Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 35, 1 September 1916 — KE HOOLE'A AKU HOI ME KA MAHALO I KE ALII O KA LANI, O KANA MAU HANA UA PAU I KA OIAIO, A O KONA MAU AOAO UA POLOLEI LOA. [ARTICLE]

KE HOOLE'A AKU HOI ME KA MAHALO I KE ALII O KA LANI, O KANA MAU HANA UA PAU I KA OIAIO, A O KONA MAU AOAO UA POLOLEI LOA.

K Hawaii lahni oiwi (>iaio aloha lioi o'ii, e n(Jio nanea mai la ma kA o ana & na kukuna o ka la ma ka hikina, a ka welona ma o aku o Niihau, kahi nnhoia no e na manio ame na kini a Mano o ka poe heluhelu o ke Kilohana nei. e ae i ko oukou mea kakau nei e hoolauna aku j ka moolelo kau--4una, h>a o ke alii ka Moi Pegana Nel»ukaneza, ka haakei, ka i olelo ibo iloko o kona naau iho, "aole anei keia o Kahulona Nui, ka mea a'u i kukulu ai i hale 110 ke aupuni, me ka ikaika o ko'u inanu, a no ku iianohano o ko'u nani!" ■ O keia alii rti-a, ua ike a ka>naaina kakou i kona ano ame ka ikaika o ka '"'"iHio <> kona poo ,a pela* i ae mni ai k.e Akua o ka lan\, e liio oiu i meu paahuna no Kona makemake, ma-o kn hoike aiia mai i ka moeuhane e pili ana •;no. ke< ki,i poo gula, a umama dala, a u-ha keleawe, a 010010 a kapuai uawae hao, a palolo, a 0 ke alii i kaena nui ae no kona hanohano, ka mana, k;«\ikaika' ame ka hoomanakii moakakalea i ke awakea loa, a'i ka hope loa, ua ki]»akuia mai na kannka aku, ua ai iho i. ka mauu, ua pulu i ka hau .o kn lani, a i [nimehana i ka loloa o ka huhi elike ine ho ku aeko, a ua loloa hoi ii'i mai ao «ilike me ko na manu. Dan. .4:33. A i ka pau nna o na la hoopa'» h ke Akua mana oi loa i kona ana i kaena hewa ni, ua hookaakaa nui loa ia \a maka 0 kona naau; a o ia ka ua alii ikaika mana a hanohano loa nei i mihi loa ai, me ka hoole ana iaia iho penei: l."a lehn ae au i kuu mau maka i ka lani, a hoi mai ia'u kuu ike; n hoomaikai aku au i ka Mea Kiekie, hoonani aku au, a hoomama hoi i ka Mea e Ola mau ana. ua mau loa Kona alii una, a o Kona alii ana, a o Kona aupuni ia hanauna aku a ia hanauna aku. A ua mannoia ko ka hoiuia apau he mea ole; ua hana no hoi oia elike me kona makemake mawaena o na piinli o ka lani, a me ko ka honua; aole o hiki i kekahi ke hoopaa i kona limn aole hoi e olelo aku laia, Heaha kau e hana nei ! Ia no ua hoi mai ia'u kuu manao, ame ka hanohano o ko'u aupūni; ua hoi mai ia'u kuu nani arae kuu naauao: a launa inai ia'u kuu poe kakaolelo, a rae ko'u poe krtuKaualii; ua (paa hou au ma kuu aupuni, a ua hoonui kun hanohano. Ano, owau o Nebukrfneza, ke hoonani aku nei au. ke hoolea aku nei hoi me ka mahalo i ke alii o ka lani, o Kana mau hana ua pau i ka oiaio, n o Kona'mau aoao ua pololei loa; a o Va poe e hele ana nia-ka haaheo, e hiki no laia ke hoohaahaa iho ia lakou. Dan. 4:3437. E Hawaii lahui alohn e. i hooheno aku la Koi au i ka inoolelo oiaio loa o keia ālii a kakou i ike ae la, niai ka hanohano, ke kiekie, a ka liaahua loa 0 na haahaa elike me ia au e ka mea e heluhelu ana i keia, ahiki i kn nianawa 0 na mannwa a owau mau loa i ike iho ai i ka wa pono, mamuli o kona mihi ana i ka hewa ana i keha ae ai i' kona ikaika, ka' mana, ka hanohano, me kona nani. A 0 ia kana i hoike inai nei ia I>akou, ua laweia aku ia mau mea apau mai iaia aku a olohelohe, e hiki ole loa ai ia oukou ame ? 