Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 26, 30 June 1916 — HE MOOLELO KAAO HOOPAHAOHAO no ke KEIKIALII KAMALAZAMANA O PERESIA ame ke KAMALIIWAHINE BADORA O KINA [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HOOPAHAOHAO no ke KEIKIALII KAMALAZAMANA O PERESIA ame ke KAMALIIWAHINE BADORA O KINA

"<) ka'u mea e hopohopo nei, iloko o ko'u wa oka noonoo mai- ' kai e maikai ana ka'u mau olelo, aka, ina e hoomau ia mai ana na <»leio hoiniluhua i k«/u noonoo, malia e puka hewa aku ana na huaolelo hewa e hoahewa aku ana ia oe ame kou kama. "Ua hoakaka aku au imua o ke alii i na kumu o-ko'u makemake ole ana e mare i ka wahine, aole nae au e hoike aku ana ia oe no ia mea he mea ehaeha ia nou, nau no e ike nou iho, nolaila, e oluolu oe mai kamailio hou mai ia'u no keia mea he mare ma nei mua aku. Ua aa au e auamo ike koi|<coi o na hoopa'i apau e kauia mai ana maluna o'u e ke alii." I ka ike ana o ka Moiwahine Fatima, ma keia pane a ke keikialii. he mea makehewa wale nb ke koi hoomano hou wale ana aku no i ke keikialii, oiai ua ike iho la oia i ko ke keik»ālii hoehaeha loa ia. hoopau loa iho la oia i kana noi ana no ia manawa. Ma kekahi manawa mahope mai o keia, noonoo iho la o Fatima ua loaa iaia kekahi manawa maikai loa e kamailio hou aku ai i ke keikialii maluna no o keia kumuhana hookahi, ā e holopono ana l<ana kamailio ana aku a e loaa ana ka pane kupono elike me kona makemake.

"E kuu keiki," wahi ana, "inā aole keia he niea hoehaeha aku ia oe, ke noi aku nei au e oluolu oe e hoakaka mai iAfe kumu o kou. ku-e loa ana i ka mare. Ina aphe au mau kumu e ae mawaho ae <> na kumu au # i hoakaka aku ai imua o ke alii, e, ano, e manaoio mai oe i ka'u, e ae mai oe e mare. "Aole au e pale ana ma ka aoao o na wahine me ka manao e kokua aku a e hoomakapo aku ia oe, no ka mea, ua ike no au a ua nui no hoi ko'u lohe 110 ka no o na hana lapuwale a kekahi heluna nui o na wahine. aka, he hana hewa loa nau ke ahewa ana 1 na wahine apau. oiai, aia 110 he nui.loa o ka poe maikai oiaio iwaena o na wahine. "Mai hookahua loa oe i kou manao hoole mamuli o na rnoolelo lehulehu au i heluhelu ai nialoko o na huke, no ka mea, ua lilo na muolelo au i heluhelu ai e pili ana i kekahi poe wahine hana i na_ karaima i mea paanaau loa ia oe, a rio ia kumu oe i hoole ai i ka niare ana. "E pono oe e noonoo akahele, no ke aha oe i nana nui ai ma ka. aoao o na wahine wale no ka hewa. J No ke aha hoi oe i nana ole aku ai i ka hana a na moi, na suletana, ame na kaukaualii o ka aina, ka poe na lakou na moolelo powa, pepehikanaka, hao wle, alunu ame na hana hoomainoino he nui a'u i heluhelu ai iloko o na buke, elike no hoi me oe i heluhelll ai i na moplelo o na wahine? He hapa mai na haīna ino a na wahine, he kela aku ka na aliikane. "No hookahi wahine e hana ana ia mau karaima e loaa aku ana. ia oe he mau kaukani o na hana ino loa a na aliikane. Manao-anei oe o na wahine ilihune i mare aku i keia mau alii ino, a malia. he poe waliine maikai a hoopono no lakou, e loaa ana iā lakou ka hauoli? Aoie."