Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 26, 30 June 1916 — HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hookamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hoo-kamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua.

r "I nehinei koke aku la 110 kona hoea hou ana mai, a ninau mai i ka wahine malama hale. i kou wa e hiki mai ai a i keia la iho nei no, i kipa hou mai ai. a waiho okoa iho he leka na'u. ma o ka wahine malama hale la, e hoea mai ana oia i keia ahiahi, mahope o ka kakou ai anā, a i ko kaua wa hoi e hoonanea ana. ua hele oe a kuaki loa, e ake wāle ana no e ike i kou helehelena e kuu Narea, me konaleakali ole ahiki i ke kakahiaka o ka la apopo." Aole loa he wahi.lihi hoihoi iki, a hauoli paha iloko o ka noo--1100 o Agata 110 kela mau hoakaka a ka Leelē I'oliko. ke kuaki loa la oi'a, me ka piha- i ka hoowahawaha 110 keia ano e halawai nei me ia. Ua hoopunipuni ino loa aku oik i ka Leele Poliko. no ia mau hana, aole loa he w ? ahi hoohuoi iki iloko o ka Lede Poliko, he u'a keia, he komohewā i ko ha'i kuleana; pehea hoi e nele ole ai ka puni, i kau a mea o ka loaa miia o na ike i keia kaikamahine 110 ka ohana o Miss Binehama ame kōna mau hoaloha, pela wale 110 i hiki ai iaia'kepulapu i ka poe apau e hui mai ana me ia. "Ke noho malie loa inai nei oe e Narea. aohe ou wahi mea a

kamailio mai ia kaua," i hoomaoe hou mai āi ka Lede Poliko. "E kuhī ana ka hoi au. e lilo ana keia hoike a ana aku Ia a'u ia oe 110 Mama Anota, i mea, hoohauoli aku i kou manao, no ka mea, ua aloha niaoli 110 kou kahu hanai ia oe, ua oi aku ka pipili o kona noonoo ia oe. mamua o kana mau keiki ponoi." "Owai hoi ia mea nele i ka haiioli ke ike aku i kuu kahu hanai. O ke kumu o ko'u ohohia ole au pāha e h'oohuoi mai la i ko'u ano, mamuli no ia o kuu hoomanao no papa ma. no ka mea ma kela hele mua ana mai. owau me kuu mau makua, ka i halawai pu me Mama Anota, i keia manawa nae, owau hookahi wale no, aole iho *a laua, l>ela oe i ike mai ai i ke ano kaumaha o ko'u helehelena." Kulou iho Ia ke _poo o Agata ilalo, 110 ka pulāpu ana aku i ka Lede Poliko. me he mea la, ua kaumaha loa oia. o ka mea oiaio nae he mau hana maalea wale no kela a ua kaikamahine nei, i ole ai,e hoohuoi aku ka Lede Poliko, i ko ia nei manao hopghopo, no ka ijte ia mai, aole oia o Miss Binehama ake kahu hajiai e hoea mai an4 e ike iaia ma kela ahiahi. i / "Owai hoi ia mea hoomanao ole i kona māu makua," w r ahi a ka Lede Poliko me ka puni maoli i kela mau hana maalea a.Agata. "•Ua kupono maoli no oe e kuu kaikāmahine, e hakokoa me ko ke ao nei; a o ka mea i oi loa aku ai o kou kupono, ua nui kou waiwai, a he mau,hoaloha mana nui kou, e kupale aku ana no kou pono, a na lakou auanei e halihali mai i na mea e hoohauōliia ai kou manao." "Ua maopopo loa ia'u ko'u mau ano e kuu makuahine, ina aole ka waiwai, aole hoi na hoaloha, e pauakā wale ia mai ana paha au eko keia ao. Ua like pu au me kekahi manu ka miliāpa wāle ia i, ka lima, eia nae ua lilo ia i mea maa no'u, ahiki i kuu olelo okoa ana iho, aohe mea a ka manao e upU hou aku ai, e loaa mai iā'u. No Anota hoi, e hoea koke