Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 10, 5 March 1915 — NA AUPUNI NUI O KE AO NEI [ARTICLE]

NA AUPUNI NUI O KE AO NEI

Na Wanana no Lakou i Hoikeia ma ka Baibala Hemolele —Ka Nele Ana e na Hkaleaia i ka Uhane Mamuli o ka Hoihope a Haalele Ana i tee Aloha Mua ka Manaolana no na Haipule.

ka rcni mai a S. K. Nawaa.) (Hoomauia māi kela pule mai.) . MOKUUNA XVIII. KE APONO I KA lIAIIIAI KANA"\VAI. K pili ana no ka Arana Pope, ka H6 loholoifa hoi, o kekahi o na mea i pala! prla ia nona, penei no ia: "A ema n:<o iho 110 ia e houkahuli i/iia mana xvn, ame na kanawai o ka Mea Kie kie," 0 keia ka ua Mana Pope la i haiia ia, elike me ka hiki iflia ke hana 111 a kona hoololi ana i ko Sabati 0 Ie hova, n h'ehiku iho la oia ia mea, s a apono aku la i ka hoomana ana i ke Akua nia ka La o ka La, a 0 ka La pule hoi ma kekahi olelo ana. Ke manao nei keia makapeni, u.' hoakaka ]»iha aku oia i «a hooia e ho ike ana i ka hooko ia ana 0 keia wa nana. O keia hoololi īana i ke Sābat" o lehova, o ia ke pookela o na hana ? ka Maua Poi»e i hoikeike ae ai iaia iho elike me ka Olelo a ko Akua e lu'ike moakaka loa r»na "a e hoike in ae hoi ua kanaka la o ka hewa," "hai hai l.anawai," "ka meahuna hoi 0 ke ku-e kanawai." O keia hoololi ana a lawe ia mai .

