Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 18, 30 April 1915 — KE KAPU O KE SABATI AME KE KII KAPALILI [ARTICLE]

KE KAPU O KE SABATI AME KE KII KAPALILI

Mr - Luii;ihoo|ionoi>ono, Aloha ]iume luina i»u no kaua:—Mamuli no o I<eT.' iiakui. nakolo a paapaaina o kela he ).ili kii'i pairrf»lo nialuna o ka piko i i.a niauna o Binai, i ka wa a Owau Mau Loa i iho mai ai a oleio mai la nie ka lfo nni moakaka, a i ku ai na mamr n Iscrapla i ka weliweli, Puk. 20: H). ]icnei: Owau no o lehova, o kou Akua. A na ia nakulukulu hookahi no i houn;unii ae i ka lewanuu maluna ae o k» kihi akau o keia kulanakauhale, a oii ana i ke kakahiaka Poalima nei m< ka hna i ka lae penei: '' Ke pahao hao nei keia inakapeiii i ko ke kan-ak? kukana e Uapa aku ai ia la, lie Sabati uo lehova'' Ile mea oiaio no ia e kuu hoa, no kou hoopahaohao ia; oiai, aole Joa kaua nika "iialau" hookaiii i a'o ia ai ape nei ke' a'o ana i a'o ia ai au: Akahi, I ke ahiahi o ua la inua li 0 ka heheeloma, na }>ani ia tia puka ma kahi i akoakoa ;»i i.a haumana. n' 1 a inaka'u i ua lmlaio, hele mai la e lesu <i ku iho la iwaena, i mai la 'u lakou, Aloha oukou. loa. 20:19. N'olaila, me Jteia mau olelo lea loa o ka Baibala e ike iho»ai k-lkoi me ka hoohewahewa ole i na mana' :»no nui o keia pauku penei: ka rnua, Mc he niea !a he hana maa mau no ia t ka halawai akoakoa nna o Kristo m i;a luuaolelo ina kela la niua o ka bf be<loma, a n a na hora ahiahi, a he we he haniaina ia no hoi nā puka mainu;rku, a i keia ahiahi hoi papani ia' n." ipnka i kau a mea o ka inaka'u i n: liK'aio ka poe na lakou e pepehi i k: hikou kunni. Ka Lua- —Mamuli maoli no o ko ki Haku mna i ka liele mau i ka hnlawi i ka hora no ana i maa mau ai ka w.* lialawai, na hiki aku no oia a malia '. ninau mai kekahi: Peliea hoi i leulean." ai o Kristo, na hauniaua, ame Pauh ma, ame ka poe hoahanau o ka Kka lesia ia wa e hoololi ai i ka Owau Mai I.oa la Habati i kau kanawai ai no k: lahui ls:eraela ? A he hiki no ka kt hoololiloli wale ia ke kanawai o k< Akua.' "

Kt> nei au, hc knloana pilia k' l n Uakn losu I\risto c lioololi ai penei ] lilo ai lakou apau * iiooka'ni; eli'ii ino pp.'e ka Makua, iloko o'u, Owai hoi iloko ou i liookalii hoi )al<on ilokt n'kpua, loane 17:21. A o ke kuniu < Va lilo ana o Owau Mau Loa, Kristo mne na Innaolelo i liooKalii, eliko iik l eia leo j>ule a ka Ilaku i ka Maiku! ma o ka I'hane lleniolele no iu. k; l okua a ka Ilaku i moi ni i ka Alo l ua i'.Kokua no na hr.rvr.ana ana. loa 14120. A i na o ka l'hane Honole ,t iioko o Owau Mau T,oa; o ia Uimm Hemolele like loa no iloko o kana ke iki ko kakou Hoola: a ina o ia UHnn' He'iiolele hookrhi no iloko o Owau Ma* L«" nine lesu Kristo. alai'i, ua pono « ololei ka'n i ha'i ae nei inalm*i.' lī--1 ule'iiia i'ilia ko ka llaku reau Kriat' Ke liooioli ,*ie i ke Fnhati, n i ki *• mia o ka }'el>o(loina elike nie ia i kci" lx a'u e ak'\. ia nei. A o ia hoilol Mia a lesu Krist'o, na lunaolelo, Pāu!f ka i>oe hoano mahope mai, ahik' "imī ī'o \ ]■ eia ln. he ;»oololi ana n<in nni ia Owan Mau Loa ponoi iua i:o aole hoi mai kahi ir.ca e ae mai. Ina he nianao kn-» ko Owau Ma l 1 nn i