Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 40, 6 October 1916 — HOOPILIKIA KA POE OLOHANI I KE KAAAHI HALIHALI LIMAHANA HANAIO NA HANA OLOHANI A NA POOLA UNIONA Hooweliweliia ka Poe Wawahi Olohani a Hiki Ole i na Makai ke Hoomalu AOLE HE MAU POINO I IKEIA UA LOAA I KEKAHI POE He o ia Mau no ke Ku Ana o Kela me Keia Aoao ma ko Laua Kahua Kahiko [ARTICLE]

HOOPILIKIA KA POE OLOHANI I KE KAAAHI HALIHALI LIMAHANA

HANAIO NA HANA OLOHANI A NA POOLA UNIONA

Hooweliweliia ka Poe Wawahi Olohani a Hiki Ole i na Makai ke Hoomalu

AOLE HE MAU POINO I IKEIA UA LOAA I KEKAHI POE

He o ia Mau no ke Ku Ana o Kela me Keia Aoao ma ko Laua Kahua Kahiko

Mai kn Hiliī niai in-i o na lmnu lioomai.a 'uka 'u a hooinunui u ka poe olo- ♦ i.ini o'ui.o m k:i Jr.ii uiiionn o na jiool:i, ;iiiiki i ka hooko pkoa ia ana o kekahi l;ana kn-t' kanawai, ma ke kiola ia ana aku o na kula aila ame na panku laau, i ke aiahao o ke kaaalii. e haiihali mai ana i ua limnlianu no ka uwapo, a hu ke kaa enekini i kula, a ma ka ulia 1:»ki wule iih i lni ole ai na kaa. e hali:>.n:i i ku poo wawahi olohani, a kau akn palia kekahi poino ko'iko'i iiiaiuna o lie kaa eiiekini.

* Maiiiua ae o i;a haalele ana aku oke ■ l.:iaahi me na kaa i' piha i na kanaka olohani, i ka hule hoolulu, ua hoon«hoi,t)ho iiina na kauaka olohaiii iu lakou iho, mu »:i wahi like ole o ke ulaliao. kahi a ke kaaahi e holo akn «i no ka uwapo, a oiai wa nolio pouliuli nu makai. i na mea e hanaia aku ana . e ka po«* olohani. ua kauliilii ko lakou ] lt.M>noh<'iu ana ma kela ame keiu wahi. Ka Koomaka Ana o ka Pilikia Ma ka hora eono o kela. kukahiaka, ua haalele aku la he elua mau kaaahi. ni«> i-ha mau kaa o na kanaka wawahi olohani i ka hale hoolulu, no ka liolo :.?ia mai i ka uwapo; he hookahi o kel.i n:an kauahi. maniiia kahi i huki ai, a li.- hook::hi lioi mahope mai e pahu ai i na kaa o ka poe wawahi olohuni. Aia na kanaka olohani he nui ma n;i like ole o ke alahao kahi i 110noho ui. me nh mukai hoi i hoonohoia ma k'> lakou mau wahi. Me kela paa 110 o ke alahao i na kanaka oinhani. ua hoomaka aku la na kaaahi e holo. hooinahuahua mau ana i ka niania holo i kela ame keia mauawa. he puhee ia o na kanaka. a iloko «> k:i maiiawa i manao mua ole ia, u:i oili ae la kekahi puulu o ka poe olohani mai kekahi paila papa ae. ma ka aono inu \V:.ikiki o ke alahao, a kiola ae la na i'auku laau, na kula aila mamua 0 kahi u ke kaaahi e ho'.o aku ana me k;» pankiki. He hookahi o na kula aila i lele aku pa muimia o ke kaaahi, me ka haule anu niu l ekahi uoao, ua loaa pono aku hoi kekahi i na huila o ke kuaahi, a iu wa i hu aku ai ke kaa enekini i kulu, a ulaa aku la i na kua alahao me ka nui o ka poino. līoohana na Makai i ka Mana ] kela inanawa i ikeia ai ka hu ana . ki» kaaahi i kula, ua hoomuka koke mui lu r-o<volohani e holo no kahi o nn kaa i uhiia a pan me ua Hmahana (iloko. u mainua o ka hiki ana ia lakon k«- wehe i kela mau kaa, ua hoea mai la i:a n • i ame ka liuna nui i hoopuehu liiliiia aku ai lakou, a he hook;.hi nae kauuka o Keamu i ku'i okoa ia aku e ke Kaj>ena Makai Baker a hin:s ilulo. me kona paa ana 1 ka hopuia. Me ka hoohakalia hon ole aku, ua hoomaka kokeia ka hai)a ana i na wahi 1 p..ii<(» < ke alahao, e na kanaka 0 ka hni alahuo, u inu ka hora eiwa a oi o k«la kakahiaka i kau hou ai ke kaaahi iluna o ke alahao, a lialihali aku la i nu limahana no ka uwapo; malalo o ka hooiualii ana a ka/oihana makai. > - Kek-hi Poe,t' ka Hopuia e koke iho o kv'la huna nana i hoo-hu aku i ke kaaahi i kula, ua ikeia na manao uilaui iloko o ka poe olohani, me ka nuikemuke e hooa i kahi 0 na hia e k» ana, aka me ka pu panapana iloko o kona lima i kupale mai ai ka niea kiai o ka hui alahao o Thomas Me(Jiflfin ka' inoa, ahiki i ke kono okou ia nna aku o ka poe olohani e i na pauku laau ame na pohaku, i wahi e |,o..koia ai ko lakou makeinake. Oiai kela kulana kupilikii e pahola :>na iwaena o ka poe olohani, i komo kino aku ai o Kapena Makai Baker ame Peter Hose ,a hopu ia Ram Hnlstead, D. Kekoowai, Leando Clioy, Chong Wo ame KasaKoff; ua pau iiui nae i ka hookuuia, ma o ka waihoia ana ae o ko lakou bona o elua haneri -lalH. e Vo lakou loio o R. W. Breckons. Apono Ole ia K.ela, H&na» O keln l«"n» hooP' , ' , <ia mn ki aono 0 ka poe olohani, ua lilo ia i mea apono ole ia e na hoaloha o ka poe oloham, me ka hoike okoa ana ae o kekahi poe lehulelui. i āke loa e ike i ka hooma--1 ■ihuaia ae o ko lakou ukuhana. i ko lukou manao, aia wale no a kapae loa