Iniua ma na laweluwe aupUni, a apoiu ia hoi e ke katiav/ai homia, ua like ia nif 1«a hookaokoa ana a hookaawal/ an:i aUn mai ke alo aku o ke Akua ' īnaluiiM o keia loina i loaa mai ai n« moa i palaj>ala ia ma Mat. ō:l7-19, ame J)aniela 7:2ō. T.Ta 'hana aku ka Man; Pope i leeia hookaawale ana a hookao koa, inamuli o'kona hoololi ana, a han: kanawni ia ua hoololi la o ke Sabati a u kona inau oihaua apau ua hoilioi i: aku i ka La o ka La; ua like "o ho ia me ka hooknawale ana, mai ka ma na ame ke aupuiii o'ke Akua. Ua lik' 1 110 hoi ia me ka ha'iha'i kanawai, a » ka puuoioina hoi o ke ku-e kanawa' I.'a hoike pn aku no lioi keia maka me na hooia, ua hana aku a u: hoohalike aku' k e Aupuni o Ameiika 1110:1 a ka Mana i'ope i hana ai, ■ in.i ia haiui ana pela, ua hoike ae « A:nerika i kona kuoleoa a hookaoko: a'na aku mai ke Akua aku. Aole lo* ho aupuhi i hoohalike aku iaia iho n\< ka Mana Pope' a 0 laua'nei el"'<i n inana i loaa ka manao e liana aku pola 0 ia hoi o Kaīeolika ame ke Aupuni < l'oma, a o ka Hoole Pope hoi ame k Av.puni o Amerika. O l\a mua, o i' 1111 ka lloloholona, a 0 ka lua, o ia kt I\ii o ka īloloholona. A ua hana aku ke Aupūni o Amerik: ]->la mamuli o ke koi hoomano o k? K»alesia hanle, elike 110 hoi me ia .* k<> Aupuni 0 lioma i hana aku ai m; k«* k»>i hoomano ana a Pope me kon: >"■ h:i"le. K hoomaka ana ma' ka ISSS ahiki i ka 1S()2, ua hooikaik: l<<«ia Aliahui Hoauoliou elike me k: hiki iaia, e hana' mai ka Ahāolelo Ln hui ame ke Aupiini Amerika i ka ma ke'nake o na alakai 0 keia ahahui, ? lakon 110 nae i ike ai he hana ku-< kauawai maopopo ia, he hana paniki 1 ka mana kivila o ke kanaka. (> kf> kanawai eha o ke Akua, aol' j i.-i h- kanawai i i>i|i alui maluna 0 k« kanaka hoomaloka, aia a lioole Akua al-:i lio k;»nawai ia i pili aku i ke ka ] naka i ike i ke Aku'a. a i lilo i ohu? j nona. Kliko me ke kuleana 61 e o k< kanaka aia, hoōle Akua a hoom;iīoka o lawe i ke kino o ka Haku, a e inv hoi i kona koko, ame na loina lawo'lawe Ekalesia, pela 110 ke kuleana ole 0 ke kanawai eha 0 ke Akua iaia. O ka l'! «lo.«ia 110 nae ma kona aoao, ua kaili mai ia i ke kuleaua 0 ke kanaka hoo )c:>loka, lioole Akiia, a aia, mamuli e l'naa hooikaikā e paku'l ia Mai ke ka i>:nvai o Akua a i k'anawai hbnūa[. Hf k::nawai ]»ili hoomana ke kanawai eha o ke Akua, a o ka poe ! Uuleana iloke o ka Kkale.sia, o lakou ka pono loa f )n:ilama i keia fa, a e hoano boi, elike )i:o l a lehova i kauoha mai ai i k? raela, aole o ka poe aia, h'oole Akua a hoomaloka. Ma keia hana ana a k? Kl alesia pela, 'ua hoohuli mai oia i n;au haumana a i poe hoahanau iloko. o ka Rkalesia, aole no ke Akua, aka nora ihō uo. I'a hoike aku maT>apeni i ka ho'iwoliweli ana 0 keia Ahahui Hoano'jrii i na hoa 0 ka Ahaolelo Lahui, a 0 o ka lakou mau olelo hooweliw -li. o ia keia «' Aole lōa makou e kohc hnu, aoie hoi e kakoo aku i kekāhi a i ole lunamakaaiiiana' paha o ! a Ahaolelo'Lahui, e hoolohe ole mai s'a i ka makou koi e hooholo ia ka ]t;<ukn e.pa'niku ana i ka wehe ia ana o ' ahi Hoikeike Colomobia ma ka La- ]>• le. ke Sabati Kristiano, a o ka la hri o ka Haku.'' Mahiuli o ka nele o ka Ahaolelo 0 Amerlka i ka iwikrairoo ole, ua ae aku lakou i keia k<>i, he koi hooweliweli; he koi haihpi kauawai, aole wkle i ke' Kumukuai 0 A'«evikn. akā i ke kanawai 0 ke Akua. A i ka wa i hoala ia mai ai na hoao ana. hiahwa 0 ka mnau ku i ke KumU' k:n a wai*. e hoopau ae ftoi ka Ahd'rilelo Lnhui i ka lakou hana kn-e kannwai, a hoihoi hou ae i ke Aupuni ma kona