kei'i hoololi Sabat.i i ka li mnr p ka heheiloma, me nei, aole e loaa k: nhauo narn e a 'n i na liauinana i «•- uo a lenu ICristo ī 3 o p niiii ir 1-kou īnamua aku. lonue 14:26 hnp? hope lnn. A o ka maikai loa no 1 i? o kan i i>ahao]i°.o n'ii ai i ko ke ka iinl.a kulenna ole i kq kapa ana akv i:< H. be Sabnti no Tehoya. Maiia o pane niai kekahi , mn o kr hoololi ia ana o ka la Sabati i ka lr mi'-i n ka lieheiloma, nolaili. ua anr ninhnni mai ka ihiihi ame ke ano|ani o kt*ia la Snl>ati e hoomana ia nei i l.oia wa oiai na kanal'-a Avale iho 110 ke'a la Sal>ati i hoanaokoa ae aole ho) o Va ke Akua la S-ibati i liaawi ma' ,"i nin ka mauna o Sinai. Malia paha '•f* n's a nani keia i ko kakou manao ihn. :>ka, i ko Owau Mau Loa mau mar.no, lie mama loa elike me ke kiekie 0 Va lnni mai la honua aku, Isaiai K oluolu, ke lawe mai nei au i ke-1-nM mau m'-olelo pokopoko i ike mako i-i ka weliweli aine ka mainoino, a lie i"au mea na 'u e manaoio nei', ua mavee uo o Owau Mau Loa i ka ihiihi e Vo kapu o keia la nma o ka hehe<]6ma j e hnnmana ia aku nei o kona inoa.he i i»'olele i>enei: W-ahi ?> ke kii'.nniawa hine o eaplain Sam Mana i olelo huii ai iaia, O Keaiwa i ka Papali kona e«e hanau a nui. O keia awftwa' ua liiha i na kanaka, kane, wahine anu••n keiki, he piha hauoli maoli ko' lakou noho ana ma n-. r.no apau a oi Toq aku i keia la mua o ka hebēdoma (Sal>ati o keia la") he mamao loa ka 1 alepule ame na luna aupuni nolKila, "ole he mea nana e akeakea i ko lakou uhaai ana i ka la Sabiiti, a o, ka "īea a kein wahine i lke ai he lepo e lele mai ana, oia ame elua lio, ka i l'oln a pakele a o ke iho', ua >'hi ia e ka lepo a pau loa i ka make vona ka manoanoa ho 60, kapuai' oi n emi }>aha. • ' L. *•'« Lun. Ma Kanaio, Illnpalakua Ka! lie inu nanini ka hana. a he h'ana '•o lioi i na hana e hoohauoli ia ai la- > M <a nn ' i Sabati apau loa a 1 l ekahi la Sabati, ua loaa keia l poc l anaka i ka ma'i ahulau he " ilalo npam loa i 'ka make a ni' īa ' ,v n" e kn lakon uuaa ponol noi.o kahi rien k»i>nianaha lon, ua pa mai kahi vm!':*ni ikaika n. mahele pau ia ka n i in ..in ohana elua mailiahLkihi" - kekahi kihi, a lilo kahi hapa ka 1 *>1e n nalowale loa, a pu np .'iol nhana i ka make, a koe no hoi ke 1 alii hapn o ka hale a p'akele no ho; ) a lua o kn ohann. Ke knlu. ma llalehaku, Huelo, 1861. 0 l n uliaai no ka pu:aKaumaka ma na 1 v SabaVi; a pau loa, oiai he maijino 1 n ka hnlemile n >unomne loa aohe puoo nann e po'i. ITa luku ia la)«ou a T>eoneo loa iloko o ka wa uokole loa. Kf< hn. Mi ke knlnnakanh'ale o tīo l olulu nei. Aperila IS, 1886, hora 2:15 r. m. ī T a hoomal a ke ahi e n ma kn ' "lo ai laiki mnuka mai o leahi o ;Ah a mamuli o ka pikao o ka i ■* hele lanakila ke alri e r»ii ana inka r iho nna i kahawai a e iho anq i.ka Peuko'o a koo no knlu' o ka poē e manaoio ana ia Owau Mau Loa a o

