Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 17, 28 April 1916 — HE HOOMAIKAI I KA HAILIILI KUAMUAMU A JESSIE ULUIHI O KE ALOHA AINA. [ARTICLE]

HE HOOMAIKAI I KA HAILIILI KUAMUAMU A JESSIE ULUIHI O KE ALOHA AINA.

Mr. Solomon Ilanohano, Lunahooponopono o ke Kuokoa. Aloha kaua: —E oluolu mai kou ahpnui i ka'u wahi panai hoomaikai no na hana ku i ka malialo me ke aloha kanaka a Jessie Uluihi, ka lunahooponopono o ke Aloha Aiuu : lawelawe ai no ka pono o kou hoanei i ike mai ai ko kakou lahui helu Kuokoa me Aloha Aina a haiho hoi i ka lakou kaana ana mawao Uluihi anie a'u. Ma ke Aloha Aina o ka Poaono iho i i heolahu ae ai o Uluihi i kekahi . anao hailiili oiaio ole e pili ana ia'u, a o olelo ana "ua hoounaia ka au e ke ko:nisina aina aupuni e holo i Maui e Im.ikaika baloka ai malalo o na lilo o ke keena aina, ame kekahi mau olelo :t"!iulehu wale no'u ame ke kiaaina." l'a henehene pu oia ia'u no ko'u puka < le ka i ka holo baloka ana ma Maui, iai au e holo ana he moho na ka aoao alaiaina o Uluihi me kona mau hoa o a auna hoinoino wale iho no i ka poe uuwai akea. Eia ka mea oiaio: No na makahiki lehulehu mai ko'u wa i lilo ai he lunamakaainana mai Maui mai i ka 1905 nhiki mai i keia wa, owau ka loio o keahi poe ilihune ma Maui mo Molokai, ua hooikaika mau e loaa ko lakou •?au paiapala sila no na aina hookuonono a lakou i lawe ai mai ke au mai o L>ole e kiaaina ana ame kona mau hope .iiai. l-a ukuia na dala aole nae i loaa na palapala sil«a. * lloko o ia mau hopikaika ana, he elua wnle no i loaa na palapala. O ka nui iho. ua pauaka wale ia no e na mana au]>uni ahiki mai la i keia mau la, akahi no a hoomapppppia. Mamuli o ko'u hoike maoli ana aku i keia mau mea ia - v ir. Rivenburgh, ke komiaina aina hou, ua hoomaka koke ia keia mau hana kahiko e hooponpppno, a ua hoounaia au no na aina i koe o Kamiloloa, Molpkai, i na puie hppe p Maraki, ma ke Clau«īine ko'u holo ana i ke ahiahi Poalima a hoi mai ma ka Mikahala i ka Ppapno ae. Mamuli o ka'u hoike pili ia mau wahi, ua hanaia na palapala sila o Hapipa ma, no ko lakou mau wahi ma Kai: iloloa. Eia ma ke keena o ka loio ku•ūna i keia wa, a pau kana hana me ia i-au palapala, alaila komo aku i ke kiaiina, a o ka pau loa no ia o ia mahele hana. I ka pule mua o keia mahina, ua ulu hou mai kekahi mau ninau hooponopono aina ma Kalaupapa. Lahaina, a ma Ki,a no ka loko o Ualapue. Na Mr. 'Mia?. Wilt-ox o Waiiuku, Maui. i kama- • in mai no na mea pili i ka pilikia o ka >e hnokuonoono ma Kihei. Nolaila, ua 1 oouna hou ia au e hooponopno i keia aau ninau: oiai o ka aina ma Kalaupa,>a. he eka a oi. no na hooilina ia o Kimo Pelekane, a ua makemake ke au••uni e pau loa na kuleana ma ia walii no ke aupuni, a i wahi okoa aku hoi ko .a poe. Ma Lahaina hoi o Napaepae me Ane Kealakaa. ua kap loihi no ko laua mau apana i noho loihi ai. l'a hana au i ka 'u hana me ka lawe--1 ;»we ole i kekahi haua kalaiaina. Aole au i hooikaika no kekahi aoao o ka poe hakaka o na Demokarata. I W hora 4:".0 o ka Poalima, Apr. 14, ko'u hiki : 'ia i Wailuku, i ka pau ana o ka'u hama Kihei. hele e ike makamaka, a i hora 6 o ia ahiahi loaa ia Kauka •iymoiid. Ua hpplimalima mai pia ia'u unuhi i kana liaiolelo ia po ma Wailu«u me Lahaina; ua ae au e unuhi ā ua kuia au i na dala maikai; aole loa au . haiolelo pili Demokarata. Ia po i ko'u hiki ana i Lahaina, hora !hoo, aole malaila o Kauka Raymond me kona mau hoa, nolaila ua konoia au e ka lehulehu i akoakoa maloko o ka hale keaka e hanwi i kekahi mau oleio hoeueu lioohala. manawa. Malaila he lehulehu o na Repubalika, a ua haiolelo aa e pili aua i na hana a Waiaholo- ma ;a ahaolelo; na ]»omaikai i loaa mamOli o kona hooikaika ana, a'u no i kokua }.u ai. l"a hapai mai au i na inoa o Hon. 11. A. Baldwin me Hon. E. Waiaholo i mau moho senatoa no Maui i keia kat> koho, a maluna o keia mau inoa ka'u haiolelo no 20 minute. I ka hoea ana mai o Dr. Ravmond, aneane hora 10 ia nanawa, ua hooki au ,a lilo ke anaina >a Ra\*moiul. Na'u no i unuhi kana īaiolelo no ka ukuia. O ka ninau ia Uluihi, ua hewa anei au ī ko'u unuhi ana i ka haiolelo a Kayinond no nh dala he $15? No'u iho, hoomaikai piha au i ke Akua no Kana alakai ana ia'u e hiki i Wai'uku ma keia la a loaa ia'u kela pomaikai iliwale Le $15. Ua ola au me ka'u ohana mamuli o ia unuhi ana a ukuia me na dala maikai lelolelo. Ka pomaikai o ka ke Akua haawi ana ia'u i na kalena pookela unuhi olelo, i loaa ole ia Uliiihi. He kupanaha no paha keia auna Dejnokarata o \ie alanui Pauahi, me ko la--3 ou ike no he hoalohaau no lakou, haiJuku no ia'u maloko o na wahi apana pepa haole a lakou i hoolaha ai, a e koi .T:;a hoi e hoopauia ka au mai ke keena eina aku. 0 ka panai iho la ka keia no ka'u mau hana maikai ia lakou i ko'u niau la i ka 'ahaolelo. Iloko o na pule waena o Maraki 'aku nei, ua koi mai o Eliwai ia'u e kokua aia ma ke kinai ana ia Kauka Raymond, a ua hoole aku au i ko'u komo pu ana me 3akou # ma ka lako\i hakaka waiwai ole. Mamuli o ko'u hoomanao ana i kekahi mau hana poholalo i lawelaweia e kekahi mau keonimana a na limahana uniona i hilinai ai mamua aku

