Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 43, 22 October 1915 — KA PEPEHI WAHINE PUUWAI ELEELE I HANAIA MA MANOA Pahuia e Elia Long Kana Wahine Opio me ka Pahi a Make, Oki pu i ka Makuakane a Mahope Pahu iaia Iho me ka Manao e Lawe Ponoi i Kona Ola NO KA ONA MAI NO AME KA LILI KE KUMU I ALA MAI AI Loaa Aku ke Kino Make o ka Wahine i na Makai Iloko o ka Ulu Kuawa, Kanu Like ia Laua me ka Kane ma ka Ilina o Manoa [ARTICLE]

KA PEPEHI WAHINE PUUWAI ELEELE I HANAIA MA MANOA

Pahuia e Elia Long Kana Wahine Opio me ka Pahi a Make, Oki pu i ka Makuakane a Mahope Pahu iaia Iho me ka Manao e Lawe Ponoi i Kona Ola

NO KA ONA MAI NO AME KA LILI KE KUMU I ALA MAI AI

Loaa Aku ke Kino Make o ka Wahine i na Makai Iloko o ka Ulu Kuawa, Kanu Like ia Laua me ka Kane ma ka Ilina o Manoa

'» l>a sio]»ena woliwoli 5 uUali mai o ka ai kipalalo ia ana o ka Waina o Klia ko keikik.'Uii; ! .n 11113 a K. A. Lonjr, .Ta«-k Loni; Anlonio Lonjj, oia ka nlu ana 'rj liakaka a j»aliu ia o !Tlia Lonp w.ihiiw ojiio ne kana p.ilii pelu a ■ .;<•># 'oa akn ka wahine iloko o ka uln ' • i l:o hana weliweli pauwa'. el'īele ;«i:i i hana ia nia »ko o ka liale- <•). • <> l.:t ohana Lon« niauka ao nei o < \w;<\va o .Manoa nia ka h'>ta eiwa ' ui,i!i;i kiimainalinia miimke o ka ' • i'i'.ilima aku nei i hala. i\lahoi»c o < i'.'ihn ana o Elia Lon<,' ika v ahine ■ " 'i M !«•!<• aku nei ka kekahi makua | ; *<''«• oia o Antotnio e mvao o kona wa | i }*lm ia mai ai a U eiua sra i wahi ' l ona kino i moku l *i; l :onukonu loa, nla hoi aku la o Elia Long iloko o • r"ini niop o laua a inalaila oia i hoao • < l:nvr ae i kona ola makamae ina i a j ; ana ilio iaia me ka pahi peln. l'a | ■ ai.i niai oia noloko o ka hal< n:a'i M••:\V|»hinp ma ia po a nia ka limn i ' '"■■•e ia malaila inai ma *a wuiuno ."";«f.iio mai he o 'a mau no kona I-a • i ana aole nae he man.'iolanu no • • «»!a hou ae. " • «ia pej»ehikanaka manaonao i ha :;i inauka ae nei ia o ke Awawa o maloko o ka halenoho o ka oi.:.na Lf»njj. Xo kekahi manawa loiiii 1;i ik.lio ana o Anttouio Kiia ' ame ka wahine aine A. Christit.in ' aloko o kela hale, a ma Ka olelo ia ua • iiT:i«-hu na haunaele i ike ia maioko i ola hale mamuli o ka inu mau ia " a waiona e ka poe e noho ana ma'•''ia me kahi poe e ae. M.-< kHa j»o ua lehulehu kekaiii ]o? i ":<l<iha o ka ohaiia IjOHjt i ho< a :,ku, • «'lna inau i e Mani Waina i inu ia me • hoohala ia o kekahi manawn ma i i■aani j.«-pa ana a e hookani ia ana ka j'ila a ua nni l*.a ■ ' 'i o ho anaina j»ela ka olelo ia. \ m\iti,. j ka haj>alua o ka hora ōiwa 'i-ih!«'1o mai j a 0 KJj a J >o n«. r ame ka ; .'i'e i ka j»oe e ae a u hoi aku la • 'l"';»» o ko laua nuni moe, na manao !< ia. «» ke Kuniu o ko laua ho: koke ■ i niamuli no ia o ka lili o Klia Loniī ■' ua ona loa o Klia Lon<r i ■• manawa. j»ela ka olelo ia. Ia laua •i akn ai noloko o k« rumi puka aku :.;i po<> iho i koe a nolio maluna o • ii.'ls'ii inamua o ka hale a koe o An- ' Lonjr. ' 1 ' liUe ai me ka Antonio Lon«r olelo r i ela hoi Rna aku a Elia Lon«i ame ; wahine noloko o ka rumi ua ulu ae Ik* hoopaapaa mawaena o laua, a no ' « maka *u o ka wahine ua holo mai u om iwaho a puka loa i ka lauai i pal,i ia a he lanai i hana ia i ru»ni ī'ooluana. Pihn ia ka Wahine ma ka A-i wamuli o ke kupouli loa o Elia Loii£ Va huhu a oiai e nohoalii aua ka wnimaluna ona, e Toaa ole ai kekahi !>"onoo maikai e ahewa iho ai iaia no hana ino loa, ua wehe ae la oia 1 *-a pahi pelu mailoko ae o kona pa1< '-e a pahu aku fa i ka wahine ma » i, a o ko ka wahiue holo aku la ka ia iwaho me ke kahea ana no • I ka ike ana aku 0 Anto- ' ' i ke ku ana o ka hunona wa- ' ''♦* i ka paiu lele akn la e aumeume ! * Klia Long, oia kona wa i koe ia !l! » -'i ika pahi a moku ka lima hema Ka aoao hema. Ma ka olelo a A.