'u. ke hoohalike ae, a ua hoihoi hou ia mai |>eia mau pono pilipaa loa ona, ka mea 1 laweia aku mai iaia aku. Eia ka, he jnana no kahi mawalio ae ona, wahi no aua e hojke mai nei ia kakou e Hawaii lahuL . O ka' ninau ko'iko'i i keia la imua ou e Hawaii lahui huiia, wahi a ke Kilohana 0 ka Poalima aku nei. Ua like loa no ,ke koikoi o keia niuau me ka ninau 110 a ke Kuokoa o ka 1901, e ui ana'penei: "Nokeaha la ke kumu e holo meku nui nei keia lahui i ka make, a pehea la e hoolaupa'i houia aii','. A pela no na ninau lehnlehu o keia ano like loa mahope mai, a i kela mau la aku nei no: A pela no hoi i i keia. A i koHi manao ana, oiai he | wale no uhane o ka manno o ka ninau, a ke mnnaoio mau nei no hoi a\i ia wa hookahi 110, he hook:!hi nō haina o keia mau ninau a pau loa, a i na no paha he niau kauknni ninnu hou I aku no ina 110 nae no ka lahui' Ha- ■ waii ame kona mau luhiehu, ke i mai [ nei ka mea nana i-hana ia kakou, penei: Aole ou Akua e ae imua r Ko'u I alo. Ma-o keia kanawai la a k* Akua 1 i papa mai ai ia kakou, a i paumi ia iho hoi ke knumaha ma 0 ko kakou | hoohiki maoli ana la no, a ole loa no hoi e hooko i ka berita a' i.a alii wahine, Kaahumanu ame Kapiolani, ke aliiwahine nona ka manaolo i hoohahani aku ia Pele, ke akua wahine kaulana loa o ka lahui Hawaii; mai na alii a na makaainana mamua iho o !:a hikt nna mai i na kumu hai lama-ku, ma na hoine mahamaha haule ole ou mau kupuua e ka I. ka mahi, ame ka palena o ka halau liale ou, e na mamo awiliv. ili o keia la, nolaila, lie hana nui a [ko'iko'i nau e lnwe aku ai a uoonoo j no kou pono pili kahi, 4 a laula no Hawaii holookoa. Malia paha. ua paku-a maoli kalli 0 oukou 110 keia mau olelo a'o a'u iniua .0 ko oukou hanohano me he mea la, aole o oukou pule a hoomp.na Akua: elike me ka'u e paipai a hoeueu miu aku neiM kela ame keia manawa like ole, a %

hwj-|iv «nw la| <r\v:ui \ya Le uo k» <>i "<» o podkera l3a o ; tei' ike palapala a olelo a ke Akua i ka nianao ana o kahi pop. Aole loa pola, e o'u oiwi ponoi, aka, o keia maoli no ka puana » ko'u palapala hoopomaikai i loaa mai ai hoi ia'll mai ia owau mau loa mai,' ma o ke kaulima ana la a A. H. Sniith, ka mea i luulaha ole ma na ano Ekaleaia e ae apuni oe e Hawaii. Nolaila, o ka. hana naauao a aloha loa a kahi kanaka Hawaii no l.ona lahui elike me ia i krta hora, e puka mai oia me kana mau manao alakai v aiwai nui, a ua iini uui ia ia mau alakai pololei no ka \ya ano, oiai, ua muopopo loa i keia la ka hiki ole maoli i na kanaka Hawaii kalaiaina kiekie a haahaa 0 ka naauao, ke hooholomua i kaJji hana ano nui a pono laula 110 keia lahui, ma ke ano ku kaawale loa mai ka loulima pu ia ana me na puakea. A uo keaha mai ke kumu? No ke diiJa ole. A no leeaha ke kumu 0 ke dala ole, oiai, aole he liauka'i o na lahui e i na ili puakea, a ua lak* no nae lakou. a lilo maoli i poe onn kaukani, a he lani iluna a he hoima i lalo? No kakou hoi, ■ mai ka lako mai o na aina waiv.