Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 20, 14 May 1915 — ME MOOLELO NO MAGARITA RADIFE A I OLE Kuu Momi i Nalowale. He Moolelo i Piha me ke Kaumaha Mamuli o ke Kuhihewa. [ARTICLE]

ME MOOLELO NO MAGARITA RADIFE A I OLE Kuu Momi i Nalowale. He Moolelo i Piha me ke Kaumaha Mamuli o ke Kuhihewa.

Oiai hoi, aole he mea nana e kaohi iho i ko'u noho paa ana ma ko u home nei, ua manao au, he hana nui a ko'iko'i no hoi mn ko 11 aoao, ka hooko ana aku i ka. makemake o kuu makuahunowai, a e huli aku ana au i ka loa ame ka laula o ka aina, me ,kn hoomaha ole, ahiki i ka loaa a;ia o na hooilina o keia waiwai. hana nui no keia, he h«ina luhi no hoi, e hooko aku ana no aa, a pehea e hiki ana no anei ia oe ke hui pu mai me a'u, ma ka hooko ana i keia misiona?" 1 ka lohe ana o T.ikeke i ka moolelo o ka hana a Sa Harola, e hele i i<a aina mamao, ma Kplona no ia, kahi a Sa IJarola, i manao mamuli o ka ike ana iho, e kaawale loa aku ana oia ma ka aina mamao malia he mea ia e kpkua mai ana i ka hoopalaka ana o kona ooonoo no kana aloha. . Maho->e īho o ka hala.ana ,o na pule eha, niai kela manaw-i mai o ka loaa ana o ka.ulia poino ia Sa Harola, ua loaa mai la ka < luolu iaia, o ko laua nei lioomakaukau iho la no ia ma ka laua huakai kaahele, no ka luili ana i na hooilina o ka ohana Renan. O ka laua nei wahi mua loa o ke kipa ana aku ma leela huakai hele o ka aina> mamao, ma Kolona 110. ia, kahi a Sa llarola, i manao ai, malaila mua laua e hooma,ka mai ai i ka hookolo ana mahope 0 na hooilina ana e ake ana e loaa. . He hookahi pule okoa o ko laua nolio ana mā kela kulanakau hale, aka nae iloko o na la mua elua, he hoomaha wale no ka lau;i l:ana, a i ke kolu o ka la, i hoolimalima aku ai laua i kekahi kaa, a holo aku la no kekahi wahi mamao iki aku mai ke kulanakauhale mai, he aina niy palahalaha hoi, i hoohemahema ia kona malama ia ana no keikahi mau makahiki "loihi. R ku mai ana no he hale nui, aole nae he poe noho 'ua 1 ani ia kona mau puka, ua hele ha.oi ka hale a hoopuni ia e ka nahelehele, ke noke la. laua i ka ninau ma o a maanei, aole lit maopopo iki i kekahi o ka.poe i loaa aku 'ai ia laua, o na mea e piii ana i ka ohana Renau. Mahope nae o ka huli hoomanawanui ana, ua loaa āku la 'he t";emakule e nolio ana maloko o kekahi hale uuku, ma ka aoao o ka ululaau, he wahi no ka waiwai o ka oiiana Renau. Xoke aku la o Sa Harola.i ka niele i ua elemakule nei, me ka manao e loaa mai kekahi moati, e hiki ai iaia ke hookolo aku ahiki i : a loaa ana o ka hooilina i kuleana i kela waiwai nui hewahewa aole nae he mea i maopopo ikj i kelā elemakule, eia nae kana o k;t I ane ana mai: "Ua ukali maoli mai no na ,ulia pakalaki mahope o ka ohann Renau, o ka hele ka h'oi ia, a lilo na aina nui o kela ohana, i men waiwai ole; i keirv manawa. La ohi aku ka make Ika ohana Renar. apau loa, a.owau hookahi wale no ia e ola aku nei a nana i ka hopeno «> keia waiwai nui hewahewa i nele i na hōoilina!'' "Ua maopono no anei ia oe ka liopena i kau aku maluna o ka wahine a ka Monisiua Renau, a he mau ke:ki no anei kekahi a laua?" i ninau aku ai o Sa Haarola, mahope iho o kona n'ele aiu aku rnn kekahi mau mea lehulehu. .

