Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 19, 12 May 1916 — MAKE HE MAU KOA AMERIKA I NA KOA O VILLA [ARTICLE]

MAKE HE MAU KOA AMERIKA I NA KOA O VILLA

WASHINTGON". Mei B—He elua har• ri mau koa powa a Yilla i a'e mal ma k*-ia aoao o ka muliwai Rio Grande, tr.a ka po Poalima iho nei ma kahi kokoke i Boquilla, Texas. a holo mai la iioko o kr. mokuaina o Texas no 15 mi;e, a lele kaua mai la i kekahi pualikoa kanalio Amerika uuku i hoonohoia ma f len Springs, a make he ekolu mau koa uu'nka. haoia na waiwai oloko o na ' lekuai ame na halenoho o ia wahi a hou aku la lako*Jioi noloko o Me.o. mo ke ku iki ana iho nae e hopu i kekahi mau kanaka Amerika, a pe!*lii hoi i kekahi keiki aa i hiki ole ke l aiie aku i ka lakoa mau ninau o ka nieniele ana iaia. He hana keia a lakoa i hana ai i ka wa a lakou i ike ai !ie manawa kupono loa ia no ke komo iwUi mai iloko o Amerika ma ka mokunn aina o ka mokuaina o Texas. kahi a .kou i ike ai aohe mau koa kiai maiila. O keia iho la ka pane a na kanaka , Mokiko i panai mai ai no na manao i.aīkai i waiho ia aku ai mai keia auvutii aku e loaa ai ka maluhia ia Mokiko, a ma ka manao o ke kuhina kaua līlo kela lele kaua hōpe ana mai la na koa kipi Mekiko i mea hoike ika* aaka no ke kupon« o ka hana kokeia .• ka aelike me Carranza, e hoolaula aku >na i ka palahalaha o na wahi a na koa \merika o huli hele aku ai no ka ulupa Mia aku i na koa Mekiko powa. O na Loololi no ke atio o ka hoomaluia ana e nn koa kiai Ameiika ma ka mokuna aina na hana i hoakakaia ae, a pela hoi ire ka hoouna hou ana akn i kekahi mau pualikoa Amerika hou mahope o ka meheu o ka lua o na pualikoa MekiKo powa. Okalakala ke Kenerala Funston Ma ka lono kelekalapa mai E1 mai i hoolahaia ae ma ka po i hala, mahope kok« iho o ka loaa ana mai o na loiK> oiaio no ke komo ana mai o na koa Mekiko iloko o Amerika, ua kauoha koke aku la oia i kekahi mau pualikoa kaualio elia e ka'i aku no kahi o ke komnia ana ae e kaua. a ua manaoia aole e houlolohi wale ana na pualikoa ma a 'e ana aku noloko o Mekiko no ka • ahai ana aku mahope o na koa o Villa. 0 Glen Springa kahi ano nui a o, ka pulakaumaka hoi a na koa kipi Mekiko <* ka lele kaua ana ae. eia nae, ua hoo--p«-*ino pu ia aku na kulanakauhale o l>eewieTS ame Boquillas. Ma Boquillas i hopuia ai kekahi mau kanaka Amerika elua a laweia, a o na halekuai ame '■n halenoho ua komoia a haoia na wai- . ai oloko . Ma ka Poalima ame ka Poaono i liala* komo mai ai na koa Mekiko e kaua i na koa Amerika. Ua a'e mai na' koa Mekiko ma keia aoao o ka muliwai ma kahi aole i kiaiia e na koa Amerika ma auino> o ka po Poalima i hala, a ma <e kakahiaka o ka Poaono ae i hoea mai ai me ka ike oleia mawaho loa o ko kulanakauhale o Glen SpringSi Maloko o keia wahi kulanakauhale h.e mau koa kau&lio Amerika i hoo7K>hoia e kiai, a maloko lakou o kekahi hale lepo uuku kahi i noho ai. O ke !:oele o na poka i na paia o ka hale ka mua loa o ka mea nana i hoike aku ' na koa Amenka no ka hookokoke ana ku o na koa kipi malaila, a ia manawa makawalu aku ai ke kani pohapoha a a na pu raifela. Ua ukaliia mai & leo uwa a na koa kipi, a ia manawa ' duka mai ai ke komo ana a na- koa ī vko o ke kulanakauhale, aneane he 20 koa kipi i ke koa Amerika hookahi. Ua hooikaika na koa Amerika e kupale aku i ka enemi. no ekolu hora ka paa ana o na koa Aemrika i ka hale lopo ahiki i ka lilo ana o na paia me he kalana palaoa la ka hakaliaka i na 7-oka pu raifela a na koa kipi. No kemanawa ka hooikaika atia a na oa Amenka e hookuemi hope aku i a koa Mekiko. me ke ku ana aku o na eanaka Mekiko i na poka; he ekolu koa Amerika i ku mai a make, a he lehulehu i hoehaia. 1 ka hala ana o kekahi mau hora o ke kaua ana, ua kauoha ae la ke kenerala o na koa kipi e puhiia kaupoku o kahi lepo i ke ahi, a mahope o ka hoao ana no elua ame ekolu manawa, ua a-ia ae Ia kaupoku. No ka maloo loa o ka mauu. ua emoole loa ka a-ia »na ae a mamuli o ia komu i haalele iho ai na koa Amefika i kahi hale lepo n holo aku la iwaho. Malaila lakou i hoakoakoa ae ai a paa aku la i na Mekiko ma kaiii mamao. Eia nae, i kulik© ai me na lono moowini i loaa mai ia nei, ua keakea wale ia aku, no na M«kiko a ku mamao loa mai ip&wako loa kulanakauhale oiai kekahi poe o l*koß e hao an&.ialoko o ke kulanakanhale. Ua hookauia ae na waiwai i aihaeia a lakou, maluna o na lio a na, koa Ameiika, a o kekahi maluna o ko laiou nvau lio ponoi. Ua hoi hou aku nst koa Mekiko powa: uo ka mokuaina, mē ke komo ana aku maloko o kahi kulanakauhale uuku o Deemera. Ia lakou i kokoke aku ai i k* mokaaina. ua halawai aku Ia lakou rne kekahi keikikane uuku aa a Hoopu•'iia ae la pia e na koa a ninar«inauia aku la oia no kekahi mau mar.awa no kahi o na koa Amevika e noho nna ma knh'i J?okoke i ka moknaina, ame kekoM mau mea & ae a lakou i makemake ui e loaa aku ka ike.

