Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 7, 18 February 1916 — KA NINAU MAKAAINANA AMERIKA AME KA LAHUI PILIPINO. [ARTICLE]

KA NINAU MAKAAINANA AMERIKA AME KA LAHUI PILIPINO.

Ma na moa c pili ana i ka niuau no lte kuleana o ka lahui Pilipino, e noho roi ma kola Toritoro, e lilo i mau kupa n.akaainana Anierika; ua hoike ae kn Loio Kuhina btainbauk i kona manao kanawai; iloko o na makahiki elua, a ekolu mai koia manawa aku, e loaa n oi ka hapanui o na Pilipino maanei nei, ke kuleana e līlo i mau kupa makaainana no Amenka Hiupuia, he kuleana ka i loaa i kela lahui kanaka malalo o ke kanawai, e hiki ole ai ke ku-eia aku ko lakou waiho ana mai i na noi, no na palapala hookupa makaainana. I ka manao o na Hawaii, o ka ninau mua loa i oili ae iloko o ko lakou noonoo, o ia no na mea i pili aku i na Pilipino, ma ke ano he laliui kmnaka; e hiki oie ai ke alo ae i ke kapa ana aku i leela lahui, he lahui kanaka Asia; ka mea a ke kumukanawai o Ameiika i lioakaka maopoiw mai ai, iio ke kupono ole e aeia aku e lilo i mau makaainana Amerika. 0 ke kulana o Hawaii e ku nei i keia la, me ko ka Paeaina Pilipine, he kulana like ole īa kekahi me kekahi; no ka mea ua hoolilo maoliia aku kakou be hapa a he mahele no Amerika lluipuia, mamuli o ka hoohuiaina; nolaila he knleana ko kakou i kela lahui mana nui o Ainenka, ma ke ano he Teritore aole hoi i lilo aku i hapa no Amerika, ma ke ano he panalaau ma o ke kaua la. Mamua o ka welo ana o ka hae Amcrika ma Hawaii nei, ua loaa aku i ka lahui Hawaii ka malamalama ame ka hoonaauaoia, no ka manawa o aneane e f.iha ke kenekulia, malalo o ke a'o ana a na kanaka Amei-ika; a i loaa hoi na mahao o na kanaka Amcrika; a i lilo i lahui kanaka hoolohe, a hookahua ?kti i ko lakou mau kanawai, malalo o na kanawai Amerika; me ia mau hookupono ana apau i loaa i ka lahui Ilawaii, i ka wa i hoea mai ai i ka liaawi ana mai i ka pono makaainana, i na kanaka o kekahi Teritore, i loaa ka mana nme ke kuleana piha, e hauoli ai i na pono o na makaainana Amei'ika; ua lioala raai la kekahi mau ecnatoa naauao, a akamai loa o ka Ahaol(jlo Lahui o Amerika i na ku-e ana, me ka olelo ar.a he liana poino a pilikia ka haawi ana aliu i ka pono makaainana i kekahi lahui kanaka maliliini. Pelij>a hoi ka i'aeaina o Pilipine, ka mea i kaa aku malalo o ka malu o Amerika Huipuia, mamuli o ko kaua, a i ku-e i ka makemake o ka lahui Pilipine, elike me na moa >iaio i ikeia ma o na olelo hooholo ia, i aponoia, maliope mai o ka lawe ana ae o Amerika? Mamua aku o kela manawa, ua kaa aku ka p»oaina Pilipine malalo o ka lioomaHi ana a kekalii kanaka lokoino a lioomainoino; e lilo ana ia mau hana i kumu alakai a i kumu hoohalike na na Pilipino, ahiki i ko lakou lilo ana i lahui kanaka hoolohe ole i ke kanawai, a i nele i ka ike no ke ano o ka hooponopono ana i ke aupuni, e hoomaluia ana e na kanaka, no na kanaka a no ka pono o na kanaka; aka e ola ana lakou me kela manao uilani mau iloko, na ka mea ikaika, a lokoino, e hoomalu. He hana paakiki a pohihihi loa ka liiki ana i kekahi lahui ano naaupo, ka npo ana mai i na a'o tna o ke au malamalama; a e lawe aku hoi i na loina alakai naauao e pono ai ka lahui, iloko o ka hanauna hookahi. Ma ia ano iho la, ua konoia mai makou e hoakaka ae, o ka ae ana aku i ke kuleana hookupa makaainana i keia lahui kanaka; he hookomo ana mai ia iloko o ka ohana o ko kakou Uniona, i kekahi kumu lioopilikia; ka mea auanei nana e lioala mai i na hana lioopohihihi ma keia mua aku. Mawaho ae o na 0010-ku kalaiaina ma Hawaii nei, no ka hoea i'o mai o kekahi ano maikai ole, ua hiki ole ia kakou ke alo ae, mai ka olelo ana ae; mamuli o na moolelo o na-hana karaima a na Pilipino i liana ai ma keia Teri- • toie; o ka ae ana aku i keia lahui, e lilo i mau makaainana, eia kakou ke hoao nei e olokaa ae i na pa-ku, a ke kumukanawai ō Amerika i kukulu ai, no ka ae ana aku, e hookomoia mai na makaainana i makemake ole ia, inai na wahi e ae o ka honua nei. 1 ko kakou haawi ana aku i keia pono i na Pilipino, ua hoohaahaa iho kakoii !i' kela mau manao o na kanaka Ameiika, e hooillo ana hoi i na liale hoonaauao Amerika, i mea kaao wale no, a i mea akaaka pahenehene wale ia inai, e kekahi lahui kauaka, i nele ke kikoo ana aku i na anuu kiekie ae o na mea maikai he nui. E kau aku nae kakou i na manaolana, maluna o ka aha kiekie o Amerika, no ka wehewehe pono ana ae i ka manao o ke kanawai, e liaawi ana i lea pono hookupa makaainana i na laliui e; i mea e hapaiia ae ai ke ana hookupono a kiekie loa, e hoolilo aua i ka ninau hookupa makaainana Amerika, i pono nui e loaa wale mai no, mamuli o ka hoonaauao ana f > ka loaa o ka malamalama, ka pono ame ka noho pono ana. Eia keia ninau hooku{>a i ka lahui Pilipino, iloko o ko kakou aha apana federala maanei nei ke waiho mai nei, a makou na". e manaoio nei e loaa mai sna na manao hoakaka kanawai o na loio makpukau, e hoauheeia aku ai na pohihihi apau, maluna o koia ninau ano nui i na kanaka Hawaii.