Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 16, 16 April 1915 — KE KIIONIONI AME KA LA SABATI [ARTICLE]

KE KIIONIONI AME KA LA SABATI

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha oe:—-E ae mai ia'u e hoike i ko'u manao malnna o ka ninau nui nana e hoonioni mai nei i ka noonoo o na haipule i keia mau la, a 1 kahua hoi ia hoonioni ana mamuli o ka hookomo ia ana o ke kanawai, e ae ana e hoikeike ia ua kiionioni ma na auwina la Babati, maloko o ko kakou ahaolelo e noho mai nei. Ua ikaika ke ku-e i keia kanawai maiwaena mai o kekahi hapa o na makaaipana, a ua lehulehu wale na kumu ku-e i lawe ia mai. O kekahi o n.i kumu ku-e oia keia: He Sabati ia no lehova; lie la hoano, a iie Ia no ka hoomaha ana. Maluna o keia kumu ku-e lee pahao* hao nei keia makapeni i ko ke kanaka kuleana e kapa aku ai ia la he Sabati 110 lehova. Ma ka moolelo honua, a ma ka Palapala Hemolele he okoa loa ka la Sabati o īehova, a he okoa loa ke Sabati' e malama ia nei i keia wa. 0 ke Sabati e malama ia uei i keia manawa, o ka la o ka Haku i ala mai ai mai ka make mai, at*3 hoi q ka la a Owau Mau Loa i hoo»r.:.:ia ai mai Koua mau hana mai, a hoonani hoi a hookaawale ia la no na hana maikai. Ma keia wahi ln, ua kakoo ka Palapala Hemolele i ka moolelo honua, a o ka moolelo honua hoi i ka ka Palapala .Hemolele. E nana mai kakoū i ka hoike a ka Palapala Hemolele i kakoo ia e ka moolelo honua:

"A noa ae la ke Sabati (o ke Sabati a Mose i hooko-ai maluna o ka Iseraela, a Owau Mau Loa i haawi mai ai ma ka Mauna Sinai), a wehe ae la ke *ilaula o k.a la. mua o ka llebedoma," Mat. 28:1. E heluhelu i keia mokuna, a pela no hoi ma Mareko 16; Luka 24, ame īoane 20, e loaa ana ka ike mao-1 popo loa, o ka Poakahi ia kakou ma ka. olelo ana, o ka la ia a Icsu i ala i mai ai mai ka make mai. Ma ka moolelo honua hoi, e nana i' ka | Moolelo o Roma, a e ike i na mea i ( hana ia no keia la i ka A. D. 321. E i loaa no ia kakou ma ua moolelo la, i | ko Eniepera Konokanatixie lioololi ana i ka la Sabati o lehova, a i ka la o ka Ilaku i 'ala mai ai mai *.a make mai'. Maloko o keia mau mea. a i elua, ka lioike a ka Palapala Hemolele ame k.i moolelo honua, ke kunikuhi maopopo nei laiiii, o ka la Sabati a kakou e malama nei, a e minamina nef ma ke ano he Sabati no lehova, o K*a la mua ia o ka Hebedoma, he pnle hoi ma kekahi' olelo ana,'a o ka Poaono ia kakou j keia wa, o ka Hiku la o ka la, ka la o Tehova, ka la a Owau Mau Loa i hoomaha ai, a i hookaawale ai no na liana maikai apau. Me keia mau hoike hoohewahewa ole, ua hiki loa ia kakou ke ike iho, ua kuhihewa keia kumu ku-e! ua( like me ka auwaa panana ole, aolie he ike'walii