Christian ua kui' ia mai o Elia Lonp; Antonio Long a kikiwi hele mai la ka a i>uka loa iwaho ma ka puka mai a waiho ana iluna o ke alanui j>ii. M?ihope o kela pahu ana a Elia i ka wai ine ame ka makuakane oia kona manawa. i hoi hon ākn ai }?a i}oko o ka l ale a laka mai la i ka puka mamua a paa a hoi aku la iloko o ka nimi.

Mahope iho o leela pahu ia ana o Mrs. Long ua holo aku la oia ma ka ihona ahiki i ke alānui me ka 'mau 110 o kfi kahea ana no kekahi kokuā. lā manawa hookahi ua holo āku la o Antorio Long ame ke koena o na hoaloha no ka hale o Mrs. Anule Woolsey a hoike'aku la i ka mea i hana iā, uā pahu ia o Mrs. Elia Long i ka pahi, aohe l.ae lakou i ike i kana wani i liolo aku ai. Ua kelepona koko mai la o Mrs. Woolsey i fca halewai a elua mau makai baikikala i lioea aku, a mahopo aku ka makaiukiu McDufiie me kekalil mau makai e ae o ka hoea ana aku. Make Iloko o ka Ulu Kuwawa Ma kekahi wahi i»neane he kanalima knpuai mai ke alanui mai i aku ai ke kino make o Mrs. Eliā Long 0 waiho mai ana he wahi muumiia kalakoa lahilahi wale no ke* paa nna i kona kino, ua. hele l.a lauoho a haukae me kn hihia i ka papaa koko a o mau ana no ke kahe o ke*koko njai kekahi puka nui mai mawaenakōnu o ke kania-i. Ma ka ia he wahine i:iiku opiopio loa o Mrs. Elia Long i make mauwale aku la, he walii oi wale ae no ka maluna o na kaikamahine. T ka. wa i loaa ai ke kin'o make o Mrs. Elia Long, hoomaka aku la ka hiili ana a na inakai no Elia Lon<;. Aohe mea i maopopo ia mahawa o kahi 1 pee ai o ka mea pepehikaiiaka", aka ī ae, ma ka manao wa.e no o Antoi:io Long aia no oia maloko o ka hale pela i hoopuni ia ai ka hale e na makai: ua j hoemi ia ka a a o ke kukui a uuVsi i ka'.wa a na makai i hiki aku \i i 'ka hale, ua'laka ia mai ka puka mamaa 0 ka: hald a paa maloko mai. Ma 'ea puka o ka halekuke mahope mai i l<omo mai ai na makai Barboza ame LmlToff, a ma kekahi rumi maloko iki mai 1 loaa mai ai o Elia Long ia !*iua n waiho ana iluna o ka papahele he ]mi lule wale no ke paa ana i koua kino ' pa haukae i ke koko. Moku no o Elia Long i ka Pahi Ma ka aoao Long e waiho f»na i ka papahele he pahu poka kekahi a nia kekahi rumi aku e pili kokoke mai .'•na, ua hamama no ka puka, he mau i-a kakaikahi wale uo ka ka mamao niai kahi aku a Elia e wallio ana, e k'i ona kekahi pu ki manu. Ma ka nana ana a ke Kauka Ayer o ka oihana m.ikai i kahi o Elia i ku i ka pahi ua ike ia aia maluna pono ae o ka puuwai. ka hoomaopopo ia ua hoao o Elia Lon* v lawe ponoi ae i kona ola mā ka v pahii firia iho iaia me ka pahi mahope ō kona Tahu ana i ka ame ka.makuakane, a oiai e mau ana ka poluluhi o kona noonoo i ka waina a e mau ana no hoi ka inaina wela iloko ona, na hooholo oia e lawe ponoi ae i kona o!ii niakamae loa; ua hoao oia e ki iaia ilio me ka pu pela ka noonoo wale ia niamuli o ka waiho kokoke loa o ka paliu poka mā kona aoao, a me he men la no ka nawaliwali loa paha la i hiki ole ai e loaa aku ka pu a haule e iho la ma kahi ona i loaa aku ai, no ka aneane e maule no ke &ahe nui o ke koko. Ua hapai ia ae 6ia a hoomoe ia maluna o ka moe a kau ia kekāhi laau j-ma koua. wahi i eha .e ke kailka Ayer, no ka mea i.ā manawa he ouli kona o ko kanaka e make aku ana, eia nae, ! mahope o ke kau ia ana iho o kā laau, j ua huli ae la ka oia ma o a maanei ine l-.o lioao pu ana ae e ala iluna. Ua hoao oia e kamailio je aohe nae me ka maopopo pono o ka olelo, ua ninau ia iho ka oia i ka mea nana oia i hoopoino 0 kana pane na ka waliine 1 pahu a mahope olelo hou ae la kā na ka waina. He Koko raa na Wahi Apau He koko wale no ka ke ike ia aku r.na maluna o ka lanal, he lioike maopo])o loa malaila i ku ai ka wahine opio a Elia Long i ka pahi, a o ke kuniu hoi o kona make ana. Maloko aki? o kekahi rumi e puka aku ai i ka haleKuke i loaa aku ai kekahi pahi pelii i like ka oi me ka pahi' umiumi. Ua ka* ]«ea ia mai ke kaa makai ame ko kaa o ka papa ola, a ua aneane e kani ka hnpalua o ka hora umi-kumamakahi ua hapai ia ae la ke k!no o ka wahine oj io make a hookau ia mai iluna o kekaa kupapau o ka p<ipa ola a lawe ia mai no ka hale e wailio ai na kino >iake, a he mau minuke pokole no h)i ma ia hope iho, ua hoihoi ia mai kino 0 Elia Long noloko o ka'llalema' 1 Moiwahine maluna o ke kaamakāi i ka wa i hoea aku ai ke kaa.