I ka hiki ole ana i kahi keiki ke hoakaka aku i na haina no na ninau lehulehu a na Mekiko, ua hahauia iho la oia rae ka pauku laau a make loa. Ua hoomau aku la na koa kipi i ka hele ana a a'e aku la lakou ma kela aoao o ka mokuaina. He puali o na kanaka pii kualiiwi o kanalima ka nui maluna o na lio ame na kanaka paniolo bipi ka i hoakoakoa ae ia laloōu iho maloko o kahi liauhale uuku o Marathon, a hoomaka aku la i ka hahai ana mahope o na koa powa~, me ko lakou hoohiki ana ina no ka loaa aku o ka poe Hekiko powa ia lakou, e liia ana lakou maluna o ke kumulaau ma ko lakou wahi e loaa aku ai. Ma ka la- i nehinei i lioikeia aku ai na Keneiala Funston ame Scott, oiai laua aia no mp. E1 Paso, no ke komo ana mai o na Mekiko e kaua i na koa Ameiika ma Glen Springs ma ka la i nehinei, a ua lioopuka koke mai ke KeI nerala Funston i ke kauoha no ka hoo- | unaia aku o eha mau pualikoa kaualio no Boquillas. Aohe i hoolahaia ae ka manao nui o ke kauoha, aka nae, ma ka manao o ka lehulehu ua kauohaia aku na koa e a'e aku ma kela aoao o kn mokuna aina me ka hoomau i ka hahai ana aku mahope o na "Mekiko powa eMke me ka mama loa e-'hiki. ana ke hahai: aku* Ma kekahi- mau lono mai ka moliunaaina mai e hoaleaka ana i ko ke Kenerala-s!unston hoomakaukau ana neka\hoouna -ak\i i ka'lna o na pualikoa A.merika noloko o Meleiko, eia nae, aoho hoike a ke kuhina kaua e pili ana no ia mea... ./ iho o ka pohai a na luna au : jptfni maanei ua hoakaka ae lakou i ka lilo ana iho la o> keia kaua elua ana mai la; a t»a Mekiko ia' Amei ika i mea hoopoMhihi loa i ka holopono o na kuleakuka ana a na kenerala.