeiia. ' Aōle mōpielp ku kp'u i ka walohia ame ka'u waliine nei?" "Aohe mea nana e liōole ac,ika uui naoli o ka ehaeha o kp pliia mau nianao, aka e lioike iuai ia'u owai ka inoa o kela kanaka nana i hoopoinp mai i kp 'plua pla. ana?'" "O Sila Laiana kona inoa," alāila holoi ae la o Meineki i kona mau waimaka, aji hou mai la: "Oiai ua 'lphe aku la oe i na mea apau, lie moolelo anei ia e hoopomaikai ia aku ai oe nia kekahi ;uio?" '• "He hookahi mea nana i hoōmama nāi i kuu manao. o oe no ka 1- v. kanaka hookahi a kuu m.akuakāne o kā hoike ana ināi ; a ua hōoiaio ia mai hoi na mea apau a'u o ka lohe ana oia'i au lie walii keiki uuku wale no, i ka w'a e kamaUio ia ana kou inōolelō."'" "Alaila ke manao nei au. iia: loaa ākuJa ka maha i kou noōnoo,. ma ka lohe pon'o ana i 'ko'u moolelo." "Aole i hoopauia ae na meai a'u e paa nei iloko o ko'u noonōo, no ka mea eia malalo o ko'u iVialu kahi I wāiho ai o kekahi hoike mii loa i pili i kau wahine. a ke kauoha aku nei au ia oe, e nana e'iku naluna o kona helehelena, a e hoike īiiai, aōle anei he o ia mau no kona helehelena u'i, elike me kona niau la opio, na la au i lawe nai ai iaia. he waliine mare nau?" "He ō ia mau no kona mau'ano apau; Tie walii'loli liilii wale no ko kona h.elehelena, mamuli o ke kahikp ō kpnā niau a'np." l'nuhi ae la o Kapena Nikona, i ka puuwai mailoko ae o ka pakeke o kona kuka. me ka wehe aua ae hoi i ke pani o ka puuwai, t a i aku la : "E nana mai i ke kii maloko o kēia puuwai, e ike ho -oe i ka helehelena o kau wahine i koiia iuau la opio," alaila haaw'i mai la i k'a puuwai ia Meineku la ike ana aku iio ā Meineki i ka puiiwai, u.a hopu kolee mai la oia. a he hookahi np alawa aiia. ihp, a ike i kā helehelena o kana wahine. ua hōoho 'ae la oia, me ke ano ulualiewa: ; , : ; "O keia io ke kii o kuu wahine, me a'u no keia puuwai kahi i ir;alama ai. aka ua kaili ia aku, ma kela po, o ko maua pōwā. ia aua e ke kanaka hilahila ole. Ihea i loaa ai keiā puuwai ia oe e Xik<»na?" nie ka hele maoli o ua o Meineki a piliā me ke pihoihoi me ka haalulu pu hoi. f ■ ' "Ua loaa aku leeia puuwai maluna o ke kino kupapau o Sila Laiana. a mailaila mai i lilo mai ai ia'u." . "Ua kamaaina anei oe i kela kanaka e Nikona? Ihea pia kalii i noho ai?" ' * - "Ma keia wahi hookahi no oia kahi i-nōho ai, he eliiiia mile Wale t:o ka mamao o kona home mai ko olua aku." \O, he'keu aku maoli ka kō'u Ike ole. Eia au ke noho nei .ijia keia walii no na maleahiki loihi, me ka maopopo ōte, eiā pu kuu enemi ma kahi hookahi. Oiai nae, tia make aku la oia, akahi no a hoomamaia ae kuu noonoo." llaawi aku la o Meineki i ka piuiwai i kana waliine, he uwe wale ;io hoi ka liana a ka wahine. i kā wa i ike iho ai i kona kii, no -:e ala ana mai paha hoi kekahi o na hoōmanāo aiia no ka laua naii keiki, aue kela po a laua a £kia e hiki o]e ai ke hopppiua. "E ae niai ana anei oe e Nikona, me a'u.-e malama ai keia puuwai ?" \valii a Meineki, i ka \va i hoihoi hou mai ai kana wahine i ;ia puuwai la. • - "Aole i 4 keia iiianawa, oiai ua haawi aku au i ka'u hoohiki i kel.ahi, mea okoa aku, no ko'u waiho aku i kena puuwai malaio o kona malu." Nana niai la o Meineki maluna p ka o Nikona, me' ke kahaha, a la: "Aōle he mea e ae i kuleana i kena puuwai tna keia aō, owau hookahi wale no ame kā'u wahine iiei.' ' . ; "Ua pololei no koua mau ōlelo aii e kuu lioaloha, akā e nol aku ana au ia olua, e hoonanawanui, a e hoolohe iki mai |ioi i kekahi īnoolelo a'u e hoike aku ana."

