Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 15, 14 April 1916 — KA MOOLELO ANO NUI PILI NO KA AHAHUI HOOIKAIKA KRISTIANO A I MAA I KE KAPAIA O KE C. E. AME KONA MAU LOINA ALAKAI. [ARTICLE]

KA MOOLELO ANO NUI PILI NO KA AHAHUI HOOIKAIKA KRISTIANO A I MAA I KE KAPAIA O KE C. E. AME KONA MAU LOINA ALAKAI.

(Kakauia o ko Kakauleta, Ahahui C. K. o Kauai). (Hoomauia). Mokuna XVIII. Ke Komite Hoonaauao. O ka mea i makemakeia ua keia komite, o ia ka hoiko ana niai no na hana ('. 10. ma na wahi apau o ke ao nei, a o k(< hai aku hoi i ka ahahui i na ala a leina ano hou no na hana C. K.; a o ka h.'« 'i pu aku no hoi i ku ahahui i na nuhou ano nui e pi.li ana i ka ulu ana ;'.nie ka holomua o ka ekaleaia o Kri»to iloko o ke ao nei. lTe koinite ano nui loa keia, no ka niea, aole e loaa wale ana na mea u keia komite e hoiko ai i ka ahahui, ke ole e loaa na manao hoihoi no keia hana, a no ka mea no hoi, a loaa ia kakou ka iko no kekahi niau mea lilo paha ia i inoa hoohoihoi mai ia kakou, a hana hoi kakou no ia inau mea i ha'i ia mai 1::. Ekoln no lala o keia komite ma ka maa i na ahahui o kakou, aka ina he ī'iii ka ahahui o hoonui aku no, a ina hr uuku no na lala e hoouuku mai no. /na no hookahi laln o keia koniite wa lawa no. O ka poe e loaa mau ana ka ike no na hana C. E. o oi loa aku hoi ina o ka lunahoomalu o ke komite kekahi i loaa ia haawina, o laleou ka poe kupono loa ma keia komite. E lilo i hana na keia komite. ka hoomaopopo ana i na mea hou. apau, a e hoike aku ia mau mea iniua o ka ahahui.me ke ano hoihoi a ulumahiehie no hoi. Ma ka mea maa, e hoilie keia komite ma na halawai haipule apau, a e lilo na minute mua elima mahope ihq o ka hin:eni wehe i na hana a ae hoi 0 ka inanawa no ka haiolelo ana o ke alakai, no keia hana a keia komite. Mn na halawai hoolaa kapae mau ia keia hoikp no ka mea he Jialawai p-iha loa ia 1 na hana. Na ke alakai o ka halawai e kahea i keia hoike. He hana maikai loa na keia komite ka hoomakaukau mua ana i kekahi papa kuhikuhi hana me na hana i nianaoia ua kupono no ia halawai, a haawi aku i ke alakai me ka lilki no nae i ke alakai ke hoololi ae i keia papahaua a ku i kona makemake. Ina loaa keia papa hana ua maopopo loa aole 'e poina ana ke alakai i ke kahea ana mai i ka hoike a keia komite no ia manawa. Ina e palaka ke alakai i keia mea o hoomanao aku hoi ka peresidena i ke alakaii no'keia "hoike kpmite; a ina ua palaka pu ka pereffidena alaila e ku i mai no ka lunahoomalu, a i ole o ke-1 kahi lala no paha o keia komite hoona- | a olelo mai, " Aole i hoike mai ke komite hoonaauao," alaila e loheia ana I<a hoike a keia komite ma ia halawai. O ka maikai loa i ka hapa mua. o ka lialnwai e hoike ai keia komite. I

