Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 20, 19 May 1916 — KA OIHANA PUHIOHE O HONOLULU NEI, E HOOPAU IA ANA ANEI? [ARTICLE]

KA OIHANA PUHIOHE O HONOLULU NEI, E HOOPAU IA ANA ANEI?

O ia kekalii mn uhauwalnnu ana ma ":i alnnui o Honolulu nei i keia mau ln, a i laulaha loa ao ia mau walaau ana ma o na hoaiai ana ae a ka nupepa Bulftina o -ka la 28 o Maraki i hala. Ho men keia i laweia mai e Lunakiai I.arsen imua o ka papa'i kekahi pō, a ī knmailio ia no hoi e ia no ka hoopau ana aku i kpiai oihana.' me kona ike nd nne-o ku-e in aku ana no oia no keia moa ana i lawe mai ai, wahi ana ponoi no i olelo ae ai. A ho oinio, ua ku-e i'o ia akn no ia' mea e ka peroKi<lena o ka Ahahui Ad .Mr. Farrington, a he mau olelo Malohia o ko aloha oiaio kana i kamailio ak\i ai imna o kela papa, a eia kekahi o ia mau hopuna olelo . O keia oihana e manao ia nei e hoof>n>i aku, he 40 na makahiki a oi kona ku ana no keia oihnna me ka hoomanawanui, a i ka wa i waiwai ae nei ko knkou ainn, o in iho ln ka ka wa e hoopau ia aku ai keia oihana. Kekahi oihana keia nana e kakoo nei > kn holomua loa o na hnna a ke komite hoeueu ame hoolaha no ka pono o Havaii aina, a kakou no e ikemaka nei i keia mau la. Ho oihana nana i ume nui mai i na hoohilii ana a na malihini kaahele, ma 0 ka lakou mau leo himeni i kela mele aloha kaulana loa o " Aloha oe. " a ma kai o na uwapo mokuahi, e hoike mau fiku ai lakou i kela mele kaulana o ko knkou aina imua o na malihini e huli hoi la i ko lakou mau home paknhi. 0 koia ae la na hopuna olelo a kela leeonimana hanohano i kela po poina ole. • He oiaio, he 40 i'o no a oi na makahiki o ke ku ana o ko kakou oihnna puhiohe, n e hoopau i'o ia ana paha i keia 1010, a i mea e mnopopo loa ni i na makaainana o nn hanauna' hou o Hawaii lahui kona hookumu mua loa ia ana, penei iho: O Polopeka \V. H. Northseott, he haole Pelekane keia, o ia ka mea nana i. hoala a i kukulu mua ae i-keia oihana 1 ka 1870; o na hoolala hikimua ana nae, ma ka halekula lioopololei no ia o Keoneula e noho poo ia ana ia halekuln e Paleka wahine i ka mahina o Novemaba, -.1807, ke ole hoi au e kuhi olalau. r. īloko no nae o kalii pule o ia mahina i hoonee ia mni ai ke kahua e a'o ia ai na keiki ma kekahi. pahale i ,kapa inoa ia o Kapahnha, a ilailn makou i a'o ia ai e Polopeka,iNorthscott.; , < - He wahi haole ano uuku no keia o kona wahi pauku kino. he naauao nae ma kei,a oihana, he puhi.no. i ka ohe, a, lip kapalili elike nle kn leo o ka manu kana hookani ana, he Bb cornet kana ohe, a mai .inia mai no ko'u wahi maknukau iki ma ka paani nna i ka'u Bb cornet i ko'u mau la opio, a eia no paha kekahi poe o ia mau la opio i hala ke ola mai nei no, a i ike maopopo no hoi i ke ano o ka'u paani ana. Ua hookahua paa loa ia keia oihana i kalii mnhina o ka 1870 mai, ma o ke kepain nna malalo o ka' oihana koa, e noho moi-ia ana e ka Moi Lot Kameliameha V, a iloko o kela hale pohaku kahiko, e ku nei mahope aku o kela hale pohaku hou ma ke alanui Hokele me Mila, ko makou home in mau la opio. Oiai na ke aupuni ka ai, ka i'a, ka aahu ame na mea. apau e pono ai, a he $2.50 na wahi dala o ka mahina, e loaa mai ai, mai ka oiliana.koa mai. ITa noho pu no makou me ka m'akou kumu iloko o ia honie hookahi, a he nimi okoa oia wale no ka i hookaawale ia nona, n he rumi okoa no hoi kahi e