I'H loaa ka hoike mai ia Mrs. A. S,i Bakcr mai a apono ia. Ilapai ia ka lulu na loaa $12.25 Kumuhana 13 —Ka hana Kalaiaina o na Kahunapule ma ka la Saba.ti. Ilooholo ia,. aole e hana ia na haua kalaiaina ma na Ta Sabati. | Kumuhana 14—Na elele a keia Aha i ka Aha Paeaina. . ' L. K. Kakani no na Ekalesia, J. Kania no na halawai a ka Aha. | Kuniuhana 15—Na hoike kpmite mau. Na A. »S. Bakcr i jtipike mai po na keiki a ka Alia. E .hoOmau ia na laikini no keia poe, Mrs. Ruth B. Baker," J. L. Kaulukou, C. K. K.aapa, G. P. Kamauoha, B. N. Kahue, T. S. K. Nakanelua ame S. Mamva; a e liaaawi ia i Laikini. oo keia poe no hookahi makahiki—B. 11. Browu, ,1. K. Kaaeamoku, J. Kahao, S. D. Kanehailua, 0. Sagawa. No ka luakini o Puula, kolio ka lunahoomalu i komit'e e huli ī ka nui o na dala e paa ai oia o A. S. Baker, G. Laughton, Z. Mahaiula, B1 H. Brown. Na J. N. Kamokū, komite hoalohaloha no J. H. K. Kaiwi, a apono ia ka lioike. Hoohōlo ia e hookomo ia iloko o ka nupepa Ka Hoaaloha. Na~G. P. Kamauoha i.ka hoike komite o hookahi noho ana o ka Aha Mokupuni i ka makahiki. Kumuhana 16—Kahi e noho ai ka Aha. Hooholo ia 'ma Kalapana, Puna e noho-ai leeia Aha ke hiki i ka wa e hooholo ia aku ai. Na J. Keala i kaiia pane no ka palapala kahea o Pukaana iaia'. Ua ae oia i 'ka palapala leahea. KuUiuhana 17—Koho ana i ke komite Papa Hoonohonoho Papah'ana me Imi Kumuhana. .* Koho ia o A. S. Baker, Upchurch ame Wl M. Kalaiwaa. Kumuhana 18—Hopmalkai a keia Aha no ka Ekalesia o Laupahoehoe. Haawi ia. na ke Kakauolelo e haku ,ka Olelo Hoalohaloha a heluhelu ia ma ka la Sabatj imua o ka lehulehu. Lulu tio ke kakaiiolplo $4.10. Hoike a D. Kahooio, komite ola o ka Aha. Mai np Ekaleeia mai $52; Knla Sabati mai $39; C. E. mai $56; Ekalesia o Laupahoehpe $73; na makamaka mai $152. Huina nui # 472. Lulu np :ka buke moolelo o ka Aha $2.50. Haawi ia ia J. P. Erdman, a nana e kuai i buke. Hooholo ia e hookoino ia ka moolelo o ka Aha ma na nujiepa, ke Kuokoa, Ka Hoku o Hawaii ame Ka Hpaloha. Hoopai/pe kn nli.n a noho ma Kalapnna, Punn, i kn wa a ka lunahoomalu e hoolaha mai ai me ka himeni ame ka pule. ao aina aku; ua mainao ka latiku, ua

paewa ka looiiu; aohe kohu o ke kumu ku-e. Eia hou kekahi kumu ku-fe: Ua lawa ka imi waiwai ana i na la eono. Ūa pololei keia kumu ku-e, ua ae hewa do nae i'ka ha'i mala. Ke olelo nei o lehova: "I na la eono oe e hana ai i kau inau hana apau, aka o ka. hiku o ka la, he Sabati ia no lehova koa Akua." I ka hiku no nae o ka La, ke onioui inai nei no ua niau kiionioni nei, aole he ku-e ia aku; a i ka la hoi a Ivonokanetine, ke papa ia aku nei; mai hana mai oukou i na kiionioni. Aole anei keia iie hoike maopopo loa 0 ka hoomanakii o na Kanaka? He uuku loa ka imi waiwai a ke kii onioni, a o ka poe na lakou e hana inai nei ia mau hana, he poe loaa liilii 1 'makemake e hoopukapuka i ka lakou mau mea liilii, o ia īio nae ke makeniake ia nei e kinai; a o ka imi waiwai a na mahiko; ka imi waiwai a ka poe i hele a 010 ke eke, he mau miliona ka loaa makahiki, aole ka hoi he wahi leo ku-e. Kupaianaha ko ke kanaka niahele ana i ka manao o ka huaolelo "Kaulike.'- O Maliiko, eho aua na limahana; e holokake ana na mikini e pupupu ana na oeot.; e kapalulu āna na kaaahi lawe ko, a e hoohana ia ana na limahana i na apau ehiku o ka pule, aole ka lioi he wahi leo o ke ku-e. I keia kii'onioni, lie alahula hoi kau o jia ku-e. He mea pono loa e ala na ku-e i iia hana imi waiwai a ka poe i helē a paki kepau; np ka moa, ia ha'i lakou e hookopokono nei e hana, no ka pono o lakoū, ina apau oka ]«lle, nie ka hoomaha ple, oiai no nae lakou, me ko laleou mau ohana e hoomaha ana; e hele ana i lia pule • a e holoholo kaa otomobi>j ana.

