Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 3, 19 January 1917 — HE EKA HAMAMA IA C. K. KEA LOHA. [ARTICLE]

HE EKA HAMAMA IA C. K. KEA LOHA.

Kolomon Hanohano, Esq., Lunaliooponopono o ka Nupepa Kuokoa. Aloha oe:—OIuolu hou mai oe ia'u i kekahi kolniou o kau pepa waiwai nui no ko'u manao pane hou ia C. K. Kealoha. Ua manao la boi au aole au e hooluhi hou aku ana ia oe elike me ia a'u i hoike aku ai i ke akea ma kekahi helu o kau pepa o ka makahiki i hala e olelo ana: No ka wa hope loa ke oaniani makani ol« mai." Ua manao Ia hoi au e moe malie ana ka makani, eia ka e pa ahiuhiu hou mai ana. Heaha la hoi, ho kaua i ke akea a na ka lehuleliu kaua e kaw paona mai, owai la o kaua ka i ikeia ka mama ana elike me ka hulu moa? Ma na manao ou e C. K. Kealoha ma ,/fa ; pule i haJa aku la ma ke Kuokoa nei, ua uwa leo nui ae oe i kuu hohewale, e olelo ana i kuu nihi hele elike paha me ka ua kualau ka nihi hele anh ma na pali, ame ia mau ano like. Ua hookahua oe i kau mau olelo ana no na inanno i hoolahaia ma Ke Aloha Ainar o ka makalnki i hala aku nei, a i kapae ia ae ka inoa oia mea nona ia manao o ke kakau ana, a i kauia malalo loa o ia poomanao 4, Mana Koho Balota, Mahele 10* Apana Elima," aua manao no oe na 'u ia mau hoolaha a oia kou kumu o ka olelo ana i kuu liohewale.

E C. K. Kealoha e, aole paha ia o ka'u mea e liuna ai i ko'u inoa pololei o ia walii mea mailuilu e aho ke poo o ke kuipine he mahualiua ae. Alaila ina e kakau mau ana o ko makou poe lawe pepa a poe e ae mai Hawaii Hikina a Komohana mai paha, a ia manawa hooknhi, olelo pn mai ia'u e kapae ae i kona inoa pōlolei oiai no nae ua maopopo ia'u kona inoa pololei a lioolaha ia aku ma ka'u nupepa e kaleau nei.

Alaila na'u iho la no ia elike me kau e ha'u nei ko waha i ka makani, me ko olelo.pu iho'he kino lnu ko'u? Ina pela iho la, ua hoike ae oe e (\ K. Kealoha i ke ano moowini maoli o kou. noonoo, a ua ike i 'o ia no pela ma ]tou mau manao aku nei i liala. Aole anei oe i mao-. popo ua liiki ia'u ke kapae 1 ka inoa j pololei o kekahi me?t e kakau mai an»' no ka hoolaha ana ma ka'u nupepa, ia manawa hookahi eia me a'u kona inoa 1 pololei, ma o kana leka o :ce kakau ana mai, a e paa malie au aole e hoike wale j koe wale no ina no ke ala mai o kekahi hoopii kanawai, a koi ia mai e ka aha hooleolokolo, ina he mau mea kekalii e ! laibila ana ia oe, no ka mea nou kela mau manao o ka hoolahaia ana ma Ke Aloha Aina? E C. K. Kealolia e, ua moowini hou no kou noonoo, a ma o aleu o ia, ua pololei au i hoolaha ai nou, he mea pono nou e imi pono ia mai e ke Kauka o kā oihana makai A O. Ayers, ke manao nei au ua helelei kekahi wahi o kou poo, a ua hakahaka au i maopopo ole ai. Hu no hoi i kula ka make a ka a,-i-a-Eia hou e Mr. C. K. Kealoha, ua elieli no oe i lua kupapa'u nou e kanuia ai; a i mea nou e maopopo ai, penei: Aia ma kou mau manao o ka hoolaha ana ma ke Kuokoa nei o ka pule i kāla aku la, aoao 5, leolamu 2, mahele elima, e hoomaka ana mai ka laina 8 aku, a penei ka heluhelu ana: I ka wa mamua e noho moi ia ana keia aupuni mamuli o ka nele, hiki ole ke hoolawa ia na hemahema pili aupuni, ua hooltomoia aku keia aupuni nei no e na kuhina i aponoia hoi e na hale kaukanawai elua ame ka moi e noho, aiia i ke kalaunu ia wa, no ka hoāie ana i ka bona aupuui i ka mana nui o Ameiika, a pela i hana mau ia'ai ahiki i ke kokoke ana i ka umi miliona a emi mai paha, a i ka hiki ole ana ke uku ia ua mau dala la, heaha ka mea i ike ia? I ka wā pono ua komo mai la o Amerika a paa ae Ia i na keena oihana- ano' nui o ke aupuni, no ke kuleana ana i kuleana ai ma ke dala, a o ia ka lilo o ka hale dute, ka hale leta ame hale aupuni, ame kekahi mau wahi e āe.

