Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 51, 22 December 1916 — HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hookamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO BETERIKA ROLANA A I OLE Ka Epa Iloko o Ke Koloka o Ka Hoo-kamani-He Moolelo No Na Kaikamahine Elua.

" l'ia mc :i'u He palapala hupu ih> ]»ctcrikn Rulana, kc kaikamahit)e hanauna a Konela Pahni. l.e kaikamahine opulepule, i mahuka mai ko:ia niau kahu hanai aku," i pane h«»u mai ai o Konela Palani. uie he mea Ia e heluhelu mai ana i na mea i kak.auia maloko o keka'ii palapala hopu. "Ke koi aku nei au. malalo o ka mana o keia '•alapala h.'pu. a ma ka inoa hoi o ka moiwahine. e haawiia mai kela knikamahine malal.. o ko'u malu. me ka maikai i keia manawa ano!" Ke ku malie la o Heterika me ka pupuu o kona mau lima mamua o kona umauma. aia nu hoi o Kkekela ke ku la, me ka maopopo ~le o )-a inea e ha.na hou aku ai: aka pa-e hou mai 1a nae ka leo i.inau ma;waho mai i kn i ana mai: "Hia n». anei o Mr. Kalewa i ka hale nei?" i ninau mai ai o Koneia Palani. "l'a ike no oe e kena kanaka lapuwale, aole ka ona nona keia haU* maanei nei i keia mana*va. l'a ike 110 oe, ua hala aku na kauwa ni>au no liala, a o maua elua wale no ia e noho nei. Ua ike no oe. <. i>on<"»i ka mea nana i hanai ina ilio elua ika laaumake, me ko mana.., pela wale iho la no e hookoi.a ai ko olua mau manao lapuw'e e kena mau kanaka powa." wahi a Hkekela. me ka pono imi uale aku no i wahi e haalele mai .ai kela mau kanaka ia laua. " \uhca oe e ka wahine," i pane hou mai ai o Konela Palani me 1 n haalulu o kona leo: "Ke aa mai 'nei .anei oe e hooili ina ahewa : : iia maluha o maua? O k<» maua hoea koke ana mai nei no īa. he <-lua nne ;t mnua mau kanaka i ike aku nei ma kahi kokoke i ka l.alel'o aole uae maua i kakali aku nei a ike ia laua. aka hele pololei j.,a mai nei 110 maua ika hale nei. ITe keonimana au. Jic mea i kai.inaina iwnena o ka poe hanohano a kiekie, o ka u e ao aku nei ia ~c e kn wahine. e akahele ke kamailio ana mai i na olelo e ahewa wale mai mn ma'una o'u, o ike auanei oe i kou ku imua o kekahi nha h. okol«.kolo. no ka hooiaio nna i kau mau kumu ahewa ia'u rei I" ia ik'i anei o Mi^.sHolaiia īloko nie oe i keia m<iiiaua! •\\!e ko ike no. eia oin ma!alo nei, healia ke koliu o kou niele wale ana mni no ia'u?" . "Auhea oe e Ueterika." i kahea okon mai ai o konela Palani me ka leo nui. "Ke hoohiki paa aku nei au imua ou, e ke kaikamahine. o Uau niau hana apau maluna o maua kou mau kaliu hanai. e 1 uika!a nku no mnu.n. a e hoopoina lioi i na mea maikai ole o ka wa i ha'.a. mawaena .. kakou. ina oe e wehe mai ana i ka puj<a, me ka īiiaikai. a'liuli hoi pu mai hoi me nnua. mamuli o kou manao ponoi." "E liu no anei ee e Kkekela niahope o'u. a i ole, e haawipio ana

