Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 38, 22 September 1916 — AHA'I HOU KA HEALANI I KA HAPANUI O NA HEIHEI WAAPA [ARTICLE+ILLUSTRATION]

AHA'I HOU KA HEALANI I KA HAPANUI O NA HEIHEI WAAPA

O NA KII MALALO IHO NEI, KA WAAPA O NA KAIKAMAHINE O KA HUI NALU I LANAKILA AME KA WAAPA O KA U. S. S. ALERT. ,-5V

No ka ohn o na maknhiki i lawe haaheo ae ai ka htii lieihei waapa Healani i ka lanakila i keia makahiki, mai kona mau hoa paio mai, ma o kaa ana o na helu kiekie o na eo iaia, a haule hoi ūa hui e ae, eia nae ua kau ka Makala ma ka helu elua, o ka Honolulu ka helu ekolu, a o Hilo ka lielu eha. O keia ka makahiki i komo ai he eha mau waapa e lieihei, a o Ra makahiki no hoi keia i hahani loa ai o kekahi mau heihei, mawaena o ka Keaiani ame ka Makala, aka nae, ma ke ano o ke kaa ana o na eo o kekahi mau heihei i kekahi o kela mau hui, i maopopo ai ka oi loa aku o ka ikaika o na keiki o kekahi hui imua o kekahi. Elike no me ke ano mau o na la heihei waapa ma keia kulanakauhale, ua hele na uwapo a lehau * ka poe makaieai, a e hoike mai ana hoi na mea apau i ko lakou mau manao ohohia, no ka ike kumaka aku i na heihei o kela la. Aole i hoomaka ka.heihei ana ahiki wale i ka hala ana ae o Ka hora umi, ma o kekahi ulia i loaa i ka waapa o ka Healani, ia hoomaka ana nae o na waapa e heihei, aole i*ulolohi wale na heihei mahope mai, aka ua makaukau mau kela ame keia me ke kakali aku, o ke kaheaia mai o na heihei i komo aku ai lakou. Ka Koomaka Ana e Heihei O ka waapa o ka. Honolulu ka mua loa o ka oili ana aku a lana iho la ma kahi o na lunakanawai, i ukali ia aku e ka waapa o ka Makala, o ka waapa aku o Hilo, a o ka Healani aku ka hope loa, ua houlolohi ia ka waapa o ka Healani, ma o ka loaa ana o kekahi ulia, i ia ka hemo ana o kekahi wahi o ka waapa. Oiai e ku laina ana na waapa, mai ka helu ekahi aku a i ka helu eha, aia na mea apau, ke haka pono la ka lakou īana ana, o ka ike aku i ke ano o ka 'iolo ana ae, oiai hoi kekalii poe i paa mua ai no ko lakou manao no ka waapa nana e aha'i ana i ke eo o :*a heihei. He elua minuke i hala ae o ka hora umi i kani ai ka pu panapana hoailona no ka hoomaka ana o ka heihei waapa mua loa; o ke kio'e iho la no ia o na hoe a na keiki o na hui waapa, ke kuehu la i ke one o Kalia, a iloko kela pinapina'i ana i ka hoe, i haki ae ai kekahi hoe o ka waapa o na keiki o Filo kani hon nku ln kn pu pannpana hoailona, no ka hoi hou ana mai * ?a waapa.

l'a hnla okoa ia manawa e kakali ai iio ka loaa lie hoe hou i ka waapa o Hilo, a i ka akoakoa hou ana ae o na waapa ma ko lakou mau walii iho, i kani hou ai ka pu panapanu, o ka hoomaka no ia e hoe ; a iloko o ka hele a ku ke ehu o ke kai, ua oili mua f»ku la ka waapa o na keiki o Hilo, a kaa ana mamua, rae ka hahani loa aku o ka i»iakala mahope, o ka Healani aku, a o ka Honolulu mahope lia. Aole nae i loihi kela paa ana a ka waapa o Hilo i ke alakai ana no ka mea ia kaalo ana ae o na waapa mawaho o ka hale waapa o ka Hui Makala, ia wa i hoomaka aku ai ka Makala e oni, ahiki i ke kaa ana mamua, a ke hooikaika la no hoi na keiki o Hilo, e kaa mamua, aole nae e hiki, no.ka mea, ke emi mai la kp lakou ikaika hoe. Iloko no hoi o kela manawa hookahi, aia na keiki o ka. Healani, ke hooikaika la i ka hoe, a i ka huli ana i ka ljoe, ua kau ka Healani ma ka helu elua, ;me hookahi waapa wale no ka mamao o ka Makaia mamua, a o ka Hilo ka helu ekolu. 1 Ma ka huli hoi ana mai, i oni mai ai ka Hnalani ahiki i ka oili ana mamua (o ka Makala, me ka pilipili mai no iiae 0 ka Makala mahope, a ia kaa pono ana ae mawaho o ka hale waapa o, ka Makala, ia wa i hookuupau ai na ikaika hoe o ua mau keiki ne;, aoie i loaa iki ka Healani, ahiki wale i ka pahu eo, a kaa ae la ka lanakila i kela hui, me k'a hoopaapaa ole ia. Ka Heihei o na Kaikamahine O ka heihei elua ma ka papa kuhikuhi o na lealea, o ia no ka heihei o na kaikamahine me na waapa loloa. He heihei keia o na kaikamahine o ka Hui Kunalu, ua aha'i na kaikamahine o ka aahu ulaula i ke eo, he wahi oi liilii wale no mamua o ko lakou hoa paonioni. ' 0 kekahi keia o na heihei pihoihoi loa o ka la, no ka.akahi no lioi paha a ikeia na kaikamanine, e hoe ana i kela ano waapa. 1 kinohi o ka hoomaka ana e'heihei. ua oili mua ka waapa o na kaikamāhine o ka aahu bolu mamua, he elua kapuai ka oi, a ia hoomau ana aku i ka holo ana, e pili mau ana na waapa 1 kahi hookahi, aohe wa a huikau i kahi hookahi. He kanalima paha i-a i koe, alaila hiki aku i ka pahu eo, ua kaawale maoli ka waapa o na kaikamahine o' ka aahu ulaula mamua, ia wa nae* i hoo • ikaika mai a; na kaikamaliine o ka aahu bolu e hoe 7 a hele no.hoi a hoea i ka