ka poe no e noho uhaai ana iloko o uo kipa, ka ona ame oaLV iiauinia i kuluma ma Kikihale ame Kepohoni, malaila ae la ka haimi ana a ke aln. Ka lima, Ma ia wahi hookahi no a palua iho nae hoi ka nui o k-a poin% i ko ka mua, o ka hana no ia o ke kin'a ka ona ame na luhiehu no oia mea h* uhauha, a eia wale ae flēi no hoi ke kiola ia ana ae nei i kela mau la akn nei, makai ae nei. Ke ono, O na keiki' hoehoe Waapi o ka uwapo ae nei o kakou, he (>0 makahiki a oi i ku ai oihana mikiala hana, ua nui mai no ka loaa a nui no hoi ke kiota ; mamuli o ka eini loa mai o ka loaa, oia makalae, pe'la i ha:nau loa ai ia kikowāena o na liaii-a uhaai o na ano āpau a ka manao e upu ai, h' mailoko mai au o ia auna, a ke aiwaiwa i noho ai, a mamuli o ke aloha hooleamani ole o Owau Maii Loa, ua kikoo inai la oia ia'u a eia ka e lilo ana au i hoike a māka no kona nani i keiu la e hoano i konā la. A no ka poe no hoi e hele ana i ka pule, hele no lākou, no ke Mnipopo, auaū kai hele no lakou, he mea pololei--loa keia oiai lie mana koho ko kela ame keia elike me kona manao iho, āka aole loa ia he mea e sila ia ai ka waha o ke kanaka e kapa ana iaia iho he kanwa holookoa na Owau Mau Loa. 0 kāna hana ina aiā io iaia ka malamalama o ka Euanelio v hoihoi hou ia mai e ka anela. Iloik. 14:6| e hapai oia 1 koiHa leo iluna e papa, e a'o -ana, e knhikuhi ana elike me na oleīo a'o o ka palapala; a o ka hookuli a hoolohe jle ia ana o ka olelo a owau man loa oiai, ua loaa lawa plha ka manawa e na 'i ia imua o laiiou elike me ia i keia la;alaila aole loa e ili na ahewa ia maluna o Owau Mau Loa no kona anai ana mai;; a aole loa no hoi e ili na ahewa ia maluna o ke kanaka nana i kuahaua akea ke noi, ke a,o ame ke kuhikuhi ana i na mea e loaa ai 0 ka pomaikai ma ka uoho ana kino 1 oi loa aku ma ko ka uhāne np kona huna. Elike me Jona. kā iini e luku ia o Ninewa. lona 4:1-4. A no ka iini waiwai a na mahiko, ol'o ke eke, nā iniliona, na hololeake a ua mikini, pupu na oeoe, u-hi, u-lia na kaaahi a pelā akn, he mēa oiaio no keia a.u e hului pau inai nei, a ke ole au e kiihihewa i ke aluKai a ko'u noonoo. Ua ku ka paila a !iana ka haawe i ka uā mea o ka niii makolukolu o na leo ku-e iloko o leanahā 'inākahiki a oi i hala āe uei; aka mamuli n'o o ka ikai'kā o ka inana o na kanaka, qlo o ke ake ame ka nawaliwāli o ka māna liooinalu aupuni ua pill wale ia maua ahiki i kona paluku ia a'iia a palaha. A no ka jJoe ona kaiikani hoi e hiki mai ana ko lakou \va e ada ai īiie he ilio la. E hoomanāo i kela pohaku nui Ila,vaii i kuwalā ai i kelā la aku nei, no '<a hia-a-o loaa moe ole o ka po ua apahu, ae oia i ka mea makamae loaa ole i kana mau milioha ke hui ia apau, aole loa e loaa, a o" keia anei ke kulana imi waiwai au e ake loa aku nei e hāawi aku i keia poe hoot>ukapuka loaa iiilii e imi waiwai i ka la Sabati ka la hoano hoi e hoomana ai iā Owan Mau Loa elike me ia manna ae nei, a i ka 010 ana o ke eke i na miliona .vahi au, mamuli o ka hao i ka'u. Mar. 3:9. AĪaila, e loaa i ka nn o ka hia-a-a moē ole o ka-po. K!ikcae la no hoi me ka" poe ona muhiko, alaila, ki i ka pu a make a nolio aku la na miliona a tia poe 010 nei o ke eke kanikau? O keiā ae la anei kau alahele imi vaiwai e poonao akn nei e kapae ia ae ka ihiihi o ka la hoomana, a e h;: i\vi ia aku i neia lahui ano hou (kii .kapaiili), e hoomahu'i ai a o ka hopena ke ka eke o kela 'ano ae~ la maiuna? Ke ā'o mai nei ke keikihipa a hakn 0 ka la Sabati. He