mai ana anei oe i keia po?" "Ke ike āku nei au, aia ka hialaai iloko ou, no ka ike i kou kahu hanai. Aia oia oke keena o na kāuwa me kana keiki kahi i kakali ai. E kahea aku ana au i kekahi kauwa, e lawe mai iaia iloko nei, aka o ka'u wale no e i aku nei ia oe e Nareā, e hoomakaukau oe nou iho, 110 kau mea e ike aku ana ia Mama Anota, no ka meā ua loli loa oia, mai kona mau ano kahiko mai, i kamaaina ia oe. Iloko 0 kelā mau niakahiki he umi-kumamalima o ko oluā ike ana kekalii 1 kekahi. ua loli ae oe mai kela kino kāikanjahin l e ou, ka wāhine u'i, a peia hoi oia i loli āe ai a i ke kino luahine. Ua hele kona kino a kupou ilalo i keia wa. ua alualu mai helehelena, me ka hapopo o ka ike a kona nia'u maka, aole paha kela e hoomaopopo liono mai ana ia oe!" ' • "Auwe no ka hoi e!" wahi a Agata, me ke olōk'aaia ana aku o kekahi ukana niii mailoko aku o kona noonoo, o kana ia e hopohopo loa ana, o kona ikeia mai, aole oia o Narea, he hana nui ke kupaie anā akii *ma kona aoao, i wahi e nalo ai kank mau hana kolohe. "Ua hapōpo anei ka ike o Mama Anota? He keu aku ka aka mea aloha, i ka hiki maikai ole iaia ke ike," i pinapina'i aku ai o Agata ike kamailio ana, oiai nae, ākaaka la oloko o kona naati. 110 ka hoiopono lda 'o kāna mau hana koiol\e. O kela maiiao liopohopo iloko ona, no ka ikeia mai aole oia o Narea, ua auhee aku ia, me lie Viau lā i ka la wela, a nohoalii iho la ka maha ame ka o ka hianiao iloko o uā eepā la ō \Vaolani. "E manao ana ka hoi au, eia no o Mama Anota me ke ola kino maikai e noho ae nei; a pehea hoi e nele ole ai ka luahine, me ka liāpopo o na maka ua piha ka hoi ke kanahiku makahiki a 01* i keia wa." .. Hookani aku la ka Lede Poliko ika bele kahea. ia w r a i oili mai ai kekahi o na kauwa, a haawiia 'aku la ke kauoha iaia, e hele e kii i ka Mama Anota, a lāw r e mai noloko oke keena hooluana. Iloko o kela mau minuke. ke nauki w;ale la 110 o Agata, o ka hoea mai o Anota, a ina pahā e ike mai ana. he u'a pae hewa keia, ehia ka hoi mea aloha o ka ike ponoia ae o kana mau hanaleolohe, e ku maoii ai no i ka hilahila. me ka ae ole o ua o hoikeike i kona helehelena, imua o keia poe i kamaaina iaia.

MOKUNA XVI [. Pela iki iho kaua e ka mea heluhelu, e alawa aku hoi kaua ia Betcrika. pehea aku nei la ua kaikamahine nei. Mahope o ke ala ana ae o Beterika ma ke kakahiaka ae o kela la, ana o ka hele ana e ike ia Mr. Hiia. a liolo ai oia. me kona hoopakelēia anā e Sa Lionela Kalakona, ua hoi mai la oia nolokō o ke keena hooluana, ma ka home o ka Maeiame Puneka. me ka lioopumehana ana 'iaia iho ma kahi o ke kapuahi. Ke liana la ua o Beterika maloko o ka nupepa o kela kakahiaka, aole nae he mea,komo mai iloko o kona poo. no ka mea aia kona noo--1100 i kahi e loa, lio v iia mea no ia i pili iaia iho. me ka lilo ole o-na nūhou makamaka hou loa i rtiea hoohialaai mai iaia. Ma ka no'oli'oo o ua kaikamahine nei, ua hiki loa oia ke pee maloko o kela Vvahi. me ka nalo, e loaa ole ai ia Konela Palani ke huli mai. Ua lāwa oia me ke elala, e noho ai iloko o ka olilolu no ka makahiki hookahi o kana wale no e kakali aku ai, o ka pilia o na makahiki he