paha oe ia'u. imua o ko'u mau enemi "He hoaloha au noii. a mai imka'u iki oe n<i ko'u holo niahope 0 kela mau kanaka, a haalele i ke kokua ana aku ia oe e Miss Rokma. Aole loa e laweia aku ka malihini a kuu haku, e na kanaka elike me keia. ka hele mai ma ke ano powa. aole loa!" i hoolana mai ai o F.kekela i ka manao o Beterika. •*Ke ike aku i.a au, aia no kela manao hookiekie a paakiki iloko ou e lieterika, ua hiki uae hoi. e ike aku ana oe i ka mea e hanaia ana maluna ou. E ka wahine, e wehe mai ana anei oe i ka puka t- hale me ka maikai?" . l<«a au e wehe aku ana i ka puka o k.eia hale. aole Ioa! ' Ae. ua hiki oe e paakiki ana; ua maopopo no nae paha ia oe ka hopena o kena ano h.ana ea? Aole loa e huli hoi mai ana na kauwa hana i keia po mai P.ala mai; 110 Keoni, aia oia iwaena o ke alanui kahi i mo-ku ai, .aole no oia e huli hoi mai ana e kokua ia oiua: nolaila aole o olua wahi e p'akele ai, koe wale 110 o ka paa o keia puka. iua 110 e hemo ae ana. o ke poholo koke mai no.ia o ka i'a iloko o ka upena. K wawahi okoa aku nae paha maua i keia puka ea?" "K hoao paha oe e wawahi, i ikeia ana ka hemo. no ka mea he puka kena i hanaia me ka laau oka, o ekolu iniha manoanoa. me kekahi kua liao .e moe ke'a ana m.aloko aku nei, e ike iho ai oe, e |jau okoa na kou ikaika. mamua o ka naha ana o kena puka i keia ]io. a ehia mea oi aku o kou pilikia, o kou koi iii aku no na poho i lioopoinoia o ka waiwai o Mr. Kalewa." j - "L'a waiho iho kou haku i ka malama ana o kona home nei nia-1 lalo <«u. heaha mai ana la kana e hana ai maluna ou. ke ike mai i ka i hoopoinoia ana o kona hoine. mamuli o kou paakiki, me ka ae ole e wehe mai me ka maikai i ka'u koi aku, no ko'u kuleana o ka hoea aha mai nei i keia wahi." "Aole malunn o'u kona inaina. aka maluna o ka mea nana 1 wawahi i koi'.a hale. a i hanai hoi i kana mau ilio i ka laaumake. e ike iho ai oe. aole he hana maalahi nou, ka alo ana ae e pakele mai kou lilo ana he pio na ke kanawai." i mau aku i no o kkekela i ka pane me ke ku maoli o Konela Palani i kahi o ka hoka. "Alaila. ke hoole loa mai nei anei oe, aole e wehe i ka puka me ka maikai?" "Ke ku nei au maluna o ko'u kuleana kupale 110 ka pono o ka home o kuu haku, mai ke komo ia ana mai e ka poe powa." "Ina pela, ua hiki, ua kono okoa m.ai oe ia maua, e hoohana aku 1 ke alahele e loaa aku ai ka maua pio maloko o kena ha\e." la pau ana o ke kamailio ana mai o Konela Palani. i meha mai ai mawaho. o ka laua nei nae e lohe aku la. o ia ke pahupahu o na kapuai wawae. me ka nakeke pu o na pauku laau nunui. ia wa i hoomaka mai ai o Konela ī'alani me ke keiki e wawahi maoli i ka puka. "lle manawa wale no e naha mai ai ke pani puka, o ke komo mai no ia o kela mau kanaka iloko nei a hopu ia'u e h'kekela. nolaila e noonoo mai kaua i wahi no'u e p.akele ai. oiai aole loa o u makemake e leaa hou au malalo o ko laua malu." i pane ae ai o Keterika i kona kokoolua, me ke pihoihoi. Aole anei he puka e ae kekahi. a he puka aniahi paha no'u e hemo aku ai iwaho, mamua o ke komo ana mai o kela mau kanaka iloko nei ?" "Malia paha he mau kokua e ae kekahi o kela mau kanak.a. aia mawnho o ka liale kahi i hoomakakiu mai ai. .a i kou wa e oili aku ai .o ka paa koke mai no ia i ka hopuia. E noho no kaua me ka luKMuanawanui. aole e naha koke ana ka puka i kela mau kanaka. malia e hoea koke mai ana na kauwa, o ko kaua palekana no ia. fna paha 110 kou