kula a'o puhiohe ai, no ekolu manawa kvila o ka la, a ua aneane aku palia e piha he hookahi maknhiki ko makou noho pu ana me makou kumu, a haalele mai la oia ia makou no Enelani me ka maopopo ole ia makou ke kumu o ia haalele a eia na inoa o na keiki malalo o kana alakai nna: James Hoar, solo Eb clarionet; D. Aīoepali, pieolo ame flute; D. K. Naone, solo' Bb clarionet; ,Tohn Ilawaii solo asst. Bb clarionet; Joseph Aea, 2d Bb clarionet; Moses Amaia, 3rd Bb clarionet; losia Makanani, 4th Bb clarionet; W. H. Northscott, alakni, solo Bb cornet; S. K. Kamakaia, asst. solo Bb cornet; Frank Mahuka, 2d Bb cornet; Pauli Kaoleioku, 3rd Bb cornet; Hosea Alapai, 4th Bb cornet; Daniel Kalua, solo Eb alto; James Pohina, 2d Eb alto; Henry Nahoa, 3rd Eb aIto; S. Kamanao, baritone; I. Kaiawahakena, ephoniuoih; Eparaima Kaiue, lst trambone; īoba KaiwT, -2d trambone; Liwai, 3rd tramobne; Xovember, Eb bass; Pu-a, Bb bass; ,Tack Kuamoo, snare drum; Daniel Kau, baso drum; Moses Kukue, simple. O keia ne la na inoa o ka poe i hooj kumu mua loa ia ai. ; keia oihana p.uhiohe e PoropeUa NorthfsCott, i ka 1870, a he mau wahi. inoa. i Ka ( iilē. pra ,ka 'u hoomaono ana, o.ka liapanui ae ln no nae keln. . A oiai ka makou. kumu ua liala aku la, a ua pani in.ae la no ka.manawa e James Hoar i nlakai no ka,bana, ua,.noho iho la makou me ka hauoli, a i.kekahi la mai. ua lawe ia *ae la he ,wahi haole e ke Kiaaina J. Dominis e hoikeike ia makou, he walii haole puhiohe Bb cornet keia, a he alakai puhiohe no lioi no kela keaka Paele kaulana o ia mau la i hala, oia r hoi t ka hui Paele keaka hulahnula a 'Frank Jojies, o MediJ na ko ia nei inoa, a he mau wahi ma*

liina iio k»» ia nei noho alakai aua no ka hana, a hoi aku la "T kona wahi i i hple mai ai. j 0 ka bana i keia manawa, mahope | ilio o ka lmalole ana mai o ka makou ; kumu aloha, ua hiki loa ke paani i ke- ' kaiii mau melo opeia nunui me ka hololea. a ua makaukau maoli kela me ' keia lala i ke puhi ana i kana ohe ponoi i 'a'o ia ai. 1 ka w.a a f ,ka Mpi Kamehameha V. e ■ hele ai i ka nana keaka nra kela kahua p ku nei ka home o ka Free Mason, ma ke nlanui Hokele me Alakea, malaila ka hate keaka ia mai» la, o na lala oj koia pnali puhi ohe kekahi e heJe pu me r k6 lakou aahu piha ma ke ano hoohano- [ hano aku i ka moi. | I kahi mahina o ka 1872 i hoea mni j ai o Kapena H. Berger i Honolulu nei, j •roa o ke kauoha a ke aupuui o Hawaii ; nei i ke nupuni o Kelemania e hoouna | ,pvai i alakai nb'ihakou, .a ua hiki i'o mni oin, a ua lilo ae la ke alakai ana o ka bana malalo ona, a o kela heluna o na inoa kana i alakai ai me kn luhi 'ole i ke a'o ana, he wahi hooponopono liilii Avale no kana. j I ke au o ka nohoalii ana o Lunalilo, e niau ana no ka noho puulu ana o kei.l ! heluna o na lala kahiko. a malalo no , hoi o I;a Kapena H. Berger alakai ana, I ame ia heluna no i holo aku ai ka bana ; no Knilua, Hnwaii, no ka hanohano o . ka Moi l.unalilo, e noho ana i ka olu o Kailua ia'mnu la. I T kela me keia kakahinka roaha. o na pule apau, e noho paa ai.ka Moi ī.unalilo i Kinauhale, kona home ponoi, e panni ai ka bana no kona hanohano, a malalo no hoi o ka Kapena Berger alakai ana, i keia wa nae u ahookomo ia mai | ln he mnu keiki hou, he mau mea no nae ua makankau mua no i ke puhiohe ana , iloko o ka bana a ke Kakolika, o ia j mau