iwakahia-kumaniakāhi iaia ? o kona lawe ae no ia i ka mana o ka hōoponopono ponoi ana i kona mau waiwai, me kā hiki ole i kona mau kahu hanai. ke hoopilikia aku iaia. , O ka pilikia nui wale no ina» no kona noho paa m'aloko o kela wahi. o ia ka niehameha, me kona ike ole i na hana hoohauoli. a hC paahāo paha kā olelo āna ae ma kēkahi ano; elike me ka Sa Lieinela Kalakona i kamailio aku ai iaia. ( Ala mai lā na hoomanao ana iloko o Beterika, no kela kanaka opio, ka mea nanā oia i ia wa i lamalama ae ai helehelena, no kona haawi ana aku i kona a'e, e liele mai o Kalākōna e ike iaia ina kela kākahiaka; pela hoi na meā ā ke kanaka opio i Qlelo. niai ai, 110 kona hooikaika aku i kona makuahine, ka Leele Poliko, e hookipa akū i keia kaikamahine hi'akUa- ole, malalo o kana malama ana niāi. _ . No kela ike o B'eterika e hoea aku ana o Sa Lionela Kalakona ma kela kakahiaka ua komo mai oia_ i kēkahi lole kupono noiiā, a no ka mea ! ke hauoli lōa la ua kaikamahine nei i kona hoi aku a noho me kekalii wahine oiuolu, ēlike me ka Mr. Kalakōna o ka hoakaka ana aku laia. ♦*Ina i'o e.koiio mai ana ka T.e(le Poliko ia'u e hoi aku e iioho pu me ia. alaila h'e pono au e kuai i nia». lole hc»u no'u, aka he nui no nae iā iiianāwā no ia hana; o ka manao ana nae e hele aku noloko o h'a halekuāi 1 keia wa. aole pahā ia he liaiia ku'pono ua'u," i namunāmu Wāle iho a ; no o Betelika i'aia iho. • īaia no nāe e nā'nea ana, f kikeke mai ai kekahi mea mai o ka puka, a no xona mānao, o ke kauwa paha kela, i hele mai e hoike iaia no ka hoea ana aku o Sa Lionela Kalakona, 6 kona eu mai la no ia, no ke kii ana mai e \Vehe i ka puka, a iloko o. kona

kaliaha,. i halawai mai ai oia he alo a lie alo, nie kela.hoa hele ona, o ka holo like ana aku no Ladana, oia o Mrs. Kalewa. ''Nani ka hauoli o ko'u ike hou ana ia oe e kuu hoaloha," i pāne mai ai o Mrs. Kalewa, me ka lalau ana mai i ka lima o Beterika. aole hoi he like me ka na kanaka ike ana. ka lele mai e honi. "Aole paha oe la i haupu owau keia i hoea māi la no ka halawai pu ana me oe? He keu ka hoi ka mohaha maikai o kou nanaina e Miss i keia kakahiaka!" Lalau aku la 110 hoi ō Beterika i ka lim"a o'kona hoāloha, a'alakai aku la noloko o kona keena hookipa, me ka hōonoho ana aku makina 0 kekahi noho paipai. mamua 'pono mai o ke kapuahi hoopumehana. la noho ponō ana iho o Jaua nei, akahi no o Beterika a hoakaka mai i kona piha me ka hauoli, no kela halawai pu ana o na hoaloha, a ninau aku la ua o Beterika, pehea la ke kulana o ke kaika'māhine ma'i, a ua o Mrs. Kalaw r e. • ' "Ua olūolu hoi oia i keia manawa. a wahi a ke kauka. e auhee aku ana ka ma'i mai iaia aku. Pehea kou noho ana ma kētā w r alii? Ua hoike mai nei ō Mrs. Puneka. ma kona manao, o oe kekahi o na kaikamahine maikai loa ana i ike ai." "Aole a'u niau hoohalahala ana no ka ona nona keia hale hoolimalima, he keu aku oia a ka wahine oluolu loa, a ua manao maoli iho ilo a'u, : me he mea la o ko'u home keia. Ua loh'e mai nae paha oe 1 kekahi mau meahou e pili ana i ko buke hakeke i aihueia ai ea? K "Akahi mai la 110 a loaa ia'u ka noonoo no ke ano o ka'u lmaku'i oka hele ana mai la