Mamuli o na moolelo like ole'i hojke ia mai i ka Makaikiu MeDuffie mni lra poe mai apau i akoaltoa aku ma kela wahi ma po ua hopu ■ ia lakou a* j au a lawe nui ia ae 1 ka halewai e hoopaa ai ma ia po, a ma-ke kakahi,aka Poaono mai lakou i ninaninau ia ai. ' ' • ' He Wahine Opio U'l O ka wahine opio i make aku la aia ka kona mau makahiki mawaena o ka umi-kumamawalu a*ne umi-kumamaiwa, 1 he hapa-Pake a he hapa-Hawaii. O kona inoa ponoi mamua o ka mare ana i ke kanaka limakoko o Akeneki Leong a he elua wal# l no ka makahiki ko laua , r.oho mare ana me ka hauoli a make aku la, he bepe kaikamahine ka hua o

l;o laua opu ilol\o o na makahiki o ka uolio mare aua o hookalii makahiki ilo ko aku uei o luue i luila.

]Ie opiopio loa o Elia Long, e piha nua iaia na makahiki he iwakalua iloko ae nei o Dekemaba la 4 a make e aku la uae. He mau makahiki i hala nku uei ua oki ia kona lima henm mnlnna ae o Ka penhi mamuli o kona haule aua a haki ka lima pela ka olelo ia. a ina kekahi olelo ia lioi i moku ka i ke l-.-ana paiula. Ma ka olelo ia he moolelo iuoiuo loa koua maloko o ke A\vqwa o Manoa; no kekahi mau manawa lehul»h« i hala aku uei ua hoopaa ia oia maloko o ka halepaahao o Kawa uo kek.ilii mau manawa lehulehu uo ka powa maluna o ua alanui ano ke ki pu. O Giovanui Long kona makuakane, he kalaiwa kaapio, a o Lorita kona makual.ine, ua make ka makuahine he makal.iki aku nei a oi i hala. Ma kekahi manawa i hala aku uoi, pela ka'moolelo ua komo pu o Elia T.ong me kekahi puulu o ua kamalii haihai kanawai, ka poe na lakou i hookau aj<u i ka weli i na makaainana o l;p apana o Manoa. He ohana maikai a hanohano ko keia Elia Long a iaia uoe waia ana. Hoopaapaa no ka Aina Ma ka olelo ia no kekahi manawa l a i hnla aku nei he noho ana mokual :ina ko Elia Long me ka makuakaue Antonio, Elua pule i liala a\n nei ua hnhnnn loa ka ka lioopaapaa ana mawaena o laua, no ka aina mai ke kumu, a o ka hopena o ia lioopaapaa ana oia ke kiloi iina i na puupuu, no Va lili o Elia Lone» i kana wahine ke kumu o ka pepehi f-ua. Ma kekahi hora poniponi wale o ke kakahiaka Poaono mal, ma ka manno o ka oihana makai pela ka'olelo ia, nole na Elia Lon» ponoi i pnhu iaia iho, me'he inea la na ka mea okoa.