Eia hou kekahi kum« ku-e i hoala ia mai: O pau loa na kanaka i Jta hele i ke kiionioni, aole Leie ia o ka halepule. Ke hoomanao noi keia makapeni manuia aku nei, mamua aku no o' ka ae ia ana. o ke kinipppo ?ua ka la Babati, o ka poe help i ka pule, hele lakou malaila. Oka poe hele ika auau kai i Waikiki, hele np lakou malaila. O ka poe p»i i na kuahiwi pii no lakou malaila, o ka pt»e hele i ka lawai'a, hele no lakou malaila. īloko no o ia wa e kapu ana ke ki'nipppo, ,aole no ia he mea e piha ai ka halepule, a po ka mea, \ia like ole ko r, ke kanaka mauao ana i kana mea e hana ai i ka. lapule. O kekahi poe, ua makeniake i ko ke kino ,a o kekahi poe, ua makemake i ko ka uhanē', nolaila, o ka poe ma ko ka uliaiiē, helē no lakou i ka halepule; 0 ka poe no nia ko l'e kino hele no laleon ma na inea e oluolu ai ke kino. Waiau elele.

Pela uo ina e ae ia "ahii na kiiouioni hele no lakou; o ka poe 110 i makemake i lea lialepule, hele \no lakou malaila i oia ko lakou mau uhane. O k'a poe. no e..hele ana i ka pule, o lakou no īea i minamina i ,]to lakou mau uhaīie. He mea Wiki ole kpia ke l)oano hou ia; he mea ua kumu mai' kinohi mai, a o iia mahele elua uo keia o na •kanaka ma ka honua nei; ho kanawai paa lioi no na mea apaii. Pehea la i ulu ma\ ai )teia mahele o na mea ku-e? Ina na ke kanaka haipule l*eia kumu kūe e hoala mai, alaila, ] he lioike ana mai ia ua kahulihuli' ka noonoo o ke kanaka haipule; ua itu a makau.; hopohopo a kanalua. Aole pono i na hāipylo e hoala i na nianao o ia ano, aka e paulele mau aku i ko lakou Maljua. Ina ua hiki ole i ke kanaka haipule ke'iiauo aku i na kunaka apau imup o ke.Akua, e aho oia o uana iaia iho, i oie oia e 'hihia wale mamuli o kona hiili' ana a nana i koua mau hoa kanaka e ht#3 ana ma ko keia ao. O kekahi o na kumu hoohalahala ' ke kiionipni,, o ia; no ka hoikeike ia, o na kii kaua, honihoni, aihue ame na'kii like me ia ano. Re nana i;i ka manao o ke kanaw-ai e\.waiho nei, imua o ka Ahaoleloj ua papa loa ia na kii o ia ano, e hoikelke 'ia ma na au-' wina la Sabati/ O na kii hoouaauao, eHke palia me na kii e hoike ana i ko |ino o ka waiona > o na kii e pili ana no' ] ka Meaia; na kii o na wāhl pana a 'kanj lana o kā honuā nēi', ame na kii like 0 ia ano, o na'-kii ia 1 ae ia e hoikeke . ia.lna pela, he mēa ,m'aikai e āe la kā hoikeike kiionioni, aole o ka hookapU āku. 0 ka poo kue %vaiona, pono no ia lākou e kakoo ! keia kanawai-, i lioike ia ke ino o ka waiona. lna hki "ole ke'hooiohe ia mai lia a'o ana 1 ke ino o ia mea uiā lta olelo aiia, malia e hoōlohe ia ka ke kiionipni hoike, a lioopak'ele! !a mai ><e»ahi, uhane inu I waiona'man'. "Pelā no hoi na kii e piii ana i ka Meaia. Ina āole he hoolohe ia ka haiolelo -a ke 'kahnnapule e pili ana no ka Mesia, malia o hoolohe ia ka hoike a ke kiionioni, a manaoio ka mea ho'omalokā hfe Akua io no, a o Kana Keiki o ka Mesia bo i& No ka hele ole o kēkahi poe i ka halepule, a o na pipa alauiii ko lakou wahi e hoopiha ai pela i ala mai ai o Mr. Booth a kukulu i ka Salvation Army i lia'i ia ka euanelio o ke AkUa i, ka poe hele ole iloko o na halepule/ Ua Ikē na haipule i ka wāiwai o ia Hana. Pela no ke ae ia ke kiiouioUi ma ka la Sabati a o ua kii hoi a ke kanāwāi i hoakaka ai. j Eia hou, aole he ma* hana hoohaunaele i ike ia ma kahi o ha kiionioni; ,aole he maU leo uwa i lohe ia a ma ia mau wahi elike aku- me ko ke kinipopo ua ae. ia »6 nāe ke leinipopo. ā ho Itanawai kekahi o ia aoo e ku nei. Pela no hoi me ke kahi umiumi. Komo no ke kannka me kona, lauoho okalakala; me kona helehelena huluhulu iloko o ke keeua kahi umiumi a puka mai oia, he kanaka u'i, aole he mau leo hoohauna-