la, oia hoi o Vikoli, Onikeko, Poi, Robert Kapua, Steven ame Poka, lie eono ko lakoii nei nui. I ka make ana aku o ka Moi Lunalilo ua kau ae la ō Kalakaua i ka noho moi o Hawaii nei, me na kilioahea koko o ! ka poe lunamakaainana i kakoo i ka Moi Kalakaua, mai na lima mai o na makaainann mahope o ka Moiwahine Emma Kaleleonalani, a o ka bana ke nlnkai o kekahi hunkai nui he mau tairsani o na makaainana, e ka'ihuaka'i ana mai ka home aku o ka Moiwahine Emma ma Lukahale ma ke alanui N"uunnu me Beritania ,e iho ana i kai o ka hale e nolio ai ka ahaolelo, o ia hoi 0 Halekauila. ma ke kih'i o k-a haleoka hui o Hakepila ma e ku nei i keia la. I ko Kalakaua noho mai ana ae i ka .1874 ua komo liou mai la kekahi poe, a 110 lakou nei na mau inoa malalo R. W. Aylett, S. Knili, Hiram Ku'hano, John Meha, Sam. Kamakea. Kahopela, Kawelo, Moses Kaulua, oiai ka make i lawe aku ai i kahi mau lala kahiko, ua- pani -ia ae la kekahi o nei poe liou ma ko lakou makalua. I ka i holo aku ai ka bana puhiohe no Kaleponi, a. no ke komo pu ana 1 ke ka'ihuaka'i nui ana a na ahahui Free Mason, e malamaia ana ma Kapalakiko, a he' 40 ka nui o na lala o ka bana i keia mnnawa,.ke ole au e kuhihewa. A iloko o ke aumeuine nui o na poo o kela. me keia o na hui Free Mason ma Kapalakiko no ka bana nana e alakai ana ma ke poo o ka liuakai ia la nui, ua lilo ae la na ka puali puhiohe o Hawaii nei ke alakai ana. a o ke anuu mua loa hoi o kou hanohano e ka Inhui oiwi o Hawaii. Ia mnkou e ka'ihuaka'i nei, aia kekahi hana hoopahaohao aku a makou ii nn bana olaila ame na makaikai pu, o in hoi, e kani ana ka makou mau ohe ma kahi o ke kani, a ma kahi no hoi i kupono i ka himeni, e himeni ana makou me ko makou mau leo, a oia wahi l»*o paikau ,a' makou la ,o ia o "Sweet. T-ei Lehua,",a na Kapena Berger no'i haku. O keia kekahi o na liana boohaahaa loa aku a ka Royal Hawaiian Band i ria hana e ne i komo iloko o ka huaka 'i ia la, a ua hoopaliaoliao pu aku no hoi ia mea i na makaikai e nana mai ana, aole loa hookahi o lakou bana i lihi laiina mai i 'hei mahele himeni iloko o ke ka'ihuaka'i ana iaja nui, o oe wale no e Hawaii, a o ka hiki mua loa ia o kou ike ia ana mai he. lahui loea ma ke puhiolie ana me ka himeni pu. E alakai ana makou i ka huaka 'i malalo o na kuhikuhi ana a ka ilamukii nui o ka la, a ma na alanui ano nui no hoi o ke kulanakauliale o Kapalakiko, a e liimeni mau ana no hoi i kela mele ma kalii nui o na makaikai e nonoho mai ana, iA in mwkoii e hele nei me ka huaka'i, eia ke hele nei ma-n-aho o ke ki* 1 -kauhale, e hele ana i j ka paka i kukulu ia ai ke kia liooma-1 nao o Gafila, a he eono. mile e hele ai hoea aku ilaila. a i keia lā nui e wehe in ai no ka lehulehu. . He loa hiaopopo kela ke liele ia, a he ano maopaopa maoli no na wahi auwa-1 wae, aka, heaha nae ia mea i ko ma-1 kou mailao ana, oiai kela manaoio hana iloko o makou apa'u ,a 'o na la opio no i hoi ;o ke kanaka', aote he kaiialua ana,' n nō ka hanohano wale no ou i ka lahui Hawaii oiwi ponoi. | Ia makou i hoea aku ai i ua paka , la. o mnkou wale no ka bana puhiohe j e akoakoa ana, o kekahi poe puhiohe e ae. un pan nui i ka liolo i o a i o, a ua hoi ākn iloko o ke kulanakauhale, ua , kaea maoli lakou. i Mahope o ka pau ana o na hana o ua kiahoomanao la, ua hoihoi aku la makou i kekahi mau pualikoa i ke kulanakauhale, a he eono hou mile keia a makou e paikau wawae hou nei, he mea I ole wale no nae ia loa ia makou apau, |