Na kela ame keia lala 110 e hoike 110 keia komite. elike no lioi me ka lakou hooponopono mua ana, aka o ka lunahoonialu no nae ka mana hooponopono j maluna o na hana apau a keia komite,, a e ku makaukau mau no hoi oia e ho-! ike no keia komite i ka manawa e hiki ! ole ai i ka lala komite, i haawiia nana in hana ke hoike aku. Ua hlki no nae i ka lunahoomalu i na wa apau, ke hoikc i kekalii mau mea ma ke ano paku'i aku i ka hoike a ke komite, i hoikeia aku e kekahi lala o ke komite. Mai hooloihi wale i l«a hoike a oi aku lia manawa mamua o ka elima niitiute: ina aole he mau nuhou ano nui loa e hoemi loa mai ka manawa e lilo no keia hoike. hoonuinui wale i ka hoike. Maloko no o ka nupepa C'hristian En<ieavor World ame na nupepa pili 0. E., e loaa nui ai i keia koinite na meahou lioouaauao, a mai na nupepa pili hoomana mai no hoi ame na nupepa no na liana misionari, Ma ka papa kuhikuhi no na manao i pa 'iia maloko o ka nupepa ('hristian Endeavor \Vorh] e loss no kekahi mau mea waiwai nui na keia komite e hoike ai. O na meahou ano nui a'makamaka, o ia na mea maikai e hoike ai elike paha me na lono 'iio ke ku ana aku o na. hana ('. E. uva kekahi wahi i komo mua ole ia e na hana O. E.; a i ole aia paha he hana niii ke hoolalaia inai la ma kekahi wahi; a he ano hou mai la p-aha ia o ka hanqi i hanaia mai la e kekahi ahahni; a he mati haua ano hou loa a waiwai nui paha, ka i hanaia ae j la ma kekahi wahi; a pela no Hoi no na | liana pili i na- ekalesia. E ku ka mea nana e hoike ana no keia komite mamua mai o ka ahahui, a huli papu aku ke alo imui o na lala c hiki ai no hoi ke ike maopopo na lala apau iaia. Mai hehihelu i.ka hoike mai ka apana pepa i kakauia paha eia no, a e kekahi aku paha, aole hoi mai kekahi apana. pepa. i pa'iia. E hoopaanr.au no i na mea apau e hoikeia ana ame ia paanaau e hoike aku ai i ka ahahui, a o ke ano njikioi maoli keia. E hoihoi ka hoike ana aole molowa, a ina he hiki e okomo i mau huaolelo hoomakeaka kupono no hoi i kela ame keia manawa kupono, oiai kona hoike ana.> I?! hoike oia ma ke ano i ike mai ka ahahui i ka pili pono loa ana i ka ahahui o na hana e hoikeia ana. E kamailio me ka moakaka pono. He hana [maikal no i ka mea nana e hoike ana

no koia kouiiie, ka lioomaauiaa niua ana ma n Via\e i kama kamailw au*A i uu.omio no kana mau olelo a maikai no hoi.

Ma ke ano hoololiloli i ka hana a koia komite,. i kekahi nianawa e ku like mai na la)a komite apau mamua mai o ka ahahui a hoike pakahi mai kela ame Jceia o lakou ma ke ano pokole no hoi. 1 kekahi wa kakau i ka hoike a keia komite nialuna o kekahi pepa manoanoa nui a kau maloko o ke keena halawai o ka ahahui, mamua ]>ono mai no hoi, ina nae he mau huahelu kekahi i komo maloko o ka hoike. 1 kekahi wa hoi e olelo mai ka lala komite e alakai ana i ka ahahui e [ualu aku mahope ona i kekahi mau mea i hoikeia mai e ka lala kdmite i mea e paanaau loa aku ai i na la!a. I kekahi wa hoi e ninaninau ke'l<omite no na mea i hoikeia aku raa ka halawai he hookahi mahina i hala aku. I kekahi wa hoi e lawe mai ke komite i kana hoike no kekahi aina hookahi wale no. i ka halawai hookahi ana, a e hoomau ana "pela no kekahi mau n-ahina. Aia no ka holomua o na hana a keia komite a hooikaika maoli lcr komite a hooulu no hoi i ko lakou manao no iia hana. Mokuna XIX. Ke Koraite Kula Sabati. ĪIo manalua ka hana a keia komito; 0 ke kokua aku i ke Kula Sabati ma o ka ahahui la, a o ke kokua ae i ka ahahui ma o ke Kuia Sabati la. Ua lawa no, ina no hookahi Jala o keia komite. K nana no i ka nul o ka ahphui ame ka nui no hoi o ka poe kuI'ono maoli no keia komile, ame ka nui no hoi o ka hana a ke komite e hana aku ai. Kkolu lala o keia komite ma ha.maa e ikeia nei. O ka poe kamaaina pono loa i na hana C. E. ame na hana Kula Sabati, 01 loa aku hoi ka poe hiki ke a'o aku, maloko o ke Kula Ssbati me ka holopono, a i hilinaiia e ke Kahu Kula Sal>ati, a e lilo i'o aku ana i mea kokua aku i ke Kahu Kula -Sabati ame na kumupapa, o lakou ka poe kupono lon ro keia komite. He komite keia o hanwi ana i na kokua ma na ano apau i na lnnanui ame na liumupapa o ke Kula Sabati, E hoike aku no keia komite i na hann ana i manao ai e hapai aku, ina hoi e apono ia mai ana. Mai hoao ke komite e hana i kekahi hana me ke apono ole o ka poe 'apau i kuleana, a e hana ana maloko o ko Knla Sabati, ina paha he Kahu Kula Sabati, ua kumupapa, a o kekahi poe e ae paha.