* 1 "E ka maelame," wahi a Kamalazamana, "aole o'u kanaluaUie nui no na wahine maikai a hoopono iloko o ke ao, elike me oe. O ko'u kumu kunana wale no oia ke kupono 6"ke kolio aina a kekahi kanaka a ka wahine kupono; he laki loa hoi ke koho ana ,a loaa ka wahine kupono, aka, ina e huhewa ke ana e hoonēieia mai ana au i ka hauoli, a e nohio mau ana au he pio i na īa apāu o ko'u ola ana mamuli o ka'u koho hewa ana. . "Ina e manao iho kaua ua ae au i ka mi?irie, eliiee'me ka ka moi e makemake loa nlai nei. Pehea ana ke ano o kana e haawi mai ana na'u? Nana anei e wae a haawi mai a i ole, na'u ppnoi 110 paha e wae no'u iho? "Ua maopopo ia'u he kamaliiwahine kana e hoomoe mai ana ia'u, he*kamaliiwahine*ana e noi aku ana mai kekahi moi mai o kekahi aupuni kokoke mai ia kakou, U'i oiā a pupuka paha e pono au e hooko aku i ka makemake o ke alii; aka, ina e manao kaua he kamaiiiwahine u'i loa kana e hoomoe wai ana, he kamaliiwahine i oi loa aku kona u'i mamua o na kamaliiwahine e ae apau, owai ana oleaua ke hiki e hooiaio, e like ana ka maikai amē ka maemae o kona 1100noo 'iip ka u'i o kona helehelena? ~"He wahine oluolu, akahai, kupaa, aloha oiaio, hoopono a pipili mau kona aloha ia'u; aole e lilo kana mau olelo i kui walania e hoehaeha mau mai ai ia'u —he wahine puni nui ole i na lole nani, puni lealea ole a 1 ilo ole kona noonoo ma na lealea o keia ao, e lilo ai ia mau ano i mau mea e hoalaia ae ai o na manao hoowahawaha ilok'i o kekahi kanaka noonoo maikai? "Ma kekahi olelo ana ae, aohe heiokano, haakei, hoouluhua, none, hoonui lilo iloko ona, e lilo ai ia hanai.a.na i mea e hoopoinp ole ai i ke aupuni mamuli o kona ake nu'i ole i na lole nani, na daimana ame na momi kumukuai nui, a i ole iloko paha o na wāiwai ano ole. E noonoo mai oe i keia, e kuu makuahine me ke akahele. "E ike mai oe e ka madame, maluna o keia kumuhana hookahi wale no o ka mare, ehia ka nui o na mea e ala mai ana no ka kpomaopopo mua ana mamua oJca mare ana? "Ina o keia kamaliiwahine a'ii e mare aku ai he hemolele oia ma na mea apau a'u i hoakaka mua ae.la, aoīie ona puu a "aohe hoi he kee. he mau kumu hou aku no kekahi a'u i oi aku ka ikaika mamua o ia e hooiaio aku ai ia oe e hoomauia aku ai no ko'u hoole ana. a e pili mau ai ko'u noonoo maluna p ka'u olelo hooholō." "Heaha ia kumu, e kuu keiki?" i ninau aku ai o Fatima ; "he kuniu hou aku no anei kekahi au e hoakaka māi ai mavvaho ae o na mea au i hoakaka mai nei? He haina ka'u e pane aku ana i kai| ninau e paniia aku ai oe me hookahi huaolelo wale no." "Heaha la hoi kou mea i pane ole mai ai? He makemake au e pane mai oe a he mau pane no ka'u e pani aku ai i kou manao," wahi a ke. keikialii. t "O ka'u i makemake ai e kamailio aku oia keia, ina fto kou mare nei i ka wahine a i ike aku oe i kana hana hewa mai, ,elike me na hewa au i hoakaka mai nei. haalele aku no hoi oe iaia, a e hana pu aku oe i kekahi hana e keakeaia aku ai oia mai ka hookomo ana aku i ke aupuni iloko o ka aie kaa ole." "Ma ia hana