Loaa koke aku la ka hoohuoi ia Meineki, hoike mai la hoi kona mau aiio apau, i ke pihoihoi, a i mai la: "E hoike mai i kau moolelo e Nikona, a e hoolohe aku maua me ke kahāmaha ole aku P i "Elike me ka'u o ka hoik s e mua ana aku nei, ua hoopaa aku au ī ka'u hooliiki, no ka iiaawi aku i keia puu\vaj i kēkahi mea, nana e l-.iipoi i keia puuwai. me he \yaiwai makamae loa la i oi aku imua 0 ke gula ame na pohaku naka'mae. Aole e hiki ana i :cona mau maka ke ike iho i keia mea, aka nae e*iilo ana no ia i waiwai nui 1 kona piiuwai. mamuli, o ka ana iho. ua lioea aku i ka hookoia ana o kana moeuhane. E'lilo pii ana hoi ia i mea nui lia kekahi ooio, i ake e ike i ka helehelena o kona makuaka4ie.'' Mamua o ka hooki ana iho o na olelo a Kepena Nikona, ua hoomaka ekoa ae la o Mrs. Meineki. e uwe me ka leo kapalili, me ka lioao an'a mai e holo imua o kane, a manuli nae ō ka piha i ke pihoihoi, me ka nele pu hoi i ka ikaika iloko o koua kino. ua hina aku la oia iluna o ka papahele, o ka holo koke aku ia no ia o ame "Nikona, "a hapai» mai la ia Mrs. Meineki 'noluna o kekahi noho. Mahope o ko laua noke ana i ka i.omilomi 110 kekahi mau mi,nuke, e ia wa i kaakāa ae ai na nlakā -o ua wahina nei, a pane ae Ja: "Ua moeuhane ia anei au?" alaiīa nana mai la. ia .Waka Nikona, a no ka lo'aa āna aku palia iaia o ka hoomaopopo ana, no kana mau mea i lohe ai. ia wa i ninau mai ai: - "Eia no anei kuu mau keiki alolia ke ola mai nei? v "la'u o ka haalele i ka aina n.ei, ma ka'u h.uakai moana? no ka hopupio aiia i na moku o ka enemi, he hookahi wale no mahina i hala aku nei. he mau ola kino māikai ko laua a'elua. Aole no laua i mamao loa aku, mai ka home/mai o ko mau makua, no ka mea he mau mile wale no ko laua .walii e iioho nei māi ia kakou aku.'aia malalo o ka malu a'me na hoopakele ana a kekahi hoaloha. Aia a ke kākahiaka o ka Ja apopo, alaila lawe aku au ia eliia. imua ō'ka olua mau keiki.' Haalele koke aku la o Mrs. Meineki i kona wahi e noho ana, a 'ho'lo mai la imua o kana kane, me ke apo ana aku ma ka a-i, o ka aku la no ia i na wai'maka o ke āloha ame ka makee keiki, h i ka nana aku i ka hiona maloko o keal keena ua nohoalii iho ke ano eehia, no ka mea'aole he hookahi i paā iho kona waimaka, no Meineki ma ka uwe, he hookahi ka hookahe like ana o Nikona i kona mau waimaka. - .. ' - Ō ka noho lioi ia o \Vaka Nikona aliiki i ke ahiahi ana, ua hiili lioi aku la oia noluna o ka moku. aka ma kekahi kakahaka nu.i ae i lel.e hon mai ai oia iuka o ka aina, lne ke kamde pololei ana aku ,o kona alahele no kahi o kona-mau hoaloha. Mahope o ko lakou aina kakahiaka,' uā makaukau mua he kaa ia i\(eineki. o ko lakou nei kau iho la no ia,. a'pii aku la nouka o ka muliwai. Ua uhi paa ia ka aina e ka* hau paa, nolaila ūa lako iakou nei me' na lole hoopumēhana. a no kela mau mile loihi a lakou nei o ka pii ana, āole he mau ōlelo i kamailio iki 'ia. ua piiia na meā apau nie nā manao lilee ole, no ka hui pu aku me na keiki makuā ole e'noho mai la me ka nanea. - I ka hoea aiia aku o ke kaa n.ia kekahi wahi kokoke i ka haie o Simona, akahi no o Kapena Nikona a pane mai imua o kona mau hoaj e kakali malie lau.a maluna o ke kaa, a e hele mua aku oia e hoike i na keiki, i ole ai e lelje ko laua oili no keia nuhou kamahao. a laua i manao mua ole ai. ua hiki mai i ka manawa a laua e haia\vai ai he ālo a he alo me ko laua inau makua ponoi. I ke kikeke ana aku a Waka Nikona ma ka puka o ka hale o Simona k'a inea nana i hele mai e wehe i ka puka, a o ia ka Nikona 0 ka ninau koke ana aku: "Pehea o Helena, he maikai no anei kona ola kino?'