"Aole he mea a'u i ike aio kela wahine. Mahone iho o l<" make ana aku o kuu mau hakii. ua noho iho la ka Ren3V me kāna kaikamahine o Alika ka inoa no kekahi manawa pokok n-ale no, alaila haalele mai la i keia wahi iloko o ke kaumaha amf ka liuiluu, a manao au, ua make no laua.a-elua, pela i huli lioi hoi-. ole mai ai ,a noho maluna o keia wāiwai." ua loaa keiki no ka laua ea? Ō Alika anei ka inoa o 1 a lana kaikamahine?" i hoomau hou aku ai no. o Sa llarola i l:a niele ana i kela elemakule. "Ae, he kaikamahine nui niaoli o Alika. a o kekahi nilikia aku 1,0 paha ia e pili ana i kela kai'.e'āniahine. laia no e noho ana me kona mau makua, ua hoea mai la kekahi kanaka a hoowalewale iaia a i kekahi la. o ko laua mahuka iho la no ia, me ka hoomahuahua ai](a aku i na kaumaha o kona makuakane. "Aole no hoi : a i lilo i mea e make koke ai ka makuakane, he hookahi nae mnkahiki mahope mai o kela holo malu ana. huli hoi hoi mai la me kekahi bebe nuku, \ia piha loa kela elemakuīe i ka huhu ame ke kanmaha pu. o ka hoomaka no ia o ka ma'i maluna ona. ?h : ki i kona make ana. "Aole nae o Alika i ike i ka niake ana o kona makuakane, nr> ki mea ua ku a hilahila maoli oia i ka noke aku o na kanaka i ka hoohenehene, ahiki i kona haalele ana mai i na makua no ka lua o Va jr.anawa, a ia lohe ana aku ua make ka makuakane, akahi no oia a hoi mai, me kona hele ole nae i ka hoolewa o ka makuakane. "l'a nohō iho la no ka makuahine me Alika ame kana wahi bebe uuku, no kekahi manawa rokole. alaHa ua huli hoi mai' la ke Va ; kaina o Renau. a noho like iho la lakou maloko o : ka hile hoo--1 ahi. O kela ke kaikaina o ka holo ana no Auseteralia e huli wai ,-ni ai. he oiaio ua nui ka waiwai i loaa iaia. a mai hoomaka oi" i ' a hoomaemae ana i keia aina nui. o ka.pilikia wale no. ua loar koke oia i kekahi ma'i. o kona make no ia, he mau pule helu \val no'kona noho ana iho me ka o.hana o kona ka'kuaana. "laia.nae i'make ai, ua liana e oia i kekahi nalaoala kauoh' hooilina, e hooili ana i kona maii wāiwai aoau maiuna o Alikn, nv Vona nana ole ae i na hana hoohilahila a kela kaikamalune i hanr aku ai. o ke kumu paha, no kona ike, q ka hooilina hookahi wale no ia iloko o kona ohana e ola ana ia wa. "N'o ka pilia loa o ka maieuahine ame kana kaikamahine i ke kaumaha, ua hiki hou oe ia laua ke hoomau aku i ka īioho an*» maanei, nolaila i kekahi la, haawi mai la kuu haku wahine he mav mahuahua ia\?, a i piioho ae paha au ma kekahi la, aole lanmaloko o ko ftiia home, aohe no hoi he hoike mai i ko laua walv e hele ana, nolaila ua noho pouliuli maoli an ma na mea apar e pili ana ia laua. . "O keia wale nō ka'u mau mea i ike e i)ili ana i ka ohan;? Renau ame kela mau hooilina. ua. make .paha laua, a_i ole ke o 1 ?? mai nei no paaha,- aolie mea .h'ki ia'u ke olelo ae, owau hookah wale no ia e noho nei me ke kakali aku o ka hoea mai o ko'u niau la ho?e e ola ai