a no kou hanohano wale no e ka lahui Hauaii. a oiai, he wahi hana liou iho 110 ka makou o ia po iho, he mea ole wale 110 ia mea i ka mnnaoi'o liana iloko o ka puuwai o na keiki, ua hele liou aku la i ka hana me ke kunukunu ole. fle elua pule ko makou noho hann ann i Kapnlakiko, a he ekolu manawa liana o ka la ,n huli lioi niai la maluna o ka mokuahi Mariposa me na'ola kino maikai. O na walii uku mahiiia e loaa.mai ana ia makou ia manawn he $25 wale no ninu wahi dala o ka maliina o ka papa ekahi, a emi mai malalo iki iho ka papa elua ,n peln jnni ana ka.papa ekolu, a nn ke aupuni no hoi e uku malalo no o na alakai ana a Kapena Berger, a'u e olelo ae ai, ke ola ia poe ahiki i keia la, ua like.no. ko lakou makaukau puhiohe nie ka poe papa ekalii 0 l<pia wa e nolio nei iloko o ka oihana. Aia he kowa nui mai ka 1883 mai, a 1 ka 1893, ua pau aku ka hapanui o na keiki kahiko i ka make, a ua pani ia mn.ko Inkou makalua he.poe hou mai, a i ke au o ka nohoalii ana o ko kakou Moiwahine Liliuokalani i aloha nuiia, a i ka 1893 ua hookahuli ia ko kakou aupllni moi, a ua kailii liusanui ia ae a oiai e mnu ana .no ka noho ana o ka oihana puhiohe ia wa, a mamuli o ka lioo,kahuli ia ana o ke aupuni moi, ua haal'ele like aku ln na lala opau i ka oihai.a puhiohe, a koe-o D. K. Naone ame Bobert Kapua, ame KapWia H. Borger pu. a no. ke aloha; wa4e mai no keia i ku ainn, amo kft Moiwahine I&iliuokalani. Mamun ilio .o kn :ktihuli: ai ke aupuni moi, aia he mau Pilipine i komo ae iloko o ka oihana puhiolie, a o Josep'n Lihoenio kekahi Pilipine i kdmo pu n.ai, he Pilipine <keia i hophaauao leiekie in i keia oikafi'ti pnWioīie 'ma kona aina hanau, a he loea a makaUkau oin mn ke al'akai ana, ke p'i/Āīo'h'e ana ame ka hakumele pu ana. ">■> A oiai ua haalele aku la na keiki i ka oihana e ola ai ko lakou ohana, ua h.ooholo ae la lakou e koho ia Joseph Libornio i kumu alakai no lakou, a e ola anā hoi lnkon r kn pbhakti i ka ai kamahao o ka aina. A oiai, o nn- ln owelawela no ia o ka houpo iloko o ka puuwai o na kanaka, ua lulu ae lā na haole thē na kanaka Hawaii he mau haneri dala no ka hoouna ana i mau ohe i Amerika, n ua loaa i'o mai ia mnu ohe i lawa pono ai na keiki apau. Ua hoau mua loa ia keia mau ohe hou ma kekahi po kalae maikai ma ka Hokele Hawali, a malalo o ke alakai ana a Joseph Lihomio, o kekahi po ia i pani paa ia ai kela alanui Hokele mai ke alanui Alakea mai a i ke alanui Eikeke, a mai ka puka o ka pa alii ma Ewa a hoea ma ka puka Waikiki o ka Hokele Hawaii k'a piha hookeke o na kanaka. o kekahi kukakuka ana', ua kukulu ae la lakou he ahahui puhiohe no lakou iho, a i nolio peresi'dena ia e 8. K. Kamakaia, W. R. 'Ayiett puuku, A. S. Libornio nlakai, John Aiu, kakauolelo, a he 40 ka nui o« na lala ma keia huakn'ihele a no lakoū na inoa malalo iho penei. •••'•» ' ' W. R. Aylett, S. K. Kamakaia, Kalau, Brown, vSilver, Ktfn<>ho, C. Palikapu, D. Kaleikoa, Z. Kapule, Elōna, I. Poohina, Kalani Peter, Pilipine, Pilipine; ,Tolin Aiu, Vitori. M. Kealakai. Knili, Akana, J. Pio, roBia f - Beni,' Tvftlei ery, S. Hirami 5 Kauai. Paakea, ,Tōseph Knaa, Josēph Aea, ,Tantes Arlett. D. Kaina. John Kaiiiea, ,Toe Pawaa, loela. Koti. T. Kunmoo. Joseph Libornia. O keia ae la ka nui o fla lala i holo aku i Amen'ka i ka 1594. i ka mahina o Mei polia, a mnlalo o ke 'alakai ana Poloneka J. S. Libornio. E hoomanao pu iho hoi, a no kou hanohpno īin e k<i lA7uii o Hawaii, ua lawe lilo ne ka Bana Hawaii i ka makana helu ekalii mai ka bana kaulana mai n So»zfi i hoea iho nei i. Hawaii nei, n i I>n?ni ai lnkou ma ka,.halekii onioni Biiou mn Dollars. kekahi kulanakauhale nni o ka mokuaina o Texas. 