-.ai nui a i ka nele maoli no, a'u e ike aku nei no i kahi ]>oe a nui wale; e kaJa mai! Eia hou imua ou e Kawaii lahui ka ninau penei: Pehea la e hiki ai ia ka-1-ou ke kokua kekahi i kekahi'?" Ke "pane nei ko oukou mea kakau. Aia n«» a hana knkou no kakou iho. A pehea kakoo e hana ai! A penei: K hoohaahaa kakou ia kakou iho elike me ke alii me Nobukaneza; he kanaku ai-a ( keia; ua ike oia i na hoike naui a ka l:hane ma o Danieln; a ua a'o ia mai oi'a i ka mea pono ana e hana ai 0 ia hoi, e huli oe mai kou hewa mar i ka pono, a niai kou lawehala ana i ka ma nawalea aku i ka poe hune; a lohe no oia i keia leo a'o no kona pono. aole loa oia i maliu, a ua ike ae mn kakou i kona lilo ana i holoholona, no hookahi makaliiki; a ua ike oia i ks hua o kona paakiki a a ua hoihoiiu mai kona niau mea opau i lawein aku e ke Akua'o-ka lani; a peliea hoi ko kakou hihia? # He poe kanaka Kristiano ko leikou mau kupunu, na mnkua ame kakou ka lakou mau pua, i hookri>itiano ia. a mai ko liakou kulana Kri«tiano i hoohiki ino iho ai ko kakou mau kupuini amo na makua, 0 lehova, o lehovp wale no ke kaikou Akua, aole lie Akua e no, un pau, ua hooki pau loa ia no ka wa muu loa. Alwi, i kela la aku nei no i laweia mai ai a kukuluia ae ai ka hui Ka Hale Naua; a-.ua loaa ia 'u ka hanohi.no o ka ike ana i ko lukou heiau halnwai mahina 0 ka hale waapa o Kaulilua, a lohe i Ua manao nui o ka li 'a ana o ko ke alii (>oo a moe ole o ka po, he mea pono e hoohuli a e hoihoi hope i ko ano o kd. hoomana Akua ana, i ulu hou ai ka laKui Hawaii, oiai, wahi ana i ka wa e hooniana ana ko kakou mau kupuna i ka lakou i manao ai he pono, ua ulu nui'ka lahui e pono ole ai ka anunu nui ann i ka aina elike me ke noi hookuleaiia o keia hOra. Aka, he 10 wale no kanaka e pono wale ai no ka mahi ana i ka eka hookahi; a 0 Kaulilua nei no ka moi i aWenui e hoolaupa'i ia kona aiua me na lahui o na aina e, e laa ka Polapola, ke Kilipaki ame nn lahui e ae a inonuu"nuu wale; a ma keia mau hoike kp kakoo loa ana keia i kona iini e hoomannkii hou kakou, a aole loa.oia i, hoo manao iki i ka berita a kona mau mua. A heaha ka hua ohaha 0 ia keehina hc« mahema a kona kiekie i hoea mai ai? Eia, 0 ka hoehu o lune 30, 1887, a hanee me ka pnlaha loa ana 0 k.i noho kalaunu o Kauliluaikeanuowaialeale i ka la 17 0 lanuari, 1803, ma o kona kii la. A e Hawaii lahui hoi ou e, ano, e ike, a e hoonaauao nui iho ia oukou me keia mau mea oiaio ne la; a mai kuhi wale i ko kakou poino a hoopilikiaia mrf na aoao apau ma ke ano pi'.i lahui huiin, na ka poe mikanele, na mahiko, na ka poe limahana. emi o ka uku 1 hoopoino ia kakou. Aolo, aole loal A ke ninau mai nei kahi, a nawai hoi 'kaul A e oluolu e ike no oukou iho, a e hookolo aku i ka hopena 0 na hana a na alii 0 ka Iseraela ame ka luda penei: A hana ino aku la' lehoaliaza imua o a hele aku la ia mamuli o ka . hewa o leroboama (hoomanakii 1 ) ke keiki a Nebata, nana i hoolilo i ka laa» raela i ka hewn; aole ia i haalele ia mea, a hoaia ka inaina 0 lehova i kn Isaraela. 