luilana niua, e hool?aa\varc ana i ka Ekalesia aine ke Aupuni, elike hoi me kona inau loina lawelawe aupuni i hook'aliua ia ai i Tdnohi,ll a hoom'aka hou np keia puulu o na •īai'i'mle hookoluikoHii i ka: lakou niau olelo hōow;<iliweli, a hoonui aku i fce iiio hiamua o ka mea kuponO. Mamuli o keia, i kapae loa ai"k e komite ahāolelo i waiho ia aku ai 'keia liinau, i ka noonoo ana i ke Kumukānawāi, a liaawipio aku la malalo o koia ahahuui o ka poe haihai kanawai," a poe hoi e ka'pa ana ia lakou he poe no ke Akua; o ka oiaio noi ha'e, īie 'poe lakōu e aahu ana i ka lole hulu hipa mawaho,'a oloko o lakon, 0 Sataha mabpoj)o. O «ahi kumupale wale 110 ma ka aoao o ,na hoa o ka ahailelo, o ia ko lakou 01010 ana, aole lakou i ihakemake e hoala ia liiai he •nau manao 'ku-n i kahl hoīkeike 'ma ka loao o ka poe iloko o ka Kkalesia. Elike mo ia a ka Aha Kiekie o Ameika i kukala ai i ka 1801,'peuei iho '<e kulana: — "Malalo o kekahi kulana hoopunij)uni, ua loaa aku ke kokua ana a ke kanawai aina i ka poe e malaina ana 1 ka "Lapule, a ua.lioopili paa aku lakou me keia kulana, oiai no nae e 'kaika mai ana ke koi e hamania na hana hoomana, a pela pu hoi me ka 'iolomlia i loaa aku ma na hooiWaika ina e hookaawale loa ia ka Ekalesia ime ke Aiipuni. Ma ko'u maiiao iho, o ia hooikaika ana e kinaā i keia lailana i hoike ia ao la malpiia, maniuli o kekahi olelo hooholo e apono ana ma ka aoao pono kivila, ua wāiwai ole. "Malia o hoopiolōke ia aku na &riHiano,'a malia o lawe mai lakou i ke'eahi mau hoailon'a a paku'i aku ma kahi o na hoku (hae Amerika), a kau ie lakou i ka hoailo»;a o ke kea o Kristo ma lakon mau liae, a welo ae hoi ia maluna o ko lakou mau pua'ikoa, a hakoko aku lakou no ko lakou hoomana me, ka nui o na )>ilikia e 'oaa mai ana ma ka aoao o ke aupuni. Ua pinepine na manawa a na Kriatvino' i hana ai pela i na manawa i hala nei,'a 'ua hiki 110 ia lakou ke hana Sou pela i keia manawa. A o kekahi nea e nanamaka ana i keia, aole ia he kanaka naauao, a lie hoopilikia āna no hoi ia i'ka nohona maluhia. r>

O keia maīuna ae. kekahi mau niaele manao 0 ka 01610 hooholo a ka \.ha Kiekie 0 Amerika, a e hoike maoana keia olelo hooholo i ke ku-e anaj\ r ai maoli o keia Ahahui Hoano-'iou—ka-Jīoole Pope haule 0 na Mokulina Hui ia, a ma ia 'iana ana a keia vhahui, na onou ia aku o Amei'ika e uikala ae iaia i'kona ku kaokoa ana nai ka niana ame ke aupiini o l<e Akiia —ke alahele hoi 0 ka haih&i kanawai i hoike mua ia i kinohi, a o ka "meauina hoi o'ke ( ku-e kanawai.'' Ma keia haiia ana a ha alakai Ekaosia, ua