ia aku na hana hakihaki kanawai, ala* ila noonooia aku kekahi mea e pono ai ka lakou mau koi. Ua hoike okoa ae o Mr. Edwardson, ke alakai nana i hoala iho nei i ka hui uniona, ina e hoomuuia aku ana kela liana ku-e kanakai, a ku-e i ka maluhia ma ka aoao o ka hui.uniona maanei nei, alaila e holoi ana t>ia i kona lima, a e hookaa-wale iaia iho mai' ke komo pii >ana aku, e kokua ma ke koi hoomahuuhua ukuhana a na poola uniona.

Ke hele nei keia i ka elua pule, o ->ta olohani ana o ka hui uniona o na Poola o Honolulu nei, aole he wahi mea !v hoea iki mai i ke ku 'ikahi ana o n*i nkena o na jnokuahi maanei nei, ame na poola, ke ku nei kela ame keia aoao no laua iho, me ke ake e kaa ka lana* kila i kekahi o kela mau aoao., ,, Eia na akena o na hui mokualii ke kii nei i na kanaka na lakou e hana i na mokunhi, a eia hoi ka hui uniona ke hooweliweli aku nei i na kanaka, a ke lawelawe okoa aku nei i na keehiua e kaa mai ai ka lanakila ma ko la* kou "nouo. NTo ko kupilikii o ke kulana e ikeia iku nei, i lawe okoa ae ai he komite o ka ahahui kalepa o keia kulanakauhale i ke kulana uwao, ma ka malama ana !ie halawai ma ka Poaono aku nei i nala ma ia hnlawni i hoakakaia ae ai. na manao o na hoa o kela komite, no ka pono c aeia aku ke koi hoomahua•iua ukuhana a nsir poola. ;Iui me na Aoao a Elua Mahope koke iho o ka malamaia ana •> kola halawai e ke komite o ka ahahui i o ka poe kalepa, i hui pu aku ai ke \omite ine na akena o na hui mokuahi I ii;ir<poi nei ,a mahope o ka lolie ana i ka manao o kela mau akena, i kaheaia aku ai na komit& o ka hui uniona e ; vomo pu mai e kukakuka me kela koI mite, a o ka mea i oili ae mamuli o | 'eela halawai ana, o ia no Ke a'o ana aku o ke komite o ka ahahui kalepa i '•:n hui uniomi, hoi na kanokn apnu i ka hana, alaila mahope mai o kela haTia ana, e waiho aku ai i ka lakou mau oi i na akena, ua hoole loa nae ria <omitc o ka hui uniona. ka hoakaka a ka lunahoomalu o '<(• komite o ka ahahui kalepa. ua n00|_ •100 kela komite, o ke alahele pololei !qa a na poola uniona e hana ai, o ia <> k:< hoi hou.ana e hana, alaila waiho •ku i ke koi hoomahuahua ukuhana, :iole hoi elike me ka.lakou i hana mua .'i. o ia ka haalele ana i ka hana, a mahope e koi aku ai e ka •i'-i'han. x Ma ka manaoio o kela komite ina i ae mai komite o ka hui uniona e hoi iiou i Ua hana, e hiki ana'i ke komite <> ka liiii kalepa, ke kokua aku, ma ku oi ana i na akena o na hui mokuphi. īnamei nei, e hooko mai ma ka'hopma'•iialiua ana ao i ka ukuhana o na poola. Ma kela hoao ana'a ke komite o ka liui kalepa ,aole he haawipio iki o kekalii aoao. ua paa no ka hui uniona .ma K-o lakon kahua mau, aia wale no a loaa aku na hooiaio ana, no ka pkuia o na limahana, i eha kenikeni -no hora, a i kanalima kumamalimk keneka rio na manawa mawaho ae o na manawa liana inaamau, alaila ae na poola,uniona e hoi hou i ka