hemo aku iwaho o kei.a pouliuli. aole ana e hiki e maopopo kou wahi e hele aku ai. nolaila ke ljopohopo loa nei au ia oe, ua ahona no ko kaua noho ana iho pela." % Xo kela.mau hoakaka a Ekekela/'pau wale ae la no ko liete rika manao/e holo a lele ma ka aniani, kekahi puka okoa ae ]>aha. "Ina no hoi ]jhha r&/k<Vli6eakTskeniai o kekahi,o.na kauwa. o ko kaua palekana no i,a." i hooho ae ai o Ekekela, i ka wa i 'līooku'i niai ai kekahi pauku laau ni»i i ka puka. "Ina aole i make kela mau ilio, ina ua pukaka ke ; .a mau kanaka ino; a o ka nele iho no hoi, aole he mau pu maloko nei. a mau mea eha e ae paha. ua ku loa kaua i ka?hi o ka poino. e hiki ole ai ke paio aku me kela mau kanaka." "Aole anei e hiki ia kaua ke paila aku i kekahi mau mea kaumaha niamua o ka puka. Aia kela pahu ume nui e waiho mai la, m*nao no anei oe e hiki ana ia kaua he uwai mai a pili i ka puka nei?" wahi a Beterika. "O ka hoao no paha ka mea e ikeia ae ai. he oki loa ko kaua ku wale iho no e lomaloma ai, me ka hooikaika ole £ h.ana aku i kekahi mea e palekana ai kaua." Kii aku la ua o Reterika ma a uwai m.ni la i ka pahmime oka. aole no nae ia he hana maalahi, aka me ka nui o ka hooikaika ana.

i hoea mai ai kela pahu kaumalia 110 kahi o ka pukā, a no ko laua nei nakeke, me ke pahupahu pu 110 hoi oloko o ka hale, loaa aku la ka ike ia Konela Palani ma, no ka laua nei mea e hana ana. ia wa i pau ?i ka noke ana mai o ua mau kanaka nei e palukuluku i ka puka, me na pauku laau nunui, a noho malie iho la, me ke kukakuka ana i ka laua mea e hana hou mai ai. "Heaha hou aku ka kaua mea e hana ai i keia maiiawa?" i ninau mai ai o Ekekela ia Beterika. Mainua nae o ke kamailio ana aku o Beterika i kana mea i manao ai, ia wa i lohe aku ai laua nei i ka hoao mai o na mea mawaho e wehe i na puka aniani. alaila hele ae ana a hemo mai Wi e wehe i ka puka, mamua pono mai o ka hale. "L'a oi aku ka paa o ka puka mamua i hanaia ai mamua o ka puka o'ka halekuke nei, ina laua e hoao mai ana e wawahi i keia puka. o ko lnua ikaika ke pau. aohe wahi mea e mahinu mai ia iaua." i pane hou mai ai o P.kekela. I ka ike ana o Konela Palani ma. ua oi aku ka paa o kela puka, a ua pan 110 hoi. na puka aniani apau, noonoo iho la laua, he oi aku 110 ko laua hele hou ana e hoao e wawahi i kela puka o ka halekuke, malia ua lilo na pauku laau nunui, a laua o ka noke ana i ka palukuluku i ka puka. i kumu e palupalu mai ai na ami, e maalahi ai ia laha kii hoohina ana i kela puka, ina no ko laua hoomau, i ka palukuluku ana mai, me na pauku laau nunui. , Hoi hou aku la ua mau kanaka nei no ka puka o ka halekuke; a hoonīau mai la i ka l.aua palukuluku ana me na pauku laau, i oi aku ka ikaika i ka manawa mua, a o ia ka Ekekela i pane aku ai imua 0 kona kokoolua: "Ke hopohopo loa nei au. aole he loihi o ka manawa i koe, o ka naha mai no ia o ka puka. i kela mau kanaka; ina hoi paha no ka hoea koke mai o na kauwa, ina aole o kaua hopohopo ana, no ka loaa o ko kaua mau hoopakele. ma keia ano'la a kaua e noho kokoolua nei. akahi au a ike i ke kokoke loa mai o ka pilikia imua o ko kaua mau