Ma ia wahi aku la, ninau mai la oe ia'u, owai ka i auhau pa iwakalua iaf Haina no kau ninau: Aole.

Ma kela mau manao ou e C. K. Kealoha, elike me ia maluna ae, i hookahu* ai au i ko'ii manao ku-e i ka bona aie e manaoia nei e hoopuka e na. luna au» puni o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honoluiu nei, au no hoi e C. K. Kealolia o ka lawe liele ana i kekalii mau npana pepa no ke kakau inoa ia mai. 0 ia hoi i ka liiki ole ana e uku ia, ia niau (Tala, heaha ka mea e ike ia aku anā mahope aku nei? Elike me knu o kā' li'oike maopopo ana ae. Nau no i kuailo mai: I ka wa pono e komo mai ana ka poe na lakou ke dala o ka aie «a ana aku, a law ; e ae ina liooponopono aupiuni' Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu nei elike me ka lawe ana o Amerika i ka hale dute, ame ka hale leta ame kekahi mau wahi e ae; ma o aku o ia e Mr. C. K. Kealoha pau kou koho ana i na luna aupuni o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu nei, elike me ka pau ana o koa lke ana i ke aupuni moi, mamuli o ka nui loa o ke elala o ka aiē ia āna, pela keia; lohe ko poo. No keia māu manao ou e C. K. kealoha au i olelo ae Ia maluna, nau no 1 paeli i lua kupāpa'u nou e kanu ola ia ai oe. Lalau no!

No na mea au o ka wini ana ae i ka. aie o ke aupuni o Amerika malalo o ka Peresidena Woodrow Wilson, ka moho hoi a'u (Jesae Uluihi) i haawi aku ai i ka'u niau kakoo ana ma ka Ahaelele Lahni a na Demokarata ma lee kulan'nkauhale o St. Louis, Missourl, oiai owau kekahi o na elele mai Hawaii nei aku,

au e olelo ana i ka aie aku o ke aypuni o Amerika i dala, a pela wale aku au o ka ohiohi ana ae; he lapa manu ole ia au e lapa aku la, a no ka mea, ua nui ke dala ma ka o ke aupuni Amerika malalo o ka hooponopono Demokarata ana, a i mea e maopopo at, nia na kau o ka Ahaolelo Lahui i hala iku nei, ua hookaawale ae ka Ahaolelo Lahui he elua biliona dal'a a oi no kona mau bilā haawina, he huina aaia hoi i 'uokaawale ole ia he kanaono makahiki

np.mua aku; ma ia ano e ike ou mau maka e L'. K. Kealolia aole ke aupuni o Amerika i makemake e aie dala. Aole oia wale no, eia na aupuni kaua ō Luropa i Amerika e aie nei i dala no ka hoomau ana i ke kaua, aiaila he mākemake iho la no ke aupuui o Amerika e aie aku i dala, ia wai aku e aie ai?

