Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 17, 28 April 1916 — HE MOOLELO KAAO NO NA KAIKAMAHINE LILI ELUA i Ko Laua Muli Pokii Hoomanawanui i Na Hana Hoomaewaewa He Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NA KAIKAMAHINE LILI ELUA i Ko Laua Muli Pokii Hoomanawanui i Na Hana Hoomaewaewa He Nui

Ma keia manawa a na kaikamahine ilihune ekolu e noke nui J ai'.'i i ke kamailio ke hoolohe pono aku nei kc Suletana i ka lakou nui'i mea apau e kamailio mai ana no na makemake like ole o iakou, o ra olelo a ke kaikamahine muli loa ka i komo loa-mai iloko o konr« puuwai ia manawa- aole no ka maikai wale no o kana mau olelo, ak.'. no ka u'i maoli kekahi kumu hoohihi loa iloko ona, a hooholo k»»ke iho la oia ia manawa e hooko koke aku i na makemake like ole o U2 poe kaikamahine nei. Nolaila, me kona hoike ole aku i kona manao i kona kuhina nui no kana mau mea i lohe aku ai ame kana hana e hooko aku ana, noi aku la oia i ke kuhina e hoomaopopo pono loa i kahi o kela hale i ku ai. ka helu o ka hale, ka helu o ke alanui, a pela aku, i maopoj>o ai ka hale i kana manawa e makemake ai e kii mai ia lakou a lawe aku i ka halealii ma kekahi la mahope mai. Ma kahi kakahiaka ae, ua hooko mai la ke kuhina nui i ke kauo!ia a ke alii ma o ka hoouna ana mai i kekahi kanaka e kii mai i iia ms«: kaikamahine la a lawe aku ia lakou i ka halealii, me ka hoakaka ole aku ia lakou i kekahi mea e pili ana i ke kumu o ko lakou makemakeia ana e hiki aku ilaila, koe wale no ko lakou kauoha ia ana «ku e aahu ia lakou iho me na lole maikai loa i loaa ia lakou, oiai ua makemake ke alii e ike ia lakou. Ua laweia aku la lakou ahiki i ka halealii, a ka'i loa ia aku la imua o ke Suletana, a ia wa i olelo mai ai ke alii: "I kauohaia aku nei oukou apau e hele mai no ko'u makemake e khe hou aku i ka'oukou mau mea o ke kamailio ana ma ka po aku la i hala, e pili ana i ko oukou mau makemake. ■"E hoike pakahi mai oukou ia'u i keia manawa i ka oukou mau mc:i i makemake ai elike me ia a oukou e hoomanao la i ka oukou maii mea o ke kamailio ana ma ka'po nei maloko o ko oukou hale; mai noho oukou a maka'u a i ole hoohilahila iho paha, e pono oukou aj:au e hoike mai me ka huna ole i ka mea oiaio, i lohe aku au." la manawa a ke alii e kamailio mai ana, ke nalu wale la no kela ame keia o na kaikamahine iloko wale iho no o lakou iho, "pehēa la hoi i lohe ai ke alii i ka makotrkamailio ana, jio ka mea, o makou ekolu wale no hoi kojoko o ka hale i ko makou manawa e kamailio hoomakeaka ana?" J No keia noi a ke alii ua hoopihoihoi loa ia na manao o na kaikamahine ekolu, he poe i manao ole ua loheia ka lakou mau kuko pakahi no na kane, i ke alii e kamailio mai ana aia mau ko lakou mau mak.i ilalo kahi i kulolou like ai me ka paweo ame ka hilahila, a hui pu :ho me ko lakou maa ole i ke kamailio ana imua o ke alii, aole i k?na mai a ka haalulu, na ka hou no e hiolo ma ko lakou mau lae a ma na panalina, a eia nae, mamuli o ka pii o ka ula ma ko lakou m.:« papalina pakahi no ka hilahila