Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 1, 5 January 1917 — "OWAU NO IEHOVA O KOU AKUA, HE AKUA LILI, E HOOPA'I ANA I KA HALA O NA MAKUA I NA KEIKI, A I KE KUAKAHI, A I KE KUALUA O KA POE INAINA MAI IA'U." [ARTICLE]

"OWAU NO IEHOVA O KOU AKUA, HE AKUA LILI, E HOOPA'I ANA I KA HALA O NA MAKUA I NA KEIKI, A I KE KUAKAHI, A I KE KUALUA O KA POE INAINA MAI IA'U."

M i'- Lunahooponopono o ke Kuokoa, Welina pu kaua:—Ua hoouluwehiwehi rui ia kuu uhane i kou leo hoeueu ku i ke aloha i ko kakou lahui, e omilo awiwiia aku nei e ka make, j kela loa ae i ko ko kakou pye hoa noho, e lual« r i 'i like nei i kon mau ea onaona e kuu one na malihini e makahehi hooki ole aku nei. He mea oiaio hoi kau e kuu hoa e kalaku mai nei ia'u ame ko kaua lahui, mai na makuakane a na makuahine, na ahahui ame na kanaka Hawaii naauoo, o na Ekaleaia he nui mawaena iho on e Hawaii lahui. E ala, a e ku a maloeloe, e auamo a e hoopoi, a e hoonaauao i'o iho ia kakou lahui rae na a 'o naauao ana e pili ana no ke ola kino, mai ia kakou na makua a oi loa aku hoi i na lei a wehi o ko kakou.mau la kanikoo, ka manaolana hoi o Hawaii omtia aku nei. O keia uo hoi ka ninau makaala loa i i ko'u uhane, a'u nei np hoi i kanleo i mau aku ai ma ka oneki o ke Kilohana nei, e hoomaka ana mai ka 1900 mai ahiki mai i keia hora; a eia hou no au ke kuilima pu hon aku nei no.me oe, ma kau mau hoakaka pololei loa, "E Hooi na Hawaii mai ka Holomoku Ana i ka Make." A'ia hoi lie mau a'o ana keia a'u i hoohialaai mau ai, no kou mau pono holomua a la*ila a oi loa aku hoi ma o keia ninau la o keia hora, a ke Kilohana e hiipoi hou mai nei, me ka mahalo. E Hawaii lahui e, e oluohi e huikalaia uiai i ko oukou pokii nei no keia ninau mahope ae nei, penei: O keia wale no anei na a'o naauao ana, e apo a e hooko pau pono ia ai, alaila e hoopakeleia ai na Hawaii mai ka holomoku ana i ka make?, H oluolu hou mai ia'ii e Hawaii lahui, aole loa a'u pane no keia ninau, aka, ke ui ae nei au na ka mea nana J kakou i hana e pane mai, oiai, oia ka mea i ike o ka mea hoi nona ko kakou ola ana; a nona no hoi ka iini ka make'make, a i hoonoho iho i ko kakou mau kupuna maluna o Hawaii aina mai I mua loa inai, ahiki maVia kakou o keia ' la e hoopioloke nui ia nei, no ka nui o na niake i na hanau. E oluolu, e nana ma ka lepa o ko'u lae e kau ae la, aia malaila, ua moakaka loa ka ke Akua hoike nona iho, he Akua lili oia, na na makua o ; kakou ka hewa e hana, n na kakou na na k"āl"a a kuakolu. a kuaha, a kualima aunei e lei hoohie i ka hoopa'i a keia poe liapauea, o ka hana pupuahulu ana i ka lakou manaoio ulu ma kahi o ka lepo hapapa, a puka ka la o ka mae no ia; a ai liou no i ka lua'i (hoomanakii). Ke ninau mai nei kahi mea, Mahea iho la hoi kau e 'napala mai neil Ke i mai nei ke Akua lili nui walf t ua hana hewa oe, ua uha'i oe i kau beri<a me A'u, penei: O lehova wale ijo ke Aleua 0 na 'lii, na makaainana ame ka aina o Hawaii nei i hoohiki ai'i ka IS2O, a mahope mai, ua malama maU ia anei ka ihiihi o kela hoohikif Ke pane nei au ma ia wahi. aole, oiai ua ike maka au 1 ka hale halawai o ka Hūi Naua, a ua lohe mai au mai kekahi koa kiai mai, he