inea pono e hana 1 na hana maikai & kokua i ka la Sabati. Mat. 12:12. O ka hana imi waiwai. kii kapalili he (j la, ame ka po a oln ai i na ilalā maalahi nui ole o' na 'ioolilo, a o ke ake nui aiia akd e, hooi iku i ke ilala ma 'o ke kapae ia ana o ka ihiihi o kā la Sabati ma o ke koho halAka o Nov. o kā 1916 e hiki mai ina, he hanā naauao a hoopakele Lahui .Hawaii ke koho ana, aole. Oiai lia hana akamai mai nei ka aha senato ka hoihoi ana mai n& no a na ka lehulehu e koho a o ka Ae ana o kā lehulehu e haawi i ka pono laula no ke kii kapa!ili, he mea oiaio, o ka laluii Hawaii no ke ike makā ana i kā liua ohan^ 0 kanā pulākaumakā, āole loā ia hai •iku. A e Hawaii Lahui, o'u e; mamua o kuu hooki ana i keia inau lioomaikeilee ana, e oluolu, nou no keia mau ©lelo hoeueu no kou mau poinaikai oi kelakela ni-a ko keia kino', a he liana naauao a ku i ke aloha ia oe iho kou pepehi ana i keia māu kuīnu hoomahuahua inaina ia, a nolaila ke panee akn nei au i keia moeuhane i hoike ia mai ia'u mai a Ōwan Mau Loa mai pene:: M)i ka po Snbati a ao ae, Poakahi. Apeiila 5, ua ike aku au ma ka moe he Anela, a kamailio mai lā oia ia v u penei: Malmlea, Thou >are ahe nui aku uo na olelo aole no nae i pāa māi ia'u, a nialiope loa mai o leeia. ike aku nei no au ma ka moe ia Mr. .īuliua Asch, a olelo mai nei no ia'u elilee ne, me na olelo a kā.Anela ia'u mamua ae nei. A e hoomanao ia aole loa i naonopo iki ia'u ka manao ahiki i ka Poallma aku nei, akahi no a malama lama, mai ia ko'u noonoo a ike a hoomaopopo ika i'o oka moe mai ka nohoalii mai o Owau Mau Loa, a ākahi iho la no au 'a ike i ka waiwai uui o ko ka uhane hoeueii ikāika pnn. ia'u e kii au iluna a. e hai aku i keia moeuhane imua o na L'>\Aahiko J. D. Davis ame t. Harbottle ame- na Kahuna rha«». Lee ame Jas. Puuohau, ame na hoahanau he 18.a niamua ae o kou ku ana iluna, aia oloko hana nui ke haloke o ko ku a ha'i' i keia māu meā hou, mai ka lani mai, a o ke ku a ha'i i keia māu mea nanl, oiai, aia uiai la iloko o'u ka noonoo ka āiaka'u āme ka i maka o na kanaka no ko'u liki a kaena me ho mea la Owau hookahl ke kanakā hahnni loa aku i ka noho kalaunu o Owau Mau .Loa, aka i ka hope loa nā haawi pii> ma ke āno o lilo au i mea ahewa ia no ke kinai i ka uhānē. A ina au aole i aa e ha'i i kela moe i kela po Aporila 7. imiia o ka poe hoano o ko Owāii Mau.Loa Ekalepia o'aio hookal|i wale iho maluna o Hawaii aina i keia la, .a. pela keia kakau aku o'u i keia moe imua om e Hawaii lahui, penei ua hiki lfva e kam ia mni i kāhi kanaka akamni nui wale 1 ka hoopunipuni, i« ike 010 ia kona 'lna mamua āku nei a ma keia hope ak'u iloko o kn Lahui Hawnii. A he mea no hoi e lilo ai o ka olelo a Owau Mau jiōa, i mea mānannlo a ano ole: aka «a ike e no o Owan Maii Loa i kana mea le hana ai, oiai he wahi mea paāhana wale iho no au iloko o kona lima mana