nei ,nolaila ua leka aku au i kekahi o ko'u mau hoaloha e hoakaka ana i ko'u manao ponoi me ko'u hilinai ole i na alakai a Uluihi e kakoo nei. No'u ia kuleana. No ko'u kokua ole ana i ko lakou manao noinoino wale, nolaila, hookomo pu lakou ia'-u iloko o ka lakou hoinoino ana. Ma keia hakoko iho nei a na Demokarata, ua hookahua nui ia na manao hoinoino maluna o Kiaaina Pinkham me ke komisina aina, Mr. Rivenburgh. No Pinkham, aple lpa pia i komo pu ma keia hakoko ana. He ku-e loa oia i ka hoolilo ana i ka oihana i mea hana kalaiaina. Ile oiaip, p Rivenburgh kekahi alakai o na Demokarata a Uluihi ma i ku-e ai. Ile Demokarata o Rivenburgh, pela o Haalilio me poe lehulehu e ae. Ua kuleana Jakou e hooikaika elike me ka lakou e manao ko lakpu kuleana ia. Aole kuleana o Pinkham e keakea aku ai. Ina i manaoio o Pinkham i na haua politika, elike me ka Uluihi i waha-a ai ma kana nupepa alakai laJau ,ina ua komo pu na koa kiai ma keia ninau a lakou ma i hakaka iho nei. Kia hou 110: ma kekahi wa i hala aku nei, iloko o Maraki, ua olelo aku au ia Uluihi e hele mai ma ke keena aina, a na'u e hoikeike iaia i kekahi mau mea aho nui i kupono iaia e ike ma konā ano he mea kakau nupepa. A liiki mai i keia la, aole loa oia i hele mai. Pehea la oia i mahao ai e loaa iaia na hoonaauao maikai ana, ina e nele oia i na mea oiaio. Malia palia ke manao nei oia o ke alai<ai mkapo ana i ka lahui ma kana nupepa ka mea e maikai ae ai ke kulana o Hawaii lahui. , Ina no hoi paha e ukali mai ke Aloha ma na meheu o ke Kuokoa e aho np la hpi ia. Oia nae hoi: kona wahi aiio .no ia. Hp a kakpu i ke a\tea i ikea kuhihewa alakai lalau. : ?s T plaila, eia ka'u: eia ke waihe nei ka'u hoike o kela huakai aku nei i Maui, a malpkp plaila kekahi mau mea e pili ana i na Kepahi e neho nei jnaluna o kekahi aina aupuni me ka uku ole i kekahi hoolimaiima no 3 a oi makahiki i hala ae nei. Eia ke noonoo nei komiaina 110 na mea e hana aku ai i keia poe i kona wa e holo aku ai i keia iho. He mea pono ia Uluihi e hele mai i ke keena a e ninau ia Mr. Rivenburgh, a e loaa no iaia ka oiaio i na wa apau. ,J ka hoomaopopo aku ,aole loa ho makemake o Uluihi e launa me ka poe naa'uao. nolaila, hoomamao. Malia paha ua piha loa kona puniu a hiki ole ke onou hou iho. Me na hoomaikai piha i kou oluolu īio keia wahi nonoi. Ke hooki pei au. me ke aloha, W. j. eOĒLHO. Honolulu, T. H., Aperila 26, 1916.