Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 25, 23 June 1916 — NA MEAHOU O KA EKALESIA HO OLE POPE O WAIANAE. [ARTICLE]

NA MEAHOU O KA EKALESIA HO OLE POPE O WAIANAE.

Lilo na Hana o ka Papa Kahu Waiwai i Mea e Mokuahana ai ka Ekalesia. Mr. Lunahooponopono ahonui o ke Kuokoa: —E oluolu i kekahi kowa kaawale o kau pepa no ke'ia poomanao: No ka ekalesia o Waianae, ke noho mana ia nei e ka papa "kahu waiwai no lakou na inoa o H. Kapela, peresidena; Mrs. Emale Watson, hope peresidena; S. Mapu, kakauolelo;-G. Maluna, lunaliooia; Mrs. Rose Kapela ame Mrs. Aug. Keawekane. 0 keia poe apau hookahi no ia ohana, o S. Mapu ko lakou makuakane. Ma ka makahiki aku nei i hala ua hoolimalimaia aku la kekahi hapa o ka .aina o ka ekalesia i ka hui mahiko o Waianae nei, no ka hoolimalima o $300 o ka makahiki, like no hoi ia me $25 o ka mahina; manao ae la ke ola ame ka maha o na hoahanau ua nui hoi ke dala e loaa ana iloko o lea mahina', e koe uuku iho ai kahi dala e pani iho ai na hoahanau a lawa no hoi ka uku kahu o $40 o ka mahina; aka nae, aole pela, ua oi aku ka pilikia ame ke ino i ike ole ia mamua i ko keia mau la e nee. nei, malalo o na hana a ka pnpa .kahu waiwai. Ke hoi hou nei kekahi poe i ka hoomana Kakolika, ke haalele nei kekahi poe i ko lakou mau kulana iloko o ka ekaleaia; eia no kekahi poe ke manao nei i ko lakou mau inoa lioahanau mailoko aku o ka ekalesi9: Ma na mahina hope o ka makahiki 1015, ua hooholo iho la ua papa nei e auhauia ka lioahanau hookahi no ka uku kahu i hookahi dala i kela ame keia mahina; o ka hoahanau e uku ole ana i keia auhau a hooko ole i keia kauoha a ka papa, e okiia oia; o ia hoi, wahi. a kahi peresidena, aole loaa ka mana iaia e koho i ka papa kahu waiwai, aole kuleana kamailio iloko o ka aha, pau kona lilo ana he lala no ka hiii. Penei ka olelo o ka pauku 1 o na kanawai o ka Ekalesia o Waianae: Pauku 1. Na Lala o ka Hui. O na hoahaiiau apau o ka Ekalesia o Waianae i loaa na mākahiki he 18, a i lioomana pu hoi ma ia.wahi no hookahi makahiki, a he mea lulu mau hoi no ke kokua ana ia ekaleaia, e lilo oia i lala no ka hui a e kuleana hoi e koho i leona mau kahu waiwai. E ike mai oukou e ka lenulehu ma keia, aole o ka lulu ukukahu ka mea i oleloia, "he niea lulu mau hoi no ke kokua ana ia ekalesia," aka, o na lulu like ole no apau loa, penei: Lulu uku kahu, Papa HaWaii, Papa Misiona Amerika, Kula Sabati, C. E. a nui wale aku; o ia ka manao a ia wahi. Eia ka mea kupanaha, ma keia auhau o, $r no ka uku kahu, he aka wale no keia $1 no ka uku kahu, o ka pololei he eo'no kenikeni no ka uku kahu, elua kenikeni no ka hoopaa pauahi o ka luakini hou; elua kenikeni no ka luna hookani bele. Ua nui na hoahanau i ku-e aku no keia manao o ka papa, aka, aole \he nana'ia mai. Ua manao na hoahanau noohoo maikai apau, aole-pono e auhau maoli ia ka hoahanau no ka uku kahu, aka, na kela ame keia hoahanau e koho a haāwi i kana kokua aloha no ke ola kahu elike me kona manao maikai, manao oluolu, manao aloha, aole me he mea la i auhauia.