e hui pu me oe e kuu hoaloha. O kela hoomaoe ana mai'la au no ka huke pakeke i aihueia ai, ka mea nana 1 hoala mai i kekahi mea ano nui e pono ai oe e lohe. , "Ma keia kakahiaka iho nei, he hookahi me ka hapa 1 hala aku la, ua hoea ae la kekahi kanaka no ka home q kuu kaikamahine, no ka ike ana ia'u. He pepa inoa wāle no kana i hooima ae ai ma ka lima o ka'u kauwa, me ke?a mau'huaolelo i kakauia, 'He keōnimana mai Burukela mai, ka i makemake e ike ia oe.' E kuhihewa loa ana au, o kekahi paha na kanaka o ke aupuni, a i hoilioi mai i kuu eke (lala, nolaila ua iho koke aku ka hale olalo, e hui pu ai me ia." \ ' "Alaila ua loaa hou mai 'anei ko mau ai?" wah.i a Beterika me ka hoike okoa ana a'ku o kona .lielehelena i ka'hōihoi» •"]-ie pohihihi anei kekahi e konoia mai ai au e kokua aku ma ka hooiaio an'a, o oe.ka ona nona kela waiwai, a o kau ia i kii mai nei ia'u?" . 4 'Alia oe e pupuahulu mai i ka. nina'u ana, e lohe akul'ana.no oe i ka mea oiaio. ilro aku la au no ka, olalo, a maloko oke keena hookipa, e noho ana he keonimana Pelekane, i ka wa i lke mai.ai ia'u ku ae !a iluha a haawi i?iai la i kona aloha. īke koke aku la au, aole kela he.kanaka Pelegium.a, aka he Pelekane oia, me kon'a kino loihi wiw'i pilalahi, me ka umiumi eleele, he ohule ke a he ihu winiwini hoi kona, e noke niau ana kona lima i ka miliapa i ka ihu, o ke kUmu no paha ia, i hele ai a kohu laauihu no ka Naukilo. a ma kona mau ano apau a'u e hakilo aku ana. ua like pu oia me kekahi popoki āhiu.'i makemake loa e pakele mai ka paa aku i ka hopuia e na ilio." No kela mau hoakaka a Mrs. Kalawe, ua loli ae la kela helehelena mohaha maikai o Beterika a he nānaina kunahihi kona ke ike aku, 110 ka mea. aole loa oia i hoohewahewa i ke keonimana nona na ano a Mrs. Kalawe e hoakaka aku nei iaia, o Konela Palani.no -ia, ke kanaka hookahi ana i kau ai ka weli. | "HeahaT:a liana a kela kanaka. o ka makemake ana e ike ia oe I e Mrs. Kalewa?" wahi a Beterika me ka piha naukii

"Heaha mai auanei kau e kuu hoaloha, i kela.ike ana aku no a'u i ua kanaka nei a no kuu noonoo mau i kuu bUke pakeke i aihueia ai, o ko'u'ninau koke aku la no paha ia iaia: 'Eiā ihea kuu buke pakeke? Ua hoihoi mai nei anei oe i ISIIU eke dala? He ehia ka nui o na elala i koe iloko?' "Kuemi hoj>e aku la oia, me ke kahaha, a pane mai la: 'Ua nalowaie ia anei kau buke pakeke?' " 'Aole ka i lolie aku nei kn mau pcpeiao,''Vvahi a'u 0 ka.panē pakike ana aku iaia. 'He hookahi wale no a'u kawaka e up'u aku nei, "piai ho kekahi luna aupuni mai Belegiuma mai, mVka hoihōi ana mdi j kuu eke dala. la'u ma ka hale hoolulu kaaahi, i lilo aku ai kyu eke dala i ka aihueia, a ua waiho aku ati i ka huli ana i kela eke iloko o ka lima o na mak&i. pela iho la au. i inanao āi. o kau hana la ia 0 ka hoea ana mai nei i keia kakahiaka. " 'Aole au he makai. e nana mai no hoi oe la. he keonimana au,' 1 pane hou mai ai kela, a ike iho la no hoi au i ko'u kuhihewā) mekuu nonoi koke ana aku iaia 'e huikaīa mai ia'u. "Aole no nae i lilo Icā'u mau olelo kikoola i'mua ona i kumu 110 ua kanaka nei e huhu ai, alaila hoike. mai la i kona inoa. oia 110 o Konela Palani, he āliikoa noloko o ka puali o ka Moiwahine o Enelani nei." - . _ Ma kelā \Va4ii, i hooho okoa ae ai o Beterika i kekahi mau huaolelo o ke poho o iia manaolana, a iā wa i hoomail hou Hiāi āi k'a Mrs. Kalewa kamailio aiia: "Ua lohe mua no nae paha oe i kela inoa ea"? He kehniniana no kela kanaka ke nana aku .eia nae aole o'n hoihoi i na kanaka elike me kona ano. Ma ka'u hakilo ponō aifa iāia.