Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 6, 11 February 1916 — KE ALA E HOOPAKELE AI I NA HAWAII [ARTICLE]

KE ALA E HOOPAKELE AI I NA HAWAII

I kela [»ule aku nei, lia hoakaka aku ;iu me ka iioikeike aku i na kahoaka o ka |iilikia e kau niai ana maluua o ka lahui Hawaii, oiai e nee mai ana ke au o ka niauawa, me ka hoike aku hoi n»e ka maopopo, e hiki mai ana ka manawa 0 [>au «i o ka ohi ana o na Hawaii i na uku inalaina mahuahua mailoko mai o na waihona o ke Aupuni Teritore amena Kalan», mamuli o ka hiki ana mai o ka manawa e kaa ai kakou na līawaii ma ka aoao uuku o ka pōe koho. A nolaila, ua kau iho inaluna o kela am« keia llawaii naauao kekahi hana kaunialia o ka imi .ana a hoakaka ana mai iwaona o kakou na Uawaii, i kekahi mau ala e hiki ai ia kakou ke hoopakele ae ia kakou mai na au ae o ka pilikia a hoea mai ana; he hana kuhihewa na na Hawnii o keia la ,e ohi nei i na uku malama kiekie mai ke Teritore ame na Kalana n-ai, a mai ka poe kalcjia mai ke olelo- iho, aole .he mau popiHkia e loaa mai ana ia lakou ke hiki mai na lumnawa o ka popilikia elike me ia a'u 1 hoakaka aku ai i kela pule aku nei, no ka mea, e loli ana ke au o ka manawa i na wa a pau; a elike me ia loli ana o ke au o ka manawa, pela no ka loaa ana mai o na poinaikai ame na poino i kela ame keia l\iinaka, ohana a lahui paha. Mahoj>e ae nei e hoao ana au e hoike aku i ka'u mau mea i manao ai, ho mea pono nā kakou na Hawaii e hana ai i keia i mea e hiki ai ia kakou na Hawaii ke hoopakele ae ia kakou mai na pililua ae i ke au a hiki mai. Aole no aū e olelo ana, o ka'u ala i manao ai e lioomaikeike aku ia kakou, oia wale no ke ala e hiki ai ia kakou ke hoopakele ae ia kakou iho, aka> elike nie ia a'u i lioike ae nei mamua he haua kupono no i na Ilawaii naauao apau e hoike mai ia kakou ka lehulehu i na ala like ole e hiki ai*i ka lahui Hawaii ke komo pu mai, kokua pu, hapyi pu a hana like i mea e hiki ai e loaa ia kakou ka lanakila i ka la o ka pilikia e lioea mai ana. I ka wa o'ke kaua liuliamahi o Amevika, hoopuka ae kona alakai puuwai wiwo ole i kela mau olelo kaulana, "A lokahi kakou lanakila"; pela no au e olelo nei i keia la, ina no e lokahi ana l<a lahui Hawau, ma ka hapai ana i kekahi mau hana ano nui e hoopakele ai ia kakou iho, aole e nele ka loaa o ka lanakila; no ka hui )ikc ana o na l»akaua, ka mea i helelei mai ai na kuaua nunui; no ka hui lokahi ana o na one liilii ma na kaliakai, ka mea i loaa ai ia lakou ka ikaika e paa aku i na ale o ka moaha, mai ka liolopapa ana mai maluna o na aina haaliaa. Maanei e hoakaka pokole aku au i ka'u mau m'ea i mānao ai, he mea potio i na Ilawaii ke lmna a hui pu, i mea e liiki ai ia kako\i na Hawaii ke hana i keia lā i niea e hoopakele ai ia kakou vv,v\ na poiuo mai o Uo au a hiki mai. 1. 0 ka plikia nui iwaena o, kakou na Ilawaii i keiā la, oia no ka hoohema- | heina ana o na līawaii i ka hana ana i na hana ponoi no lakou iho. Hc nui a 1« holehu loa na kumu i hiki ole ai i ka Hawaii ke hana nona iho, aka, o kekahi! kumu nui loa, oia lio ka nele i ke kumuwaiwai 'a «lala paha e hoomaka aku ai, a e hoomau aku ai i kana hana. A ma ke ano lahui aule loa e hiki ana ia kakou ke manao iho a kaukai aku paha, na ka p-oe 0 na lahui e, e haawi mai ia kakou na kokua ana. ♦ He mea pono i ka lahui Hawaii o keia la, a'iualiope aku nei, ke liooholo «ho i keia wa, na ka lahui Hawaii ponoi 110 e kukulu iho i kekahi hui, e hiki ai e kokua ilio i ka lahui Ilawaii ma ke ano lahui, ma ke ala e hiki ai ia lakou ke hana ilio i mau liana ponoi no'lakou iho; aka, ho mea pono iio ke hoomanao ia, aole no paha e hiki ajia i na Hawaii a]>au loa ke lawelawe iho elike no me ia e ikeia nei iwaena o na lahui e ne īloko o ka āina. Aka, o ka'u wale no 0 inakemake noi e kukulu ae ka lahui ilawaii i kekahi hui e hiki ai ke kokua ae i ko lakou lahui ma ka lawelawe ana 1 mau hana kuokoa no lakou iho, no ka mea, aia ilaila ke kuokoa, ka holomua ame na pomaikai no ka manawa e liiki mai ana. > A oiai he ilihune nā Hawaii ma ke ano ku pakahi, nolaila, aole e hiki ia kakou ke ku pakahi a loaa ka lanakila; ana, ina kakou e ku ana ma ke ano hui pu, aole e nele ka loaa ia kakou ka ' lanakila. | Nolaila, ina e nianao ana kakou e kukulu i kekahi hui nui e hiki ai ke kokua ia kakou. na Hawaii, he mea pono i ke kane Hawaii, ka wahine Hawaii 'ame na opio Hawaii, e leomo pu mai ma ke ano e kukulu i hui kuloko no ke kokua ana i na Hawaii; a ina pela, aole e nele ka c loaa i ka lahui o ka lanakila. A penei-au i manao ai e hiki ana no ia kakou ke kukulu i ua hui nui nei: 1. O na ohana apau e liiki ana e loāa kahi e uku mai kela ame keia | mai ke nui a ka liilii i hookahi wale no •<ala no ka pule e lioao hoi 'iia lilna nui 0 kā hui e lawa i 2500 inoa e -ae ana I e uku mai i kela hookahi dala o ka l piile," e kohoia hoi kekahi Hawaii kupono i puuku e malama i ke Aala 1 mea e luki ai e loaa mai na 'hilinai ana o ka lehulehu eljke palia me Mr. .1. L. P. Robinson, Sani C. Dwight, Henry Hapai, Charles H. King; a pela aku; o kekahi o lakou ua kUpoiio e loaa na hiliiuii o ka leiiulehu iwaena o kakou nn Ilnwaii. , . E hnoknn in keln mnu dala pakahi i na pule apnu a i ole i kela ame keia malama ma ka eha <lala a ka mea hoo-