hoaloha no'u. Ua piha kela mau puo'a oluna loa o ka hale mana hooko me na Akua kii pohaku ame na mea like. a he keu a ka lia o.ka ili ame ka* pepeiao i kau a mea o ke anoano ame I ka nakeke ano lapu ma kela walii, a ua j hooiaio mai Oia imua o'u, oiai, aole loa j au e aa e kakau aku i kahi mea oiaio ole; a e hoomanao j ka '87, ka hoololi kumikanawai, a i ke '93 no hoi, k'a hoonioni kumukanawai, a ma ka la 17 o j ka malama mua o ia makahiki '93 no i i hanee a. weluwelu loa ka noho kalaunu ou e.Hawaii, a Owau mau loa i haawi lokomaikni mai ai i ka poe i kuleana ia hanuu; a ko ae la ka ka Palapala: Na ke- Akua e hookiekie i na lahuikanaka, a na ke Akua no hoi e hoohaahaa a e ulupa a weluwelu liilii lōa i na lahui kanaka, āme kona nohoalii. Aole loa ia oe wftlc no e Hawaii ukulii ia niau hoohaahaaia, aka, eia aku no ia ke nee mali6 mai la i kena mau j la aku, i na aupu'ni moi o Europa e au- j 'ikaika ihai la i keia la' oiai ua j paa. ka ke Akua" olelo, mamua loa ae o i ko ka Haku hiki liou ana mai e pau e ! i?a 'lii o keia ao i ka anaiia; a oia hookahi walē no ke Alii o na 'lii, a Haku hoi o na haku. j A e hoomanao e na kānaka Hawaii j opiopio i papahi pono ia ko oukou mau puniu i ka wai aliali*"o ka naauao kiekie loa, e ola nei maluna o Haw&ii aioa i keia la, a iloko paha o na ekaleaia lehulohu ou e Hawaii, mai poina i ka awaiaulu pu ana āku i ka hana mihi lahui like loa me ka makemake o ke Akua mana loa, ka mea a keia lahni kanaka i noho aie loa ai, ame kou mau alii aimoku, i hoohiki ino loa ai, oia, oia wale no ko lakou Akua, aohe Akua e aku. Ua malama mau anei na alii :<me na makaāinana ou e Hawaii i ka oukou hoohiki, oiai kela nmu la o ka paila enaena o ka manaoio apo Akua oiaio, a kiola p. haalele ākuakii hana maoli iho no hoi, a hoomana aku? Aole, 1 . aole loā, keia mau mea oiaio mainua ae nei. Nolaila, ia/oa Ho&wnii l\kua o ka lani, mai poina iki oe i kou hihia maopopo a ke Akua*e" paa'»altff

nei iloko o ka poho o kona liina, me kona hoomanawanui inai ia kakou, ma o kona anai akahele aua mai ia oe e Hawaii lahui, elike me ia a kakou e ku ha'oh&'o nei, no keaha a pehea e hoopakele ai i na Hawaii inai ka holomoku ana i ka make? No'u iho, ma ko'u ano he kanaka Hawaii piha, a he mau: aak.oko koi. p„, holo-ke mau ia ana e ke koko ula ohelohelo o ka Hawaii, aole, aole loa o'u ma-' naoi'o iki i na me nei ka moakaka le'a loa o ko kakou hihia, alaila, aole o na a'o ame na kuhikuh.i naauao o keia au hololiope, ka mea mua loa a kakou e j hana ai, aka, o ka mihi lahui ka pono, j ka pololei ame ka oi kelakela loa o na | keehina hana e hookumuia, * a hoouee emoole a maka'u maka kanaka ole aku, ahiki i ka malamaia ana o ka halawai makaainana mihi/lahui nui ma Aala Paka, i Ka w*a kupono e hiki anā; a i kulike loa lioi elike me ia a kn Buke inaikai e kalahea mau nrai nei ia kakou no 90 makahiki ī aui aku nei, a kakou hoi e hookohukohu imi Akua nei, akn, he hoole nae i ka mana o ia mea. Mai oi loa ka u'i iua o ka kakou e paio aku nei, ine ko kakou haauao, aole la ko kak'ou mau kup\tna i hoohiki o lehova wale no ko lakou Akua, ina paha ua waiwai ole ka'u hoomano e niihi lahui kakou, a