ma keia ao." "Aole anei laua i waiho iho i keia waiwai malalo o ka malama ana a kekahi mea? "Aole e hiki iā'u ke pane aku i ka haina pololei o kena ninau O Iw'u no ia e noho nei ma keia wahi. aole au i ike i ka hele ma' o kekahi mea, e maonoooo ai la hoi. ua kaa aku ,ka hooponopon. ana i keia waawai malaalo o kekahi mea. Ma kela kukakuka pu ana a Sa Harola me ka elemakule, aole ro he mau niea ano hou i loaa aku iaiā. koe w*al.e no kona lohe ana mai, i na mea e pili ana ia Alika, o ia ka holo malu nna nv kekahi kanaka. ame'ka hanau ana mai o kana bebe, a komohia ma Ja. ka manao hopohopo i'loko ona, mal : a paha, aole loa e loaa ana iaia he hooilina i koe o kela waiwai e ola nei. Mahope iho o ka halele ana aku i ke kanaka elemakule me ke poho o na manaolana, ua hoohuli ae la o Sa Harola i kona. nooroo no ka hele ana aku e ninau i ke kahunapule, malia paha om

ka i maopopo i kekahi mea e pHi-ana-4 o-ka- waiwei-o Renau. Ua manao hoi oia i kinohi, ma keia huakai ana, e holopono ana la kana misiona, eia ka ua like no ka pohihihi me ke poho pu 0 na manaolana, me ko na manawa e ae ana o ke ana'mai ma keia wahi. l'a palaka maoli ko Sa Harola noonoo no ke kah.mapule, akahi wale no oia a hoomanao mai la, malia paha ua ike kela kanakn, oiai hc kamaaina kahiko oi?i no ; lcela wahi, i na mea e pili ana i Ua ohana Renau. ; ... 1 ka lioea ana aku o Sa Harola me kona hoaloha'nie Likeke Hinahome, ua hookipa ia aky.la.laua nei me ka maikai, maloko o.ka. honie o ke kahunapule,. a i ka manawa a Sa Harota .i>hoike<aku ni, 1 ke ano o kana misiona' o ka hoea ana aku, aia ua nei ke hoolohe pono mai la, ao ia kan.a oka pane ana mai:- . "He nui na mea pohihihi. i pili i ke 014 a«a o kela ohana Renau; 1 he nui pu no hoi.'me-ke kaumaha ame ka piiikia ,i ,kau ( fiku njajuna ona mea aoau iloko o kela ohana. He oiaio, na ,inea kela kau ( \ya elemakule i kamailio mai nei ia'olua, a ma ka'a hoo,manap v he elima a'eono makahiki paha i hala ae nei, ua hoea. mai )s( kekahi ; kanaUa malihini maanei, he kanaka, oi^. e. imi • ana e Joaa,.ke : ola .kino maikai iaia,.elike me ; kana i hoike mai ai ia makou. , .l? ''He manawa pokole wale no kona noho ana mai maanei, ua hookamaaina aku la oia.me Alika Renau, kekahi p na huapala o makou nei, e ike mau ia aha ko iaua hele pu. : an?i, ke) t v ame keia wahi, e komo ana iloko o na,anaina hoohauoli, v ., , "Komo mai la na manao hoohuoi iloko o. ka, ohana o Alika, 110 ka nianao o ka hoopipili mau ana.,aku o. kela kanaka malihin.i ia Alika. nolaila ua hoike ia aku la ka l.ohe i kela kaik.amahine e hoo- 1 kaawale oia mai kela kanaka .mai aohef nae he wahi rr|ea maliu ia aku o ia mau olelo e kela kaikamah.ine, a he pokole wal? 110 ma kek hooe mai, o ko laua mahuka 110 ia,.me ka ike ole o,.na. makua o kela kaikjimahine. "O kela hōlo mahuka ana o Alika me ke kanaka malihini 1 maonono mua ofe ka moolelo o kona phana, ke kumu nana i, hookaumaha aku i ka manao ,0 Renau makua, a iloko .p, na jri.ahina he umi-kumamaiua, ua make aku la o'a ,me k.a nui o ka p.oe i .komohia