kahi, alaila, ina p-ela, e loaa ana he umi tausani dala i ka malama, ua like ia me $120,000 i ka makahiki hookahi. E hooholo hoi kela poe i lawe i na mahele, e hoomau aku i ka lulu ana i elima makahiki, alaila, ua like ia nie $600,000 ka waiwaiio o ka hui. E hoopukaia aku na mahele ma ka hookahi no dala no ka mahele hookahi, i mea e hiki ai i ka poe i]ihune ke komo pu mai ma keia hana ano nui. Oiai no e lulu ia ana ke dāla, ia manawa hookahi ke hoohanaia la no ke dala ma ka hoaie ana i na Hawaii e makemake ana e hookumu aku i mau hana e loaa ai ia lakoū na noho ana 1 kuokoa a ulakolako. E hoolimalima no j hoi ka hui i kanaka e hele ai e nana j a e a'aaku i na Hawaii e lawelawe ana j i ka" lakou mau hana-i aie i ke dala , mai ka hui aku. ' E hoao ia no hoi na hana o ka bui ma ke ano i loaa aleu i ka poe paa ma« liele, kokahi wahi pulea no ka lakou dala ma kela me keia hapaliia makahiki. lioao ka hui ma o kona mau lunā liui la ,e alakai aku i na Hawaii i aie mai i ke dala o ka hui, ma ke ano ij holomua lakou ma ka lakou mau hana, r | i ole e poho ko lakou mau waiwai ponoi, a poh o pu mai hoi me ka liui. E hoao no lioi na luna nui t> ka hui e imi i mau makeke a i mau wahi e lilo ai na mea uhi, na holoholona ame na waiwai e ae e hooulu ia mai ana e na llawaii ma na wahi a pau, i ole e nui ko lakou mau lilo 110 ka holo ana, mai e ku'ai i ka īakgu_ mau waiwai. E hoao 110 hoi na luna nui o ka hui e kokua aku i ka hana a kekahi Ilawaii i kekahi Hawaii, mamua o ka haawi ana aku o na kokua ana i ka poe o ka lahui e. Maanei, ke nonoi nei āu i ka nui~ inanu o na Ilawaii e hoakaka mai i ka lakou inau ala e loaa ai ia kakou ka lanakila. Owau no' me ka haahaa, A. E. KAIIELE. Ilonolulu, Fcb. 10, 1016.