ana, aole anei oe e noonoo iho ana, e ka madame, he hana hewa loa ia alii e hana ai, he hopena poino no e ala mai ana. Aole anei he oi mii aku ka maikai, i mea e maikai ai ka noonoo ame ka inoa. aole pono i ke alii e hookomo iaia iho iloko .. ia pilikia ana i maopopo mua ai, elike me a'u e ike mua nei ia mau pilikia i keia manawa?" - E kuu keiki, ma ke āno o kau mau mea e kamailio mai nei i loaa iho la ia'u kea manao o oe ka moi hope loa o kou ohana alii i >7iakemake ole e mare wahine. a o oe āna paha auanei ka moi ln.pe loa o kou pae alii nana i hoopiha i ka nohoalii o ka moknpuni o Kaledana nei, a ina no kou haule aku aole hooilina e pani mai ana ma kou hakahaka. "E ka madame, aohe no o'u makemake e pani aku i ka hakahaka o ka nohoalii. Ina no no ko'u make aku mamua ona aole no ia he mea nona e hookaumahaia ai. oiai, he lehulehu loa no na keiki ; make mamua o ko lakou mau makua, aka nae, he mea nani no no ke alii ke paniia ana aku e kana keiki i kupono e lawe ia kulana, ma o ka hoohalike ana elike me ko na alii mua nana i hookumu i ke aupuni. Mahope mai o keia ua lehulehu no na manawa a Fatima i kamailio ai me ke keikialii maluna o keia kumuhana hdokahi, me ka manaolana mau e huli aku ana ka manao o ke keikialii mamuli ona, eia nae, aole huli iki o ka naau paakiki o ke keikialii, elike me kana i hoo'holo ai pela 110 i na manawa apau.mahope mai. Ua kaahope ae la k«i makahiki hookahi a elike no me ko ke Keikialii Kamalazamana hoole paakiki aole e*mare wahine i kinohi,

pe!a ih) i nei manawa; ao!e i lioololi iki ae ke keikialii i k«>na manao, nolaila, ua nui loa ke kaumaha o ke alii. Ma kekahi la ma ia hope may i ka vva i nolio ai ka ahaolelo nui, a akoakoa mai la ho hoi ke kuhina nui, na hope kuhina, na kenerala o na pualikaua. na kaukaualii ame na luua aupuni koikoi e ae apau 0 ka aina, ia wa i pane aku ai ke> alii i ke Keikialii Kamalazamana i ka i ana aku: "E kuu.keiki, ua hala aku nei kekahi manawa loihi, a .manao au aohe no e nele ana ka loaa o kau olelo.hooholo mahope mai o ka manawa a'u i hoakaka aku ai ia oe no ko'u makemake e ike aku ia oe ua mareia, a ke makemake aku nei au e lohe mai a oe mai i kau pane. o kou hoole mau ana me kou ku-e mai ia'u no na manawa aku nei i hala, he hoole hoi au i aneane loa ai e hoonele mai ia'u i ka hoomanawanui ame ka uumi ana i kaiinaina, oia no ka'u e pakolu ak.u nei i ke kamailio ana ia oe imua o keia-aha. Heaha .ana k'au pane ? "Aole owau wale ke koi aku nei ia> oe, akai o keia mau luna aupuni apau. au e ike mai la kekahi i komo pu mar ma ke noi ana aku ia oe e hooko mai, no ka pono ame ka pomaikai oke aupuni; o kou hoo'e mau ana mai i ka' unoi ua hoole pu māi oe i ke noi a keia mau luna aupuni apau. "E hoakaka ae oe i kou m&nao imua o lakou, a ma ka.u mau pane e hoike mai ana, ae paha, a hoole e ike aj au i ka'« mea e hana aku ai maluna ou." , ; Ia manawa i pane aku ai ke Keikialii Kāmalazamana me ke ano kakaim. i ka i ana aku: ,"Elike no me ka'u pane mua i hoike aku ai ia oe no na manawa lehulehu