Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 13, 26 March 1915 — HE ELIMA MAU MOHO O HAWAII I KOHO'IA Wehe Houia Kekahi Mau Eke o na Baloka Imua o ka Lunakanawai Kiekie [ARTICLE]

HE ELIMA MAU MOHO O HAWAII I KOHO'IA

Wehe Houia Kekahi Mau Eke o na Baloka Imua o ka Lunakanawai Kiekie

j Maiwaena mai o ka nui o na uioko j apau loa o ke Kalana o Ilawaii, i holo j mai nei ma ke koho haloka w?(c moho, j ma ka la 13 o keia mahina, ho olima j o lakovi i koho maoli ia a puka, e koho j hou ole ia aku ai lnKnu ma ke leoho j baloka o ka mahina ae uei o Mei. j Ua hooiaio ia keia, oka wehe ia | ana o kokahi mau elee o na haloka i } koho ia, imua o ka Yjunakanawai Kiekie "Kobertson, ma ka Poalua nei, e se Kakauolelo Kalana .Toftn K. Kai. Ma ke kanawai wae moho, ua kauoha j ia, aia a loaa ka hapauui o na halolea o ke koho ia ana i kekahi moho, alaila koho inaoli ia oia; a oiai nae aole i hoouna ia aku ka hoike o ka hopensi o ke koho haloka o kekahi mau pahu elua, ī ke kakauolelo kalana, aka ua hookomo pu ia me na baloka maloko, o na ekē, a ua paa i ko sila ia, noiaila ua kanalua ia ka poo i koho maoli ia a puka ahiki i ka wehe i» ana ae o kela mau eke. O na wahi koho i hookomo pu i ka hoike o ke leoho haloka, maloko o na eke o na baloka i koho ia, o ia no ua paliu o Honomakau, ma Kohala Akau, ame Kahakuloa ma Kona Hema, oiai nae o ka mea poiolei, e hoouna ia ka hoike i ke kakauolelo kalana, maloko o kekahi wa-hi leka i hookaawale ia no kela hana, a i fta hana .ole ana o kela mau lunanana oho baloka pela, ua kono ia aku ke kakauolelo kalana, e holo mai no Honolulu nei, a imua o ka lunakanawai kiekie, i wehe ia ai kelā mau eke, a maopopo ka hopepa o ke koho baloka, ma na pahu i olelo ia ae nei. Ma ka pono ia ana o na baloka apau i loaa i kela ame keia ] moho, mahope o ka loaa ana ae o na hoike no keia mau pahu, i ike ia ai, | he elima mau moho i koho inaoli ia, he eha no na kulana kaokoa, a he hookahi no ke kulana lunakiai. 0 k"a poe i koho maoli ia a puka, ia no o Sam-K. Pua, no ke kulana ma kai nui; William 11. Beers, no ke ku lana loio kalana; Samuel M. Spencer. no ke kulana lunahooia, Cliarles H Swain, no ke kulana puuku ame Julian R. Yates, no ke kulana lunakiai eo Hawaii Komohana. O ka huina baloka 1 koho ia ma ke kalana holookoa o Hawaii, ua hiki aku ma kahi o ka 3046, o ia hoi, no Hawaii Hikina, he 1760, Hawaii Komohana, hr 1288. I wahi e koho maoli ia ai kekahi moho holopuni, e pono e loaa aku iaia ka heluna baloka o 1524, aohe hoi he olelo ana, ina ua oi wale aku mamua ae la o kela heluna, na baloka e loao ana i kekahi moho, ho lanakila ia o ala ole mai ai he mau hoopaapaa ana.

O keia iho ka heluna baloka i loae i na moho lanakila: Sam K. Pua, he 1588; William H. Bders, he 1529; Samuel M. Spencer, he 1673, a o Charles H. Swain, he 1554. Mamuli o ka loaa aua o ka helun? baloka kiekie ia Julian R. Yates, ks moho lunakiai, mai Hawaii Komohana aku, o ia hoi ho 718, nolaila ua kohe ia oia, a no na moho o ae, aole i loaa ia lakou ka līapanui o na baloka i koho ia, nolaila e holo hou ana īakou. ma ke koho baloka, o ka la 4 ae nei e ka mahina o Mei. No ke kulana lunahoomalu o ka papa lunakiai o ke Kalana o Hawaii, e pa onioni ia ana kela kulana mawaena o Samuel Kauhane, ka moho i wae ia ma ka aoao RepubaliKa, me David E waliko ka moho Demokarata, o A. A Hapai hoi no ke kuiana kakauolelo kalana ma ka aoao Ropubalika, me Jos eph An4r?w§ ma ka aoap Demokarata.