* "Ae, he maikai mau oia, mahope mai'o kou ilee ho'pe ana i ua kaikamahine, nei, a i walii nou' maka āi, e 'komo* mai kaua iloko nei," o kona kono mai la no ia ia Nikona e k'oino aku. a maloko o ke keena hookipa, e noho mai ana o MIH: ! Siinōnā, o Uiiel.eona no hoi ame iHe-lena, a'ma kekahi kihi o kahi i pupue ai, ma ke kapuahi hoopumehana. , : < ' , Maluna o i hoolele mua aku ai o Nikona i kana nana ana, i kana ike aku, "ua hooi loa ia aku 'ka' u'i o ua kaikamahine nei, mai kela nanawa m.ai ana o ka ike hōpe ana. 4 Ku ae la o Helena iluna māi kona-wahi e aoho ana, a hnli papu inai la imua o Nikona, me ka pane ana mai: "JVlai nobp oe a leamailio mai ia'u, a mai hoao oe e on'i; ua hjki loa ia'u ke ike'aku ia oe me ka hoohewahewa ole i keia mana\Va, o Waka Nikona no oe." • . - "Owau io no keia e kuu Helena aloha," wahi a Wāka N'ikona, me kona hookahaha i ko iHelena ano. "Niini wale ka hauoli o kuu uhane, ua liiki ia'u ke ike aku ia oe e kuu V\ r aka aole hōi ma kou leo, ame'ke ano o kau. iiele ana, e loaa ai ia'u ka hōomaopōpo ana nou.' O, e Waka. ua hiki ia'u ke ike, ua hiki i kuii.mau naka ke ike aku i kou helehelena!'' E hoomaka aku ana o Waka Nikona e kamailio, o ka wa koke ia i hamama mai ai o ka puka, a komo ana no o Meineki ame kana wahine iloko. Ua kakali no laua me ka hoōmanawanui, elike nie ka Nikona kauoha, no ka hiki ole'nae ke uūmi hou āku i ke alolm keiki, pela laua i hele okoā mai ai a komo iloko o ka liale kainaaiua; 1 a ia ike ana mai no o Mrs. Meineki i ka. akoakoa aku o na mea ana'i maloko o kē keena hookipa, i kuwo mai ai oia ine ke kaheā ana: ''Eia a'u mau keiki aloha ihea? Eia a'u mau lei aloh.a ihea?" me ka puliki mau an.a o Mein'eki i kana wahine o maule iīio auanei 1 kau a mea o ka pihoihoi. . ~ "E kuu Helena aloha, e nana aku maluna o kelā wahine. e hik ana anei-ia oe, ke ike, o ka hiona iā au e moeuhane mau ana no I:oii makiiahine?"; Ia alawa ana mai no ā Helena a ike i kona maleuahine, no ka .mea aole no oia i hoopoina i|ci i ka helehelena o kona mama, oiai oia lie elua wale ; iio makahiki, o kona lele mai la no ia e puliki, n'ie ka noke ana i ka uwe, alaila, lalau āku la i ka lima o kona makuakane, a liuki mai la'imua o kona kaikunane, he manawa ia o na maf<ua, i hui ae ai ine ka laua mau lei aioha fie mau keiki, iloko o ke aloha, i awili pu ia ine ka olioli. ' . ' Ma"ka'manawa o ke komo ana aku o Meineki ame kana wahine, ua ike koke mai la o Lukā ia laua, a oiai na inakua anie ka laua inau lei aioha he mau keiki e lulumi ana iloko o ke aloha, aia ō S.itka ke kukuli la iluna o ka papahele, ā e nonoi ana lioi i na lani, me na leo hoomaikai, no kona lilo ole ana'i meā pepehikanaka. O Luka