aku nei i h&la, o ka'u pane hookahi no ia e hoike aku ana, imua ou a imua o keia aha hanohano, Aole o'u makemake e mare." Mamuli o keia pane a ke keikialii ua hoopihaia aku la ke Suletana me ka inaina nui aole i kana mai, a' i mai la: "E kuu keiki hookiekie, pehea la ōe i aa ai e kamailio mai me kena imua o keia aha h.anohano? Ua nele loa anei oe i k-a noonoo maikai i hiki ole ai ia oe ke noonoo i ka mea pono au e hana ai, oia kou mare ana i ka wahine, aole no kou ame ko'u pono wale no. aka, no ka pono pu kekahi o ke aupuni; o kou mare aku i ka wahine oia ka mea e loaa ai ona keiki, loaa kou hooilina, a loaa pu hoi kou pani, ke liala aku oe, a loaa no hoi ka mea nana e hoonialu i ke aupuni ma nei mua aku e lilo ole aku ai ke aupuni i ka mea e; aole oia wale, aka, e hoohauoliia mai ana au maq ka hoomauia ana aku o ko kaua paealii e nalowale ole .aku ai." No k.a hiki hou ole i ke alii ke hoomanawanui, a ke uumi iho hoi 1 ka inaina, o kona kena ae la no ia i kona mau luna aupuni e akoakoa ana ia manawa e hopuia ke keikialii»a e laweia aky e hoopaa iloko o kekahi hale paku'i kahiko i nohol oleia no kekahi manawa loihi. a e hoolakoia ia hale i hookahi wale no moej kekahi mau lako hale kakaikahi, i mau buke kaka.ikāhi, a me hookahi'kauwa nana e lawelawe nona. Alaila, hoihoiia aku la ke keikialii a hoopaaia a oiai oia e noho ana maloko o ia hale kahiko polopolona, ua piha loa oia i ka hauoli no kona kaawale .anā ma kahi e hoouluhua hou ole ia aku ai oia, o na buke i hoolakoia aku. ai iaia na mea nana e hoomama loa i kona noonoo, e lilo ole ai kona hoppaahaoia ana i mea hoehaeha i kona noonoo. Ma ia ahiahi iho, hele aku la oia e auau no ka hoomaemae ana iaia iho elike me kana han.a mau i na wa apau mamua aku, a mamua 0 kona hoi ana e moe, hekihelu iho la i kekahi mau mokuna o ka Bufte HemoJele Mahomeda, ke Korona, me kel.a ano hoihoi mau no ona elike me kana hana m.au, oiai oia ma kona rumi maloko o ka halealii; haipule iho ia apau, haule aku la me ka mau no o ka āo ka ipukukui ma ka aoao o kon.a moe. . - Aia ma kekahi wahi aku maloko o keia ,bāle, kekahi luawai Yiui 1 piha i ka wai, a iloko olaila e hoi m.au ai kekahi wahine kup.ua i kapaia o Maimoune, ke kaikamahine a Damariata, ke alii o na kupua, i ke ao a i ka po, alaila oili hou mai a hele aku i kana wahi e makemake ai. •

Ma ke aumoe ana iho, pii ae la o Maimoune mai ka luawai ae, no ka makaukau e liele 110 ka huaka'i hele, elike me kana hana mau i na po apau, no ka hele auwana an,a ma Q r .g4:rUfianei o ke ao akea, no ka nana ana i na mea hou o ia \vahi akty a oia wahi aku, elike me kona makemake. - - . , laia i kau ae ai i ke kae o ka luawai, ike mai la oia i ka a o ke kukui iloko a hoopahaohao koke ia kona noonoo, no ka mea, he ha'o wale no keia po a ka- a o ke kukui il'oko o ia hale, a no kona njakemake e ike i ka mea oloko o ka hale, hele mai l.a 110 ka rumi a ke Keikialii Kamalazamana e moe ana. laia i komo mai ai, me ke keakea ole ia aku e ke kauwa a Kamalazamana e moe ana ma ka puka, loa