na manao aloha nona, ; . .. ''l lc manawa nae ma kela hope mai, i oili hou mai o Alika a c liii ana oia i kekahi bebe iloko o kona mau Hnia. ; Ua hele akii au e hui pu me kela kaiknmahine, me ka hoao ana akiwe hooluolu i kona irau. manao. a ia'u o ka hoike ana aku iaia, nsAjntjli o ; k,?uv/, man.han'a, ke.kumu i make kpke ai o kona j-nak\ip»kane, ua. noke pi.a, i ka uwe.' me ka mihi ana me ka walania loa, np ka hewa ana i han?. ai. Ma ka'u hakilo. pono ana aku nae i kona, mau ano, ala pu no he mau mea e ae, nana i hookaumaha i kona. nppnoo,. aole nae oia i hoike mai ia'u. . , ... , ..., ... . "Wahi nae ana, he wahine oia i mare pono ia malalo o na kanawai o ka aina, me kona hoikeike ana mai,.i kona, marc ia'u. a koe aWu' kona palapala.rn.are, inalia aia paha i.kana kane. E noho mau ana oia maloko .o ka hale, aole he walii niea .a komo aku he hookahi ka huikau like ana me ka puulu ana 'i kamaaina ai i na la i hala aku. ; •. "Ma kekahi la nae, ua hele hou aku la a\\ no ka ike ana.iaia, a no ka hoomalielie apa aku no i.kona mau manao luuluu,,aia hoi, ua naa na puka o kona home ike pani ia, a ; ua hele aku oia me kona makuahine, no kahi i maopopo ole. O iho la ka'u mau mea i maopono no kela ohana, a ke ola mai nei paha ka makuahine me kana kaikamahine, he ninau pohihihi loa ia'u ka pane āna aku me ka maopopo.*' "Ma na mea i hoike ia mai ia'u, ua kokua nui ia mai kē ano o ke ola ana aku o ka Maelame Renau ame. kana kaikamahine, mahope iho o ka hala ana aku o Renau," wahi a Sa Harola, i ka wa i hooki iho ai ke kahunapule i kana ;kamaili.Q ana mai."He pololei no kena mea au i lohe ,air uo kf) ; laua ano, no ; ka mea ma kela manawa o ka huli hoi hou ana o Alika imua e kona' makuahine n'ie kana Joebe, o ka ,wa hookahi no hoi ia i hoi mai ai ke kaikaina o Renau, mai Auseteralia mai. Ua nui ke elala i loaa i .kela kanaka, a o kona manao niaoli, e hoomaemae i na waiwai o kona kaikuaana, ua ko ole nae ia makemake ona, mamuli 0 kona make koke ana, a .hooili mai la i kona mau waiwai apau maluna o Alika, oiai he mea nui no kela kaikamahine i^'a. * "Ua hooluolu loa ia.mai ko'u noonoo i ko'u wa i lohe ai i ka mea a kela kanaka i hana mai ai maluna o Alika, a haawi ae la au 1 ka'u mau hoomaikai ana 1 na lani, i ka loaa ana mai o na kokua. e ike ole ai kela kaikapahine ame kona makuahine i na ehaeha o ka noho nele ana." "Owau pu kekahi i hoomama ia mai i keia manawa, no ken i mau mea au e hoike mai nei ai'u,", i pane aku ai o Sa Harola. "Ina eia no ka makuahine ame kana kaikamahine ke ola mai nei, aole o'u hopohopo iki, no ko laua komo iloko o ka pilikin, ua nui ae )a ke dala i loaa ia Alika; o ka'u mea wale 110 e kaumaha nei, o i:i no na alina i kau aku maluna o ke kaikamahine opio."

