Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 37, 15 September 1916 — I KA POE KOIIO O KA MOKUPUNI O OAHU. [ARTICLE]

I KA POE KOIIO O KA MOKUPUNI O OAHU.

Aloha oukou: —Mamuli o ka nnna ana aku no na pono holomua o ko ka:iou aina; a i ka noonoo ana iho no na : A»iio o ku kakou mau keiki ame na noupuna ma o loh aku; a mamuli hoi > na keno «ma a kekahi jjoe koho o ;cia mokupuni, nolaila, ua hoohiio iho ;o au e naiho aku i ko'u jnoa imua o ;t lehulehu ma ke ano i inoho no ie >}ii nf-ho «enat6a il'oko o kei i moku,>uni. 1 ko 'u waiho ana aku i ko'n inoa no, e knlana senatoa, he mea pono ia'u ke hoike aku i ka lehulehu i kek&hi mau kumu kupono 110 ia holo ana. He umi mukahiki "i hala ae nei iloko o au o ka ahaolelo ma ke ano lie senatoa mai keia mokupuni aku; a ia kau i iiooholoia. ai ke JKanav.;„; lialana, oiai o nae nai ona banako ame na eua nui 0 na mahiko e ku-e mai aua me ka ika- j ka; aka, ne mea pono no lu'u'k»* hoike iku, i ka manawa i noonoe loa īa ai ua kanawai la, ua ku aku no au J <i k;i aouo o ka lehulehu, a paio aku ■ a n;t ano apau, no ka lunakila ana.o ua kanawai la, no ka mea. ua ike no au nu* ka maopopo, o ia wale no \e nla e ni i na makaainana ka iuana e. ai ia lakou iho. () oukou e ka poe koho im kiure 'ame na lnnakanawai hoi nana e iiooholo i t;ia n īuiu, ma o ko oukou >vae ana ae num niolio senatoa a inan inoiio luna :;kaaiiia<ia nt) k»' kau ahaolelo e hiki n:ii ana. Manuili o ka nee ana o :;e au o ka ;11awst iiiiua, ke kaualakoia nei na awelawe hana ana o ke aupuni imua i:i i;i ala hookahi; nolaila, ki>-. kau nei 'maliina o ka ahaoielo kekahi hana nui a kauaiaha o ka hooholo ana i na kanawāi e hooholomua ai i ka ainn. 1 mea e niki aku ai ia mau hopena, H( mea pouo i ka ahaolelo e hooholo i rui kanawai, aoln no ka holomun w.al» no o ka ppe kakaikahi, aka, no na pono holomua o ka lehulehu mal o a o o ka aina. Ma na mea i ikeia ma ko ke ao nei. aia no ka holomua o ka aina a loaa 1 aku hoi na noho ana oluolu i ka lehnīeliu, he mea pono e loaa akn i na lima : hana na hana e loaa ai ia lakou n,a fttoho ana oluolu; i mea hoi e hiki ai ia [ akou ke malama aku i ko lakoa mau ■ ohaua ine ka maikai; a iua aole pela, | iole no e loaa ana na noho ana oluolu. j \ holomua oiaio ma ia aina, .• # . 'Mh ke ano kalai aupun.i, he, mea po- • o no i na luna o ke Aupuni Kalana a fs ulanakauhale paha e hoala a»> i na hāna hooholomua i mea e kokua ai i k& poē oloko o ia aina, a i mea hoi e.loaa aku ai i na llmahana npi ha,na ai lakou; no ka mea, ina ,e nele ana na liinaliana i 'na &ana loaa ai l&kou ia (lala kupono e hoolawa ai-i ko lakou man qhana, e kilīi .11111: ana no ka mauawa e kupilikii a kupikipikio ai ia aina. . . He mea pyno i ko kakou Aupuui Ku 'anakauliale e ku iho i ka Uapaiiui o ka manawa ma ke kulana e liiki ai ke kokua aku i kekahi poe o na limahana ma k'a hoolawa nna aku ia lakou ma na hana e' ola ai lakou; i mea e loaa' ai ia kulana i ua lnna o ke Aupuni Knlanakauhale, 'he mea pono no i ka ahaolelo e hiki mai ana, e hoololi a hooponopouo hoji i na kanawai e pili ana i na. auhau ame na kanawai e ae e pili i na loaa-o' ke Aupuni Kulanakauhale; a manawa hookahi, he haaa'inn no na Ua ahaoleio, ka hoomakaukau ana mii •) na kanawai la, i loaa aku i na luna iiupuni o ke Teritore, na loaa aupuni e liiki ai e la.weiaweili na hana o ke Teiitore me ke kupono.