hoikeike niaopopo ae lakou iole 0 lakou nana ia mea lu< kanawai 00 wale 110 ka lakou kanawai e apono ina, oiai ua a'e aku lakou maluna 0 ;e Kumukanawai 0 na Mokuaina i Mui ia; a ma ia hana ana ua knkūhi ho lakou ,a ua hoikeike ae lakou i ka 'oina o, ke ku-e kanawal inaopopo. Ke ioike hou mai nei no hoi keia i ko •ikou mau ano maoli. Ma kahi 0 kō lakou ku ana ma ke ano he mau ma;aainana e īioho aha malalo 0 ka niailu 1 ke kanawai, aia hoi o lakou ko pookela 0 ka i>oc haihai kanawai. Aole '<eia he mea e pahaohao ia ai, oiai i aea, e hooko ia ai ko lakou mau maīao pono ole, ua hui aT.u la lakou, o >a lima ame ko lakou ma'u f>uuwai me ;ela mana pope, kela mana hoi a ka 'laku i hoike maopopo ai he mana 'haihui kanawai" (kauaha la 0 ka j 'iewa), a o ka "meaheina hoi 0 ke. ku-6| ' anawai" (ke pohihihi o'ua hewa la) i IT Tes. 2:3, 7, R/Y. | He mea oiaio, ma lia hoololi iiiia i ko Sab'ati 0 lchova, a kau aku la ma I a'makalua i'ke Sabati hoopunipuni a ka .mana pope, e ke Aupuni Ameiika, namuli hoi o na o.lelo "noonuinui a Ho,'e Poiie haule. e alakai ia ana e kela Vhahtū Hoanohou. ua kauo ia aku ke Vupuni Auierika iloko o ka haihai kaīawai, elike. 110 h.oi nie Roma i alakai 'a aku ai iloko 0 ka haihai kanawai i 'ee kenekui'ia eha, a na ia hana a pope i kauo aku ia Roma e a-ko ia aku'.kona noho mana nui ana, a hiolo iho i«i nai ka puuoioina 0 l<a La'nohano. Elike ne ka hioto ana o Uoma, pela no hoi 'ee Aupuni 0 Amerika e hiolo 'pu ai. A 110 keia hopena weliweli e hoēa 'iiai ana, a i niea 6 hoopal<ele 'ia mai'.ai na kanaka, pela i puhi ae ai V ikolu i kana euanelio e Uwālo ana i keia lahuikanaka, a i ke ao holookoa hoi, me ka i ana ma: "'īna e na aku kekahi i ka : fiol6 ! hoiona ame kona kii, a;kau ia hoi kona hoailona ma kona-lae.a ma'kona lima paha, e inu oia i.ka waina o Uo'ke Akua uki-i wki, i ukuhi ia iloUo o Ue Uiaha o Uona' inainā, aole he niea-e nianan'alo ai." Hoik., 14:9^10., f) na Pn. Ehiku na lakou i honia mai i na aupuni nui 0 keia la, elike me ia*a kakou e ike'alui nei, ua kumu mai no lakpu mamūli 0 ka. "'li'aule'* ana i hoike ia i'ka mua ame ke kolu 0 na olelo e pili ana i na Ekalesia Ehiku, ila loaa iho la ke kahua o ka Euanelio a ka Anela Eke'n, a o ka kd Akūa Euanelio hoi i na lahuikanaka, apau o Ueia la: oiai na Ua "haule'' ana i hana i ka "Holoholona." a oili mai hoi ka Euauelio a I<a Anela Ekolu 1 ka maiiawa i hana ia ai ke "Ki 0 ka Holoi&lOna,' > e- uwalo ana hoi mai hoomana i ka Holoholo, nole hoi i kona Kii. Ua hoike aku keia maknpeni i ka I hopena i kau iho mal'una o kela Eme-