"Ae, he haawina pakalaki maoli keia i loaa i kela ohana, no ka mea i ka wa e ola ana o Renau makua, o kela kekahi o na ohan t maikai a hilinai nui ia no hoi, a ua lilo o Alika, i mea mahalo nui ia e na mea apau, aka i kona wa i' holo malu ai me ke kanaka nana i pauaka i kona ola ana, ira hoomamao ko lakou mau hoaloha mai 'a lakou aku, aliiki i ka haalele ekoa* ana mai i ko laua noho ann ma ka aina o ka ohana Renatt." Me kela mau hoakaka mai k.e kahunapule aku N ua haawi m;ii la o Sa Hamla i kana mau hoomaikai ana i kela elemakule, o ko laua nei huli hoi aku la no ia no ko laua hokele'me na manaolann aole he wahi moowini. e hiki ai ia laua nei ke hookolo aku ahiki i ka loaa ana o ka Maelame Renau, a i ole o kana kaikamahine laha o Alika. u Ua hoopokole ia mai kā T u huli ana aku ika hoo'lina o kei<i waiwai. ma o na mea a'u o ka lohe ana mai kela mau kanaka ma ; . eiua. a ke ku nei au me"ka pohihihi loa, me ka maopopo ole o leah e, hele hou. aku ai," wahi a Sa Ilarola i pane ae ai ia Likeke, oia' 'aua e nanea ana ma ka hokele. ''Ke ike akii nei au, he mea makehewa wale no ko kaua n'oke ana aku i ka hele huli ma kela ame keia wahi me ka maonono ol( o mea. ua īike no ia me ko kaua hoao ana e huli-i kekah kni pine. i nalowale iloko oka nioana. No keia manawa nae, aole he mea tyki ia oe eSa Harola ke hana, a ke a'o nei au : a oe e hoo V.omo hou i mau hoolaha maloko o na nupena like ole. malia he 'nea ia e hoea mai ai kekahi pane, nana e hoike mai i kekahi o kela •nau mea e pee mai nei. Ma ka nana aku, aole o laua iki e hoike ae ia laua iho imua o ke akea, pela i haalele loa ia a keia waiwai rpe ka hoomaopono ole ia," wahi a L : keke i a'o akiai i kona hoaloha i kana mea e hana aku ai no ka hooko ia o ka lau:misiona. ' "Pehea kou manao e Likeke, aole anlv ou molowa mai i k<' kaua hele ana ma- kekahi mau wahi i malih : ni ia kaua?" i nina mai ai o Sa Harola. mahope iho o kona noho hamau ana no kekah manawa. - ; "Aia ma kau mau w r ahi e olelo mai ai, malaila aku kaua. a0..a'u hoole ana, aia ka nono o ka 'hala ae o ka la, nana aku ana o k; 1 oili mni o ua la hou." ' "Pehea kou manao, ina no ko kaua holo no Kalahuka hooha 1 ai i kekahi mau la malaila?" Manao au o kela kekahi wahi maika loa a na kanaka elike me ko kaua ano nei, ke hele e ike i na nan o kela wahi." "Aohe a'u hoole ana aku, ina ua manao oe. he man mea atjc hou ke loaa ana ia ,kana ma.kela wahi," .i, pane aku ai o Likeke, nu he mea la, aole he hoihoi iloko ona.

{ ka manawa hoomakaukau iho la ua mau keo- ■ nimana nei i ko laua inau paiki, a iloko o ka hora hookahi, aia laua ke.lawe ia la e ke kaaahi, e holo pololei ana no Kalahuka. MOKUNA XXIV. O ke kaaahi a Sa Harola ma i kau .aku ai, o ke kaa ia o ka 'auwina la, e hoea ai no Kalahuka, ma kekahi manawa o j<a wanaao, ina no ka loaa ole o na ulia ma ke alahele. . He maikai wale no ia holo ana oke kaaahi ahiki ike kulanakauhale o Ba Ue Duke, ua hoike ia mai la ka lohe, no ka hu ana o kekahi okoa aku, mai ke alahao mai, Jie mau mile ka mamn.o mai keia wahi aku, e hala ai he manawa e kakali aku ai; mamua 0 ka pau ana; o kela pilikia. 