liana. Ma ka aoao hoi o ha akena'o na hui mokuahi, ua loaa ia lakou ka noonoo, he mea pono i'o ke hoomahuahuaia ae ka ukuhana o na poola, o ka lakou wano naoi i makemake ai, ma ke alaliole pololei e hanaia ai a loaa kela manao maikai mau mawaena o na haka ame na limahana. Hc o ia Mau no ka Hana Ana Iloko o ka nui o na poola i komo iloko o ka luii uniona, a i maka'u no hoi kekahi poe i ka hele ana i ka hana, 0 hoopilikiaia aku auanei, ua loaa no lie heluna nui o na kanaka, na lakou e luina i na mokuahi, e laa na kanaka ••ii, na Kepani, Pilipino ame na Pake. ...» ka pcvo ka Poaono, ka la Sabati mai ,ame ka Poakahi, aole 'he pokole o na mokuahi i ka poe na lakou e lawe i na hana, e hpnaiia ana na kanaka Inina maluna o na mokuahi, a e hiamoe 'okoa ana lakou ma na uwapo, ma na wahi i hoomakaukauia no lakou. ikeia ke Kulana Kupilikii Ma ke kakahiaka o ka Poalua n'ei, ua hanai 'o maoli ka,hui uniona, ke Hele la a hiki olo i ka oihana makai ke hoomalu i ka lioehu a ka poe olohani, ma ka manawa e laweia mai ana na limahana, na lakou e, lawe ae i kahi o na poola olohani. 0 kela ka makamua loa o ka ileeia ana o kekahi puulu nui o na uniona e i)oao ana e ake'ake'a aku i ka laweia ana mai o' na Hmahana no »a uwapo, a :> ka mea i ikeia, o ia no ka hiki ole ana i ke kaaahi o ka hui kaaahi o Dilinahama' ma, ke lawe i ke kaa i piha i na limahana no na uwapo, a i ,wahi e u!u ole mai ai kekahi haunaele nui, e nui ai na poino, ua hookuu okoa aku na makai i na kanaka uniona e hooko 1 kelā hana; pela hoi ka ' wiliki o ke Kaaaiii, i kaohi mai ai i ka hooholo ana m ku i kona kaa, ma ke alahao i hele a piha i ka poe uniona, no kona hopohopo .oa o pau he heluna niii i ka.pepe i ke kaa. Ma kela ikeia ana i ka*hiki ole i ka oihana makai e hooko aku i ko lakou mana, ua ulu ae ka manao iloko o na akena o na hui mokuahi maanei nei e nwalo okoa aku imua o ke iKaaina, no ka hoouna ana mai i na pualikoa kiai lahui. /fio ka hoomalu ana i na hana hoohaunaele, ma ka aoao o ka hui uniona, a ke hiki ole i na pualikoa kiai lalnii ke hoomalu, alaila e noi okoa ia aku ana-na pualikoa Amerika e hoomoana nei maanei e kokua mai. 'oeholo e Koopii i ka Ukuhana Ma ka mea i hoomaopopoia, ma ke kakahiaka o kela Poalua, o ia no ka hooholo ana ae o kekahi mau akena o na liui mokuahi maanei nei, e hobmahuphuff,i ka ukuhana o na poola, ma ka ekolu kenikeni no ka hpra, a he kana-ha-kumamalima keneka, a i ole. he hapalua paha ka uku no na la kulaia, ame na manawa mawaho aku o na manawa maamau. Ua hoounaia aku ka he kelekalapa i Kapalakiko, i na hul mokuahi malaila, no ke apono, a hoole mai paha i keia ana ukuhana i manaoia e hoomahuahua ae, a ina e loaa 'm'ai ana na apono ana, "laila e ukuia aku ana ka poe o na uwapo, me kela ukuhana, me ka nana ole, ua pili wale aku no paha ia uku ! na kanaka uniona, aka, e loaa no ia uleu i na poola apau.