2 Nali J 1.'1:23. » Aole no ho? i malama ka īuda i na a lehovn ko lakou Aku i; aka, hele no lakou ma na kanawai o ka Isa-, raela a lakou i liaua ai; a hoowahawaha 0 lehova i na mamo' apaū a Isaraela, a hookaumaha ia lakou, a haawi aku ia lakou iloko 0 ka lima o ka poe luku wale, a pau lakou i ka hooleiia aku e Ia mai konn mnka aku. no ka mea hoonnhae ae la la i ka Isaraela mai ko ka hale o Davida aku; a hoalii lakou ia leroboama, ke keiki a Nebata; a hookuke aku la o leroboama i ka Isaraela mai ka hahai ana ia lehova, a hoolilo ia lakou 1 ka hewa nui. L' Nalii 17:19-21". E Hawaii lahui e, 0 keia hora, e olu olu, e ku. e naUa ,e hoolohe; e papale .e i kn inaina ia'u nei no kem mat> ')lflo k»ka-ho awanwa 'o ko hoiuo pili lnhui, a e kaomi i ka inaina no'u noi no keia mau olelo a'o wikani o 1;.*» noo--1:00 pono ole i ke kapa aku ia oe e ko'u lahui he hoomanakii. He oiaio ua eha i'o no oe ia'u nei, ko oukou pokii e

.liapui aku nei i I<t)'u leo kalahe/i o ke | kalakala, aka. mai poina i k«'ia. ! wale iho la no ka'u i manaoi'o ai o ko l'kakou alahele hookahi wale iho 110 keia o ka maha, ka lokahi, ka hanohano, ka malmiia, ka holomua ame keia noho ana holomua, ina 11:1 ano | apau, a owau mau loa e lioopomaikai ' mai ai, elike me kana i hoihoi mai ai i Kana i hapuku aku ai iuai ke aiiī Nebukaneza, ka ai a a milii. a pehea Jioi kakou, he poe e kapa ana ia kakeu iho, he poe kauwa na ke Akua; a ber»ta me ke Akua a huiiaki i ka berita. aole anei kakou e hiki ke mihH Owai i hoahewa mai 110 ko kakou mihi lahui ana'? E nana ia Ezera ma! Mai ka manawa o ko makou poe m-:-ikua, ,ua noho makou iloko o. ka hewa i uui, ahiki i keia manawa, a' no ko n»a- -• kou hewa i haa,wiia ai makou, i»me ko | makou poe kahuna, iloko o ka lima o I na alii 0 na aina e, i ka pahikaua, a i '• ka lawepio ana, a i ka lukuia, w i ka hilahila 0 na maka, elike me ia i keia ; la. Ezera 9:7. j Alaila hoakoakoa ia ae la na kanale. ! apau 0 ka luda, a o ka Beniami«n i īerusalema i na la ekolu. Ku ne la 0 1 Ezera ke kahuna, a olelo uku Ui ia Ui.kou: lla liana hewa oukou, a ua lawe I i na wahine e, e hoomahuahua i kn ha|lao ka Jsaraela. Ano hoi, e ha'i akn ■ oukou ia lehova ke Akun 0 ko oukon | poe makua, a e liana i kona makeniake; a e hookaawale oukon ia oukou ilio mai na kannka o ka aina uku, a niai •na wahine e aku. Alaiia. olelo mai la j ka ahakanaka apau, i mni la me kn 100 'iuii: Elike me Kau olelo, ]>ela makoiie hana aku ai. Ezera 10:9-12. E ike, a e hoomanao mau i keia mau hoohalike no kakou, he uaua loa ka la kou nei o ka hana ana, o ka wnhine i ka poli ke hookaawaleia, lie waliine ia no ka aina e, a he ku-e hui ia 1 ke kuuoha a ko lakou Akua; aka, uu ne lakou me ka hauoii e hooko'i ka iini o ko lakm Akua. A pehea oe e kun lahui i keia la, e ae anei oukou e o'u mau hoa lahui e kiola ,a e hookuawale loa i iia Akun e! Oia hoi na ntf aumnkun o ka pele, ka moo, ka pueo, a pela aku, a c. hoi holookoa hou kakou me ke Aiuia n kakou i berita ni mn 0 k<? Ka kou mau kupuna la? -A i ole, e mau no anei kakou i ke ku niaiie, a e hoohuoi niau ai ? A e manaolana mau aku no auanei knkou no na pomaikßi holomua manmau, me ke ku mai no o ke ahua o ko kakou mau hewa me ka milii (»le ia? Me ka liaahaa inau, . ,T. M. MAHI'KA. .