mai la ma kahi o k.a moe a ke keikialii e hiamoe ana me ka ike ole ae, a iaia i ike iho ai i ka helehelena u'i o ke keikialii, aohe i kana mai ln a kona hoohihi, ia manawa. _ v No ka nani wale no o ka moe ame na lako hoonani i hoohiwahiwaia ai i kaualako kokeia aku ai kona noonoo e hele' e nana, eia. nae, iaia i pili ai ina ka aoao o ka moe, eia ka'he kanaka kekahi e moe ana iloko, aole no hoi a ke kanaka u'i i kana n.ana iho Lkana mai. Ua aneane e paa loa ae na maka o I<amalazaman.a i ka. uhiia i ke kapa, a ma ka aoao ahuwale k.a ike lihi ana iho a Maimoune (ka wahine o ka wai.) . No ko Maimoune makemake e ike pono iho i ka helehelena piha, hapai iki ae ta oia i ke kap,a, a ia ike pono ana iho, he mea e no hoi ,ka u'i, o ka makamua loa keia o ke kanaka opio u'i ana i-ik<i ai, i ike ole ia ka lua me ia ma kekahi walii e aku o ke ao ana i kaapuni ai np na manawa lehulehu. "O, aole no hoi a ka u'i i kana mai," wahi ana iaia iho; "kela mau maka ona, aole no hoi a ka onaona i kana mai, o ka huna ia ana iho hoi e.na lihilihi maka. la keia kumu nui o kona hoihoiia ana mai nei ianei e hoopaa ai, keia waHI kupono ole i kona kulana?" ~ Aole hiki .ia Maimoune ke hooki i ka hookani ana i ka u'i o Kamalazamana; ke ku la no oia nana, a ke miiu la no hoi ka hiamoe ai>a o ke keikialii, a he moe a make maoli hoi ko kahi kauwa i ka hiamoe kulipolipo, ina paha 110 ka aihueia o ka haku ona, o ka lilo no ia me kona ike ole ae i ka mea i hanaia. Eia nae. i ka hala ana o kekahi manawa mahope iho, mahope iho keia o ko Maimoune kulou ana iho e hpni me ka malie loa, ma na papalina a ma ka lae, me ka hoal.a ol_e ae 'iaia, uhi hou iho la i ke kapa a paa e like mamua, a oili aku la iwaho a lele aku la i ka ,ewa - . • , , laj-a i lele,ai a hala he aupuni. a hala he aupuni, a 1 ke komo ana aku i ke kolu o na aupuni, lohe ana np pia i ka hu mai a ka makani o na eheu, a haupu .ae la oia he mea kekahi i kokoke loa mai iaia, o kona hoohuli aku la no ia i kana lele ana.no kahi o ka hu o na eheu ; ana o ka lohe ana aku. laia i hookokoke aku ai, ike koke aku.la oia i kekahi kupua, 'a nona hoi'kft hu o ka makani 0 na leheū ana o ka. lohe ana, o ke'ia kupua oia kekahi o kā poe i huli ku-e aku i ke Akua; no Maimoune, aole ona kipi i ke Akua, aka, he maftaoio oia i ke Akua kiekie loa. O keia kupua nona ka inoa i kapaia o Da»nahase, a o ke keiki hoi a ke Kupua Samehouraka, ua ike koke mai 1-a no ia o Maimoune keia e hookokoke aku- .ana iaia, kelkahi o na kupua wahine oi aku o ka mana, mamuli o kona lilo ana he anela kiekie loa no ke Akua ike ole ia; he oi aku ko Maimoune.maAa i kona, he maka'u kona ia\ike ana mai, aole nae i ka weliweli loa. Ina i kaa mua nana ka ike ina la ua lele aku oia he wahi mamao loa i ole ai laua e hui; aka, oiai hoi ua kokoke loa ia Maimoune hoohōlo iho la ōia in'a no kona hooheu ha■kakaia aku e hoao ana no oia e hakaka mai, a i ole haawipio mai paha iaia iho. . " _ , O Danahasa ka mea mua o laua i kamailio ae i ka i ana maK "E Maimoune, ka wahine kupua