O ka haua waiwai loa a Keia komite o ia ka hoolako ana i poe kokua aku i ke a 'o ana i na papa Kula Sahati. a no keia. mea i pono ai i keia komite ke hoolilo no ia lakou iho i papa kula no na hana Kula Sabati iwaena o na

ame kekahi poe e ne uo hoi e b:Ui ana, e a'o ana hoi i kela ame keia Sabati malalo o kekahi kumu makaukan 110 i ka haawina o ke 1 Sabāti e hiki mni ana, i makaukau ai no ke a'o ana nku ia haawina i ke Sabati o hoea niai ana, ma ke ano he poe kokua uo na kumupapa maoli. lna paha e hana ia ana a hana ole ia no paha keia mea, he haua pono lon no i 'keia komite" ke kakau i kekahi papainoa o ka poe apau e ae ana e lilo i poe kokua aku i na kumupapa, i lea wa e kii ia mai ai, a maiioko īnai o ia papainoa e hoonoho aku ai i ka f>oe kokua i ka hiki ole ana ma< o kekahi kumupapa mau o. ke Kula Sabati. O ke kukulu ana a a'o mau aku i kekahi papa himeni no ke Kula Sabatt oia kekahi hana koku'a a keia komifp( i ke Kahu Kula Sabati. P' hoohiwahiwa no hoi i ke keena Kula Sabati me na pua. E kokua i ka hoomakaukan mii.'i i ka ahāmele a ke Kula Sabati, no ke l<arisimaka paha. a no kekahi mau anaina e ae paha a ke Kula Sabati. E hooikaika 110 e loaa na mea hoolele-kii. 72 lilo no hoi i komite no na ahaaina pjkaniki a ke Knla Sabati. Kokua no i ke Kula Sabati ma ke kakau ana i na mea hoolaha Kula Sabati no na nu]>epa. n 110 na pipa alanui palia Hooikaika c loāa ona keena heluhelu buke no ke Kula Sabati a e loaa na buke no :a keen-i. T mea e hiki ai i ke komite ke hoomahuahua aku i ka poe hele ma'v i ke Kula Sabati, he pono no ke kaahe'le aku ialoko iho o ke kihapai, i loaa on.i mau haumana hou. E huli no iwaena o i»a lala 0. E. i mau haumana hou. 15 haawi makana i kekalii manawa no k;i poe hele mau i ke Kula Sabati. Xo ke kokua ana aku i na kumupapa ame ke Kula Sabati pu no hoi, e makaala keia komite i na haumana hiki ole mai i ke kula i kela ame keia Sabati, a e huipu aku me lakou, ina na ho'me paha, a ninaninau i ke knmu o .\*n hiki ole ana mai i ke Kula Sabati. K huipu me na haumana ano h'lahila wn-j le a kamakamailio p-u me lakou ma ka haawina Kula Sabati, a hooikaika nk:i ia lakou ma keia bana. I kekahi v i no hoi e haawi i halawai hoolaulea ma na papa kula. E kokua no hoi i na kumupapa ma ka hoomakaukau ana i na )ako e pono ai no ke a'o ana aku ma ko Kula Sabati. j T mea e hoomanao mau ia ai ke Kula Sabnti maloko o ka Ahnhui 0. E. e ka- ' mailio mau ke komite maloko i kela ame keia wa mnikai no. no na hana maikai a ke Kula Sabati e hana ana ia wa.. E kamailio no hoi maloko o ka halawai haipul<> i kekahi mau manao pili i ka hnawina Kula Sabati. E kii i ke Kahu Kula Sabati e alakai i kekahi halawai haipule i kekahi manawa. E hiki ana i ke komite ke hoomahuahua hou aku i na lala o ka Ahahui C. E.