loa., I mea e kamn'ilio a lioiko nkn ai innia ou ponoi e kuu heu o ka nialuipeni nn hoa hnnohano o ka hale kaukanar v/ni o ke Teritore o Hawaii' nei amē'ka laliui Hawaii. Nolaila ike pono e Hawaii Tial.ui maua kolio bn!o ;a n>ai k.i !a ;<:ili ma Wumukahi a iiapoo aku nia ka inole olu o Leliua, ke a'o a kuhlkuhi aku nei o Ow-au Mau Loa ia oe i keln horā a nian loa aku no he o ia nniw kona iini ia knl eu ua h;r.% K .ipar:>n; , -i.i a konii. mau lima mana ]o:i, e ini.'an* mau kakou i keia la Sabati no a kakou e hoomana nei i kona ihiihi a iiemolele i kona mākemake, a aolo'hoi oko kakou n:'akemake. Oiai o keia la Sabnti, lie akaku no i:> 110 ke t'ausani inakahiki e noho alii ai o ka Hakn lesn Kristq ma.ka aiua puui ole o Am<\rika, -a maloko hoi o ke kalana o Kuokoa kahi hoi i 'kapa ia ai o Zionā, a oia tauyani makaīūki ua kapa ia? kā ehiku tausani makahiki Sabati a Milenio hoi. :

Nolaila,» e Hawaii Lahui, e ike, a o hoomaopopo po'no i keia mea nni a koikoi loa,i pili pono 'loa no ko kakou noho ana o keia nuia aku, peuei:; O ka'u'kaloka.lo ana aku I na hoa hanohano o ka nhaolelo a pnka 6 imii, ai lioi ko lakou manao mamua loa ae o ka pukā ana o kā'u' leo kalioālioa, he nu;a oiaio na ka uhanē oialo no ia. "O ka hoeueu ia ana.o-kun :ioa o ka makapeni a hoakaka mai nei i kona manao lie oiaio na ka uhane oiaio no ia, ā o ka holoi ana niai nei o ka aha sei\ate i koua lima a kuhi nia Puuloa ke aln e liele ai (na na makaainana 110 e kolio). He oiaio na 4ca Uha,ne Oiaio' no ia. Nolaila, aia no maluna ou e llawaii Lahui ke koileoi o ke kaana no kou pono noho ana lahui o keia mua, aku nei. Oiai ua ha'i.mua aku au inma ou ma ka'u leka o ka la ,9 o Apei'ila aku nei. 0 keia hookāhi kani hipuu nana e ka-ua iki nei ia kakou, he wahi leo rnana mal'uua o ko kākōii one hanau, o:x keaha? Oia I<6 kaJcou hoomau ana aku no i k.i malama rtiau ana i ka ihiihi, ka hemoiele o keia la mua o ka ]>ule ma ke ano he la hoomana, hoonani a hoano aku ia Maui Loa ka mea nana e haāwi a feoomau mai i kou walii leo mana hope'loā maluna o kou ona oiwi. oiai 'uā pāu| n-i Ui, ua palnhuli l:a noho kalannu, na emi ka heīuna laliui, ua nnu loa ka aina i aloilio ia ai no na Hawnii, a' ke ku iiei a nana me ka mnopopo ole o kahi e ua ni o 'ka' makani.

Aka, i keia hora ano, ua hoike hou mai o Owau Mau Loa, i ke alāniii e hoomeiu iā aku 'aj no o ko kakou waln leo' mana iki maluna o ko kakou aina iho oia ilio no keia i kou nlo e hoomau akii i ka nialama ana i ke aneano o ka la Sabnti penei: "Thou are right! Thou are right! "

E hoomanao o kim lahui. o l*n. i\uka palua an.a o keia niau huaololo mai 1-e kiekie mni o ka iio'.ioalii o Owau Alan Loa, a iimin ou e iuui īaīiui. e hoomanao o ka hoike a Owau mau loa i keia mau la _lippe nei a he 20. Mahina nui a akea loa o ka manawa' no kakou e noonoo ai nie ke akahele loa mamua -ie o ka la e koho ai, no ko kakou haawi aku i ka !;ii kapnHli i ka pono kaokon o holoi ae i ka hapaha i koe o ka ihiihi ame Ke ānoano o*ka la Sabati, oiai 110 na,e, ke īoaa nui' nei no ka manawa .lawa kupono ti'o kela anie kein waliine, a . keiki pololi kii kanalili. a aohe no'hoi i kuhau.iho ka.ohi.ana -a na kii kan<>]ili i na alanni no ko iii'ou luhi. Ke ninau mai nei o Owau Mau Loa, auhea k'ahi i hoopilikia ia āi oe e ki lahui Hawaii e knu kanawai ? A auhea hoi kou wahi i'lioohaiki 1a ai e lee kii kapalili e kuu kanawai? Mo lea niahalo no a nui loa. ,TOTīN M.'MaīIŪKA, r Aperila 18, 3915.