ele malaila; eia nae ua papa ke kauawai. Iie inii waiwai no ke kahiumiumi, aole no nae he -liaunaele a mau leo ooloku o ka pihoihoi. He hoonanea wale uo hoi ko ke kiionioni nie ka imi waiwai pu, aole no nae na leo ano haunaele; he kiekio no nae ke ku-e ia, a o ke kinipopo lioi e uwa ai; e lelele ai a e lohe ia ai kekahi mau olelo pelapela, ke kakoo nei'ke kanawai aina ia mea. Kupaianaha uo ko ke kanaka mahele ana i ka manao o ka huaolelo "Kaulike." Eia hou: He mau manawa i hala ae «ei, ua wehe ia he mau hoikeike kiionioni ma na po Sabati, «ne ka auhau o1e. 0 na kii i hoikeike ia mai lie mau kii maikai, aole hoi o na kii i ike mau ia ma na la e ae 6 ka pule. Mamuli o ke kanawai e hookNpu ana, ua hiki iiou ole ke hanaia ia ke hoikeike ia mai kela mau kii maikai. Ma k'eia ua kinai ia ka mea maikai, a o na kii e a'o ana i'na keiki ma na mea i kupono ole ia lakou ke ike aku 'i keia manawa, ua noa. Nolaiia, ma ka hookapu ana i ka inea malka», ua ae ia ka mea ino; a ke manao nei keia makapeni, he mea pono ke kakoo ana 1 na mea pono ole a hehiku hoi i na mea maikai. Ke kakoo nei keia makapeni 1 keia kanawai elike me kona'ano e ku nei, a ina e hoololi ia a o na kiionioni a'o mai i na mea ino, elike ine na kii e hoikeike ia nei i na la e ae o ka pule, •pono 110 ke ku-e ana, aolo wale i ka la Sabati, alea i na la no apau. Po'no lōa o na kii pelapela; na kii a'o mai i na mea ino, e hbok;-.pu ioa ia, iua 110 ma ka la pule a la e ae. Kou' no a mau, STMEOX K. NAWAA. - 14o4 Dement Stfr, Honolulu, Aperih 1015.