Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 17, 28 April 1916 — NO KE KUHIHEWA MORAMONA! [ARTICLE]

NO KE KUHIHEWA MORAMONA!

Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa, Aloha pumehaua kaua: —Ua halawai hou mai la au me ka hoolaha manaoi'o —-o ka hoomana Kakolika Roma oka mahina o Maraki t 1916, e pane mai ana ia'u ma na mea a'u i pane ai mamua, s. ma kahi a'u i olelo ai, ria ka poe 0 ka Ekalesia Kakolika Roma no 'i pepehi ia leau Kristo, ke keik'i a ke Akua aine Simona Petero lia mea a lakou e no mai nei i ka poe o keia wa o ka lakou kumu kauoha ia. ( Ua manao pāha keia haole kahunapule o keia hoomana, he poe hou loa ae 1 nei ko keia wa, a Jtie poe i hoomaopopo ole i na mea i hana mua ia; kolaili mau ino i hana ia, ka pepehi kanaka ona, ka noho haowale ana, ka noho haakei ana,' ka noho hookano ana, a pela wale aku, he hana nae i hana maoli ia ē ka poe e hoho mana ana ia wa iloko 0 ka Ekalesiā Kākolika a manao iho ua iiaaupo kji poe o keia wa; nolaila, e pi-pa' hele ae au maanei ka mua e hoomaka ai e ohi'u mā ka Moramona ka mua ia hoomaka ana mai ka hana o ua Deragona nei e nee imua, me ka manao e hele lanakila ana oia, aohe mea nana e ike ua mau mea la, pa e nae ka lae o ke kolohe i ka a-la, a haa ana i kahi hookahi. < Ua pane mai o Kakolika ia'u he mau manao lapuwale lda ka ka'u i pane ai a he mau a'ona aku i ka hupo, no ke kula hea, a i ka i>ul<e hea paha? N'o kuu pane ana āi mamua, na ka poe o ka Ekalesia Kakolika Roina i j>epehi ia tmi ame Petero. tīe 'mea maikai ka hookomo ninau ana a he mea hoi e hoonaauao mai ana na haina kupono a pololei i kupono i na m'anao o ka ninau, i ninauia elike ae la me ka Kakolika Roma i ninau mai nei penei: No ke kula hea? Haina: No ke īfcula Sabāti o Idsu Kristo. Joa. 5:39; 3:11. Ninau elua: A i ka puke hea . I ka puke a Daniela | a me ka buke o loane Kahaipule, a lie ekolu hapaha o ka Pālapala Hemolele 1 pilia i na wānana, ame na manao hoakaka, a iiie na hoike ana lawa pbno e pili ana no ua Ekalesia Kakolika Roma la. 0 na hihio ame na hoike ana a Uaniela i loaa ai, ua hooko ia ia ma o na hana apau a ka hoomana Kakolika i hana ai; ke hoopunipuni mai nei nae na lesu Kristo i kukulu n ka Ekalesia Kakolika (hoomanakii) ma Kawaihae (lerusalema) he keu no ka wahahee! O ka'u i ike ai' ma ka Baibala ua kukulu o lesu i kona-Ekalesia ma lerusalema ma kona inoa ponoi, a o ka poe ! apau i manaoio iaia ua hea ia ka inoa o lesu maluna o lakou. Oih. 15:14-17. Aole loa au i ike ma ka Baibala e i mai ana, ke kukulu nei au i ko'u Ekalesia a o kona inoa o Kakolika, nialia paha 0 ke ano ia o ia huaolelo Kakolika he Kumau; heaha nae ka pili aku o keia kumau ana e manao ia aku ai e lilo ia Kuinau i inoa Ēkaleaia? He a'o hoonaaupo maoli no i na lahui kanaka apau; o ka oi loa aku o ke ino o keia poe e alakai hoomana nei, o ko lakou papa maoli ana aku i ko lakou mau hoahanau, aole e helUhelu i ka Palāpala Hemolele (Baibala), a x i ka buke Enianuela 'am'e ka buke KakekimO wal? no e heluhelu ai. Kaiohe maoli noMe ka hooiā. mai no o Kakolika, o ;lesu ke keiki a ke Akua i hoohapai ia mai e ka Uhane Hemolele ma o Mana' 1 ' la, ka Virigina o ka hele iia a lilo i Akua no lakou, eia nae ka meā apiki, me ka i māi no b ke Akua o lakou (lesu), E huli nui oukou i ka Palapala Hemolele; no ka mea, ua manao oukou, he ola mau loa ko oukou mālaila; a oia ka mea nana e lioike no'ū, loa. 5:39, Maopopo maoli keia mau mamalaolelo, he loaa ke ola ke heluhelu 1 ka Baibala, eia hoi ka Deragona, e j heluhelu i ka buke Kakekimo i na Li- j tania hoohupo a lakou, ame ka buke Emanuela ka mea paani a makou i ka wa liilii e paani ai.