iii;i kaahele mau ana nialoko o ke ( e huli ana i inau lala hou. Ina | ! e kokua keia komito i na kumupapa o ' ! ke Kula Sahati e kokua mai no na ku- ' niupaf-fl i ka ahahui ma ke ikono a hooJ ikaika ana aku i ka lakou mau hauma- j ' na e komo ae a lilo i mau lala C. E. Hiki no i ke koinite ke noi aku i na kuniupapa e kamailio mau i ko lakou ,wa e a'o ai maloko oke Kula Sabati i | ka hana a ka Ahahui C. E. a i na kumnhana no hoi o na halawai haipule a ka Ahahui C. E. J He hiki loa i ke Kalni Kula Sabati ko kokua mai i ka aliahui, ma kona hoolaha ana aku no na hana a ka aha-

hui, ma ke ano hoihoi no hoi, imua o ke >Kula Sabati i kela ame keia wa. Hiki no i ke Kahu Kula Sabati ko hooikaika aku i ka poe maloko o ke Kula Sabati e komo ae a lilo i mau lala C. E. E hoike mau aku no ke Kahu Kula Sabati imua o ke Kula Sabati i ke ko- ' kua ana mai o koia komite Kula Sahat,i iaia ma kana hana. j E ku kaawale mau no na hana a ke Kula Sabati aine ka Ah.nhui C. E. O ke Kula Sahati »o,ka huli a imi ana ia i ka Baiba!a, ka ahahui hoi no ka hooniaaniaa ana ma na hana pili i ka noho haipnle ana. O ke Kula Sabati no ka hoomaopopo loa ana aku ia i ka oiaio,! a o ka ahalnii hoi no ka hoomohala loa ana aku i ua oiaio la. Aohe manawa o' ka ahahui no ko a'o ana aku ia ha'i i ka Baibala, a aolio hoi manawa o ke Knla Sabati no ka hoomaamaa ana i hoiko manao ana aku maloko o ka halawai haipule, ka pule nkea ana, ka lioomakaukau ana no na hana misionari, ke alakai ana i na halawai, ka lawe-1 lawo ana i na hana, a i ka hapai ana no hoi i na liana lehulehu e ao a na komito amo na lunanui C. E. I Maloko o kekahi walii huke liilii e kuai ia nei e ka United Sooie.ty of Chris- j tian 70n«leavor no ko kenikoni o ka buke hookahi i kapaia "Na Hooikaika ' Kula Sabati. " o loaa no kekahi mau j mea hoonaauao mai a oi aku no na hana a leoia komite. ' • Mokuna XX. Ke Komite no na Pokii. O ka hana a koia komite, o ke kokua nlui i k e alakai anie ke kokua alakai o ka Ahahui Pokii ma ka lawelawe ana i ka ]aua hana maloko o kn Ahahui Poliii, a o ka noho al,ikai aku no ia aha- ' hui in,i ua nele ka \ahahui i ke alakai, 1 a i ke kokua alakai paha. a i ole i ka wa pahn e kaawale ai keia mau luna- J nui mamuli b ka nawaliwali paha a o kekahi kuniu e ae p.lha. / j