Me ko ike no e C. K. Kealohn ua ili'liune iā mau aupuni, o ia lioi ke kumu o ka holo ana i Amerika e aie dāla ai. Kupanaha no oe e C. K. Kealoha. eia ka o ka mea nui o ke dala ke aie aku; ka i no hoi o ka mea nele, ke makemake e aie elike me ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu nei. Moowini no kou noonoo ana. Eia hou, me he inea la e olelo mai ana oe, ua oi ae ke dala a kekalii mea liookahi, a i ole liut paha mamua o ke aupuni o Amerika. He mea oiaio he mau hui kalepa kekalii 0 Amerika i hiki aku ko lakou waiwai 1 'o nia kahi o na miliona dala, aka aole i hiki aku ma kahi o na hiliona elike me ke aupuni; nolaila mahea oe e lapa ae la? Eia hou ,aole pajm i maopopo ia oe lea nui o na dala e ukuia ana no ka ukupanee no ka oihana wai wale no e makemakeia n.ei ka bona aie? Eia $120,270, huioa apnn me ke knmupaa, $373,470.00

Ukupanee no ke paipu.sua, $107,720.t»0, kumupaa, $334,530.00, hui.na apau; 0 ka ukupanee wale no $227,540.00; kanono no ko lae e C. K. Kealolia; owai lee pomaikai ana? Haina, oka poe na lakou ke dnlā o bana!to ma. Ninau: Owai ke poo nui ana? Haina: O ka poe uku auhau, ma o aku o ia, o na luna aupuni hou o, ke Kulanakauliāle ame Kala,na o H.onolulu<nei e. kohoia aku ana, i\a. 1 pehu- mua ke poo me he Tialuna la.

No na mea e pili ana i ka oihana wai au< e wini aku la ila4,la, i lohe ko pepeiao e C. K« Kealoha, ua komo mua ia oihana iloko o ka āie kuhohonu mamu» o ka hooholoia ana- o ke kanawai e hoihoi mai malalo o ke Kulanakauhale' ame Kalana o Honolulu nei ,oiai e nohohooponoponoia ana e ka Repubalika. kiaaina i pau aku uei S. B. Dole, G. B. Carter, Walter F. Frear„ No kāu man lalau ana e lapa wale aku Ia i na Demokarāta, he hupo, oe o na liupo haahaa loa,. % n$ ka mea, aole he manawa a na ,Demokai:ata i noh,o mana ai iloko o na hale ahaolelo eluā o ke Teritore nei, a ir.a no kāu e lapa ae la i ka puka ana o na Demokarata i ka 1912, a noho mai ka ahaolelo i ka 1913, a ina e hoololoia na kauawa,i ino apau o ia kau, a«»le e ili iho maluna o na Demt)karāta ia mau hemahema, a no ka mea, kē ol€jlo mai nei na' rula gula na ka hapanui e rula i na wa apau, aole hoi na k'p hapa uuku.

No kau apakau i ka aie o ke āupuni Tentore i hiki aku i ka ewālu miliona dala a oi,' ke ae āku nfei au ia inaii' hoa kaka ana au e C. K. KealoHā, āole maaope o ko kuā, aka imuā o' ke akea o 'eā poe heluhelu o ke Kuokpa nei. Ua hiiomoka ka aie.iā ana niai ka manawa mai i noho aku ai na Bepuballka i ka aīiaolelo o ka 1903; i ke kau mamua ibo, i9ol, i noho mana la e na Home Rula, aole loa he bila aie i hooholoia ē na Home B'ula, e huti oe e C. K. Kea; loha a liin'a ko poo eliko ime ka hāu o Maiinakea ahiki i ko hoi ana iloko o ka opu aiia ole o ka honua, aole loa e loaa ia oe.

Ke manao nei au e Mr. Lunahoopono» pono ua.lawa koia mau manao a'u « manao nei ua pau wale kou mau kolamu waiwai nui i keia mau mea a C. K. Kealoha e noke nei i ka hoopiha lauhulu o na Kona me kona ike maopopo iho 110 he lalau kana mau hoolaha manao ana, i hoiaio ia ma o kona hoopololei ana i kona mau nianao e olelo ana ua komo liewa me he ohule lā. Ala mai la ia'u ka hoon?anao ana i kela mau lalani mele ,0 ka ohule kom'oīiewa. Me kou.keiki hoonoho hua ko'u anoai, ame oe e Mr. Lunaliooponopono ko'u aloha nui. Kou no a mau, ' v " JESSE ULUIHI.