Nplala, i ka hoOlohe ana i ka Kakolika ma a'o a kapae ae i ka lesu Kristo aohe mea e ae e loaa ana i- ka .poe e haha'i ana, ma ia a'o ana, o na hana wale no ma "Waikakalaua (e uwe ai a e uwi ai na niho) Gehena. Ke ōlelo mai nei o Kakolika ma, o ko'u pilikiā ka, aole ka au i ike, oiai he okoa ka ka lahui Romā, a he okoei loai ka ka Ekalesia Kakolika Roma, me ka i pu mai he Kiaaina Roma no ka i hoahewa ia lesu a make; a he Emeperā Roma no lioi ka i kaulia ia Petero ma ke ke'a, a o na lii Roma no hoi nana i hoomaau ai na kumu kauoha Kakolika Roma kanakolu-kumamalua o na kenekulia mua ekolu o ka Ekaleaia, me ka pepehi a make ana i mau kumu kauoha 24 iwaena o lakou, a ua hoomake ia no Hoi na miliona hoahanau Kakoiilea 0 kela ame keia lahui mamua "o ka maHahiki 313 e na emepera a.me na kia : a i mai Ia no'u: Mākapo loa paha oe i kou ike ole ana i ke ku-e loa ana o ke aupuni o Roma i ka Ekalesia Kakolika? Maikai no na manao hoakaka o Kakolika Romā ma i ko'u hoomaopopo āna, he elua mahele ano nui iloko o keia wehewehe manao ana. 1. Ka hookaawale ana a kaawale o lahui kanaka Roma, a kaawale ka Ekalesia Kakolika Roma. £. Ka moolelo o ko lesu pepelii ia ana, ko Petero a pela wale aku, elike me ia e kau ae la maluna. Malia paha ua pilikia i'o au ia KakoHka Roma ma, no ko'u ike ole ana i ke kaawale loa o ka lahui kanaka Roma mai ka Ekaleaia Kakolika Koma ae; ke

uianao U.ei .au ua ike ole i'o paha au, a alia nae hoi la!