He hana kaumaha maoli na ke kanaka liooUahi ka malnma ana i na hana. 0 ka .ahahui no na polrti, no ia mea i pono ai ke koho ia kok'nhi komite no oa hana iwaena o na pokii !f A \ npwaliwali iho - no hoi ia o ke alakfu ame k6nn kokua, a hele paha 'i kek'ahi aku, a pilikia paha mamuli o kekahi kumu e ae, a nele ka ahahui pokii aohe alakai a kokua alakai ia manawa, alaila na keja komite no na hana iwaena o na pokii, e malania aku i na hana ahiki i ka loaa ana o ke alakai a kokua paha, He lehulelui loa na ahahui, a ua tausani no paha, i haalele wale ia no kekahi manawa, a i pau loa aku no hoi inamuli o ka nele i kekahi komite no na hana o na pokii. 0 na lala o keia komite, mailoko inai no ia o na lala o ka ahahui o Ita poe opio, a e hui pu ana me lakou, na lala 1 puka mai, mai ka ahahui pokii mai, a o ka poe makaukau nae hoi a he noonoo aku i na hana a ka ahahui pokii, a he hiki hoi ke alakai i na pokii. 0 na hooikaika Krstiano akea o ka makaukau ma na haua, ka poe kupono loa ma keia komite. O ka nui o keia komite elike no me ka nui e hiki ana ke hana i ka hana a ka ahahui pokii, a ua hiki no hoi ke hoonui aku a hoemi •nai paha i ka nui o na lala o ke komite. elike no me ka nui o ka poe maleaukau e loaa ana, 1 mea makaukau me ka ikaika hiki ke hooko i ka hana, a hiki hoi ke konoia.ka poe e aku, e hana i ka haua. a e hana niau aku, oia ka hinahoomalu kupono no keia komite>. Mai koho i ke alakai a i kona kokua-i lunahoomalu no keia koinite, no ka niea ua makemakeia e lawe mai i kekahi.hana mai ia laua uiai a kaumaha ole hoi.laua i ka nui o ka hana. E pili mau aku ka lunahoomalu o keia komits me ke a'akai, no ka i»iea, o keia lunahooinalu ana ke alakai i ka wa e kaawale ai ke alakai ame kona kokua, a loaa palia i ka nawaliK lilo keia komite \ mea kokua nui ftku i na hana maloko o ka ahahui poh'i- E lilo i kekahi lala o keia komito ka hookani ana i ka piano a ogana paha, a e lilo pu no hoi oia i mea hoouaauao a hoopono]>ono aku i na hana a l'e komite himeni o ka ahahui pokii. O ka mea makaukan hoi i na hana komo l f auhale, ame na hana miaiona, a e ikaika ana no ho? ka mnnao no ia hana, hoi e hoonono-ono r»u aku i na hana a ke korriite miaioaii o ka ahahūi pokii, a e hooikaika hoi p lilo na halawa haipule no na hana misionari i mea holopono. Pela no hoi ka i»-ea rtakaukan a manao nui mai i kn h"lawai haimile e.lilo hoi oia i kekua a hooponopono pu aku i na hana a nn na Imiawai htip u fe a ka ahahui pnkii.- O kekahi aku hoi no na hataa pili kula Baihala o na pokii. T kekahi aku hoi ka wehewehe manao ana me na moolelo no na m<»a i a i ole na wehew he manao ana paha me ke kahakaha kii pn ana ma ka papaeleele ma na halawai apau o ka aha-