ame ka makau. ua hooiia ko' lakou u'i, oia uo oe o ke anuenue nonoula i ka wao, o ka oi loa aku oia no ka muli loa o lakou, ka mea nona ka u'i i loaa he keena nui iloko o ka puuwai o ke alii. Oiai lakou e noho hoopepe ana me ka mumule loa no ka maka'u ame ka hilahila, no ka lakou mau olelo o ka po. i hala, malia he mau olelo paha ia i hoopukaia e lakou ma ke ano hoomakeaka, eia n: ua lilo i hewa no lakou imua o ke alii, a no ka ike ana mai o ke alii no ia mea, i mai la me ka oluolu loa e hoopauia ae ai na manho hopohopo: "Mai hoolele i ko oukou hauli a mai maka'u,' aole au i kāuolia al'U uei ia oukou e hele mai ia nei no ka hoopilikia ana aku ia oukou aole; aka. no ka hoopomaikai ana aku no ia ia oukou. A oiai, 0 1 r. ninau a'u i ui aku nei ia oukou, i ku-e no i ko'u lunaikehala ponoi iho, ua lilo ia i mea hoopioloke i ko oukou mau noonoo, a oiai hoi, ua maopopo ia'u ko oukou mau makemake pakahi, e hana aku ana au i ka hana e hoomama kokeia ae ai o ko oukou mau manao -pHihua. "O oe," wahi a ke alii i ka muli loa, "ka mea o oukou i makemake e lilo i waf!ine na'u, e hooko kokeia aku ana kou makemake 1 keia la no me ka hoohakalia oleia- aku a kahi manawa e ae, a o oe hoi." wahi ana i Ke kaikamahine waena, "e hooko kokeia aku ana n » kou makemake m'a o kou mare ana i kuu kuke, a o oe hoi," i kuhi -ij ke alii i ka hiapo o lakou, "elike me ka hookoia aku o ka makrrr.ake ou mau muli,.pela no hoi e hookoia aku ai kou makemake e mare i kuu kauwa ho-a imu * Hakalia no a pau na olelo a ke alii, na ka muli loa hoi o lakou ke kukuli malalo o na.wawae o ke alii, o ka haule like mai la no ia 0 kona mau hanau mua ma na wawae o ke alii, no ka hoike ana mai' 1 ko lakou hauoli ame ka mahalo kiekie loa i ke alii no ka hookokokna aku o ko lakou mau makemake, no ka mea, he poe ilihuue haakle loa lakou, eia nae, ua nunui kupono no no ka hoounaunaia mai, a i ka mare ana aku hoi i mau kane na lakou, i loaa ko lakou makua a na lakou e malama mai. la pau ana o ka ke alii hoakaka ana mai i kona manao, i aku la ke kaikamahine muli loa, oiai no oia e kukuli ana ma ka wawae o ke alii: "E ka lani e, e ola mau loa oe! Oiai hoi ua loheia ko'u makemake e oe, e hoike aku ana au i ka mea oiaio imua ou he mau olelo wale no ia i kamailioia, aole ma ke ano oiaio, aka, ma ke ano «paani wale no. me ko'u ike maopopo no aole au i kupono e lilo aku i wahine nau, eia ka hoi ua lohe no oe. a e noi haahaa loa aku ana au imua ou i nei manatva e huikala mai i kau kauwa hewa haakoi nei." O na kalkuaana pu kekahi i noi ae e huikalaia mai laua, eia nae, ua papa e mai la ke alii i ka i aua mai: "Aole, aole; aōhe au e hoolehe aku ana i ka oukou mau uwalo mai; e hooko kokeia aku ana lia makemake o kela ame keia mea pakahi o oukou." Ma ia Ia hookahi no i mareia ai lakou apau a malamaia ka aha•ainp mare. elike me ke kauoha a ke alii. aole nae ma ke ano like loa o ko lakou mareia ana; he hanohano loa ko ka muli loa, a he pono mireia' «o ko na hanau mua. O ke ano o ka mareia ana o ka muli loa