l'a hoike aku au ma ka'u pane ma 'ke Kuokoa mamua i ka noho mana ana o ke aupuni o Eoma maluna o ka honua, mamua o ko lesu hanau ia ana he 160 makaliiki, a no lahui kanaka Koma ponoi keia hoomana e hoopunipuni ia mai nei kakou na les\i ka i ku-. kulu keia hoomana ma lerusalema, penei nae e maopopo ai. O ka huaolelo Kakolika, walii a ka poe Palani, he kumau ke ano o ia huaolelo ,a ina o ia iho la ke ano o ia huaolelo Kakolika, he kumau, alaila, heaha iho la ke ano o ka huaolelo Roma mahope mai o kohka i loaa ai ka manao piha maoli o ka inoa o keia Ekalesia"he "Kakolika Homal" No keaha i kapa ole ia ai ka inoa o ua Ekalesia la o ka "EkaJesia Kakolika lerusalema?" Ke pane nei au no ko'u ike ole, o ia hoi, aole loa e hiki i ka manu okalika Roma) ke olelo mai he manu nunu ia, oiai mau ana no oia i kona ano ponoi iho ame kana hana, a ina e hoao keia ano manu e pee nonā iho, aole oia e pee ana a nalo kona kino, aka o kona poo wale no kana i mānao ai e huna, a o kona kino ame kona puapua e ike wale, ia ana no, pela keia poe e -»lelo o ka Ekalesia Kakolika Eoma, na īesu ka i kukulu i ua Kkalesia la ma lerusalema, ke onou nei ke poo o ua okalika nei ma lerusalema o ke kino no naej ame ka puapua, aia no i Boma, nolaila, aole loa e hiki i 'keia poe ke ku hou mai e uhiuhi ma keia mua aku, oiai ua ahuwale ko ano o keia poe kolohe a kekahi poe T<anaka 0 maopopo lea nei i ka manao o ka Palnpala Hemolele, ma kal\i o ko ke Akua inaina a kau mai i kanawai e papa ana mai kukuli iho oe a hoomana aku i na kii, aole nae he hoolohe o keiā poe pi--1 ili aku no, me ke kukuli ana. He wahi hana maikai no ke kukuli ana a hoomana aku i ke Akua, aka o ke kukuli ana a hoomana i ke kii, mai oi loa aku hoi ha ka pono ina no i hoomana maoli ia aku no ia !Satana, oiai o kana wahi maiinu ia i kii ai ia lesu o ke kukuli; a ina i kukuli ia aku iaia, ina ua loaa mai na aupuni apau, a i kau wahi paha e makemake ai ame koiaila mau nani. Mat. 4:8-9, a o ka pauku 10. mai leha wale ae oukou ilaila, he pulumi ae kolaila. Ke hoike aku nei au i ka mea oiaio a pololei maoli, mamuli o ke ano neeinua o na hana hoonaauao o ke au o ka manawa, i hana ai keia poe Kakolika Roma ma kekahi aha kuka a lakou i malama ai mahope inai o ko lakou ike ana, ua nawaliwali mai ko lakou (poo 'aupuni), noho hoomalu aupuni ana ama ka mana pili hoomāna (Ekalesia), a iloko o kela alia kuka i hapai ia mai ai ka noonoo ana i ke ano o ka lakou mau mea e hana aku ui no ua Ekalesia Kakolika Roma la, nolaila koho lakou e hookaawale lakou i ka lahui kanaka Roma a kaawale loa, a e hookaawale hoi ia lakou iho a kaawale loa mai Eoina mai ahiki i Kalalau (lerusalema)^

j Ma ka moolelo pepehikanaka i hana ia i ka wa kahikff, ma kela hapa poep.oe komohana o ka honua, he mau mea maoli no ia i hana ia e ka lahui kana(ka o Roma mamuli nae o ka hoolohe ana i na kauoha a na poo o ka Ekale : iSia Kakolika īloma, i kakoo pu ia hoi ,e na poQ anpuni' e noho mana ana ma ke aupuni o Roma no ka malama a hoomalu ana i ka pono o ko lakou hooma na ponoi iho, oia hoi keia Ekalesia Kakolika Roma. ke i pepehiia ai o lesu Kristo a make, no ka hana i na hana o kpna Ekalesia me ka mana ame ka oiaio, nolaila, kahea ia ae la he aha kuka na na kahunanui ame na PaAsaio, ka poe na lakou e malama anā ka pono o ka KkaJesia Kakolika Roma ma ka aina o Palesetina holookoa, a ina no hoi ka r Hou e nana mai ana i keia mau mama,la olelo ma loa. 11:47, hapa-hope ame 48, a penei: Healia ka kakou e liana ai? No ka mea ua hana I<eia kanaka i na hana mana he nui