Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 36, 3 September 1915 — HOOLANA HOU IA KA MOKULUU AMEIKA F-4 MAHOPE IHO O KA WAIHO LOIHI ANA NO NA MAHINA ELIMA Hukiia Noluna o ke Alahuki Moku--O na Iwi o ka Poe i Make ka Mea i Loaa Aku [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HOOLANA HOU IA KA MOKULUU AMEIKA F-4 MAHOPE IHO O KA WAIHO LOIHI ANA NO NA MAHINA ELIMA

Hukiia Noluna o ke Alahuki Moku--O na Iwi o ka Poe i Make ka Mea i Loaa Aku

]\Iahoi>o ibo o ka waiho lolii ana ilalo 0 ka paiiaku o ka moana no na mahina eliina ae nei i hala, i hoolana hou ia ae ai ka īnokuluu F-1 ina v ka auwina la o ko Sabati aku nei i liala, a ina ke kakahiaka hoi o ka Poalua nei, i huki i:v ae ai noluna o ke alahuki moku, a ike ia na wahi apau o kela moku i poino, a pela pu me na kanaka apau o ka make ana iloko onal I r a hala okoa he mau la o ka liooinaknukau ana, no ka hoolana hou ana i ka moku poino iluna, ma o ka lioopiholo ia ana o kekahi mau kula laaua nnnui eono iloko o ke kai, ma kela ame keia aoao o kahi i waiho ai o ka mokuluu, a i ka makaukau pono ana o na mea apau, uaa noke ia ke kai oloko i ka paum a. Hoolana ia Hoko o Elua Hora Ua hoomaka ka pauma ia ana o ke kai mailoko mai o iia mea hoolana, ma ka hora 10 me kanaha-kumamalima minuke o- ke kakahiaka o'ka la Sal>ati nei, a i k'a lioea ana i ka hora umi-ku-mamalua me umi-kumamaono miuuke, o ka wa ia i oili ae ai kekahi o ua mea 1 hoolana iluna o ka ilikai, lie mea lioolana o ka hoopaa ia aūa ma ka ihu o kela moku. Ile hapalua hora mahope mai, i pii ae ai ka mea lioolana mahope o ka moku/a lana aua iluua o ka ilikai, Oiai

kela mau moa hoolana iluna o ka illkai, aole he ike ia aku o ka inokuluu, aka nae ua hoomakaukau ke kolo ana inai noloko nei o ke awa. Ma ka hora ekahi me kanaha-kuma-malima minuke, i hoomaka ia mai ai Ue kolo ana i na mea hoolana me ka moku ]ioino pu noloko nei o ke awa, aole mo ka hikiwawe, aka me ka malie loa, a liele no lioi ahiki i ka hora ekolu me iwakalua-kumamalima miuuke, akahi no a kaalo mawaho ae o ka hale ipukukui a lie hapaha hora koe kani ae ka hora eha, pili aku la ma ka uwapo hoomalu. Huliamahi ka Poe Makaikai I ka manawa i pahola ae ai ka lono. 110 ka hoolana ia ana o ka mokulun, a ke kolo ia mai nei iloko o ke awa, ua hoomaka koke kekahi heluna nui o ko ke kulanakauhale nei poe e momoku ae lio na uwapo, a i ka nana aku, me he mea la, lie huakai hōolewa ke noe inai ana iloko o ke kai, no ka pili ana mai i ka uwapo. . ' Ua nui ka pop i.holo aku ma na ytaupa, a he nui pu no hoi ka poe i lele aku iloko o ke J<ai no ka makaikai ana i ka moku poino ,aole "nae he ike ia oiai he eono kapuai kona hohonu i kela manawa mai ka ilikai aku. | Ma ke kia o na mokn apau e ku ana maloko ae uei o ke awa, ma keīa wa

j e pili ana na mea lioolana i ka uwapo, e welo ana ko lakou mau hae i ka inakani i hoohapa ia, e hoike mai ana 1 kekahi hiona kaumaha i pahola iho maluna o na mea apau, no na kanaka t poino pu iloko o ka moana me ko lakou moku. Huki ia Huna o ke Alahuki Moku Mamuli o ka makaukau koke ole o lie alahuki moku, no ka huki ana i ka mokuluu mailoko mai o ke kai, ua hooka'ulua ia ka hoolana ana i kela mo* ku, ahiki i na hora o ke ahiahi, me ke kakali 110 o kekahi heluna niii o na kanaka ma ka uwapo, e ike i na poino o kela moku, a pela hoi me leona mau kanaka i'pau i ka maKe. Mahope iho o ka hora eono o ke ahl«ahi o ka Poakahi mai, i kaawale ai k® alahuki moku, ma o ka hookuu ia ana o kekahi mau kao nunui iloko o ke kal, o ka wa iho la ia i hoomaka ia ai ke kolo ana mai i ka mokuluu mfe na mea hoolana no kahi o ke alahuki moku, a oiai he hana lohi kela, me ka poeleele pu hoi, ua kokua nui ia aku ka hana a ka poe hoopakele, ma ka hoolele mau ana aku o ka mokukaua Marvland i kona mau kukui uwila. Mamua o ka huki ia ana o ka moku poino, noluna o y ke alahuki moku, ua lūu ke kanaka hana o ke alahuki moku