alo." "Alaila pehea iho la ko'kaua pono?" wahi a Beterika, me ka hoike okoa ana aku i kona ano hopohopo 110 kona palekana. "He mea maopopo loa, iloko o ka hapaha hora mai keia manawa aku. e naha mai ana ka puka, i kela mau kanaka, o ka ikaika mai auanei kela o ka laua mau hana ,e nele ole ai ka naha o kekahi nuka. Ua hiki 110 ia kaua ke holo mai kekahi rumi a i kekahi. eia nae ua aneane 110 e lilo ia hoao ana i mea makehewa, oiai aole he ona ona puka o nn rumi oloko nei oka hale. O ko'u manao ea, e hakilo pono aku no kaua, a i ka wa e naha mai ai o ka puka, ia w.a ne e hemo aku ai iwaho mn kn puka aniani o ka rumi hookipa, n pee iloko o ka nahelehele, ahiki i ke ao ana ma ke kakahiaka o ka la apo*>o. He pumehana 110 hoi keia po, a hui pu iho nie ka pouli, o koii niea ia e ike.ole ia mai ai e kela mau'kanaka ino.'" Aohe mea e ae a Reterika e hana aku ai, o lea ae wale> aku no 1 keln manao o Kkekela, nolaila kunou aku la oia i kona poo. Kc mau mai ln no o Koneln Palani me kana keiki i ka palukuluku nnn i ka puka me kn ikaikn. nohe no nae he wahi mea a naha, n i ka hala nna o na minuke he umi-kumamalima o ko laua nei kakali ana. aole he wahi hoailona iki no ka hemo o ka puka i kela mau kanaka. "Ina penei ka mau o ka paa o ka puka. me.ka pau o ka ikaika 0 kela mau kanaka, ke lana nei ko'u manao, e hoopau okoa ana laua 1 ka hoao ama mai e no ke komo ana mai n?aloko nei o keia hale, a o ko kaua palekana no hoi ia, mai ka hoopilikia ia mai e laua," i hoolana mai ai no o Kkekela i kona hoa make o kela pb: K nanea ana 110 nae ua muu wahine nei, ia wa i lohe aku ai laua i ka o-wa ana mai o ka puka, o ia ka hemo pu ana niai o ka laka hooholo, mai kekahi aoao mai o ke kikina puka, a iloko no hoi-o ia manawa hookahi i haki pu mai ai nn ami o ka puka, a pa-hu ana ilalo. ] kela manawa i uaha mai ai ke pani puka, ua hoomaka aku la 0 Kkekela ma e holo noloko o ka rumi hookipa, me ke ki ana mai 1 ka puka a paa, ia laua no hoi a komo ana iloko o keha nimi, lohe mai la laua i ka walawala ana mai o ka pahuume' i kukuluia aku ai maloko o ka puka. "Oiai, aole he manawa hou aku 110 ke kakali ana, holo aku la o Ekekela a welie i kekahi o na puka aniani, a ke lohe aku la laua nei i ke pahupahu mai o na kapuai wawae.o ua mau kiinaka la mawaho o ka puka. Me ka haawi ole aku he hookahi huaolelo i kona kokoolua, o I ka lele aku 1a no ia o Beterika iwaho, eia nae o ka manawa koke no I ia i wawahiin mai ai o ka puka. a komo ana no o K'onela Palani ame kana keiki iloko, me ke au hele ana o ko laua maii'maka, e ake wale ana 110 o ka ike aku ia Beterika, ka laua pio. Ua hoopiha loa ia ua mau kanaka nei i ka huhu me ka hoonaukiuki pu, i ka ike ana iho aole o Beterika maloko o kela rumi, a i ka wa a ke keiki i leha aku ai a ike i ka hamama o ka puka aniani. o kona holo aku la no ia a pale ae la ia Ekekela ma kekahi aoao, me he wahi kaikamahine uuku la. a haule aku la mawaho o ka puka aniani. No ka hoohoka mauia o ka inakuakane aine kana keiki e Beterika. i na wa apau, u'a hele maoli ua mau kanaka nei a hae, o ia no oe o ka poe ahiu. a ina no ia he mea e