no. P. 48. Ina e waiho wale aku kakou iaia pela, e manaoio ananei na kanaka apau iaia, a e hele mai ko Roma, a e luku i ko kakou wahi, ame ko kakou lahui kanaka, pehea keia? Maopopo loia, aole hoopaapaa ana. A i hoike no. ka pololei i'o o keia liikaleaia Kakoiika no Roma no ia, ke ;hoike nei ka o ka honua nei e haawi ana ; ka mana aupuni e kakoo 1 na meā pili hoomana, a ua hoihoi ia aku ka hookahua ana o na hana pili i ua Ekaleaia Kakolika Roma la ma Constantinopela, a ma ke kauoha a ka Pope Innocent, penei: E hoohiki ka ma» na o ke aūpuni e luku i ka poe ku-e apau e ahewa ia ana e ka Ekalesia. Ua olelo ae ka aha nieniele na hiki i ,ka poe apau< ke pepehi a make i ka poe ku-e i ka EkaleBia Kakolika, a e hao hoi i ko lakou mau waiwai, a e puhi ; hoi i ko iakou mau hale a kulanakauhale paha i ke ahi. i Ua hoopuka ae o Pope Leo X i ka A. D. 1516 penei: Aole e ae ia kekahi I mea e ao aku ke ole e ae mai kona poo ae, a e na mea pili Euanelio elike me ka na makua ao, o pili wale ana no keia i na mea o ka | Ekalesia Kakolika Roma. ahiki mai i | keia la ke mau nei na poo o keia Ekalesia Kakolika ma he mau poo j "o nae i i ka papa hoonohonoho o ka lesu Kristo pea i hoonohonoho ai i hoikeia ma 1 Kor. 12:28. Ēpes 4:11-10. Pehea hoi ka lele ana aku o ke kahua kuinau (Kakolika) a pUi me kona huelo ponoi iho (Roma)? Haina: 0 ko-

na ano maoli no ia, he kiao moo, a hQ deragona ka inoa, aole e hiki iaia ke liooku kaokoa ae mai kona oiaio ae, oia hoi, he Ekaiesia Kakolika no Komai Xo na meā ē pili ana i ka noho mau o lesu Kristo me kana uiau haumana, he mea oiaio ia, aole nae me kela Ekaleeia lalau (Kakolika Roma). Ua olelo i'o no o lesu pela i hoike ia ma Mat. 25:20. Eia hoi e noho pu no au me oukou i lā apau, ahiki aku i ka hope o keia ao, he inea oiaio loa ia olelo ana a ua hooko ia uo, ua noho pu i'o no o lesu me lakou, aole ma ke kino, aka ma ka hana ā ka Uhane Hemolele ma 0 lakou la, i na wa apau a lakou i hana ai ua hookoia me ke kanalua ole, pela lakou i ike ai e noho pu i'o ana no o sesu Kristo me lakou iloko o lesu o lakou, a pela Eoi lakou iloko o lesu, a he mea no hoi nana (lesu) i nonoi aku i kona makua ma kona wa e pule ana i hoikeia ma loa. 17: Ua noho pu'i'o me lakou ia wa, ua 'noho pu mahope mai o ko lakou make ana, a ke noho pu nei lakou me lesu 1 keia la, a e noho mau loa aku ana lakou me lesu Kristo, no ko Ekalesia au i mea mai nei e noho mau o lesu me ko Ekalesia, heaha ka lesu e noho mai ai me ka Ekalesia i noho ia e ka poe ona moa (poe na lakou i pepehi iaia), ka laau i kanu ole ia e kbna makua, manomano no ke akamai o ke kiina (lala ana e noho oluolu ai, hoomaopopo ole iho nae i ka hope o ia liana, noke i ka pepehi i na luna o ka Ekalesia o lesu, e hoomaka ana mai ia ;lesu akuf a i ka mea hope loa e hoomaaa aku ana ia lesu Kristo. A ma ka hoike o ka moolelo o ka honua nei, ua oi aku maluna o ke kanalima milioua ka nui o ka poe apau i pepehi hooniainoino ia e ka poe o ka Ekalesiff Kakolika Rom'a, mamuli o ke kauoha & na poo alakai lioomaiia, na Pope, ame na kanikela, ame na kahuna nui malalo j iho o lakou, e noho aua ma kela wahi j keia wahi i noho mana ia e ke aupunl o Koma. No ka olelo o ka poe Kakolika, ua ku mau ka Ekalesia o lesu ahiki i keia wa, o ia lioi ka Ekalesia Kakolika Roma, he hoopunipuni loa keia mau hana a, keia poe Kakolika, alakai hewa, maka*u ole ae no hoi i ke Akua ame kana hoopa'i ana mai, paakiki no, hoomanakii no. Ma ka moolelo o ka Ekalesia o lesu Kristo f he moolelo ia i hoike maopopo 'e'a ia mai e ke Akua Nepai.

