Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 48, 1 December 1916 — LILO KA NUI O KE DALA I KUMU HAALELE MAI. [ARTICLE]

LILO KA NUI O KE DALA I KUMU HAALELE MAI.

O k« loaa nui ana aku o na dala manuahi mai na mahiko aku i na lima\iana, ua lilo kumu e konoia mai ai lakou, e haalele iho ia Hawaii nei, a holo aku no Amerika, elike me na mea i ikeia no na' limahana ma kekahi mau makahiki, elike me ka meahou mai ililo mai. Ma kekahi mea i hoikeia ae, ūa mihi na mahiko no ke ano o ka haawiia" ana aku o nn dala manuahi i ka wa hookahi ,e akoakoa ai kekahi pūunui a na limahana e ike koke iko ai, a o ke kumu hoi uana i kono aku ia lakou e hele rib kekahi mau wahi okoa aku, oiai ua e pilikiā ole āi, aks e hāawiia kela mau daīa ma kekahi ano okoa ae, e hiki ai, ke kaohi mau ia na limahana, e hoomau i ka noho hana ana qo na mahiko. Ma iui pule aku nei i hala, he mau haneii kaukani dala i ukuia aku i na limahana o na mahiko ma Hawaii, ma ke nno he mau dala manuahi, a aole loa he manawa i loaa nui aku ai na dala elike me kela i na Pilipino, na Hu'kini, na Poto Riko, Pukiki, Paniolo ame na Pake n no kela jiui maoli o ke dala i loaa aku i kekahi poe o lakou, ua liele loa lakou a piha i ka hauoli, me he mea la, he nuhou hoopihoihoi noonoo ka i halawai mai me lakou.

Mahope koke Iho ka o ka ukuia ana aku o kela mau dala manuahi i na limahana, ua hoomaka koke lakou e haalele i na mahiko, maluna o na kaa otomob»le no Hilo, ma ka Poalima, ka Poaono mai ,an»e ke Sabati, me ka h*' ike okoa ia ana ae o kekahi manao, aole e huli hoi hou mai ana kekahi poe o lakou no ka noho hana an» ma na mahiko. ]Ma ka Mauna Kea o ke ku ana mai no Houolulu nei, ma na pule i ukuia ai kela mau elala manuahi i na limahana. ua hiki aku ma kahi o ka aneane e piha ka elua hanen mau limahana i hoea mai no k'eia kulanakauhale, a hala loa aku kekalii poe o lakou no Kaleponi. Ala kekahi oleloia, i ka wa i loaa aku ai o na dala manuahi i na Pilipino e noho hana ana ma kekahi mahiko o Kau, ua haalele koke kela poe Pilipino ap%u, i ka noho hana ana no ka mahiko, a Uolo aku la no Hilo, me ke kuai ana i mau tikiki moku no lakou e holo ai 1 K»lepbni.

Ma ka hapamii ka o na mahiko ma Hawaii, ua haalele aku he heluna nui 0 na limahana i ka lakou mau hana, me ko lakou noonoo ole, e- huli hoi aka e imi aku ana lakou i na pomaikai ma kekahi mau wahi okoa aku. Ma H&kalau, he hookahi ohana Paniolo i hilei aku ma kahi o ka liookahi kaukani me elua haneri dala na dala manuahi i loaa ia lakou; ua haalele kela ohana i ka noho hana ana no ka mahiko, a ua hala aku no Kaleponi; pela iio hoi me kekahi mau ohana Pukiki, 1 loaa nui na dala manuahi. O kekahi mea ku ka i ka hoakaaka iwaena o kekahi poe limahana, o ia no ko lakou maopopo ole i ka waiwai o na dala pepa, i ukuia aku ia lakou ma ke ano he mau dala manuahi. I ka wa ka i loaa aku ai o kekahi mau bila dala, maloko o. ua wa-hi leka uku dala a kekahi poo, ua pau kola mau bila i ka uhaeia, a i ka wa i hoikeia aku ai, he mau bila dala waiwai kela, ia manawa i hoopipili hou ia ai na apana i uhae ia o ka bila dala, a waihoia aku imua 0 ka haie banako ma Hilo, he lehulehu wale ka o na bila dala o kela ano 1 hoea aku imua o ka banako.

He hookahi ka Poto Riko ma Hakalau i ukuia aku ma ke dala pepa no ka huina o kanalima-kumamakahi dala, he kanalima dala ma ka bila, a he hookahi ma ke dala maoli, me kekahi mau dala liilii; o ka hookahi dala me na keneka kana i mnlama, o na bila dala, ua kiolaia, i kau a mea o ka maopopo ole i ka waiwai o kela mau pepa maloko o kana wa-hi.