ke kanaka o ka hele pu ana me Siiā Laianā, a pepehi ai ia Meineki ame kana wahine, me ka aihue ana mai i kā laua māu keiki, mamuli nae o na olelo hoopiinipuni a Laiāna iaia, o kana \vahine mare ka i īilo ia Meineki, a n.ana poiroi 110 kela mau keiki e!ita, pela wale no i afe-aku ai o Luka e hele' pu me ia, a e liookau aku hōi i ka make maluna o na mea āna o ka manao kuhihewa anai ua hana mai i kekahi hana lokoino loa maluna o Laiana. • ■ • He mau makahiki loihi nae ma kela hope mai, akahi no a loaa -iaia ka mea.oiaio maoli, a iā wa 6ia i hcsohiki ai, e liaāwi no oia i kana mau hoopakele ana no ka pono o kela mau keiki liilii. Imua p Simonā, i lioike aku ai ōi'a. i na/ mea oiaio apau. no ke ano o ke kāa ana aku o kela mau keiki mālalo o ka malu o Laiana, ;me kona manao,"'ina no oia e make ana, alaila e lilo o Simona i mea īiāna emialama akii i na mau keiki nei, a e malama hoi oia i na, meahuna-apau i pili loa i ko laua īuaii. makua, ame ko iaua oia.ana. I-ka māo ana ae o kela mau nimuke o ka lulumi ana iho'o na makua ame ria keiki iloko o na kiponp o ke aloha, holōi ae Ia o Me'ineki i koua mau waiinaka, alaila, naua mai la maiuna o Kapenā Nikona, m.e' k'a i ana mai: : - "Olelo mai lioi oe ia'u, ua makapo,. ia ku.u kaikamahine, eia ka

l'oi aole!'' walii ana, me ka haha ana aku o na linia nia na papalina o Helena. Mamua o ka hiki ana ia Wak'a Nikona ke pane aku, ua kaa e mai l*i ma ka aoao o Simona ke kamailio ana i ka pane ana ae: "Ua kamailio wale aku no o Nikona ia oe i ka mea poioiei. elikc ; jme kana oka ike hope ana i ke kaikamāhine opio. La makapo io no kau kaikamahine. ua kaakaa nae kona mau maka i keia manawa. Xa kekahi kauka akamai loa. i hana ahiki i ka ike ana o kau kaikamahine, aia kona walii e noho nei ma kalii he mau mile helu wale 110 ka mamao niai keia wahi aku. "O keia ke ano o ka misiona a'u o ka hele ana. ma kela la a >>ikona i haalele iho ai i ko'u home nei, a'U hoi o ka hoike oie ana aku imua ona, no ko'u hopohopo, ina aole e kaakaa hou ana na īnaka o kau kaikāmahine, alaila, e lilo mai ana au i mea hoahewa ia e ke kāpena opio nei. Ua holopono nae kela hana a ke kauka, a o ka loaa ana o ka ike i kau kaikamahine, he pomaikai ia i loaa like ia kakou anau." \ He manawa kela no na ninau ma ka aoao o na makua, no ke ano o ka malama ia ana o ka lāua mau keiki., a ua hoike ae o Luka 1 i!3 mea apau me ka oiaio, mamuli o kona malama maikai ana * kela mau keiki, mai ka-mana' mai o Laiana, ua hliikala j)iha ia aku oia e Meineki ame'kana wahine, a nohoalii iho la na manaō t)luolu iloko o lakou anau. • "Akahi au a ae e hoihoi aku ia oe i keia puuwai," i pane mai ; ai o Waka Nikona imua o Meineki. me ka wehe ana ae i ka puuwai a pāa iloko o konā lima. "No.ka pana'i ana mai nae i kekahi mea ma kou aoao mai e kuu hoaloha, ke noi aku nei au imua ou. e lawe mai atl ia Helēna nei, i wahine mare na'u, no ka mea ua alolia aku au iaia me-kuu 'puuwai apau." Ua hiki ole i ka ame ka makuahine o Helena ke panei .kok'e mai iloko o kela mapawa,. aka nae, mamuli o ka hauoli o ka helehelena o ka'laua kaikamahine, me ka puliki okoa ana aku i ka lima o Kapena