o na kaikamahine me k° Suletana, he mare hanohano loa ia i malamaia, elike me ke kunono i ke kulana o ke alii; ua konoia ka poe maka hanohano apau o ke kulanakauhale; hookaniia ka bana; he aha himeni ame hulahula ka i malama\a; o na hana hoohauoli a hoohanohano apau i ka la mare o ke alii : ua hanaia me ka ulumahiehie ame ke ohohia nui o na maknainana, a no mua hoi, elike no me ka haahaa o ka iaua mau kane, pela no ke ano haahaa o ko laua mareia ana. O keia ka hikimua loa o na hana i lilo ai ka muli loa i mea lili nui ia e ;«a kaikamahine mua elua. ' Ua eliaeha loa ka naau o na kaikuaana no ka like ole ana o ko laiia lioohanohanoia ana mā'ka manawa i hoaoia ai, me ko ko laua pokii. ' Ia manawa akahi no laua a ike ihp i ka ko laua make-' make ana e mare i na kanaka haahaa. O ko laua lawa mau i ka ai ka.lana mea nui i manao ai, aohe nae he nana ae o ka pomaikai ame ka hanohano pu kekahi, nolaila ua hookahua koke ka lili makawelav el? loa iloko pakahi o laua, a ua lilo ko laua lili ame ka hoihoi ole aku e ike i ko lana pokii i mea hookaumaha loa aku i ka naau o ko Inua pokii, a o ka hopena awahia i ukali mai maohpe o ka manao lili a huahuawa o na hanaumua, oia ka halawai īiiau ana o ka muli loa m? na hana hoomaewdtewa lehulehu a na hanaumua, elike me ia e ikeia ana ma nei mua aku. ' MOKUNA 11. Aole. i loaa kekahi manawa kupono i keia poe kaikamahine e h:ri ai mahope iho o ko lakou hui ana me na kane, no ka mea, he mau \i mahinameli ia; he mau la ia o na kipona ikiiki a ke aloha e kaawiii ana, aka, i ka hala ana aku o ia mau \A akahi no ke Suletana

a liookuu mai i kana aliiwahine a e hui me kona mau kaikuaaiia. Ma kekahi la hoike aku la ka wahine a ke alii i na kaikuaana e 1 ele ana-oia i ka auau ma ka hale auau o ka lehulehu , hoike pu aku la i kana la e hele ai, nolaila, ina he makemake ko laua e hele pu me ia e hoike aku iaia. T ka loaa ana o keia ike i na kaikuaana ua hauoli loa iho la laua no ka mea. e loaa ana he manawa kupono loa no lakou e hui a e katnrtiiio pu ai, a ma ia manawa laua e huai mai ai imua ona i ko laua nur.i manao awahua. I ka hui ana ae o na kaikuaana' ma kekahi la i aku la ka hiapo i ka muli iho: "Ea, aole anei ou manao he lede u'i maoli noko kaua p-.\rī a ua kupono loa no hoi oia i wahine na ke Suletana. 1 ' "Auhea no hoi ona u'i loa i ko'u manao. Aohe o u manao he wahine u'i oia mamua o kekahi poe wahine e a'<u. Ke ike ole nei au. i ko ke Suletana kumu oka makahehi loa ana iaia. E aho paha ke keko iaia; ua maopopo ia oe kona helekelena elike no hoi me ko'u ike.aohe wahi lihi iki o ka u'i maluna ona e kupono ai oia e kapaia aku he u'i, he nohea. a pela aku. "O oe ke kupono loa e lilo aku i wahine na ke Suletana, aole o ia wahi kaikamahine; o ia nae paha, no kona oi ana ae -nae anei oka opiopio i kou ka mea i makemake loa ai ke 'lii? Aka, he opiopio no hoi oe a he u'i pu no hoi e nele ole ai ko ke alii makemake. "E ka hoahanau." 