pahu eo, he mau iniha wale no 1-a man;ao o kekahi waapa mai kekahi aku, a alia'i ae la na kaikamahine o ka aaiiu ulaula i ke eo, iloko o na nianao hauoli o ka lehulehu. Aha'i Hou ka Healanl i ke Bo He heihei waapa o i;a mo.'eualii, ka heihei ekolu, me ka aha'i ana o ka Honolulu i ke eo. Ua hooikaika ka waapa o ka Mauna Loa e aha'i i ke eo ma kona aoao, ua hiki ole nae, oiai ua oi aku ka holo o kona hoa paonioni, me ka ikaika pu no hoi o na keiki o kela waapa. He heihei aku o na waapa loloa, o ka poe hou loa, ka eha o na heihfi, a o # keia ka heihei oi aku o ke pihoihoi, I kau a mea o ka holo maoli o na "waapa, ke hele la a haule ka manawn o ka ■waapa o na keiki o ka papa ekahi o ka Healani. He ekolu no mau waapa i komo ma kela heihei, o ia na waapa o ka Healani, ka Makala ame ka Honolulu. ] hakalia no a kani ka pu hoailona no ka hoomaka ana o na waapa e holo, o ke kuupau iho la no ia o na kelki i ko lakou ikaika hoe, a oili aku la k;i Healani mamua, me ka ukali aku o ka Ma kala mahope, a o ka Honolulu ka lielu ekolu. Me keia kulana ua mau nei ahiki i ka hoohuli ana i ka boe, a oiai e hooikaika mai ana ka Makala ame ka Honolulu e hahani mahope o ka Healani, ua hooiia aku ka ikajka o na keiki o ka Healani, me ka mamao maii ana mai kona mau hoa paio mai, a i kfj hoea ana i ka pahu eo, he iwakalua kumamalima waapa ka mamao mai ka Makala mai. Ua hoohauleia ka manawa o ka waapa o ka heiu ekahi ua like me elua me hookahi hapalima aekona ka manawa i haule i kela mau Keiki. Kaa Hou No Ke Eo i ka Healani He heihei waapa mai o umi-kumama-lua hoe, m,awaena o na ruina Kelema* nia ame na luina Amerika. Mahope iho o ka holo ana no ka pahu o elua mile me ka hooikaika o na luina o kela, ame' keia waapa e hoe, ua aha'i aku la na luina Amerika i ke eo, me ka haulo loa o ka waapa o na Kelemania mahope." Ua hoomaka hou ka heihei ana o na waapa loloa o ka papa elua. He ekolu no mau waapa i komo ma :cela heihei, o ia na liui Healani Makala ame ka Honoluln. Ua lilo he hana nui ka hoomaka ana o kela mau -waapa e holo i ka manawa hookāhi i kau a mea o ka loaa he mau

ulia liilii a i ka liolo like ana nae, na kaa i ka Makala ke alakai ana mamua o ka Healani aku a o ka Ilonoluhi maliope loa. I ka hoea ana ma kahi o ka ekolu lianei'i i-a, ua huawipio okoa ka Honolulu i ka hoe ana, mamuli o ka pilikia o kekahi noho a hookuuia aki; la i'a -waupa elua e aumeiime i ka hanohano mawaena o laua iho. I ka lioea ana i ka boe, a heohuli mai. ua oili mai la ka Healani mamua. a ma ia kulana i paa ai hiki wale i ! toea ana i ka pahu eo, ua Iike me UMi waapa, ke kaawale mai ka Makala aku. Aha'i o Kahanamoku i ke Eo He heihei waapa pukahi aku mawaena o Duke Kahanamoku o ka Makala ne Fuller o ka Healani, ua kaa ke ei. a Kahanamoku, me ka maalahi loa. N.o ka heihei waapa o eJua kanaka, i:a aha'i hou ka Makala i ke eo, o Kahanamoku me Carter, na mea na laua' e hoe, a haule hoi ka Healan;, he oi • or wale no nae mamun. No ke koena aku o na heihei o kela la .aole he mau -ulia i ikeia, a na kakali kekahi heluna nui o ria kanaka ihiki i ka heihei hope loa.