Nikona, aole'a laua hoohewhewa ana iho, no ke leulike o ka nianao o ka laua kaikamahine me ko Nikona, nolaila ! ua haawi aku la laua i ka ae, me ka olioli, e hoolilo ia o Nikona i keiki na laua. ■ ■ Hc nia.u pule elua ma ia hope mai, ua hoohuiia ae la na opio iloko 0 ka berita o ka mare, a kaa aku la hoi o Helena malalo o ka malu ! o kekahi kauaka koa loa, ka moa nana i kono aku i na kanaka Amerika ap.au i kāmaaina iaia e haawi mai i ka lakou naau hoomaikai maluna oka paa māre opio. < No na makahiki lehulehu ma ia hope mai, aole i nono wale o 'Waka Nikona mauka o'ka ainā, aka ua hōomau aku no oiā'i ka holo ani maluna o kona moku, a ua kauia hoi ka weli o ka Nene Aukai, ma na'w'ahi apaii; e ikeia ai ka welo haaheo o kona Tiae i ka welelau makani; a ua hoouka ia hoi he mau kaua lanakila e Nikona ■ma'kana mau wahi anau e halawai ai nie 'na enemi. Ma kekahi la kalae malie iloko o ka mahina o Apenla, e noho ana he kanaka i hele na lauoho a poohina me kana wahine, niawaho o ka lanai, o kekahi hale nui, e ku ana ma kapa o ka muliwai Merimeka, e paani ana hoi he wahine opio, me elua mau keiki liilii iwaho o ke kahua manienie, ia wa i hoop'uiwa ia mai āi lakou. 1 ka lohe ana aku i ke pohapoha o na kapuai o na lio, a ku ana ino he elua mau aliikoa, maluna o ko laua mau lio, nā ko laua mau aahu e hoike mai ana, he hookahi o laua he kapena noluna o ka m.)kukaua, a he hookahi hoi, he lukianela. O keia man aliikoa e ka mea heluhelu, o Kapena Nikona 110 ia, me Gideona, a ia laua o ka lele ana mailuna mai o ko laua .ia holo poīolei mai la o-Nikona, a puliki i kana wahine, me ka hooiio ana ae: ' - 1 . "O, e kuu Helena \aloha, nani wale ke aloha o ke Akua, o ka hooha]awai hou ana ia-kaua." me ka honi ana aku 1 ka wāhine. alaila apo pu aku la'llo hoi i- kāna mau keiki elua, me ka hapai Kiia ae iluna, me 'na manao haaheo no laua. Ia Nikona hoi e honihoni la i kana mau kpiki, o ka wa ia a Ilelena o ka hele ana alui e ike i kona kaikunane, alaia hoi nui aku la nolbko o ka hale, 110 ka ike ana i. na makua. 1 "O, e kuu Waka aloha!" wāhi a'Helena ia lakou nei e akoakoa ana maloko o ke keena hookipa. -"E haafele hou mai ana .anei oe! ia'u, ame na keiki a kaua?'-' | "Aole'loa au e haalele hou iā oe e kuu Helena aloha; 110 ka mea ua hoea mai i ka hookoia -ana ;o ka'u hoohiki i haawi aku ai i kuu niakuakāne, aole e hoomaha k!a paa ana o ko'* mau lima maluna 0 ke kuau o ka'u pahikaua, āhiki i ka lanakila ana o na kōnaka Amenka, a i keia la, ua loaa he nohona kuokoa, a he nohon,i hauoii ana i kuu lahui ame kuu aina lianau. "E o'u mau makua, kuu wahine aloha ;mic kuu mau :ceiki. e lokahi kakou apau', ma ka haawi ana aku i na hoomaikai kiekie ana 1 ke Akua mana loa, ua ae mail oia, e hoauhee ia aku nā enemi niai ka lepo a ku o Amerika, a niai ka lakou ma'u liana pakaMa aku oka limanui. ; "Ua meha ke kani ana o na pukuniahi, ua pau ka hoopouli iia anā o ka lewa.me ka uwahi paiiela;. a ua ncfho maluhla'iho ka ainā mai kekahi āoao aoao'o ka poepoe honua, a i keia la, dia he mau miliona maloko o ka Uniona, e hooho ana me ka leo o ka liauoli. 'Ua loaa ke kuokoa ia Amerika.'" (I\A HOPENA.) : ' .