'wahi a kekahi, "mai kamailio iki kaua i kevnea e pili.ana no'u. īna i koho mai ke alii ia oe i wahine nana aoli? a'u ku-e ana aku, aka, i kona koho ana o kela wahine kaikamaiiine mukekokeko kana wahine, O! ua hoopiha loaia jnai au me ki manao lili ino loa nona. O ka'u e noonoo nei e hana aku ana au . kekahi hana e hoehaehaia ai oia, a ke manao nei au e lokahi pu ma» ana no kou manao me ko'u ma ia hana like. "O ko'u manao ea, oia keia: E hui pu mai oe me a'u ma ka liana ana aku ma na ano apau e hoehaeha mauia aku kela wahi wa-1-ii.e hookano; ina e loaa ole ia'u kekahi manao e hiki ai e hoehaeha ak\: īaia, ea, hoike mai no hoi oe, a ke hoohiki paa aku nei au imua ou. ina e loaa ia'u kekahi manao no ka hooko aku i kekahi hsma e hoehaeha ia aku ai oia, hoike aku hoi au ia oe i mea nona e lioehae!ir a e hoohaahaa mauia aku ai. • "Pehea kou inanao no keia mea a'u i hoakaka aku la pono anei a aole paha?" , • "O ko kaua manao like aku la no ia; elike me ia au i hoohiki mai la e hoao aku ana oe ma na ano apau e hoehaeha aku i ka noono<"> o kela wahi wahine hookiekie, e hoao pu aku ana no hoi au ma l'o'u aoao e hana i kekahi hana e hoehaehaia aku ai oia; o ka hana. kekeia aku o ia hana oia aku ka oi'o ka pono, no ka mea, ke noho r,iai la kela la iluna o ka hanohano a ia kaua hoi e noho aku nei me ka auwe, oiai he liilii loa.ka loaa a ka kaua mau kane." "Kahaha! Ahu no kupanaha a ka la ( i Manā! Nawai auanei A imi ko laua haahaa, na laua'no! Mahope iho o keia hanaia ana o ka aelike e na kaikuaana lokoin<.' a holo. e hui mau ana laua ma ia hope mai, a ma ia mau manawa no hoi apau a laua e hui ai. aolie a laua kamailio e ae o na hoōlala hana wale no e lilo ai ka noho ana hauoli o ke Suletana wal;iine, ko laua muli pokii. i noho ana kaumaha a kaniuhu mau. Ua lehulehu wale ka laua mau hana hoomaewaewa i hoolala. ai, ein nae.'i ko lāua manawa e makemake ai e hooko aku i ka laua m ui hana hoopoino, ua ike koke laua i ka holole'a ole o ia hana ke hookoia aku, he nui na popilikia e Halawai mai ana me la.ua, no ia ike mua e o laua i ka pilikia, ua hōopau honua laua me ka nele loa 1 ka manao aa e hooko aku.

Oiai laua e hoolala ma-lu ana i na hana e hoopoino aku ai i ko lana muli, eia nae, e hui mau aku ana no laua me ia i kekahi mana-1 wa ma ke ano hoopalaimaka, aia no ka ino iloko, a ma ia mau man?wa apau a laua e hui aku ai e hoike mp.u aku ana laua i ko laua oluolu ame.ke aloha, me he mea la aohe manao awaluia iloko o laua nona: e mahalo mau aku ana i ka loaa ana o ka pomaikai ame ka hanohano, ka loaa ana o ke kulana kiekie. a mamuli o keia hoike akn o laua ia mau ano maikai apau, ua manaoio mai la no hoi paha ko la.ua 'pokii he mau olelo oiaio a aloha wale no la ia, eia ka, m? * olelo pelo wale aku no o ka maalea kiekie loa. , Ma ka aoao o ke Suletana wahine lie. ohaohia mau oia ke ike rnai i kona mau hanaumua: nawai no hoi e nele ke aloha 6 lakou ou no'ka hoi apau a ke ki a ka pahu hookahi, a mailoko mai no* hoi' h'-eou o-ka pupuu hookahi, a mamua aku o ko lakou imi ana i mati makua no lakou, ua auamo pu ia e lakou na ke ola ana. 1\ hoomanawanui ia ana ka hoi ka make a ka pololi i kekahi ma'nawa; e uumiia ana ka ehaeha a ka hune i ka hapanui o ka ma-' nawa: e ai like ia ana kahi huna ai iki, kahi huna ai nui, a ua lilo no hoi kekahi i makua ,no kekahi ia mau la. Ua pili mau ia e lakou ka po ame'ke ao, ke kau ame ka hooilo, a na ka mare ana i na kane i hnpkaawaleia ai ka lakou pili aloha ana. Aia iloko mau o ke Suletana.wahine ke aloha'no kona mau nmaumua* ;aohe ia mea he inaina, he lili. he huahuwa a he lokoino !!:.ko ona ;aohe oia i ike iho i kekahi o ia mau manaoino iloko ona, eia'nae, iloko o ia noho nanea ona, aohe haupu ae ua hoolala wale k nia mau kaikuaana i ka hana e hoopilikia aku ai iaia, aia hoi -i ka wa i moeuhane mua ole ai oia ua hanaiā aku la ka hana lokqino loa aloha ole. Pela o Pamano i make ai, aole i ka mea e loa, aka, i ka i'o ponoi no. v Ma kela ame keia manawa a na kaikuaana e hui aku ai me ia ik'kr. o ka halealii e hookipa mau ia aku ana laua me ka hanohano nui oiai e mau ana no kona aloha ia laua elike no me ia a lakou enoho pu nui ana mamua aku. Ma kekahi mau mahina mahope mai o ka mare ana o ke Sule- ! tnna wahine ua ike ia aku la kekahi mau hiohiona ma kona mau maka e hoike mai ana ua hapai oia, he hiohiona hoi i hoopiha loa ia.' ai ke Suletana me ka hauoli, no ka mea, ua maopopo loa e loaa ana' ipia ka hooilina o. ka nohoalii, ina nae e hanau mai ana a he keikikane: aole o ka moi wale ka i piha i ka hauol.i, aka, o na poe iho kekahi o ke aloalii ame ka lahuikanaka pu.a puni ke aupuni o Percsia. • , . O keia mau kaikuaana ka hele pinepine mau mai e hoike f ko laua hauoli ame ka laua hoomaikai ma ka waha, koe oloko, no ka loaa o ka hua i ko laua kaikaina; e pinai mau mai ana laua ; i ka wa i nm loa ae ai ka opu o ke kaikaina ke noi hoomano mau anai aose e hoolimalima i kekahi wahine no ka malama ana i ke keiki ke hanau ae, aka, ua lawa no ka wahine nana e malama oia kekahi o 'laue, a i ole, o laua like 110, me ka oldo pu aku me ka maalea, he i»ānr hoonui lilo wale aku no ia, nie ka maopopo ole o ka malamaia m:ii o ke keiki me ke kupono nei i makemakeia, a aole hoi oia e ae aku i kekahi.mea je hookokoke mai i kona rtimi kahi e moe ai o ka : bebe. o laua wale no. "Auhea olua e o'u mau hanaumua, he mai'kai kena nieinao a olua 0 ka hoakaka ana' mai la; ina eia ia'u ia mana haawi koke aku au 1 ka'u ae i keia manawa, no ka mea. aōhe mea kuleana t ae e koho i ka '.'/a'hine nana e i ke keiki owau wale no, aka, aole pela; o ka moi ka mea kuleana, o kana mea e koho ai oia ka mea nana e mal'ama, aole hiki ia'u ke hana mamuli wale iho no o. ko'u makemake. me ka ae ole-mai o ka'u kane, ka moi, nolaila la ea, e waiho< aku no ia hana nana e hooholo elike me kona makemake. . "Eia wale no ka'u a'o ia olua; e hoi aku olua a na kane a olua a hoakaka aku i ko olua manao ia laua a noi pu aku olua ia laua e waiho ae ia noi i ke Suletana, a ina oia e ui mai ia'u ia wa au e hoakaka aku ai i ko'u manao no ka'u wahine e makemake ai, alaila ka hoi ko na makemake o olua. O