nani loa hoi ke keehina kauka 'i a na ko kakou poe i hookuponoia me ke ana kiekie loa wale no o ka naauao e ao, kuhikuhi mai, elike me ko keia la a kakou e ike aku nei, mauka ae.nei o ke alanui Liliha. Aka, aole loa pela keia ninau pili ia kakou, lie lua ole ko Hawaii lahui kulana pili nona iho, mai ko na lahui e ae apunike ao nei. A oiai hoi, aneane e 50 makahiki lea'u hoomaopopo i hapai nniu ia p keia niuau e na nupepa, ame ka hapanui o na kanakn kalaimauao kuhohonu o na la i" hala, a ua hiamoe .lakou; a o ka hua i oili niai o ka lakou kalai ana, eia Hawaii lahui ke mau nei no kR liolohope ana ma na liana mikiala, a lie oia I mau ka emi a holomoku ana o ka lahui • i ka make, wahi a ke Kilohana o Dcc. 22. aku nei. Nolaila, 40 hoi makahiki i hala, a pau ma ka hoohanaia ana o ka uaauao a makaukau ma na lawelawe a malama ana i na bebe, na keiki ame na kanaka iuakua.o ka lahui Hawaii, a i hookahi malama wale no.lioi ka'u e uonoi, a « paku'i aku uei 'i kau e kuu Kilohana maikai; a iloko o ia mahina hookahi wale no e halamaia ai na liana miliL lahui i .na la Sabati 4, a he 4 la halawai no hoi ia,, a iloko no hoi o ia mau J:\ e- malama like ia ai ka hana hookeai. e kela ame keia kane a wahine Hawaii hoomaii'a Akua oiaio, G keia ka kakou e hana mua ai ano, a kamau mai • hoi kau mau kalaimanao waiwai nui o keia la, aohe hauoli a kae mai, oiai, o ke oloke'a oiaio hookahi wale iho la no ia, nana e omilo nei na ] alahele like ole he nui o l<o\i hauoli a ! ulakolako mua an e Hawaii i kahiko ! ai, oiai na la e ola ana oe i ka wa ka- | nawai ole, wahi a Paulo. . j E hoomanao mau e kuu lahui Hawaii, : a nmi noho a poina iki. O keia hooki-' kina pauaho ole ana a'u imua ou e ko'u mau hoa laliui i kela aku o ka ike, ka i makaukau, ka naauao ame na noeau apau i loaa ia oe e ke kanaka Hawaii v opio o khia.la, e oluolu mai hoopau ma- | nawa ma ka paio hua ole ana me lehova ke Akua, i hoike inai nona iho, he Akua lili, ke hahakiia Kana berita me ke ka- | naka, a he Akua aloha no.hoi, ke huli j koke ke kanaka a mihi, no oia, j a me he lahui kanaka hou loa la oe, i akahi nt> a oili ae maluna- o ka ili o *ka ! honua. Nolaila, o keaha ka moa pono a kakou e hana koke ai ano? O ka lioomau no ai*ei i ke kauka 'i ana r na ko kakou naauao e hookele ia kakou i ke awa la 'i o ka hoolaupa'i hou ia o ko kakol lahui i no 50 hou aku makahiki ka loihi, a o ka emi mau o ka īahui ka wniwai o ka manawa i uhaaiia? A i ole, o ko kakou hoala koke ae a hana aku i na haiia āpau a'u e hoakaka ae nei, o itj ka mua'loa e liookoia ai ano, a he hookahi Avale no malama e kiola, a e hooliloia ai no ia hana kaulana l6a a ka lahui Hawaii, e, hana ai iiona ponoi iho, o ka mihi lahui like; o ka hookeai like, a o ka ulu hou o ka lahni, ina o kāna mau kamaiki la ka •hua ohaha maopopo ka hua loaa, ka mea a ka Buke maikai i ha 'i mai ai ia kakou, a o olelo hoi ka paea e koe ilio ana me ka pau ole i ke ahi, a mahea kakou f E ala e Hawaii lahni holookoa, a e hana nou iho, a mai aa e paio, aka, e mihi me ka naau pepe. E ola o Hawaii i lahui hoifookoa i ke Akua. O ka'u upu ! mau. ann keial Amene. f J J. M. M. I lanuari 1, 1917. j ! j