0 h«)unp o na keiki, aia he mau loea o na leo le'a ma ka himeni ana. e loa me S. Hailama, soprano; D. Knina. bass: D. Kaleikoa. baritone; Be"i o lto JnJ ,„ q. ma kahi o ka himeni o C. Palikapu me SilVf% r na wniolina. Sol. Hiram, banjo; M. flute; Dan KaleiJcoa> nknle le; D - Wna,. guitar, a he u'i moali no ko lakou himeni mai. A . >

A o ka nmhole imi oi pookelft Ipa ia o ka makou hana i loaa ole i na bana 'e ae o ko n aaina e, a i alia 'i ae ai 110 lioi ka Bana Hawaii i kela makana helu ekahi mai kela hana knulana inai a Souy.n. a o kekahi keia o na hanohano oi pookela loa i loaa ia oe e Hawaii laliui mai keia oihana puhiohe aku e manao ia nei e hoopau. | He makaliiki aoi palia kaahele j ana o koia bana ma kekalii niau mokuaina kaulana o Amerika, a huli hoi mai me naJiino ola niaikai i ka mahina o Dekemaba, .189(5. A oiai o ka 1016 keia, ua lawe aku kn po i ka hapanui o na keiki, a koe iho la iloko o ka bana i keia la he eliiki: ko lnkou nui, a no lakon na inoa nfalalo iho: Polopeka Kalani Poter, Charlcs P. Kaleikoa, S. K. Kamakaia, Z. Kap\ile, 0. Kaikana, James Pohina, Josepli Kaaa. A o kekahi mau keiki* aia ekolu i Amerika, liookahi aia i Niumalu, Kauai; hookahi no lioi he haku no na kaa op'ala o Kakaako, he hooleahi; he mea huli i na aina hihia, a he hookahi aia i Puuloa. liopkahi i ke kalaiwakaa, kikane, a he elua no hoi i ke poola o ka \nvapo. .0 ka hapanui ua hala aku ma kela ao. A oiai ka bana e ku nei i keia la, lie poe hou mai lakou mahope iho o ka hookahuli ia ana o ko kakou ī'ohoalii ,a ia makou e kaahele ana ia Amerika me kela heluna o 40 mau lala o ka Bana Hawaii. A nmi kona hookumn -mua loa ia ana mai. e Polopeka AV. H. Northscott i ka 3870 he elua wale iho no mau mea e ola nei iloko o ka oihana puhiohe i keia la, a hookahi ai& mawaho, a no lakou k'eia mau inoa: James Pohino, no Pauoa; S. K. Kamakaia, no Puunui, na mea ilok,o o ka oihana i keia la; Frank Ma* ,huka, aia i Kalihi-kni, ka mea hookahi mawaho. O keia ae la na mea e ola' nei mai ka hookumu ia iina "o keia oihana puhiohe ma Hawāii nei e W. H. NortMcott, a i ka*nohoalii ana hoi o Kamehameha V, T.unāljilo, Kalakaua, Liliuokalani, ke Aupuni G., ai ke Aup\mi Kalana a Kulanakauhale o Honolulu nei, a akahi pahā auanei aupuni nana e lioopau loa aku i keia oihana mai ka lepo aku o Hawaii nei, a'u no nae e manaoi 'o nei, aole ko kakou Meia hanohano J. C. Lane e kakoo pu i keia mea, •iai he akea kona noonoo, a aole hoi he moowini. A ina no lie hukilike na lunakiai' ma 0 ka ka Meia mflu alakai ana, aole loa e lioea ae nei ano kii hoomakeaka no ka lioopau loa ia o ka bana puhiolie/a malia ua ike no ko kakou Meia i {ilahele e ae no ka pono o ko kakou banii, a no kona ku mau aku no hoi malalo o kana hoomalu ana, o ka'u pule keia, e ola mau ka bana ame ka Meia 1 ke Akua, a o oe ana no ka Meia o ke Kalann a Kulanakauhale o Honolulu nei i keia kau ae. S. K. KAMAKAIA. —