-he kanaka Ivela i piha me kā maalea. ke kolohe ame ka lokoino. "Wahi ana. ua loaa ka kuu inoa iaia, mai kē kapetfā aku o ka .oihana mākai. pela i pololei ai kana hookolo'āna mai ahiki i'kūū loaā ana. Ua hoike pu mai no hoi oia, he makuakane ōia no kela kanaka poo ulaula, o ka hele ana ae ma ko kauā hokele ma Burukēlā. ke kānaka 110 hoi e noke ana ika ninau nou. Ua hoike aku kana keiki mv kona hui pu ana me a'u. a no ka'pau ole no o kona pohihihi, peUi oia i liele okoa mai ai e kukakuka pu me a'u. a e niēle pono mai 110 lioi e pili ana i ko'u hoahele, ma ka'u huakai no L'adana nei." Aohe a Beterika kamailio hou ana akuTo ke kakali vyale āku no u ka lohe i ka hōpena o na mea i kamailioia fiiaWaetiā o Mrs. Kalawē ame Konela Palani. "Ua hiki loa no ia'u ke ik'e aku i'kau mea e noonoo mai nei. no ka hana nui a Konela Palani i makemake ai e ike ia'u," wāhi hou 3 Mrs. Kalawe. "Ua niele mai oia ia'u. 110 ko'u kokoolūa nia kela huaka'i, me ka olelo pu'anā mai, ua loaa aku ka iaia na hōakaka piha ana 110 na ano oua hoa hele nei o'u. Ua niele mai oia, ina paha.he iwakalua kou mau makahiki. he eleele hoi kou lauoho, a hē alohilohi hoi kou māu maka. me ke aiai o kou'ili. Mamua o ko'u pane. pololei ana aku i kana mau ninau, ua niele aku la au hiia, i ke kiimu 0 kona makemake ana e loaa ke kaikamahine. ana e huli ana. a pela hoi ka maopopo ana o kela kaikamahine iaia, o kana pane, na na ku ene ka o ka hokele ma Burukela i hoike aku iaia i na ano aj>au o ua kaikamahine hoahele nei o'u, a e ake mai ana kela, e hooiaio al u au 1 ka pololei, o kela mau hoakaka. > "Hoike aku la au iaia, ua pololei loa na ano apau o ke kaikamahine ana i hoakaka mai ai, Ine ka'u i ike ai nona. Ninau mai lā kela. inā paha au ua ike i kou wahi i noho ai, ua hooia aku la no:au imuā ona. a ia wa i hoike okoa mai ai kona helehelena, i ka..piha hoihoi, a ninaii mai la e hoike aku au i kou hokele, a i ole ka hale h.oolimalimay pāha i noho ai, ma Ladana nei. No ka hooko āna aku i kela noi, ua hoole loa aku au, i ka haha'i ana iaia." "E hoomāikaiia na lani, no kena pane e' Mrs. Kalawe." i pua'i mai ai ka leo o Beterika, me ka nawaliwali. "Ma ka manaoio o Konela Palani, o ke kaikaniahine e kaahele pu ana me a'u o kana kaikamahine hanauna no ia. nona ka .inoa pololei o Miss Beterika Rolana, a wahi ana, aole ka he maikai o ka noonoo o ua kaikamahine nei, a i ka wa ka e uluahewa mai ai, e ho,iiioino wale ana 'oia i kona ohana, ma ke kapa āna aku iaia ame kāna waliine, he inau enemi ino loa nona. . ''No.ka hopohopo ka o kana wahine, o hoopoino aku kela kai-j kamahine iaia, pela iho la i hoopaaia ai oia maloko o ka rumi. me ia paa no nae, i hoomaka aku ai oia e mahuka, ma kela wahi o kana 1 mau olelo i