keia wale no ke alahele a'u la e ; noonoo nei no ka hiki e hookoia aku ka olua mau noi aohe alahele e ae. Olelo aku olua i na kane a olua e waiho.ae i na olelo maikai lea imua olee 'lii elike me ka maikai loa o na olelo e loaa ana ia laua ke noonoo ae." Hoi aku la na kaikuaana a ka laua mau kane, alaila, hoakaka aku la i ko laua mau manao, a i ka lohe ana o na kane.ua lilo ia i r.iea maikai i ko laua manao. Ma kekahi la kamailio aku la ke kane a kela ame keia o lpr,a i na.aialo i ko laua manao, me ke noi aku me ka haahaa e noi akii lakou i ke ?lii e ae mai o na wahine a laua na mea na-laua e maiama i ke keiki ke hanau ae. lTa nonoi i'o aku la na aialo imua o4ce alii me na olelo maikai e loaa ana ia lakou, a i.ka lohe ana o ke 'lii hoike mai la oia i kona manao imua o lakou e haawi aku i manawa nona e nopnoo ai,

a aole no lioi e nele ka loaa o kana pane e hoike mai ana oia ia lakou. He mau liora pilihua loa ia o na manao 110 na ka'ne a na ana na kaikuaana pu; ua lilo kela ame keia hora i pule okoa i ka man.-.o o ka poe e kali aku ana o ka puka mai o ka manao o ke 'lii. L T a malama ke 'lii i kana hoohiki. Ma kekalii la kahea mai la oi- i ka poe na lakou i noi aku iaia a hoike mai la i kbna manao ua ae oia i ka lakou noi. J ka manawa i lohe ai ke 'lii i ke noi a na aialo no ka wahine r«ar.r. e malama i ke keiki, huli aku la oia i ke Suletana wahine, a i ka loaa ana, hoakaka aku la iaia no leona manao na kona mau kaiknaana e malama i ke keiki; he oi aku ka pono na kona mau kaikuaana e pialama i ke keiki mamua o ke kii ana aku i wahine malihini; ua noi ia'mai ia mea iaia aole nae oia i haawi aku i kona ae, walu ana, ke ole e loaa mua mai kona ae. "Ā pehea ana kou manao? Eae ana anei oe ia noi a aole paha? [na no no kou hoole mai o ko kaua hoole like no ia, no ka mea. aole hiki ia'u ke ae wale aku ke hoole oe, ko'u haku ka'u kane." "A T ou hoi ko'u kumu oka hookaulua ana. Eae maikai ana anei oe a aole paha? No'u iho, he noi maikai loa kela i ko'u manao. no Ka niea, o kou mau hoahaiiau ponoi no hoi kela, a manao au e ma!nna maikai ana no laua i ke keiki, 110 ka mea, e ike iho ana no laua na laua no,ia keiki," "Ina pela e kuu haku. ina ua ae oe o ko kaua ae like ana no ia. Ua makaukau.au e hooko aku i na mea apau au e ke 'lii e kauoha mai ai No kou haawi ana aku i kou hilinai maluna o kuu mau kaikuaana. ke haawi aku nei au.i ka'u hoomaikai nui ia oe. no kou nana ana m.l i ko'u pono. Ke ae aku nei au me ka manao maikai me ka hauoli pu i ka haawiia ana o ia hana. ia laua mamua hoi o ka wahine e loa." " " I ka loaa ana o keia*olelo hooholo i hele aku .ai ke 'lii e hoike i na aialo ua ae oia o na kaikuaana no b ke 'liiwahine na mea na laua e maiaiu.i i ke keiki. Iloko o kela manawa a ke Suletana ame ka wahine e u kuka-l-rka ana no ka wahine nana e malama ke keiki, aole ke 'liiwahine i heike iki aku i ke kane ua hui mna oia me kona mau hanaumau. a ua noi maj laua iaia na laua e maiama i ke keiki, ua hunakele loa oia ia niea. Ua kokoke loa mai la