maikai, e hoohiki mai oe" imua o'u ma ka inoa o ke Akua kiekie loa, aole oe e hoeha mai ia'u, a e hoohiki aku no hoi au imua ou ma ko'u aoao aole e hoouluhua a hoopilikia wale .akuyfa oe?" "Heaha no ka mea hiki ia oe ke hana mai ia'u? Aohe o'u maka'u ia oe. Aka nae, no kau noi, ke haawi aku nei au ia pono ia oe, me ko'u hoohiki pu aku elike me kau i noi mai la.. "E ha'i mai oe ia,'ū, maihea oe i hele raai nei, a heaha kau mea i j ike, a heaha kau hana o keia po?" "O, e ka led« maikai," wahi a Danahasa o ka pane ana mai, "heaha mai auanei kau, o ka'u paha ia o ka nalu ana iho la iloko o'u I

no keia laki inaoli o ko kaua liui ana vho la i keia manawa maikai loa e lohe aku .ai oe i kekahi mea kamahao loa. "No kou makemake e lohe aku no.ka'u mea i ike, e ha i aku ana au ia oe, mai ka palena loa mai nei au o ke aupuni o Kina. kahi o kona mau kapakai e huli aku ana i kekahi mau mokupuni mamao loa o keia hapa o ka goepoe honua. "Mamua nae o kuu ha'i ana aku ia oe ~ia mea kamahao, e 1101 mua aku ana au e hoohiki mai oe e huikala mai ia'u, a e hookuu ny<u hoi ia'u e hele ma ka'u alahele e m.akemake nei, i ka wa e pau ai o ka'u hoike ana aku ia oe i ka'u mea kupanaha i ike ai," i noi mai ai ua o Danahasa, oiai oia e naka wale ana-no i ka ua mea o ka pilia maka'u i ke kupua wahine, ame ka haalulu kona leo e kamailio mai ana ia Maimoune ia manawa. "Kamailio mai hoi paha i kau meahou o ka ike .ana, e nei uhane aeahaukae; hoopau oe i kou maka'u! Manao anei oe he like au me kou ano ka hooko ole i ka mea e kamailio ai, au paha e hopohopo mau la iloko ou e hoopomo aku ana au ia oe a e hooko ole ana au 1 ka'u hoohiki. Kamailiomai! E wiki! "E makaala n.ae oe i kau hoike ana mai, ho ka mea, aole o'u makemake i ka hoopunipuni. o ka oiaio wale no; ina oe e hoopunipuni mai ana, kē ha'i e aku nei no au i kou hoopa'i, oia ke okiia o kekahi eheu ou, a e hanaia aku ana oe elike me ke kupono e hanaia aku ai no ka poe hana hewa apau." Ua maha lea ae la ko D.anahasa maka'u ia maiiawa a i mai la: "E kuu lede maikai, aole a'u niea e ae e hoike aku ana ia oe, o ka oiaio wale no; e hauoli ana no oe ke lohe aku i ka'u me.ahou, a e pono oe e hoolohe mai me ka hialaai nui. "O kela aupuni o Kina a'u i hoakaka mua aku nei, ia oe, a m.ailaila no'hoi au i hele m<ri nei, o kekahi ia o na aupuni nui' loa a mana no hoi iloko o ke ao, .a ua hoohuiia mai me*ia aupuni kekahi mau mokupuni mamao maloko'o kek. hapa poepae honua, a'-u i kamailio rmia aku nei ia oe ano iho la. "O ka moi-e noho mai la e hoomalu ia aupuni i keia mauawa o Gaio kona inoa, he hookahi wale no ana keiki he kaikamahine. a i ha'i aku au.ia oe, o ia_ ke kaikamahine oi aku o ka u'i mamua o na kaikamahine e ae apau, -aohe lua elike ai maluna o ka ili honua mai ka hookumuia ana mai o k.a honua ahiki i keia manawa. "Aole oe, aole au ,aole no hoi na kupua o kou aoao. aole no hoi o ko'u aoao, aole no hoi na a!no kanaka apau ke hoohuiia, e hiki ke koakaka mai ma na huaolelo ; a ka waha, e loaa kekahi huaolelo kupono e hoakaka mai ai