1 ; Ua lilo k;eia hooka'ulua ia ana ōke kaaahi aSa līarola ma e :kau aiii i kumu e ia aku ai ka noonoo o kela keonimana |;aqo, «aWHi ku okoa ana ae, mai kona wahi-e noho me ikā ae i keia mau olelo: ! ole maoli keia i ko'u manao; o na ulia kaaaiii ka'u maju njea hpihoi ole, a.pela hoi ke kakali ma keia hale hooluln, ka manawa," alaila noke wale aku la no o:a i ka jpe, piha ika nauki. : ; , Hq. hapalua ,hQra pahq. ke ku ana o ke kaaahi ma kela wahi, ;la wa oili ai he kaaahi okoa, a hoike ia mai la ka nuhou hauoli Ino ,ke ,e pau ka pilikia o ke alahao. He nui no na ohu«> >mai a ua lele iho kekahi mau ohua ma kela hale , ti Iwaeiia'nae o na ohua o ka lele ana mai kela kaaahi hou mai, ;he kanak]a loihi, kekahi, i ,ljke pu na ano apau me ko Likeke Hinahome,.a. ika \ya i aku ai o Likeke, ua holo koke aku la oia iwaho o.kp#a |<aaahi, a pa'i akii la ma ka poohiwi o ke keonimana malihini ;me pane ana aku: t • ' , ''Ō, e. Aukinā, pehea oe i hoea mai ai no ke : a wahi?" me ka liopu koke ana aku o Likeke i ka lima o ka malihini. ''Auwe, o oe no ka keia i pane mai ai no hoi ke ikeonimana, malihini, me ke kaliaha no kona ike ana mai ia Likeke. ieia nap. e hoikq mai ana kona lielehelena i kona piha loa nie l;r. Iha.uoli, no ko la.iia l)alawai ana ma ka ulia laki. "Ma ke kaaahi au o |ParivS?i ;palnei;.a heaha hana o keia wahi?" i ( = , s .kakali ana kp makou kaaahi, ahiki i ka pau pono ana niai o ;iia'pil^a ia o ke alahao he mau mile ka mamao ;i?3.ai,ke(a wa'hi aku ana au no Kalahuka. Ē kuhihewa lana/ka ]ioi au, aia ]a.oc i ftoma?" ' '•I~ Rpma io. : no. au .no t kekahi mau pule elua ae nei i liala, aka ;nāe eia ail ma.ke\.a)a.)nili hoi no ka home, ua loaa kekahi kulana maikai ia'u i keia manawa, e pau ai ko'u kaukai ana aku no kau mau kokua ana mai e kuu Likeke maikai." I "Mai lilo ka'u piau mea i hana aku ai no kou pono, i mea nan e kamailio mai ai ia'u," wahi a Likeke me ka hoolauna ana aku i ka malillini i kona hoaleha ia Sa Harola, e ku kokoke mai ana ma keia wahi, a laua nei e»kanjailio ana.

Ma kela lioolauna iā ana ae o ke keonimana malihini imua o Sa Harola, i hoike ae ai o Likeke, o Aukina Bj n ahome ka inoa o ua keonimāna la, he kaikaina hoahanau no Likeke, a ua lilo ae la lakou apau i mau hoaloha; a mahope iho o ka hoakaka .ia ana aku imua o Aukina,. e noho iki ana laua nei ma kela wahi, ahiki i ka pau aiia o na pilikia o ke.alahao, ia wa i koi mai ai o Aukina t»inahome, e hele like lakou a ekolu i ka holoholo. /'■'He hana ka'u o ka hoea ana mai >iei no keia wahi, a ke kon<; aku nei au ia olua, e hēle pu_ mai me .a'u, a : a hoi a kela liann. alaila he hookahi ko kakou hele like aha aku e makaikai ma kekahi mau wahi, ua n,tii loa keia manawa kaawale e loaa ana ia olur. mamua o ka holo ana o ko olua ka£iahi īio Kalahuka.'' "Ua hoea mua no ka paha oe e Aukina no keia wahi ea?" i ninali aku ai o Likeke ijie ka pahaohao. • "Ua hoea, mua mai;'no.au no keia wahi., he eha makahiki ae nei i hala," wahi • a Aukina Einahome, me ka nanaina kaumaha ma :kona helehelena. : "Aohe a kakou hoolohilohi ana iho, e hele mai paha kakou," alaila kilou mai la o Aukina i kona lima, ma ka lima o kona houhanau a kuikui hele aku la. elike me na hoahanau i pipili paa ka noonoo o kekahi 110 kekahi. "E hele aku ana au iloko o kekalii wahi halepule # kahiko, me kuu nianao, e makemake loa ana olu.a ke ike