keia i ka wa e lianau ai. no ka mea. o ka manina ia e puni ai. nolaila, ua hookohu koke aku la ke Suletana .Komukana i„na kaikuaana o ka wahine i mau mea na laua e mai ke keiki. a he manawa pokole ma ia hope iho ua hoi ae la na kaikuaana maloko o kekahi njau rumi kaawale o ka halealii me ka hauoli nui iloko o laua, no ka mea. e lioea mai ana ka la e hookoin ai o ka laua mau hana lokoino i noonoo mua ai. He mau la kakaikahi wale no ma ia hope mai ua hanau mai la ke 'lii wahine i kekahi keikikane u'i loa i loaa ole ka lua ma ke ao a puni. eia nae. aole i lilo ka nani o ka helehelena o ke keiki i niea e hooj)alupalu ia iho ai o na manaoino iloko o na kaikuaana o ke 'lii wahine. Mea la hoi kau ia ike ana iho ua loaa he keiki na lakou a hoopau ae i ko laua manao awahua' aole; ua paa ko laua manao ahiki i ka hookoia ana o ko laua manao lili. I ka wa i hemo mai ai o ke keiki a kaawale aku ka makuahine ma kahi e. owili ae la laua i ke keiki me ka hoohemahema loa me 1-a !ole lilina, a hookomo aku la iloko o kekahi wahi waapa uuku i h'anaia me ke kaluha a paa loa e komo ole ai ka wai. a hookuu aku la iloko o ka muliwai a na ka wai e lawe aku a lilo i ka moana. a e ka:tlo ae ana ia wahi waapa me ka hehe hou loa iloko aohe mea i iho e pale ia ae ai i ka wela a ka la. malalo pono iho o ka rumi e ke 'lii wahine. a i panihakahaka ma kalii o ka hehe i hooliloia aku la i ka wai, ua hoomoe iho la laua i kekahi ilio make uuku ma kalii o ka bebe me ko laua olelo aku i ke 'lii a i na alalo he ilip ka ke aliiwahine keiki i I?anau mai ai, aole he keiki kanaka. 0 keia ka makamua loa o ka laua mau hana hoomaewaewa i ko iaua kaikaina, eia nae. aohe i ko ko laua mau makemake. 1 ka lohe ana o ke 'lii i keia mea aole i kana mai ka pii o kona kāi, a mai make paha ka moiwahine ina aole i komo mai ke kuhina nui e keakea a'e. hoonana pu ika inanao inaina oke 'lii. Owai hoi vja inea inaina ole ina penei iho 1a ka we'aia aku? Ē i iho no hoi paha kaH ia oe la, e ka mea heluhelu, ina pela kau wahine, a i oJe kau i:e!ki.e hana.iapuwale ia ai. *

MOKUNA 111. E Weiiho kakou i ke 'lii ame na aialo e nune tuii ana no keia nhhou kupAnaha, a v C liuli ae ka kākōu nana ana no ka hebe, ua lilo loa aku nei 'palia i ka moanā a ua niake. Iloko o l<eia īiianawa mahope mai, ua laweia aku la'kahi waapa i hanaia me-he wahi pohoie la,'me ke keikialii iloko e ka wai, a kaa loa makai mai o kekahi pa pohaku e hoopuni aiia i ka halealii, a ma kahi hoi e hiki ole mai ai i ke aliiwahiiie ame ka poe maloko o ka Halealii ke .ike mai, a kaalo ae !a mamua o na kihapai o ka halealii. 0 kahi i laki ai o keia hoolil'oia ana o ke keikial» i ka wai, aole i liln a!iu a kahi hohonu a koieie loa o k& wai o ka muliwai, ua hookuuia ne» mahai, nolaila, ua lohi loa ka lawe ana a ka wai a ua kokoke mau 1:0 hoi rrjaha'i o ka muliwai e hiki ai i kekāhi mea e hele mai ana ia manawa ke kii mai, ina 110 ka maalo mai malaila ia manawa. Mamuli o kekahi ulia laki ua hoea mai la maha'i o ka muliwai 1 ke!a manawa, kā luna nui nana e malama ana na kihapai o ka hale--0 kekahi oia o na kanaka ko'iko'i a hanohano il(jko o ke aupuu. 