kupenu okoa ae ai o Konela Palani i ka haināka ma kona » mau maka, a'u e ike aku ana, me he mea la ua ehaeha maioli kona . noonoo^mai la oia i ka nui o ka ehaeha o kana wahine, no 1 ka nalowale ana o ke kaikamahine, pela hoi ko laua hopohōpo. no kā > i'iak'wai o ua kaikamahine nei me na poino he nui, 110 ka mea. aple > loa oia i maa i ka hele hookahi ana, a aole hoi i ike i -rta o - keia noho honua anā. Kuhikuhi mai la oia ia'u ia Mr. Hila. ma ke ano, o ka mea ia nana e hooiaio mai i ka j>ololei o kana mau mea ) apau i kamailio mai ai ia'u: a ma ka nana aīeu, ua kaumaha maoli -no i oia, no kela kaikamahine." 1 "-Alaila ua hoike aku anei oe iaia i ko'll wahi e noho nei, mahope i iho o kou lolie ana i kana moolelo no'u?" >

"Pehea hoi e liiki ai ia'u ke alo ae, i kē kuoO maoli no o kaiia lcanianio , <ana nini. me ka liiki 6le īa'u ke kanalua iho. no ka pololei 0 kana moolelo i kamailio mai &i. Elikenne ka makua j aloha i kana I keiki. pela ilio la 110 kela kanakā i hoike jnai kona ano maoli nou. I Ina paha i hoike iki mai o'e i kekahi hapa'o kou' mōolelo ia'u, i'ua I<\ i hoi. ua maopopo ka'u meā e hana aku ai, aka iloko o ko'ū noho po- ! uliuli, ua manao au, īio kou pono, he inea maikai na'ū ka haha'i 'ana . aku } kou wahi e loaa māi ai iaia. "I kōna lohe ana i hoakaka, ia i olelo mai ai, e hele a'ku anā oia e ike i kbfr!f ia Mr. • H'ikl, a o laiia a elua ke lioea aku ana imua o ka oihana makai, no ka hoouna ana mai i kekahi makai, e kii ia oe. a hele pu aku 110 ka liale hoolulu kaāahi. I a e l'.aalele iho oe me 'Konela Palani 110 kona home, i ka \va e holo ai ke kaaalii i keia la." "Aiaila, ooe liookahi wale'no anei ia i hele mai nei, aole o Ko•iela Palaiii kekahi?" , „ .'. "Aqlc oia i hele i>n mai īiei me a'u, 110 ka mea, i kela wa a'ū i !v.>ike pololei aku nei no kou wahi ē noho nei, ike koke aku la no an 1 l<a piha haū6li loa'o ua kanaka nei, imoimo mai la kona mau maka, elike me ke' aho o na kaiiaka kolohe £pau,.ia wa i mihi koke iho ai au, lio' ko'u kumākaia ana iā oe. . "lna 110 hoi paha aole āu i pu'ni wale i kaiia 'maii olelo pelo, in'a ūa poiio. aole nae pela, eia \o'u ike ana i kona ko'lohe. a tia lohi loa, a ia vvy a;: i liooi.'iio iho ai i ka pololei o na mea au i olelo mai ai ia'u, j iie enemi kela kanaka. a ua makemake .wa'le 110 oia, e kaa āku oe malalo'o kona malu, 110 kek.ahi manao lapuwale'. 1 hakalia 110 a haalele ae ua k'ānakā nei i ka honie o kūu kaikamahine, o kuu kauoha koke aku la no ia i kuu kahu lio, e hanaia ke kāa me ka hikiwawe. a holo e māi la au e hōilee aku i keia mea ia oe. : "He makūakane i'o 110 anei keia Konela Pilani 11011?" i ninau okoa o Mrs. Kalawe 'no ke ake e ike ikā oiaio. "O Beterika Kolana anēi kou inaa?" . "P ko'u 'inoa oiaio lo,a kēna. a owau i'o no ke kaikamahine a Kone.la Palani i liuli mai la, no ka hoi akū me laiia. O ke kane kela a ke kaikiiahine ō kiui-makuakane, a o ko'u mau enemi ino loa hoi," a ma ke ano nui i aku ai o Beterika i koiia'moolelo. e laa kona noho ana maloko o ke kula ahiki i ka piha alia o na makahiki he umi-kumamaiwa iaia; kona kaahele pu ana me ka ohāna Palani no hookahi-mākahiki; ka