ua nui ha hoahanau e noho nei aole ae e uku i keia auhau, a he .paio nui ia e hoea mai ana ma keia fnua aku m'awaena o ka papa kahu waiwai ame na hoahanau. O keia auhau o <$1 i oleloia, ua nui loa ia a ua kauma,ha no hoi, o ka poe hana mau ma ka .mahiko a-liana okoa ae paha, loaa mau ka lakou i kela ame keia maliina, aka, 6 ka hapanui loa o na hoahanau, he nohoana pilikia no ko lakou, e hooikaika ana ma na ano apau e ola ai ka noho ana, pela na hoalianau ma Makua, kekahi hapa o ka ekalesia o Waianae nei, hooikaika lakou ma ka lawai'a, ke loaa ka laki manao ka loaa o kahi eke palaoa a ola ka noho ana o ia kaha, aka ina kaikoo pilikia loa. O na hoahanau o Makua he 20 a oi, ke uku nei lakou i ke ola kahu he £5 i kela ame keia mahina, oiai o ko lakou auhau maamau no ia mai mua mai;'aka, ma keia auhau a ka.papa kahu waiwai, • aole e liiki ia lakou ke alo ae mai ko lakou okiia mailoko aku o ka hui no lea uku ole i keia auhau $1." Eia iloko o ka papa kahu waiwai ka hooponopono ana no ko lakou kahua luakini, nolaila, e nele ana lakou i ke kuJeana koho i ka papa kahu waiwai, aole kuleana kamailio iloko o ka aha, pau no hoi ko lakou lilo ana he lala no ka I hui. : He hana hoōhauiiaele keia a hoo' j mokuahana i ka ekaleaia ahiki i kēia' la. Eia hou: Mahope iho'o'keik ho*olaha | o $l nku 'kahu, ua hele aku o S. Mapu,) ke kakauolelo o ka papa, -a koi akii i! kekahi-poē hoahanau e uku mai i ko lakou auhau o $1, ina aole ūku mai okiia : lakou, he poe' hoahanau keia no ka hoomāna Kakolika,. a ieiā-lakou he mf£u' hoapaahana pu no ka ekalesia, ma keia olelo ana, o ko lakou huhu no ia a hoi 1 Hou lākoū ; i ke Kakōlika. ' 'Eia hou:' Mā kekahi halawai a ka htiiv : ūa hāpāiia Tiā nohiioo ana no ke kahāku ! 'h66kāni bele. Ua hoakaka āku Kekāhi 'p(ie ? liōālrāiiau''he meā pono e haafwiijl kēiā' hana tria ke 1 "koho, o ka mea koho' haahāa; Wnā kā hāāa. Hoole mai l ka peresidena, olelo mai -nā kā papā no : e koho. Eia ka ka mauao, e haawi no lakou i keia hana na S. Mapu, ko lakou