paea Nui o Eoma, mamuli o ka hana ia ana o ka Holoholona, o ia no kona hoohio'lo īa ana; a he hopena hoi i hookuu ia aku e na pualikoa ikaika o ka poe inai ka akau mai, a e nee ana hoi iinua o Roma mal'ilo o na pu mun eha o na Pu Ehiku. 0 ka hopena hoi i hookuu ia aku e na pualikoa ikaika o ka poe mai ka akau mai, a e iiee ana hoi imna o Roma malalo o na 'pu mua eha o na Pu Ehiku. O ka hopena hoi e kau ana maluna o A'merika aine ke ao holookoa, mamuli hoi o ka liaua ia ana o ke Kii o ka lloloholona, ame ka hpomana ana i ka Holoholona ame koua Kii, o ia no ka holoi ia ana aku o Ve ao holookoa. e kekahi pualikoa ikaika o kekahi lahuiukanaka e neo ana malālo o ka Ehikii o īia Tu, a i ke o hope loa hoi o kona l'eo.

E pili ana i keia hopena, ua palapala ia: "E puhi oukou i ka Pu ma /iona, a e liōokani i ka puwaikaua ma kuu mauna hoano; e haalulu na kanakn apau o ka aina ; no ka mea, e hiki mai ana ka la o Tehova, o ia hoi ua kokoke mai. Hc la pouli, ame ka popilikia. h c la naulu ame ka pouli nui, elike me ka hohola ana o ke kakahiaka nialuna 0 na mauna; he lahuikanaka niii, ame ka ikaika; aole me keia mai ka wa kahiko mai, aole hoi elike hou me ia mahope, i na makahiki .o na hanaiina he nni. E ai ana ke ahi imua ona, a mahope ona, he lapalapala e hoopau ana: me ka mala o Edena, pela ka aina mamua ona; a mahope ona, me| he waoakua la:; aole hoi e pakele kekahi. mea iaia. Like me ka helehelena lU>; pela kona helehelena; ame ha lio, pela lakou e holo ai. ka haliilu o na halekia na pikō o-na mauna, pela l'akoii.-e'iele ai, me ka halulu o ka lapalapoTahi e hoopāu ana 1 ka nihelehe'e. Like me ka lahuika naka ikaika i hooinakaukau e kaua aku. E haanlu na kanaka imua o lakou; a keokeo na maka apau i ka ma. kau. Elike me na kanaka ikaika e hpln lfki>u: like me na kanaka k«jnn e pii .lakou i ka pa; e hele kela piea keia ine.a o lakou ma kona alfi, aole lakou e kapae ae i ko lakou hele ana: aole kekahi e hooke i kekahi; e hele no kela'mea keia. mea ma kona ala: a ina e lele aku lakou t ka pahikaua aole lakou e eha. E hele lakon 1 0 ā ia nei ma ke kulana'iauhale, e holo lakou māluna o 'ka papohaku; e'pii 1a koii nialuna 0 nā Kale • e komo lakou ma na pukamakani. me he aihue la. E naue ka honua imua 0 lakou; % e haalulu na lani; e pouli ka la ame 'ka maiiina, a e hoonalowale na hōku' i ko lakou mālamalama;' a e mai o Tehova i kona leo iuiua o kona kaūa; no ka mea, ua liui loa Koiia wahi i hoomoāna ai; no ka mea lia ikaika ke) inea nana e hooko i kana olelo; ikka mea ua nui ka la o lehova, ame k« weliwe'i nuui a ow«i la ka mea hoomanawanui ia mea.'' īoela 2:1-11.

M H<e aku la au i ka lani e' hamama an.i, a hoi, he lio keokeo; a o ka niea e noho ana niaiuiia iho ona, 'ua kapa ia o Hoōp'ono, a- o Oiaio, a 'hia ka pono oia e hoopA'i aku ai, a e kana aku ai hoi. A ūa like koua niau maka me ka lapalapa o ke ahi, a ua iiui loa na leialii- maluna o kona poo; ' ua palapaa ia kona inoa, aoe hoi he inea ike, oia wale iho no. Ua aaliu 'ia hoi oia i ka aahu i hooluu ia + ke koko; a ua kapa ia kona inoa, o Ka Logou a ke Akua. Ilahai mai la iaia ka i>oe kaua o 'ka lani ma na lio keokeo, 1 a ua aahu ia i '"ka' 1010 >nani keōkeo aiai. A puka mai la, mailoko mai o kona waha, he pahikaua oi, i mea e hahau*ai i ko ua aina'; a e hoomalu oia ia iakou me ke kookoo hao; a nana uo c hehi i ka lua waina o ka ukiuki o ka inaina o ke Akua mana loa. A m:i kona aahu a ma kona uha ua palapala ia ka inoa, Ke Alii o na 'Lii aihe ka Ilaku o na ! Haku. ;

"A ike aku la au i kekahi auela e ku aha nia ka la, a hea mai la iiip ka leo nui, i mai la i na inanu apau e lele ana ma ka lēwa, E helo mai, e akoakoa oukoii i ka ahaaina a ke Aklia nui | i ai oiikou i ka i'o o na 'lii, aine ka i'o ona lunātausani, ame ka i'o oka poe ikaika, ame/ka i'o'o na Ho, ame ko ka poe * no'uo iluna iho o lakou, ame ka. i'o, o na mea apau. o na hakuf ame ko na kauwa ame ko ka poe liilii ame ko ka poe nui. "A ike aku la au i ka hoiohoīonk, amo na Hii o ka hohua, aine ko lakou poe kaha i akoakoa,'e k'aua 'aku'i* ka' mea e n'oho ana hialuna o ka lio ame kona pualikaua. "A paa iho la ka holoholona, ame ke kaula wāliahee pu me iā, ka niea nana i hana i ha mea khpaianaha imua ona, a pela oia i hoowalewale ai i ka poe i loaa ka hoailoila o ka holoholona, ame ka poe 1 hoomaiia aku i' koha kii. A na kiola ia aku lana a ehia iloko o ka lokoahi e aa ana i ka luāipfele. A pepehi ia iho la ke koena i ka pahik'aua o ka e noho ana i ka lio, i ka mea i puka ak'u mailoko 'ak'u o kona waTia. A maoha iho la na manu apau i ko lakou i'o." Hoikeana 19:11-21. i (Aole i pau.)