hoohanaia ai na meakaua, ua makaukao laua e komo iloko o na hoouka kaua haliana ana, no kela mnnao nui'wale 110 e lilo mni ka hoohana ana i ka waiwai o.Beterika ia laua. , Ma kela haule ana aku a Palani opio nowaho o ka puka aniani. he pouliuli pu wale no na wahi apau, aka mamuli o kona manao kolio wale, ua hoomaka aku la oia e holo noloko o ka nahelehele x e ulu kokoke mai ana. ma keia wahi 110 hoi o Beterika i holo aku ai, o ka nakeke aku o ua keiki nei mahope, ka mea nana i kono aku ia Beterika e haalele i kona wahi e pee ana, a hoomaka hou aku la e holo, e noho malie ia 110 paha eia ma kekahi wahi, ina aole oia e pilikia, aole nae pela, ua ike aku la o Radela i ka m'aaloalo o kekahi mea keokeo ma kahi mamao mai iaia aku, o kona hoomau aku la no ia i ke alualu ana mahope. ahiki i ka paa ana o Beterika iaia, o ke kunm nae. 110 ka hina ana o ua kaikamahine nei ilalo.

Me ka hele a nui ka lianu, ame na manao hauoli hoi, i lalau iho ai o Radela ia Beterika. a hapai .ue la iluna, me ka huli hoi hou ana mai no ka hale, kahi a kona makuakane e kakali mai ana, o ka hoea hou aku o kana keiki.

No ke kaumaha nae. me ka pau pu no hoi o kona aho, i kahea okoa mai ai> ke keiki i kona makuakane, e hele aku a e paa pu aku me ona kukui helepo, he nianawa pokole, ku ana o Konela Palani, me ke kukui, a hoomalamalama aku la ma ka helehelena o Betenka, o ua kaikamahine i'o 'nei no kela, aohe a laua hoohewahewa ana. "E kii koke aku oe i ke kaa o kaua a lawe mai!" i kauoha aku ai ke keiki i kona makuakane, me ka mau 110 o ka hii ia Beterika. ■iluna o kona mau "Aole a kaua hoololohi ana iho, no ka mea he hana keia no kaua e noho ai ilōko oka halepaahao. E hoao kaua ma na ano apau e kaawale mai LaHana aku, ma ke kakahiaka o ka la apopo, o paa mai auanei kaua i ka hqpuia, he keu aku a ka mea hilahila." "He hana lohi loa ke kii iana i ke kaa a lawe mai, e haawi mai oe ia Fieter'ika i.a'u. na'u e ka'ika'i aku ahiki i kahi o ke kaa, ooeo kaua ke liolo e aku mamua, e wehe ai i na'lio, a e hoomakaukau e mai oe i ke kaa, mamua o kuu hoea ana aku me ka kaua ukana makamae." Ae mai la no hoi ke keiki, a hoomaka ak\i 1a oia e holo mamua no kahi o ko I.aua kaa i waiho ai ,a ke hapai la hoi o Konela Palani ia Beterika. me ka ukali ana aku, ma kahi o ke kukui a kana keiki e hele la no kahi o ke kaa. Ia hoea an,a aku o Konela Palani me kana ukana, hookauia aku la iluna o ke kaa, me ka lalau ana mai o ke keiki maloko mai, a o ia ka ua keiki nei i pane mai ai i ka makuakane: wiki e papa r e holo hou aku oe ika liale, e kii ai ika papale ame ke koloka o Beterika, he mau mea kokua nui mai ia iaia, i ka wa e ao ae ai, aole kaua e hoohuoi ia mai, ni ko kaua lawe ana mai iaia nei. ma ke ano limanui." I hakaUa no a oau kela mau olelo i ke kamailio ia mai e ke keiki. o ka holo mai 1a no ia o Konela Palani iio ka hale, e kau ana he kuka koloka ma kahi kau lōle, o kona lalau aleu la no ia a puka hou mai la iwaho, oiai hoi o Ekekela i uhai mai ai mahope ona. e nw r>,nhi nnj n knna lima. no ka manao no ē hakaka pil me kela tnau kanaka, i wahi e pakele ai o Beterika.