aku i ka hana ia ana oloko o kela hale." Mē ka hooku'iku'i olelo ole aku, ua ukali aku la o ame kona hoaloha, me ka moeuhane mua ole, eia ka o keia huakai hele a lakou, he huakai ia, e oili mai ai na-meahuna pohihihi, i hunakele ia mai ka ike aku o ke kanaka. Ke alakai la o Aukina Binahome ia lakou ma ke alanui o kc kulanakauhale, ahiki i kekahi puu kiekie, he wahi mamao mai ka | hale hoolulu aku, a malalo pono mai o |<e kumu o kela puu, e ku ana he halepulē kahiko, ua hele no hoi a ulu ia e ka limu, a he liale hoi i kaokoa mai ka nui ae o na hale i kukulu ia o keia au hou. "O keia haleoule a kakou e hele aku nei e makaikai o kekahi ia o na hale kahiko loa o ke kukulu ia ana, ma keia walii kauhale, i ka nianawa ia aole keia mau nani a kakou e ike aku nei. Aole nae e hiki ia'u ke hoike aku ia olua i ka nui o na makahiki o ke kw | ana o keia halepule," wahi a Aukina Binahome i hoakaka mai ai i imua o kona ma.u hoa. ! E hamama mai ana no ka puka o ua ha'lepule nei, nolaila ao'e! a lakou kakali ana iho, o ke komo aku la nt) ia iloko, a e noho mai | ana ke kanaka nana e malama i ka halepule; nolaila hele pololei akn la o Aukina imua ona, a noi aku la e ae ia mai oia e nana malok\, o na huke moolelo o ka halepule, he noi hoi i ae koke ia mai me ka n»anno maikai, ma ka o ka mea malama halepule. . I ka lawe ia ana mai o na buke moolelo a.ahu ana iluna o ko oka lalau āku la no o Aukina P>inahome i kekahi huke, \ia maopono no paha iaia kana buke i makemake ai, o ka wehe ae la no ia i kona mau aoao, a i ka loaa ana o kana mea i ake loa ai e ike, ia wa i hoomaka iho ai e kope maloko o kana buke hoomanao, a ia ike ana mai a Likeke, ia wa i hoomaka mai ai e kamailio: "Ea, he hana nui io'ka'u'e ike aku nei ia oe, a pehea maloke nei anei o keia luakini i hooko ia ai kela hana?" "Maanei io i hooko ia ai kela hana, a no !:uu hoohki ana aku imua o kekahi wahine e hoihoi nu aku me a'u i ke kone oiaio o na mea i hana ia, oela iho la au i hoea hou mai ai maloko nei o ke^a. halepule. O. kela palaoala kumu i kinohi i manao ia ai. oia ka mea kuleana, ua nalowale ia," alaila halii ae la ka nanaina kaumaha mi na maka o Aukina. me kona huki ana aku ia Binahome ma kekahi -wahi kaawale, ia \va oia i hoomaka aku ai i ka niele ana i kekah : ; mau mea lehulehu nna i makemake loa ai e ike, a i kela manawa hoi, ua hele ae la o Sa Harola, e lolelole i ka buke jnpoielo i wailm : a aku maluna o ke pakaukau.

O ka mea kuoaianaha nae ma kela nana ana aku a Sa Harola maloko.o kela biike. he hoi hope kana lolelole ana i na aoao o ua huke n<?i, aole hoi he hele imua, a iloko o na la mahone mai, ua lilo ia i mea nui nana e noonoo loa ai, me ka piha pu no hoi me ke kahaha. O ke kumu o kona kahaha, o ia no kona hoolala ana e hofo nn Kalahuka. eia ka e hoea ana laua 110 kela wahi, a halawai me Aukina Einahome, mahope o ka hele auwana ana no na makahiki ekolu, a huhui ana lakou maloko o kela halepule kahiko, malalo pono o ka piui. laia nae i noonoo ae ai, ua koho moli īho no oia, o ke Akua ka mea nana i alakai iaia a ike i na mea i hopaa ia maloko o ke'l buke, me ka nana ana i na mea i palapala ia maloko olaUa, oiai hoi na hoahanau e noke ana i kc kamailio i pa mea i pili ia laua iho. (Aoie i pau.)