Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 40, 1 October 1915 — EIA HOU UA KANAWAI KULANAKAUHALE. [ARTICLE]

EIA HOU UA KANAWAI KULANAKAUHALE.

Oiai, aole he mea i maopopo i keia manawa, no ke ano o ke kanawai e hooholoia mai ana, e ka ahaelele hana kanawai kulanakauhale hou, ua 6& okoa mai nei o Mr. Harry E. Murray me kona mau manao hoakaka, no kana kanawai i manao ai, o ke kanawai ia no ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei. Wahi ana, ua kukakuka oia me kekahi heluna nui o ko Honolulu nei poe, a ua loaa no hoi iaia ka ike laula, no ke ano o ka hookeleia ana o ke aupuni kulanakauhale, a ma kona manaoio, āole he alahele e ae e hookoia ai ka makemake o ka lehulehu, no kekahi kanawai maikai, koe jvale no ka hoololiloli ana ae i ke kanawai e ku nei i keia manawa, me kekahi mau hoololiloli kupono. pela iho la e ili aku -aL na ko'iko'i o na hana apau, maluna o na luna aupuni: koho baloka ia, aoie hoi e loaa Jie mau i pilikia ma kekahi ano. j Ma kona manaoio, o ke kohoia ana o na lunakiai ehiku i keia manawa, ma ka holo laula ana, he kuhihewa nui kela, no ka mea aole e lilo ana na lunakiai i kolioia, i poe hana a hooikaikā no ka ]>ono o kekahi wahi, aoie hbi i ili aku ke ko'ko'i maluna o lakou, no na hemahema a lakou i hana ai, no ka pono o kekahi wahi; a o kekahi pilikia ma keia ano o ke koho baloka ana, b ia no ka puka wale ana no o kekahi poe. mai kahi hookahi mai. Mahele ma na Apana Ma ko Mr. Murray maiiao, e maheleheleia ke Kulanakauhale o Honolu|u nei, iloko na apana, a i ole mau maliele paha he eiwa ka nui, me ka aneane loa e like ka heluna o na mana koho ma kela ame keia apana pakahi, a na keia mau apana e koho i ko lakou maii lunakiai pakahi iho; malalo o keia ano, he nui na mea maikai e oili hial ana, elike me kona manaoio: j Ka mua. E kohoia ana na lunakiai kupono. Ka lua. E hoemiia mai ana ka lieluna o na moho e kohoia mai ka umt kumamakolu mai. (Elike me ko k'eia manawa) a i ka ewalu. Ma keia ano : auanei, e hookoia ana ka makemake ame ka manao o ka baloka pokole. I■' Ke kolu. E loska ana i kekahi moho ' i ike nui ia ma kona .wahi ,iho, a i malihini hoi i na wahi e ae f he manawa niaikai e kohoia ai i lunakiai. Na.ka poe i kamaaina i na moho, e kolio ia

lakou. . | No na mea e ala mai ana, ma aiio, aole e makaala pono ia ana na hana apau i pili aku i ko ka lehulehu inau pono, malalo o keia mahoMiele ana a Mr. Murray i ke ano o ke koho ana i na lunakiai, ua oleio ae oia, ua j oi loa aku ka pilikia, ma ke ano e ku nei i keia manawa,,oiai ua 'puuluulu Joa im luhakiai i puka maL kekahi apana mai, e hoohemahema wale ia ai na Wlihi, e ae, i nele i na luuukiai. Mahaelua na Mana Ma ke aiio o ka hooponopono aupuni' e ku nei i keia manawa, e lilo no ka papa lunakiai i papa kau kanawai. Ma ke ano o ka papa kekahi i kuleana i na &ookoi\u i na poo o na keena oihana, me ka mana e hooholo i ka ukuhana.o! na limahana ma ke kanawai, a kauoha k&nawai paha, ua mahaelua iho la ke ko 'iko 'i mawaena o ka Meia, ka papa ame ka paahana, ma ia ano, ua maopopo ole kahi e holo aku ai o na koHleo 'i no ka hookoia anā o na haua o ka lehulehu. Ma kona manao, e lilo ka papa lunakiai i papa kau kanawai wale no, a o na hana a kela ia no na mea i hoakakaia malalo o ke poo "Keena Kaukanawai" o ke kanawai e ku nei.