Ua oi ;iku nae ka inama n Konela Palatii iinua u Kkekela, na lioea e aku ua kanaka nei no kahi o ke kaa iloko o ka \va pono, a hoomak.a koke aku la no ke kaa e holo, me ka hiki ole iaia ke hana aku i kekalii mea e pono ai kona kokoolua, a e poino ai paha kela mau kauaka lapuwale. . Ike kaa nae i hoomaka aku ai e holo, ua hooikaika ae la o e^e " rika e pakele mai kela mau kanaka mai, aka ua ike e mai la nae ke keiki i kela hoao ana o Beterika e lele mailuna aku o ke kaa, īa \va i hopu ino mai ai oia, a hoonoho aku la iloko o ke kaa, me ka pane ana niai i na huaolelo hooweliweli: "Mai hoao oe e Bcterika e mahuka hou mai ia anaua aku, ua (awa kou hoopilikia ana mai ia makou no keia manawa loihi. h hoomanao, ina oe e hoao ana e lele mai keia kaa aku, e pepehi no au īa oe a make loa, o ka lilo no 'ia o kou waiwai apau ia makou , oiai no nae, aole no he mea no makou e nele ai i kela waiwai, ua nke pu no oe me he wahine mare la ua'u; uolaila e akahele i kau mea e hana ai!" - No kela mau olelo ku i ka weliweli, noho kukule wale īho la no 0 Beterik.a, me ka hoi ana 'aku oke keiki mamua e kalaiwa ai 1 a lio o lakou, a noho pu iho la hoi o Konela Palani me ka laua pio mahone oke kaa. , , , • ' : MOKŪNA xi:nT. Ma kela huli hoi ana aku a Konela Palani ma no Bala, mahope iho o ka hauhoa ana ia Keoni i ke kumulaau me ke kaula, 1 paa mai ai laua i kekahi kaa i paa kona mau aoao i ka uhna, a o Kadela ponoi no ke kalaiwa. no ko laua makemake ole e ike wale īa mai ke ano o ka laua hana, ina laua e hooliinalima aku ana 1 kalaiw.-i okoa no laua, oiai ua ike mua o Konela Palani, he mau hana ha 1 a 1 kanawai kekahi a laua e hooko aku ana, epono ai e nalo, me ka iilo ole o kekahi kalaiwa a mea e ae paha, i mea kumakaia īa laua. 1 ka wa e halawai pu ai nie ka pilikia. 0 ka ua mau kanaka nei i hoolala nuw ai, 1 ka wa e hoea aku ai o ko laua kaa me ke pio no Bala. ia wa e waiho ai kela mau lio kaliiko, a hoolimalima aku i niau lio hou, me ka lawe pu ana he kalaiwa, i mea nana e hoihoi hou ruai i kke kaa. a e ho o po o ei loa lakou 110 kekahi awa kuinoku kokoke loa, kahi -e kau aku ai iakou nialuna o kekahi moku, a holo aku no na aina mamao. Ua makaala loa o Konela Palani ma kana mau mea apau 1 hoolala ai, o ia hoi. ua maopopo iaia, aole e huli hoi mai ana na kau\ya 110 Kalewa Ha!e, ahiki i ke kakahiaka ana ae o kekahi la mai, ma la manawa auanei, aia lakou ma kahi mamao'loa, a mailaila ae e hoouna mai-ai uao Konela Palani i kke kauoha ma ke kelekalapa i kana wahine, e holo aku a loaa laua m.a kekahi wahi. Mawaena nae ou e ka mea heluhelu ame ka mea kakau moolelo, he mea pono e loaa ia kaua ka ike, o ka mea a ke kanaka i hoolala .ii, lio okoa loa ka ke Akua e hana mai ana. 1 ka hoea ana aku o ke kaa o Konela Palani ma, no