iloko o ke kai, e naua pono ai i ke kau pono o ka moku poino iluna o kahi huki a ma ka hapalua o ka hora eiwa nja kela po, akahi no a hoohana maoli ia ke alahuki moku, me ke kau mai o kekahi hapa o ka mokuluu, i kahi o ka iimi-kumamakolu kapuai, a hc i\vakalu;i hoi kapuai o kekahi wahi i koe iloko o ke kai. Ua luu hou o Kealoha, ke kanaka luu o ka hui alahuki moku, alaila hoomaka hou ka huki ana i ka mokuluu poino a he mea kau ]a i ka hele a aumoe, pau aku na kanaka i ka hoi, aole pela, kp mau la no ko lakou piha ma ka uwapo. Ua man no ua kanaka liana ma ka buki ana mai i kela moku iluna, a hele vo hoi a ao ma ka Foalua mai, ua kan loa ua moku la iluna eia nae aole he ae ia o ka lehulehu e hele e nana i ka moku, koe wale no ko lakou ae ia ana e ku wale aku no a nana, ma kahi kaawale loa, e lihi kokoke ole aku ai i kahi o ka moku poino, koe wale no t»3 aliikoa ame ka poe i na pilikia o kela ano. 0 ka Iwi Wale no na Mea i Loaa Ua huli ke alo o "ka mokuluu i ka wa i huki ia ai noluna o ke alahuki inoku; a o ka hana mua loa ma ka aoao o na aliikoa ma Honolulu nei, o ia no ka huli ana ialoko o ke kino r ka moku, no na luina apau i make ai. ina paha'aia no ko lakou niau kino e waiho mai ana ame ka inaikai, a i olt ua pau paha i ka helelei. O ke keena mawaena o ka mokuliu kahi o ka nana mua ia ana, a maloko r kela keena, i loaa aku ai ke poo o ke kahi luina, ua helelei aku'ka i'o arat ka lauoho, a koe ka iwi me na niho, a oiai ua hana ia he mau uiho gula, pela 1 maopopo ai ka mea noiia kela poo aka no ka uui aku o* koua ir.au lioa aole i loaa ma kela keena. Ua nui ka opala ame na ahao hak! haki maaloko o kela wahi, me ka pihs pu no hoi i ke ona, a o kekaahi liana nui ia o k āhu'e ana i ka opala, m> ka hookomo ana iloko o na ie, a kiohi aku iwaho. Ma ke keena mai nae niahope o ka i moku, e ahu mokaki mai ana na iw ; j lehnlehu, a ua kakali ia ka huli atui ialoko o kela k«eua, a ke kakahiale;ae o ka Poakolu. He ; buke hoomanao kekahi o ka loa.'? aoa aku, a ua malama ia keīa buke nia ke ano, malia o lilo na mea i !takau ia maloko, i mau mea e hoikeike mai ana i ke kumu o ke piholo ana o ka mokuluu iloko o ke kai. E Hoonna aia Ana na Klno Make no Amerika i Fa e ia he mau pahu ' kupapau elike me ka nui o ka poe i j pau ai i ka make iloko o kela mokn jpe ka manao ia, he o ia ma,u no ka maikai o ko lakou mau kino, akahi 'n.n- --* pau na pohihihi, ma o ka ike ia aur> o ko lakou mau iwi wale no koe, ne mau iwi nae e hiki ole ai ke ike ir iho, ka poe uo lakou na kino. tl.."hookomo ia ana na iwi apau e kela mbaloko o na pahu, alaila hoi l»oi aku no ko lakou mau wahi ma Amirrika, e kanu ia ai, i kulike ai me n» mea i hooholo ia e na aliikoa maanei nei.' 3Vfaopopo 010 ke Kumu o ka Pōino O ke kuinu o ka holoai 'a ana o keh> mokuluu iloko o ka moana, he ninai l ia i hiki ole ko pane ia iloko o k'eia manawa, a oiai ua nui na wahi i poiiu> 0 ka moku, aole nae i mauao ia, 7ic mau poino kela ma kekahi ano ulla. aka mamuli o na hoao ana e hoolana 1 ua moku la, a ma ka noke sa ana no hoi i ka hooku'iku'i i *ia pohaku. Aia a kaawale na mea i manao ia a"> elawe mqi ka moku aku, ia tfa e hik; poiiO ai i na aliikoa, ka poe ia lakou i waiho ia aku ai ka uana ana i na fcnmu o ka poino o kela ihoku, ke hoa kaka ae i na meā a lākou i ike, a waiho aku i ka lakou hoike i Wakine kone.