0 na luna aupuni e koho baloka ia g na mana kolio, ma kona manaoio, o ia no na lala o ka papa lunakiai, ma na apana a mahele paha, ka Meia, ka Lu nohooia, ke kakauolelo kalana, ka puuku, ka 'loio kalana, ka makai uui ame ka lunanui o na hana o ka lehulehu, me ka loaa o na mana piha i ko poo o kela ame keia keena oihana nia koua keena iho, e komo liokai ole mai ai kekahi oihana okoa aku. E hoakak» maopopo ja, na mana ame na hana a kela inau luna āūpuni. 12 koho baloka ia ka Meia e Ka lehulehu, a o kana mau hana apau. eliki no ia me ia e ku nei i keia manawa ma lalo o ke kanawai; he niana kona inaluna o na keena oihana apau, a he mai\a laula hoi, maluna o na mea apau i pili i ka oihana ola, e kaa ana nialalo 0 kona mana, ka hookohu ana i na lunanana no na paka, na kahua paani, na halekula, kā bana ame ka oihana kinaiahi. Ma konā manamo no boi, o ka lunahooia ka mana, maluna o ka malama ana i na buke moohelu no ke aupuni holookoa, aole hoi na- kela ame keia keena e Iroomaopopo i kona mau hoolilo āme na moohelu waiwai. Malalo o keia ano, ua manāo oia, e loāa ana ka ike 1 kela ame keia mea uku auhau, e ike ai i ke ano o ka hooliloia ana o kana •lala. Na ka lunahooia e koho i akena kuai, ame na kakauolelo kupono oloko o kona keena. 0 ka hana a ke kakauolelo kalana, elike me ia me ko kela manawa, me ka mana e hookohu aku i na kokua kakauolelo apan e pono ai kona keena, a oia k.i mea nana e hoomaopopo i na hana apau i pili i na mea a ka £apa lunakiai

e hooholo ai' O ka hana a ka puuku ,elikc' no ia me kana mau hana o keia manawa, me ka paku 'i ia aku nae o kekahi hana hou, o ia no i luoahooponopono waiwai no ka lehulehu, he keena keia no ka ohi ana mai i na auhau, ame na laikini. Oia ka mea nana e hookohu aku i na hope, i hiki ai ke hooko pono ia na nana apau i pili i ,kon.a;;keena«. No ka makai nUi hoi e kolioia oia, a oia no ka niana ,e hookohu aku ai i kona mau hope, ame na makai. Ina i manao ia, maluna ona ke ko'iko'i o ka* ra ,mau hana apau, aole )oa-he-pono e maua 'e wale' mai kekahi mana e a&, ma kana mau lawelawe hana ana. O ka loio kālana no hoi ,elike no me ko keia manawa, a e hooko oia i na hana pili kanawai apau. O ka pilikia nui, iloko o ka lawelaweia ana o na hana o ke kul&nakaul'ale, elike me kana hoakaka, ma ke ano no ia ō ka mahaelua o tia mana mawaena o ka papa hinakiai āme ka Meia, aka e holo aku kela mana iluna wale no o hookahi kanaka; ka mea i kuleana i ka lehulehu. Mawaho ae o kela maii lotia aupuni apau, lie hookahi luna aupuni hou i hookomoia iho' e Murray, n'o ke koho haloka ia, o ia no ka Lunanui o na Hana Hou, maluna o keia kanaka ke ko'iko'i o na hana apau i pili i na alanui,

ha oihana wai nio sua ainn na hana o ae no i pili i ka pono o ka lohulehu. O ka luna aupuni e hooko pono ole ana i kana hana, he kuleana ko ka lehulehu e hoopau ai iaia, ma o ka hoopii la, ku-e iīa iaia. Ma ka hoohuihui ana ae i na mea oiaio apau, e loaa ana keia mau mea elua, i makemakeia ai, elike me kanā hoakaka: 1. B hoomau ia aku no ke ano o ka hoopōiiopono aupuni e ku nei i keia mana'wa, me na hoololiloli nae, e hookau ana i na ko'iko'i apau, no ke ano o k& hookeleia ana o na hana o na keena oihana, maluna o na poo o kela mau keena; o kona ho'oko pono ole ana i kana mau hana, e konoia mai ana na mana koho, e hoopau aku iaia, mo ka hoopilikia ole ia o ke aupuni holookoa. 2. Me ka 11001011 ole ae i ke ano o ko kakou hōokele aupuni e ku nei i *<eia manawa, e hookoia ana.ka manao o ke aupuni ko2iiBi»a, ma o ka hookaawale ia ana ae o na lala kaukanawni ame mana hooko o ke aupuni; aole o ia wale no, aka.o hoao pu ana keia ano 'ioololiloli, i ka hookeleia ana o ke au* •mmi, ma o ka noho lunanui ana a kekahi kanaka, elike me ka Lunanui o na' Hana Hou; a ma kekahi olelo ana «e hoi, ua waiho holookon ia nku na hana apau o ke kulanakauhale iloko o ka lima o na mana koho.