Ma kalu o Kakolika Roma ma i i mai nei penei: Aole he hookahi hoahanau e manao ana, o na kii o lesu iloko 0 na halepule o lesu no ia, aole he poe pupule makou, he mau mea hoomanao wale no ia, elike me ke kii pohaku o Kamehameha imua o ka hale hookolōkolo. He mau manao maikai no ia o ka -lāwe anā niāi i na Ikih ano like o kela ame keia ano,,i mea hoomanao, he hana maikai loa ia, he hana hoi e hiki ole ai ka poe hoopuukahua a owau kekahj o ia poe ke olelo aku he poe pupule lakou (poe Ka'kolika Roma), a'ka nae, 1 ko'u ike maka ana i ko lakou ka'i hele ana a ma na wahi e kakau ana o na k.iUo lesu mai ieona hookolokolo ia ana a i kona make ana iluna, o ka laau ke 'a. aia hoi he mau kukūli ana imua oua mau kii pakahi Ja, a pule aku ika pule, Aloha oe e Maria, a pela wale aku, manomano ka hiki pono ia'u ke olēlo aku, he poe pupule oukou, no ka mea he poe hiki ole ouk'ou ke hooponopono i ko o'u'kou mau manao hoomanao aha aku no lesu Kristo me ka malama 1 ke kanawai o ke AKua, a oukou i hoopalemo ai a paa ole i ka oukou Ba!bala; e ole nae ia hoopalemo ana, loaa ai ko oukou puka e oili ai a ku iwaho papani ka puka o na hana pepehikanaka a paa, kii hou'ka moolelo o ka mea a oukou i pepehi ai a paa, a kuhlkuhi, he poe lahui e kanaka no Roma ka poe na lakou i pēpelii ia lesu, a i iho la, o ko makoii mau kumu kauoha keia, nana i kukulu ka Ekalesia Kakolika Roma, aole paha e ole; e ahu anaEia hou no keia lalau, ke olelo mai nei o Kakolika Roma, ke piakemake kekahi mea e ike i ka Ekalesia oia.io a 'esu i kukulu ai, e heluhelu ka oia i na olelo ma loa. 6:6, e pili ana i ka emi hope aha o na lioahānāu aolē hele pu hou me lesu, no ka olelo hooiaio ana o lesu he ai i'o ko'u kino, o ka mea e ai i ko'u kino, ke noho nei ia iloko o'u, a owau hoi iloko ona, lalau maoli keia a'o ana; aole paha ia he kukulu Ekalesia, he mau alakai olelo āna ia e hoomahuahua ia ai ka manaoio maoli o ka poe manaoio mamuli o ka hana aka emi hoPe nae kekahi poe o'lakou aole ia he Jvukulu Eltalesia ana. Mau-ha mai la ka hoi au i ka elieli ana i ka pu'e uwala launui, aole nae he waiwaii'o olalo, he anaki'u ka'u mea i loaa, o ka moe no a ka mu, o ka oni no a ke ko'e, he ka-linalina huluhulu nui ke pili ana i ke kumu. Me ka mahalo a n'ui i ka Lunahooponapouo o ke Kuokoa ame na keiki limahei o ka papapa'i, Owau ihau no, C. K. KEALOHA. . WAKINEKONA, Apr.^26.—He lono ka i loaa mai Alaska mai ma ka po nei e hoaT\aka ana aohe i hana iki ia no lea laina alanuihao kaaahi a ke aupuni federala, ua hookunanaia mamuli o ke olahani ana a na limahana. O ke koi ma ka aoao o na limahana e hoopiiia ae ko lakou ukuhana i ke kanalimakumamalima elike me ia i _aku ai ia lakou mamua.