Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 35, 1 September 1916 — O MRS. SARAH PAALUA KAAI UA HALA. [ARTICLE]

O MRS. SARAH PAALUA KAAI UA HALA.

Luuluu Hanalei i ka ua nui, Kaumalia no i.ka moe o Alakai, E Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa e, Welina nui kaua:—E oluolu mai oe no'u kauwahi rumi kaawale o.ka Hiwahiwa a ka Lahui, ina no ia he walii rumi oneki, o ke kau aku ka hoi la o ka'u puolo waim'āka a ke aloha, a nana hoi ia e hii liele aku ma na k'aiaulu aloha o ka aina, i ike mai ai hoi na hoaloha, 'a o na kini makamaka o kuu mama aloha, mai ka La hiki a ka La kau ae i Makanoni, a ka ia kiei e lialo ana i ke kai Puaileho, e onini ana i ka mole olu o Lehua la'e; Aloha wul! Ma ka hora 11 a. m. o Augate 10, 1910, i kipa ae ai ka anela a ka make ma ko maua home aloha, m'a Waialua. Molokai, a kaili aku la i ka uhane o .turf mana aloha mai ka hale kino aku, •ia o Mrs. Sarah Paalua Kaai, Sr. Na ke kelepona i ha'i mai ia'u, o .\tama Paalua ua make, oiai au e noho tuia iloko o na kihapai hana o muua ft ia 'o Kalaupapa ame Kalawao, a ua hoonoho aku au iaia e noho me ke kaikamahine a maua, ma ko maua home, ii hoi hookalii mai au. AOle au i ike i ka hyiu hope loa o kuu wahine, a he kino lepo ka'u e ike- hope ai; lilialiha wale hoi! Ua haalele iho kuu mama aloha ia'u, kona hoa pili, na keiki a maua, na moopuna, na makamaka, na h'oaloha, a 'kuoe hookahi aku la i ke ala a ka hewahewa; Auwe! Kupouli ke aloha e Kanehoa, Aolie' eu i ka liana ia e ke airu, Ua oni wale i ke oho o ke kupukupu, I na hoaliko pua kaunpa i ka" la e! Kaka ka waimaka elo e ka laau, Hoaleale ana ia Kaunalewa; I manaka ka ke aloha ia'u, E kuoe liele au i ke.ala me ka waimaka. ' ' Auwe kuu mama, kuu hoa pili lioi e, kuu mama hoomanawanui i ka wa o ka :iele. N lla hanauia kuu mama aloha ma Moakea, Molokai, mai ka puliaka mai o kona mau makua, oia o Makekau (k) i ume Paalua (w), he mau kaikunane kona e ola nei; he 55 a oi ka nui o kona mau makahiki o ke ola ana ma kela ao mauleule. Ua mare iā rnaua i ka makahiki j 1875, a make i ka la 10 o Augate, 1910, j nolaila lie 41 a oi na makahiki o ko maua noho ana iloko o ka berita mare. j He wahine akahai ,a haahaa o ka noho home anayaole hiki ia'u ke helu- j papa aku i ka nui o kana mau maikai i hana ai. Ua komo aku maua i ke Kula Kaßui apule a Rev. C. M. Hyde, D. D., i Okatoba, 1890, a puka i lune, 1892, aj hoounaia i Kilipaki e ka Pat>a Hawaii j ia makahiki no ; a komo i ka hana ma- i laila, ekolu makahiki me ka hapa,' a hoi mai i ka makahiki 1895, ahiki ma ; Honolulu i Maraki 17, 1896, a hoihoi ka Papa Hawaii ia maua i na ekalesia huiia o Kalaupapa ame Kalawao ia j makahiki no, a noho ekolu makahiki, a hookuu ka Papa Hawaii ia maua lioi a noho kahu no Kaluaaha, Molokai, eo- j no makaliiki. I ka makahiki 1905 kahea hou ka Papa ia maua e hoi hou i Kalaupapa no ka elua o ka manawa, malaila maua i hana ai no ko ka Haku aloha lesu, a make wale aku la kuu hoapili i ka umikumamakalii makahiki a oi o keia noho elua ana, me keia poe pilikia a ka ma'i lepera. Iloko o keia mau lewa hele ana o kuu wahine hoomanawanui pu no ia e hele nei, e malama ana k na halawai Poalima, he haipule hoomanawanui i na inea o keia ola honua ana. Ko iho la ka ka Buke Nui i olelo mai ai: Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Hāku, ma keia hope aku; he oiaio, wahi a ka Uharte, i hoomalia lakou i ko lakou luhi; a ke hahai nei no hoi ka lakou mau hana me lakou*. A elike me ke ao i maalo ae a nalo aku, pela ka mea e iho ana i kt£ lua kupapa'u; aole ia e ea hou mai iluna, aole ia e hoi bou i kona hale; aole hoi i ike hou kona wahi iaia. Auwe kuu i.loha pau ole i"kuu mama aloha! O keia na mea i laweia nHii ma ke an<) nui e pili anu no kuu waliine heleloa, a kē haawi aku nei au i ka'u mau hoomaikai nui i ka poe i kokua pu Wāi ia'u i ko'u mau hora o ka ehaeha, i ala pu' me a 'u i ka po a kuu wahine e I moe ana i ka moe kau a hooilo, ame kuu mau hoa kahu na laua i malama i kona anaina hoolewa hope loa, Rev. I. D. laea, Rev. J. Kaalouahi, oluolu e lawe aku i ka'u mau hooiiaikai. Owau iho no me ka luuluu, . D. KAAI, BR. Waialua, Molokai, Aug. 22, 1916. - -