hookikina ana o ka ohānā Palaili, e m.are mai ka laua keiki me ia nei. i liolo aku ai leo ia nei waiwai ia lakon; kona hohle ana aku i kela manao; kona hoopaahaoia an.a maloko o ka rumi, me ka hookiia ika ai, a p ; ela hoi me kona mahuka ana mai ko laua mana mai. I ka lohe pono ana o Mrs. Kalavva i ka moolelo a Beterika i hookaka aku ai iaia, ua ho-a koke ia ka inainā iloko ona, 110 kela mau makua lokoino, me ka pane ana mai: "lna aole au i ike Konelā Palāni i keia kakahiaka, ua oi loa aku ia o ka pono," iaia i ike ilio ai, o ka Beterika ka moolelo oiaio a pololei, ahe mau olelo hoopunipuni hoi ka Kpn.ela Pālani iaia. "Ua pili au ika hewa ma ke kumak.aia ana ia oe e Betēi*ika. Aōle loa he pono e noho hou iho oe maloko nei 0 keia home, o hoea mai auanei keia kānaka, o ke ku 110 ia o kana hoonaaikola maluna ou, .aka e hele oe no kekahi walii e loaa ōle ai iaia ke huli ae. lJa maopopo no anei kek.ahi wahi maikai 11011 e nalo ai e Beterika?" y\ole he mea e ae a Beterika e noonop la, o kona hpppakele wale no o ka po āku # i hāla, oia o Sa Lionela Kalakona, aka i mai la n.ae oia: "Aole.o'u ohana hookahi ma keia honua, o kā_ ohanā Palani wale no.; Manap aku hoi ko'u pono. i kuu kahu waiwai oia o Mr. Hila. ua hoea e aku nae o Kōnela P.alani imua ona, a a.hiahi aku la i na olelo hakuepa, me ka hoolohe ole ia mai o ka'u m'aii mea e uwalo aku ana intua ona. Ua hiki olē ia'u ke liolo .aku malalo o ka malu o kuu kahu waiwai, a aole 110 a'u mea e nianao nei, me ia au e noho ai iloko o keia manawa o kuu enemi i kokokc.,lo.a māi ai e lele maluna o'u."' "A pehea, ua lawa 110 anei oe me ke elala.'" "Ae, ua lāwa no'au me ke dala, e pau ole ai no ka mak.ahiki.hoo"Akahi āu a olelo aku ia oe, e hiki ana ; ia oe ke hoohoka akū i kou mau eneūii. Ina 110 koū hele e h'ooikaika ma. ka hanā kino maoli anā; i wā v hi e lo.a'ei mai.ai kōu ola, aole ana. e nele kou loaa hou ia laūa, o'kou pilikiā no ia. Malia paha o liiki ia'u ke -kokua aku ia oe, ke' āe mai' nae oe, e law'e aku i kekahi mau .a o aTla mai ia u akū, ke kulike iifee ia me kou 11001100." ... au'anei ka'u mea e hoole aku ai, e hoakaka 1 kekalii. liiea no'ū e pono ai. iloko o k:cia mānawa o ka pilikia!'' { ■ -'Eia palia kā īiiea hiki ia'u lee kokua aku ia oe. No ka u kane, ua m'ake oiā he mau makahiki ae nei i liala. aka ei.a no kona kaikuaana ke ola mai nei me kona ohana, ma kekahi wahi kuaa.in.a, i kapaia ka inoa o Panama. Ua kul.ike ko'u manao me kōu e Betērika, ina no kou hōopii aku imu.a o kekahi aha hookolokōlo. e kohoia mai 1 kahu nou, aole op e ko āna, oipi ūa nui loa na hoike ma ka āoao e kū~e 'm'ai ajia iā oe, a he hookahi wale no oe ma kou.aoao. "Ua kulike rio hoi kp'u manao me kou. ma ka pee ana ma kekahi 'wāhi ē loaa ole ai i kōū Ināu eiienli, malāila oe e noho ai aliiki i kou i v )o a"ia..o ka v\ r a iho la ia:'e hoike māi ai imūa o kou mau enemi, me kā liiki hoū'ōle iho ia lakoū kehoopilikia mai. Ke mānāo nei ali, e hoi oe ā noiip pū me kela ohaūa o kuu kane, no ka mea kekahi w.ahi mehameha N 1 oa, me ka liele i\ui ole*ja ena kanaka e makaii;"ai. a lipi ihp no hoi, he mau mea pluolu loa kela, ua like no ka A oluolū oke kane mē kanā wahin'e. E kakaii au i kekahi leka, ā liaawi akū ia oe. a i ko laūa -wa 'e ike ai i keia leka, e appno koke mai no laūā iā ōe,,nie he. kaikamahine ponoi la na laūā. , Pehea la keia i kou poonoo e l Beterika. ūa hiki ia oe ke hele koke wahi 1 keia inaiiawal a i'ole. i kau \vā no palia e ūiakemak?