no ke ano pili pono maoli me ka u'i o kela kaikamahine alii; aneane loaa ole kek-ahi huaoielo kupono. "He ehuehu kona lauoho; he loloa no hoi me ka ae.ae a hala ilalo o na kapuai wawae ke hookuuia; manoano.a. no hoi a nupanupa a ina e omiloia a apiipiiNia like loa me na huihui waina e lewalewa anja mai kekahi kumuwaina iho, elike me ka waina hou loa a;kahi no a hua, pela okoa iho la no k.a nani o kona lauoho, a, ina hoi no ka puia ae a punonohu i ke poo, ua like loa me ke kalauhu, ke hoop'aaia ae kona mau omau daimana ame momi. "Malalo iho'o kona lauoho e ikeia aku ana kona lae i like ka pahee ame ka hii}uhinu me ke 'aniani nana; o koiia mau maka he uliuli a p.oniponi ,a he piha i keU. uwila; o kona ihu aohe loihi, aohe no hoi hi pou loa, aka, o ka loihi kupono nei no; o ka walia he uuku, a ua ilke kona mau lehelehe me ka pua rose, a i kona wa e owaka ae -ai no ke kamailio mal, he nahenahe e ku ai no 1 ka ii aloko, .a o kana mau olelo he ljke nie ka waimeli ka momona, he hoike oiaio no kona naa.uao, "O ka mea keokeo loa au i ike ai ma kei.a ao aole i like ke aiai 6 kekahi o ia mau mea ke hoohalikeia aku me ke aiai o ona umaunia. Ma ka hoopokole ana ae i ka'u moolelo, e ike iho oe nou iho, .aohe kekahi mea ola maluna o ka ili honua i keia manawa i like aku me kela kaikamahine ka u'i, ka n.ani, ka. maemae ame ka.hemolele o kona hanaia a|ia, a ke manao nei au aole i lawa na huaolelo a'u i hoakaka aku la il oe e hoomohala ae ai a loaa ke kupono maoli o kona mau ano u'i, oiaio.

."Ua nui ke aojha o kona makuakane iaia, no ka mea, oia hooi.kahi wale no kana keiki, a nolaila, e hooiiiaopopo'iho oe nou iho, o na makua, i aloha. nuj, i ka lakou mau keiki, aole no.e nele ana ko -lakou hoopunahele ia lakou. / • "He ehiku mau hakalii nani loa i kukuluia no kela kaikamaliine alji, -a ua manaoia o ke kane e mare;.aku ana iaia oia kekahi kanaka kulia loa, a oia kane a ke kamaliiwahjne e mare aku ana, oia kekahi o na keikialii u'i loa a ke kaikamahine 'alli e makemake ai, aole hoi 0 ke kane a ka makuakane e hooniQe mai.ana iaja, "O ka halealii mua i?a hanaia ipe ka pohaku mabal,a me he aniani la ; k.a lua, me ke ke kolu, me,ka haokila; ka ha, me ke keleawe hinuhinu loa i 01 .ae ka.hulali i ko ka hale keleawe mua ame ko ka hale haokila; ka lima, me na pphaku opaka like ole: ke ono, ,me ke kala-, aoka hiku ona halealii ua iianaia. ke gula maemae loa. "E ike mai oe i keia, mannili Q."ka hana ana q ke alii Gaio i keia m.au halealii nani loa no kana kaikamahine, e ike il}o ana 110 oe nou iho, i.ka nui maolj. o ke aloha ame ka makee o ke alii i kana kaikamahine, he hoike oiaio na mea a'u i hoakaka akti la ia oe 110 ka nui q kon.a aloha. ~ "Maloko o kela. mau halealii apau ua hoolakoia me na lako hale nan loa ana ma keia ao; elike me k,e ano o ka hale, pela ke alii 1 hoolako ai i na lako hale i kupono 110 ia liale. "Mawaho o kela ame keia hale.alii ua hana ia na kihapai pua a kupono i ke kulana o ka hale, a ua kanuia no hoi na pua o kela ame keia a'no e loaa ana ma