Ō kanawai o pili amī i ua loaa mai o ko Aupuni Kulanakauhale, uft •ī 1 i kokoke loa aku ia mau kanuwai i ;iip..pono o ua,iimahana o ka ainn, a'he mea pono i na.moho e hoio nei uo ka ahaolelo ke makaukau me ia man kanawai i ka manawa e noho ai ka āha olelo; no ka mea, aia ilaila ke ola ame ,ia noho oluolu ana o ka hapan».; o ka poo koho. . E na pali hauliuli o na Koolau, me ikou maw aekai e ne malie an«t e ku aua anei olua a nana maka inai? Na olua au i hoohanohano mai i kuu mau la o.pio; .ia mau la, ua hana aku no aii no olua; ke loaa nei ia olua ka mana i '.ieia la e koho ae i na luna o ke aupuni nana e hoomalu ia kakou; aole - Tiei ke loaa nei ia olua na pono i keia wa i oi ae mamua o ke au "«iaiiikol He wahl ii'uku wale no koe a loau ae iā ulua na alauui nnni e holo ai ko olua inau puukaqi me ka hauoli. "Aia iīoko'ō olua "kuu mau h6a:bha h'e lehulehu wale, ke kaukoo aku nei na manaolana maluna o lakou. Pj Waialua e! ka aina nona ke:a ehukai kaulana la o I'uaena hoi e! Eia au aole Me malihini ia ōe, aka, lie kamaaina, uai halo ia e a.'u kou mau kihi apau 'mai kela iauliwai kaulana o Waimea a ka lae oioi krt\ilana o feaena;' aia iloko ou h£ man hale na'u e komo ai me ka leo ole iā mai; no ke kāma,aina hoi a; n.ou no i kokua nui mai i k« haawi ana mai ia'u i ka, hanoliano i ka wa i hala;"a i ke'ia la, ke ike nei oe eia ka he mau alanui nanr maluoa iho ou. ' E.kapae ana anei oe ia'u? E na I j»a āloha o ka aina me n> mulihini pu j lio, eia au he .moho ke mnkaukau nei e hana i na hana apau no kou holoniu? I ana. 1 E Waiahiie hoi e! i ou la au ihu i

kela punawui kaulana o Poka-i; ke-i a© nei loko aia no he mau kokua ana maj m f»e mai; eia au ke noho kokoke loa aku nei ia oe; a e lilo ana kaua i mau hoaloha kokoke loa; a poino au e kokua mai oe, a poino hoi oe e kokua aku ana ftu; e'haalele āna anei ke r.loha i ka hoa kokoke loal Ea, e alu ka pule i Hakalau; o kau mau kokua liilii aua mai ne mea ia e lawa ai ka lei o ka lauakila. E Ewa i ka i a hamau leo! Aole au moho no ka aha senat«, nolaiia la, aole no he mea nana e hookuihe iii i ko;> īnau noririoo, eia" au he kāmanau i hā : pai ae; o'kou ina'O lāeoo'nia ke kalaiaifta kuu mau hoa ohumuhumu o na wu i hala; auhea ltt lakon? E kuu mau 'hoalōha e, 6 ; āna- āner leela iiiail pili aloha ana o na wa i lialā? E kū ana anei oukou a nanamaka maif Ke hookolo āku nei i ka nui manu o Olaa:; O kela mau manu no lioi a'u i lele pu āi nlāhiua 'e lele like mai no hoi kakou. E kā ua o'Honolulii, a v ke 'awala'i Boi"o 'l&m!' Kipa" malihini mai' au i ōH lā i leuu mau la opio; aole* li£ iuau hoālpha, aole hoi he ma» pili kana ma ke kolio'; nau āu'i hiipoi ae. ahiki i ke kaui moopuna anā;' naa au ii hapai ae a ku" ka 'u olelo āe i' 'keiā' lai ie nui kuu mau hoaloha; ua kūpa m ati i 'ou la; a lie kamaainā boti ka' ol'elo'aiia o keia man'awa. O kuu- mau pono i keia la nnu i ha •vi mai; 0 kuu mau pnā nau e lei'nei; o kuu ola ana me ka hauoli nau i lia. iwi moi; o na hnnohano i loaa ia'u naui i.hoolei mai. Ke noho nei au a kupa ilj>lco (-u, a o

wuilio ann iia iwi o kamnhele iloko oti; ao]p ia i lawa e liui lokahi pu mai kaua! '• E hooloi ana anei-oe ia'u? Aoh anpi lioi ua ha(jtwi aku no ftu ia oo i oa kokua ana no kou holoniua ana? E ftianao ana anei oe, oiai, o kuu mau pono, a o kuu noho ana aia iloko ou, e ku ana anei au a haalele aku ia oef Eku Imalohu e, aole pela! ' . Xon au i keia la, a nou au i ka la apopo. a nou au a niau! O ka uhu nui no o kahi balota hoi e! I kuu hoopau ana i keia kaunu aloha ana ia oe e ka Mokupuni o Oahn, Ke kau aku nei na manaolana ana tne-ka hauoli, e hooloi hou mai ana rio oe maluna iho o'u i kela lei a'u e lei oei mai ia oe mai. V ' E: holomifa o"Haihāii ii : ihaM*' «c»u < "A lokahi kakou lanaknn!'* Ouau no me ku haahaa, WILLIAM C. AOHI. Moho holn Senatoa no ka Mokupuni. o Oahu. Honohihi, T. H., Sept. 10, 101«.