luii pokii. Na l<ckni<i lala lioi o i»alania i ka uialuhia o ka halawai a uu pnkii, me kona nobo ana mahope loa o ke ke»'na halawai. a pela wal<* aku. Ina i>ae e lawa ole na paahaaia no kela ame keia hana a ko ahahui poUii, alaila e lrwfi no ma ka mea e h'ki ana. K lawe inai i keia koniite. i poe kol<ua, no na hana a na koinite o ka ahabui pokii, i leekahi poe makaukau maoli ma kela ame keia mahele hnna, a c Hlo lakou i poe kuhikuhi a alakai ahu i na komit,e o ka ahahui f>okii ma na hana. Penei paha: O ka mea makaukau ma ,*ka'hoolala ana i na papahaua ame ka hooponopono ana i na hann no na halawai hoolaulea, e lilo oia i mea kofcuji ma ke komite o ia ano iwaena 0 Ua poe pokii. a nana e kuhikuhi a alaUai ia lakou no na h:ma hoolauna a hoolaulea, 0 ka lala makaukau hoi o ka po'e opio no na halawai haipule, e noho oia ma ia koinjte like iwaena o na pokii, a e kokua aku ia lakou ma ia hann ame ka poe na lakou e alakai nn hana h«ilftwai haipnle. O ka lala makaiikau hoi no nji hana a ke komite kiai. e noho hoi oia m.a ia koinite like o na pokii, a nana e kuhikuhi aku ia lakou i na lawelawe ana e holomua ai ia.hniia. r 0 kekahi men e pono ai ka hana a <• * l>eia komite no na pokii, e lilo pu mal kekahi mea i nolio peresidena mamua no ka ahahui o ka poe o|>io, i lala no kciQ komito, a niina e kuhikuhi aku i ka peresidena o na pokii, i ka lawelawe ana i na hana. a i ka_hoomalu ana i ka hnlawai o na pokii; e hoonaauao pu i ka peresi(lenn o ka ahahui pokii i na rula pili i na halawai hana. "O ka lala hoi o keia komite i makaukau i na hana 0 ka oihana puuku, oia ke lilo i mea alakai a kuhikuhi aku i ka puuku o na pokii no na hnna o ia oihnna, a 1 knhi lala aku hof o keia komite. a i makaukau no hoi ke kuhikuhi ana aku 1 ke kakauolelo o 'na pokii i ke ano o kn malania ana i na hana o ia oihnijfi»

I mea. e konoia ni ha noonoo o lta nliahui no ka poe opio e noonoo alui i ka ahahui pokii, e hoikp ri»nu keia ko k mite i kela ame keia halawmi hnna ana o ka ahahui no ka poe opib i na hana a na pokii e hana ana. me ke noi pu aku o keia komite.no na leo pule ame na manao kokua, ame ka hana pu mai no hoi o na lala o ka ahahui no ka poe opio. A i mea no hoi e konoia aku ai ka ekalewia e noonoo mai i na liana iwaena o na pokii, e. hooikaika e hana pu mai ke kahu ekalesia me keia komite no na pokii, a e hoike mau aku no hoi no na hana a na pokii, i kela ame Keia nianawa kupono, maloko o na halawai haipule o ka ekaleaia anie kona mau halawai e ae no.

O kekahi hana a keia komit£, o ka hooikaika e loaa maopopo mai' na kokua (iala ana inai ka waihona mai o ka ekalesia, no ke kokua ana i na hana a na pokii ,elike no hoi me ko ka ekalesia. kok'ua ana i ke Kula Sabati. I ka manawa e hapai ai ka ahahui pokii i kekahi hana no ka liuli elala ana no kona waihona, e lilo ana keia komite i mea kokua nui loa aku i ka aliahui pokii ma keia hana. Aohe mana nui i haawi ia na keia komite, koe wale no i ka wa e kaawale ai a nawaliwali paha ke alakai ame kona kokua. lna he alakai kekahi o ka ahahui pokii, a i ole he kokua paha, aia k'a mana apau ma'una o keia ahahui pokii i ke alakai a i ole i ke kokua alakai. Oke komite no na hana iwaena o na pokii he mea kokua wale aku no ia ( i na hana me he mau hoaloha la. Ina e lawelaweia na hana me keia mariao, e Hlo na keia komite no na hana iwaena o na pokii i mea waiwai nui loa, a aole no hoi e kaahope loa ae ana ia mahope o na koniite eleu e ae o ka ahahui p ka poe opio. (Aole i pau.)