0 Pcresia ia manawa. Oiai oia e holoholo ana maloko o na .kiliapai a i'kona kokoke anu mai maha'i o ka miiliwai, ike koke mai la oia i kahi waapa t l.ina ana iluna o ka wai me kekahi behe iloko, no kona makfeliiake Icr. e ioaa koke iaia kahea aku la oia i kekahi o ria kanaka hana e holo wikiwiki mai, a i ka hoea ana mai o ke kanaka ma kahi ana e I41: ana, kauoha koke aku la e kii mai i kahi waapa a lawe aku 1 !:u!a. he hana hoi i hookoia mai me ka eleu loa ē ke kanaka. "I kahea aku la au ia oe e hele mai 110 ke kii ana aku i keia wahi waapa uuku e lana mai la; he makemake au e ike i ka mea iloko; e \\*l<V o'lilo loa aku hoi i kai," wahi ana. Oiai ke kanaka e paa ana no i kana kopala i ka lima, o kona kioe aku ia no ia a hapai mai la i kahi waapa i kula. Ua hoopuiwa loaia ka luna nui i kona wa i ike iho ai i kekahi bebc- u'i hou loa e moe ana me ke ola 110 iloko, ua wa-hiia 110 nae ap: a i ka lole lilina. He mau makahiki lehulehu i hala aku ka mafe ana o keia luna nui i kana wahine, eia nae mai ko laua wa mai i 'mare ai ahiki iho la ia !a, aohe loaa iki o kekahi keiki na laua, oiai nae oia e makemake mau.ana e loaa ona keiki, aohe no he loaa iki, no ka mea, ua pa loa I-ana wahine; mamuli o ka loaa ana iho la o keia keiki ua hoopiha lra ia iho la oia i ka hauoli, no ka mea, e ola ana kona liune le-eiki ua loaa iaia keia keiki pae wale mai. ame he mea la, 110 ke aloha p*ahr. o na lani iaia 110 kona kaniuhu mau 110 ka loaa ole o 4<c keiki ke kumu.i haawiia mai ai ma keia ano 4ho la, pela rho la kona hianao. Aohe i pau aku kana mau wahi eiloko o ke kihapai i makemake ai e hele e pana, aka, 110 ka loaa e aua o keia bebe ua hoopau oia i ko:ia hele ana aku e nana, o kona kauoha mai la no ia i ke kanaka īnalama kihapai e ukali aku mahope ona me ka lawe pu aku j keia .w-ahi waapa me ka be.be iloko me ia no kona hale. 1 ka hoea ana aku o ka luna nui i kona hale me ke kauwa e ukāli akr. ana iaia, he hale e huli pono mai atia ke alo i kahi o na kihapai e waiho lahalaha aku ana.'komo ioa aku la oia iloko o ka rttmi kahi a ka wahine e noho mai ana meka nanea, a i aku la: "E kuu wahine aioha, aohe ke Akua i haawi mai i hua no ko kaua puhaka, o keia bebe au e ike mai 1a ine he mea la o Kana keia 1 haawi mai ai na kaua, a ke haawi aku nei au iaia iioko o kau malam;\ ana. "E kii koke aku i wahine nana e hanai mai i keia keiki na kaua, e malama pono loa oe i nei kēiki me he mea la na kaua ponoi; mai leeia manawa aku ke lawe mai.nei au iaia'he keiki ponoi na kaua." Ēlike me ka piha hauoli loa o ke kane pela no hoi ka piha hauoli loa o ka wahine; hopu koke mai la oia i ka bebe a hii ae la me ka hookani ana i ka u'i. elike me ke ano o na makuahine makemak*» loa !o?a ona bebe na lakou, pela okoa iho la no keia wahine a ka«luna nui: ua lilo keia bebe pae hewa oka loaa ana ia laua i mea milikaa mau na laua i na manawa apau ma ia hope mai. . . > (Aole i oau.)