kahi e mana ai o na alahui a elua i Bala, ua kaohi mai la o Rade!a i n.a lio, 110 ka noonoo ana, i ke alanui. e pono ai iaia ke kalaiwa aku i ko lakou kaa. EHke me ia i hoikeia ma kekahi mokuna aku nei i hala, he alanui pokole kekahi, a he alanui loihi uo hoi kekahi. O ke alanui pokole, he pololei kona moe ana ahiki i Bala, ua like me ekolu mile ka haule i kekahi alanui moe kapakahi ma ka pili kuahiwi. " -\ole no.paha he pilikia o keia alanui pokoe, oiai he mea nui ka manawa." i noonoo iho ai o Paelela Palani. "Ina paha he pilikia kekahi ma keia alanui. ina ua kamailio mai ka ona o ka hokele ia mea; o kana wale no i'olelo mai ai, aole he hele nui ia o keia alanui, a he .alanui no hoi keia i kupono ole no na kaa i piha i na ukana kaumaha. Ina o keia iho la ke 'kumu e liele nui ole ia ai o keia alanui, alaila he oi ae ka maalahi ma keia alanui au e kalaiwa aku ai iloko o keia po, aole he poe e halawai mai ana me maua ma keia .alanui; a ina ma kela alanui hele mau ia, aole ana e nele ka halawai mai me kekahi poe." Ua liele kela manawa o ka po, a pouli, eia nae he hiki no ke ikeia aku o kekahi alanui mai kekahi mai, nolaila hoohuli ae h ua o Radela i kona mau lio ma ka akau, o keia ke alanui pokole, ja hoomaka aku la e hili i na lio, me lee kanalua ole, 110 ko laua hoea i Bala me ka maalahi loa.

Ma keia po hookalii a Konela Palani ina i aihue ai ia Beterika, a kaa hou malalo o ko laua malu. o ka vo hookahi no ia a Sa Laionela Kalakona i hoea aku ai 'no Bala. Ma na hora oke ahiahi kona hiki ana aku no kela kulanakauhale, he hookahi la okoa inahope kc kipa mua ana aku o Konela Palani ame kana keiki no Kala. Ma kekahi hale hookipa i hoea aku ai ua o Sa Laionela Kalakona, a ka.uoha aku »la e hoomakaukauia mai i mau meaai nana, a mahope o kona maona .ana, ia wa i hele aku ai e hoolimalima i lio ame ona kaa nona e hele ai i Kalawe ainā hanai holoholona me mahiai. 0 ke kumu pupuahulu, a wikiwiki loa o Sa Laionela ma keia huaka'i ana, 110 kona hopohopo no, inalia aolehe palekana o ko Beterika s noho ana ma kona puuhonua hou/eia ka auanei ua pono ia manao ana ona pela, a e ike aku ana no kaua e ka mea heluhelu ma keia mu.a iho, i ka mea i pono ai ko Sa Laionela Kalakona hele ana no Kalawe i kela po. "He hana paakiki paha ka loaa ana ia oe o kekahi lio me ke kaa i keia po," i pane mai xii ka mea inalama hokele. "Malia paha ua makemake ne i ka lio, mahope aku o ka pau ana o na hana himeni 0 keia po? lle nui na ipalihini i hoea mai i ko makou wahi nei no ka ike ana i na hana himeni. mai I.aeiana mai kekahi noe." "He nuhou ano nui i'o ka hoi kena au e kamailio mai nei no ko oukou wahi nei, a pehe'a, o kela mau malihini mai Laelana mai, he poe himeni no anei lakou, a i ole, he poe makaikai wale no paha?" "Aole e