papa, 110 ka uku a lakou i hooholo ai he $25 oka mahina, me ke apono ole o na hoahanau. Nolaila, aole ae e waihoial ma ke koho, o lilo auanei hoi ia ha 'i a, nele hoi ko lakou papa. Ina haawiia keia hana ma ke koho, e emi mai no na hoolilo aole elike me keia; ina hui aku keia $25 me $40 uku kahu, like me ■f?C3S ka lilo i kela ame keia mahina; ua lilo keia mau hana i. mea ku-e iwaena o na hoahanau ahiki i keia la. Ma ka maliina aku nei o Mei, ua waiho ia aku imua o ka peresidena he palapala i kakauinoaia e'kekahi mau hoahanau e makemake ana e hoopauia o S. Mapu, no kona malama ole i ka hana; kani ka bele, hiki mai na hoahanau, aole i ho-a ia ke kukui; he nui wale aku na kumu oiaio e pono ai e hoopauia o S. Mapu, aole nae i hoike ?a ae. Hoakaka mai ke kahu ame kekahi mau lala, pono no e waihoia na ka papa no e noonoo, no ka mea, na lakou i hoonoho iaia ma ka hana. Hoopaakiki loa mai o H. Kapela e pono no keia aha e noonoo a hooholo, malia he mea ia e lokahi ai kakou, a pau keia noho ku-e ana me ka mokuahana. Hooholo iho la ua aha la e hoopauia o' S. Mapa elike me Ica paakiki a kahi peresidena, a kauoha mai la o H. Kapela, o ka poe apau e makemake ana i keia hana e waiho mai i ka lakou mau koho ma ke kakau i ka p3pa. Ma ka la 4 o lune i hala, ua noho ka halawai a ka hui, heluheluia ka moolelo o ka lialawai nona ka moolelo i hoakakaia mamua ae, a apono loa ia. Noi mai o Mrs. Eose Kapela, e hapai hou ia ka noonoo ana no ka luna bele; olelo mai o Leleo, o ke kumuhanā i hoopanee ia elike me ka moolelo i heluheluia iho nei, a apono ia aku nei, malia paha he mau koho kekahi i makaukau aia iloko o ka lima o ka papa. £ane mai o H. Kapela eia me ka papa he mau palapala kolio, aka, ua noonoo ka papa no keia kumuhana, a hooholo lakou, aole pololei o kela hoopii a S. K. t Pule, he imihala wale no; o kela poe >apau loa na lakou i lioopii mai ia S. Mapu, he poe aie i ka uku kahu, nolaila, aole o lakou kuleana e hoopii ai, aia p, he poe uku i ka uku kahu o $1, alaila, ;loaa ka mana. Wahi hou no a H. Kapela, hc oiaio .no, ua koi ikaika aku au e hooholo keia alia no na mea pili ia S. Mapu, aole itae me kuu manaoio maoli, aka, makemake :iu e ike pono i ko oukou manao, nolaila, ua maopopo loa he imihala wale no. Nui na hoakaka manao ana, ua hoike jnai kalii peresi<3ena i kona ano kamalii, a hooholo iho la ua aha la e hoopau loa ana i kia moolelo i heluheluia a apono koke ia iho no. Eia hou no kekalii hana a-ua papa nei:

Ma ka maliina, āku nei o Feberuari \ hāla, ua hoouua mai o H. Kapela' lie palmhao waiho dala me elua pakaukau kakau. Mai Febevuari ahiki i keia la, aole loa i kahea ia ka halawai no.ka noonoo ana no keia mau ineaj eia nae, ua ha'iia mai ua pau no i 'ka ukuia "ke dala, oiai aia no ia lakoii la kie elala kahi i paa ai. O ka j»ah\ihao ame hookalii pakaukau aia i k&hi o S. B. Kaa-1 haaina, hookahi pakaUkau eia no ilokoj o ka halepule kah'iko. 'Ua ninau ia aku I 0 S. B. Kaahaaina, ka puuku o ka papa," ame kfckāhi niau lala e āō o ka papa, no' keia pahuhao ame na p'akaukau, ua olelo mai o S. B. Kaahaāina no ka ekalesia; wahi a S. B. Kaahāaina lie mea keia na makou i kamailio wale ai no ka manao e waihō'āku imua o ka hui, aka, hoouna e mai nei nae o H. Kapela me ka maopōpo mua ole ia makou. Ua lohe wale ia e kaheāiā ana i halawai iloko aku nei o Maraki no keia mau waiwai, ua liele aku o S. Mapu e ninaninau iwaena o na lioahanau no ko lakoii manao no keia' mau waiwai; nui ka huhu o na hoahanau o keia mau hana uhauha a ka papa me ke kuka mua' ole me ka hui. Hiki mai o H. Kapela a ha'i aku o £5. Mapu no ka huhu o na hoahanau no keia mea, kiika lākou a hooholo aole e kahea koke i halaWai no keia mea, aka e kali malie a maopopo ae ka poe hookaa ole i ka $1 ukū kahu, ālailā, oki aku ia laleou; alaila kahea i kā halawai a waiho aku keia kumuhāna, oiāi o ko kakou poe wale iho no koe, aole hoi lakou e ku-e mai ana ia kakou, o ke aponoia no ia me ka hoo'paapaa ole. Nolaila, e na hoa hoahanan mai Waianae a Makua, e nana mai i ka hana a ka papā kahu waiwai kamalii; lia haha 1 kokahi hāna māikai i mea ē mahalōia ai, ua maikai ia; no ia māikai ua kiekie loa ka aānao, a lioala i na hana e noho ku-ee ai a mokuahana ka ekalesia. E noonoo pono no ka meā kupono e hana aku ai leakou no lakou. Owau iho no,. HOAHANAU. "Waianae, lune 7, 1916.