Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 2, 12 January 1917 — LAWE NO I KONA OLA IHO ME KA PU PANAPANA No ka Maikai Ole o Kona Noonoo i ki ai ka Lunakanawai Wilder laia Iho MINAMINA NUI KONA MAU HOALOHA I KONA MAKE ANA Hoopiolokeia Ko Lakou Noonoo i ka wa i Pahola ae ai ka Lono Kaumaha [ARTICLE]

LAWE NO I KONA OLA IHO ME KA PU PANAPANA

No ka Maikai Ole o Kona Noonoo i ki ai ka Lunakanawai Wilder laia Iho

MINAMINA NUI KONA MAU HOALOHA I KONA MAKE ANA

Hoopiolokeia Ko Lakou Noonoo i ka wa i Pahola ae ai ka Lono Kaumaha

[ lloko oka nnm>:t iune k:i pnhik» oka , iuiouoo o ko Honōluhi noi poo, :iia lioi, I ua puliolu u<> l:i k:i nuliou kuiuniilii), mnliopo koko mai o ka 'linpaluu o ka hor:i I Plima, o ke ahiahi o kn l'onha, o ka i pulo 'nku noi i halu, i ka huv« oleoa nnn ae o ka l.unaknnauai Arthur A. Wiltlor i kona ola iho, mn o ko ki ana iaia nio ka pu pnnapana a ninko loa. 0 kahi a ka Lunnkniuuvai \Vil<lor i hiwo ae ai i konn ola iho, 111:1 ka liome no ia o kona hoahanau ,lamos A. Wil<lt'r. ma ke alanui Kalia, u nn ko Kopnni kauwa i ike i kn wniho o kona kino 1 mako, a īiana hoi i hoilee inai i ka loho i ka l.oio Kalana lirown. >1 annm ani ka I.unakanawai \Vildor, nlnilu hoomaka mai la o ki i kn pu j)ana|>nna, u ku ka poka malalo pouo o ka. maka akau, a hua'i maliopo o ko poo, mo kona mako ana mo ka hikiwawo loa. No na īnuhina ho eiwa ao noi i hnla, ua ikoia ka maikai 010 o ka uoonoo o ka Luuakanawai \Vihlor, o noho pa:i ann oia i ka halo, ma ka hapauui o na manawa, a i ka wa no e hoea aku ui o k-ona mau hoaloha iaia, o iko mai ana no oia ia lakon mo na manao mnikni, eia nae, e ike aku nna no lnkou i koknhi mau hiona knuinuha mn kona miui maka. He manawa pokolo no noi no i hala, m.imuli o ka maikai ole o kona iioonoo, ua hopohopo Joa kona mau hoaloha, « lilo ana ia i mea nona e lawe okoa ne ai i kona ola ilio, ma ke nno hoopilikia mai i kona kino, ua hoea mai nao i ka hookoia ana o ia manao, ma o ka loaa ana aku o kona kino make. iia ka Poakolu, mamua aku o ka lawe okoa ana ao o ka \Vilder i konu ola, ilnila aku kekaM* mea kakau o ka nupepa A(3vertiser, kahi i kamailio pu ai me ia, no na mea e pili ana i ka hookohu lunakanawai kiekie, a pela no hoi me kekahi mau ninau e ae i pili i ke aupuni. Afa ka manawa a ke kanaka kakau nupepa i haalelo aku ai i ka Lunakanavwai Wilder, ua kamailio aku oia, he manaolana kona e ike hou ia mai ana oia no ke taona nei, maluna nao o kona helehelena, aole he hoike mai i ke ano hoihoi, me he mea la, ua nui loa na mea iloko o kona noonoo, no ke loa mai i kona manawa e haalele iho ai i keia ola ana. Mlnamina Nul Ia Oia 17a lilo ka make ana o ka Lunakanawai Arthur A. Wil<ler i mea minamina nui ia e ko Honolulu nei poe, no ka mea oia kekahi o na loio makaukau a akamai o Hawaii nei. 1 kona wa e lawelawe ana i ka oihana loio, ua nanaia aku oia e nu loio o kekahi aoao mai, ma ke ano, oia kekahi o na lioa paonioni ikaik'ā loa, ma na ninau pili kanawai npau, a ma kona ano hoi he lunakanawai, oia kekahi o na kanaka makaukau loa i ke kanawai. Iloko o ka mahina o Feberuari o ka 1905 i hookohuia mai ai o Wil<ler i hoa noloko o ka jjha kiekie o Hawaii nei; a he nui wale kana mau olelo hooholo o ka hoopuka ana, i lilo ai i miu olelo hoohol'o alakai ahiki nihi i keia la. Ma . kekahi mau hihia and nui, aole ka Lunakanawai AVilder i hoopilimeaai wale aku me kona mau hoa lunakanawai, aka ua hoakaka no oia i kona manao kanawai, a i ka wa i laweia ai kela mau hihia imua o ka aha kiekie o Amt»rika Huipuia, ua kakoo mau ia kana olelo hooholo, a haule lioi ka kona mau hoa. . . Kona Moolelo Iwaena o ka poe na lakou i hoomakaukau i ke kanawai hoohuihuiia q Ha-

waii noi, o ka l-unakanawai Wilder kekabi, a o\a pu no lioi kekahi mea nana i kukulu ae i ka papa loio o Hawaii aei, a oia ke kakauolelo mua loa i kohoia e kela ahahui. lloko o ka makahiki 1909 i wailio aku ai o Wilder ,i kona noho ana iloko 0 ka aha kiekie, a hoi ae la e lawelawe 1 ka oihana loio me ka hui loio o Thompson ame Cleinons, a mai ia manawa mai ahiki wale no i kona make ana aku la, kona hoomau ana ma kana oiiiaua loio. Afaloko nei o Honolulu i hanauia ai lea Lunakanawa Wilder, i ka la 3 o Novemaba, 1873. ke kula kahiko o ke alanui Papu kona wahi i hoonaauaoia ai, a ma Punaliou no hoi, a holo aku no ka hoomahūahua' ana i ka naauao maloko o ke kula kiekie o Yale, a hookuuia mai oia iloko o ka makahiki 1897, me k& makaukau piha i ke kanawai. l'aia i huli hoi mai ai no Hawaii nei ua hoomaka kona lawelawe ana i ka oihana loio, mamuli o ka hui pu ana me A. G. M. Kobertson, ka lunakana.Tvai kiekie i keia manawa. Hoko o na hana kalaiaina, U$ ,ike mau ia o Mr. \Vilder he Demokarata, a i ka wa e noonooia ana kekahi mea kupono i Kiaaina no Hawaii nei, ua kauohaia mai oia e liolo aku no Wakinekona, q Kakauolelo Lane, ua hoole aku oia, aka i ka wa i hookohuiaimai ai o Pinkham no kela kulana, ia wa i hoomaka aku ai oia e ku-e ma na ano apau; a he mau hilua lehulehu kana e waiho mai nei imua o ka aha, e ku-e ana i ke Kiaaina a.me ka Luntinui o na Uana H(\u Forbes, e pili ana no kela huakai hoolilo dala a Farbes i W.akin?,Ifo[na, mainuli o ke kauolia a Kiaaina IHnkham. • . .; He lala o Wilder no ka hui npr laila ua kaa aku na hooponopono ana o kona kino, malalo o ka bui, psla hoi me na.mea e pili ajoa i ke anaina haipule, me ka huakai hoolewa jio ka ilina OiMaema^