<ii." "Ke hoo'maikai aku nei aū 110 kena mauāo.p.u, aohe liewa o kou kakau māi i kekahi leka iia kela oliana. no kā mēa aole no a'ū wahi okoa āku ē nian.no nei, malāila au e palekana āi," i pane aku ai 0 Beterikā, me ka lmomamaia māi o kōqa 11001100: . , "Aia 110 he ])oe kanaka'lehulehu nialokō o kela wahi kiilanakau'iale uūku i noho a? kuu niau kaikuaana,' aole nae au hopohopo ana ho lakoū, he'oi āē kou palekāna malaila, mamua ona w.ahi e ae. 1 '•oū manao ana e haalele ilio 1 keiā walii, mai kamailio aku oe i ko hāku hāle i kau wahi e hele ana, ua hiki ia oe ke holo iio kek'ahi waln e: pee ai. aia a hala he mau pūle. ia \va: oe e holo pololei aku ai no kalii a'u i kuhikuhi aku la, me ka ,hopohopo ole o.kou manao. He mān lākō kakau no nāe paha leau ea? E kakau aku au 1 leka 1 kei.a I manawa; o hoēa e mai. āūānei kēla mau kanaka, o ko kaua loaa

mai 110 ia. ! ' _ . Kauolui aku la o Beterika i ktkahi o'na kaiiwa lawelawe e ku i iv.nu. lako kakau. a i ka hoea ana tnai, ; kakau iho la o Mrs. Kalawe ] i ka leka na ke kaikuaana o .k-an.fi kan'e, a maho|)e o ka haawi ana ric i ko laua alpha hqpe, d Mai la 110 ia o Mrs: Kalawe ia. Beierika. 1 . . I hakalia 110 a hala akli o. Mrs. Kalawe. o hele koke aku la iio ia o Bet6rik& e hui pu me kona; haku Imle. me ka uleu ana aku i ka uku hoolimalima o kona rumi, no hookahi mahina, alaila olelo aku la.e hele ana oia 110 kek'ahi wahi, me kona l<!auoha kbke and āku i kekāhi kāapio e kii mai iaia. ' "E liaalele ana au i kou hale' hōolimalinia nei me k.a hikiwa\vt loa, aka nae. e kipa hou mai ana no au; ma keia hope akū, kk loaa he liianawā klipono ii'u." a ōiai ua hoākaka mua aku b"Mrs. Kāla\ve 'imna'o ka ona hale, i ke kumu o keia haalele hikiwawe o Betērika i kela hale, aōle oia i niele wale mai i kē kum'il; aka kelepōna ākil l'a i kekahi kaapi'o e hoea mai iro kona hale. ■Ko Beterika īioi. o ka hoomakaukau wale ilo k.a hanā iykōe fiia kona aoao, nolaila pii awiwi aku lā uā kaika'ipahiiie nei tlolōk'o o kona rumi, o kela o keia aia ka pono oka makaukau; me korta piha kn.nki no nae, no keia haalele koke ona," me ka ike ōle ia Sa Liōnel& Kalakona. ' • "Aole e hiki ia'u ke kakali'ahiki ika hoea ana mai oSa Lionela. o 'loaa pono niai auanei au ia Konel'a P.ala'ni. E kakau au i kekeihi nana. a iho ma ka lima o ka ōna hale, a nlalia o h.alawai aku 110 aū nie ia i kekahi 'mānawa īua kehi' liope ākū," wahi ā ua 6 Beterik"a. iaia e knmo ana i koiia mau.lole'. I ka pau ana o na hemahema o u.a o Beterika. lalau aku la i kana. ek'e paalima, me ka nana' āna āe ial'php.alea : .j)U)ftioi Jflo. fie puūhonuā liona, iloko o kela maii la pokole. o kona iho mai la 110 ia iīt> ka hale olalo, a oiai aohe poe oloko "ō ke keena hookipa i kela manawa, hoi aku la oia malaik. .\v«kali ai .ahiki ika hoea āna inai 0 kona kaa.