hiki ia'u ke hoike pololei aku i ko lakou ano maoli, ma ka'u nana aku nae, me he mea la, aole he hoihoi o kela poe i ka himeni; a he elua o l.aua i hala aku nei maluna o kekahi kaa paa i ke paniia ona iaoao i keia po. Ma ka po nei, ua noke mai laua ika niele'ia'u me na ninau like ole, o kekahi mea a laua i ake loa ai t ike, o ia 110 ke alanui pololei e lioea aku ai no ka aina hanai holoholona o Kalawe." Haupu koke ae la o Sa Laionela, aole kela he mau malihini okoa aku o ka hala ana no Kalawe maluna o ke kaa, aka o na kanaka no ia an.a i "hooluioi ai, o ia o Konela Palani me kana keiki, a o ia kana o ka ninau ana mai: "Ina pela ,e liele koke aku oe e'kii i lio me ona kaa no'u, me ka hoohakalia ole, me k.a hana ole ika uku hoolimalima. Ile mea pono ia'u ke haalele koke iho i keia manawa ano, no ka aina hanai liolohōlona o Kalawe!" No kela mau olelo a Sa Laionela, hele koke aku la ka ona o ka hokele e hoolimalima i kekahi lio me ona kaa, a iloko o na minuke 'he umi wale no i lioea mai ai oia me kekahi kaa, me ke kalaiwa no o kela kaa, a lui ana manuia 0 ka hale, ia wa no lioi i oili aku ai o Sa Laionela a kau ana maluna o ke kaa, o ka lilo mai la no ia, me ke kauoha ana aku i ke kalaiwii', e* kuiipau i ka holo o ka lio, aia ka pono o kona hoea kdke aku no kahi i makemakeia. 1 ko laua nei kaa ana aku maw.aho o ke kulanakauhale. ia wa i pane mai ai ke kalaiwa: "Ma ke alanui hea kaua e holo ai, oke alanui kokoke loa nae. o iā ke a'anui nololei, he eiwa mile ka mamao, alaila hoea no ka aina hanai holoholona o Kalawe?" "Ma ke alanui pokole kaua e holo aku ai; e awiwi aku i ko kaua liolo ana. e kuu hoa, aia ka pono oka hiki aku i ka wa kupono. He keu aku keia a ka po pouli, aka nae in.a e hiki ana ia oe ke lawe aku ia'u a hoea no kela wahi me ka maalahi loa, e haawi no au i kekahi nlau dala makana ia oe, m.awaho ae o ka uku i hoolimalimaia aku ; nei oe e mai ia'u i keia po." • Xo kela mau olelo hoohoihoi a Sa Laionela. ua lioōniahuahua aku la ke kalaiwa i ka, holo o kona lio,.,aia ka pono o ka hoea koke o kona haku i ka aina o Kalawe, i loaa ai iaia lie mau dala mahuahua me ka luhi ole ma kela po. Ua lohe wale no.o Sa. Laionela, he nui na kauwa i hoolimalima--1 ia e noho hana aku mahilo o Mr. Kalawe, nolaila aole ona hopohopo I iki no ke kaili limanui ia o kana aloha o Konel.a Palani. o kana mea j wale no i honohopo ai, o Konela Palani, ke kahu malalo o ke kana- , wai no Beterika, a he nalapala hopu hoi kekahi malalo o kona mali* no ka mahuka ana o Beterika mai iaia aku, a he kaikamahine oia i nuoule kona noonoo. malia o hoomaka'uka'u aku kela kanaka ia Mr Kalawe me kela palapala hopu, alaila e ae mai ana oia e haawipio ia Beterika, a in.a aole pela. aiaila ua mahuka okoa aku nei paha oia i (Aole i pau.)