keia ao; he lik.e ole na ano pua maloko o kela ame keia kihapai pua i loaa ole i kekahi maij aupuni. "He mau waipuna maloo o kela ame keia kihapai, T>ela me na ala\v.ai, na paka, na ululaau malumalu, na alanui e ulu ana o na kumulaau fria kela a ma keia aoao, a maloko o na alawai he mau waapa nani no ke kamaliiwahine e holoholo.ai; o na kumulaau i kanuia maloko o. na paka aole hiki i k.a malamalama o*ka la ke ikeia ae no ka pili loa okt kanuia ana .a no ka piha pono i na lau; he kih'apai no me kona ano laau, a he kihapai aku ana no me kona ano laau. Mamuli o ke kaulana ,a puni ka aina no ka u'i luā ole o ke kamaliiwahine, ua noi mai la na moi o na aupuni e hoopuni mai ana ia Kina i ka Moi Gaio, e ae aku i ke kamaliiwahine e mare me ka lakou mau keikikane, aka, oiai ka moi ua hooholo mua i kona manao, a ua paa mua hoi kana hoohiki, na ke kaikamahine alii no e koho i kana 'kane e makemake ai, a oiai hoi aole hookahi o na noi i waihoia mai ai imua ona i kulike me ko lee kaikamahine alii makemake, u.a hni nele aku la na elele o na aupuni apau i hoounaia mai ai, me ke ko ole 0 ka lakou mau makemake, eia nae, ua hoi aku lakou me ka hauoli mamuli o ko lakou hookipaia ana mai me ka hanohano'loa e ka moi. Mahope o ka hoi nele ana aku o kekahi mau elele mai kel.a a mai keia aupuni mai me ka loaa ole o ka mea i makemakeia, ua hoea mai la iniua o ka Moi Gaio kekahi elele m%i.kekahi aupuni mai, a o ka hope loa no hoi ia; o keia moi nana ke noi hope he oi ae kona ame ka ikaika o kona aupuni i ko na aupuni e ae na lakou na eiele i hoea mua mai ai e noi a "hoi nele ai i ke kula o Malama." I ka lohe ana o ka Moi Gaio i ka manao o ka elele, hele aku la oia e hui me ke kaikamahine 'alii, a hoakaka aku la i k.a hoea ana aku o ka elele e noi aku ana iaia 110 ka mare, me ka i pu aku i ke kaikamahine e pono oia e ae aku i keia noi hope, no ka .rtiea, o kona mare aku ia alii i noi mai la, o ka hoonuiia ana ae ia 6 ko laua ikaika ame ko laua pomaikai, a e loaa pu ai hoi ka hopohopo ole i ke aupuni ke kauaia mai, a loaa ka mea nana e kokuā niai. Ia lohe ana .aku la o ke kaikainahine alii, noi mai la iaia e olelo aku i ka elele aohe oia i ae, a e hookuu aku i ka elele e hoi me ka nele, elike me ka hoi nele ana o na elele mua, me ka hoakaka pu aku i na kumu koikoi o kona hoole ana. Ua'noi mai, a noi mai la ka makuakane no kekahi mau manawa me ka haahaa loa ana i ike ai, e hiki ole ai i ke kaikamahine ke hoole aku, aohe nae he maliu ia aku; ma kahi o kona hoole aku i ka ka makuakane noi, a no ka piha ukiuki loa o ke kaikamahine, i' aku la i ka makuakane: u Ua hele au aku a uluhua maoli iho la no keiia mau noi pinepine e hele mai nei; i hookahi no hoi noi oka pono, oka hele ka hoi keia ap.au kauna a oi. oe. e kuū makuakane, mai kamailio hou m-ai ia'u no ka mea e pili ana i ka mare. "Ina e hoomau loaia mai ana keia noi ia'u e ku a pupule ana au, a o ka hope, e hou iho ana au ia'u iho i ka pahi, i pau ae ai ka ike ana i ija mea hoouluhua o keia noho ana." (Aole i pau.) __ _ y