Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 3, 19 January 1917 — HE MOOLELO KAAO NO NAMAKAOKAPAOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NAMAKAOKAPAOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai

' • MOKUNA IV. O ko laua nei hoi malie aku la no ia a hoea i kauhale, huli ka la ma kela ana<». alaiia mai la ka nialamalama e ka lalani kuahiwi o Maui komohana nalo, hookuu iho la keia i ke keiki iialo, alaila kani ilio la ka hoe ; kani hoi paha, he ukana kaumaha he luuluu. īke niai la o Namaka i ka hoea ana aku o ka wahine, i mai la: "Aole no ka hoi ua apa o ko olua'hoi ana mai nei, aole au e kala i hiki iho la i kauhale nei, a ke kakali aku nei ko'u pololi ia oe, i hookahi hoi ko kakou ai like ana ae, a haule aku hiamoe, oiai ua ahiahi." * I kakali wale ia ae nei no paha e oe ia maua, eia no ka ai i kā; hale nei me ka i'a. ua hana ia no e oe a makaukau. Aohe he ono mai o ka'u ai i keia manawa, he hookahi no a'u ai e maona ai, o ka niokumokuahua o ka naau i kuu keiki, ua hele au a Ua iliilihia makiekie ke aloha, > Aloha uuina kani le'a i kuu nmnawa, Jf O kuu manawa ka ia e au wale nei, Ua liala ka pili aloha me ka ipo e. Kuu lei e!" A pau kela kanaenae ana a ka wahine, komo aku la iloko o ka hale me ke keiki. "aia no kona mau waimaka ke hiolo la ma na lihilihi. a huli aku la ke alo i ka paia. no ka mea hu wale mai la no ke aloha. i kahi ana e noho pu ai nie kana keiki. Ke hoomakaukau mai nei hoi o Namaka i ka ai, ka i'a a ku ana i ke pakaukau moena, alaila huli aku la nana i ka wahine, me ka i ana aku: "E laua nei. nee mai hoi paha kakou e paina, eia ka -ai la ua makaukau i hookahi ko kakou ai like ana ae, a hooluolu aku," aole nae he huli m.ai o ka wahine, a i ole, pane mai la hoi i ke kane, pehea hoi e hiki ai. Ua huli kua i Kahiki e Lono. e, Hookāa mai ana ke aloh.a i o'u nei, ' j O ke kua ka i haawiia mai, . O ke alo aia ka i ka paia ha-o-e. No kela huli ole mai o ka wahine i kahi o na meaai, aole no a Nainaka kakali hou ana aku, o kona noho iho la no ia ai, a no ka makuahine hoi ka noho ai ole, he hookahi no ka noho pu ana me Namakaokapaoo, aka o ka.makuakane nae ka i pane aku i ke keiki: •'K liele hoi palia oe e paina me papa, mai nana mai oe i ko'u kaumaha. nō ka ai aku ka nui o ko'u manawa." "Aole o'u pololi, e nalo no hoi ka pololi, e nee aku ana i kahi o ka ai," i pane ae ai no hoi o Namakaokapaoo i ka makualiine. j O ka af hoi ia o Namaka ahiki i ka maona ana, alaila haule aku la hoonanea, a i ka hala ana o kekahi manawa ma ia hope iho, i aku la ua o Namaka i ke keiki: . . . j "Auhea oe e kuu keiki e Namakaokapaoo?" a ea mui nei no hoi ke keiki, ia.wa i hoomau aku ai ka makuākane i ke kamailio ana : "E neenee mai oe maanei, a e hoolohe mai i ka olelp," o ka neenee mai la no ia o ke keiki a mamua pono o ke alo o ka makuakane, noho aku la hoolohe i ka manao. "Auhea oe e ke keiki, a keia wanaao, e lawe aku ana au ia oe a kiola no kekahi aupuni okoa, ilaila oe e noho ai, a'o ka ikaika a nui aV» i ke koa, a o kou wahi ia e nohō ai a make, nolaila ua lohe aku ta oe i kn'u manao hope loa, aole oe e noho hou mai ana me maua." Ke hoolohe mai la ka wahine i na huaol.elo ku i ka lokoino a ke kane no ka laua keiki, a i ka pau pono ana o kela mau olelo, o ka hoomaka ae la no ia o ka wahine t uwe kuwo, e kaukau ana nō na wahi apau i pili ia, i nohoia ai me ke keiki. Ke hele loa aku nei keia i na bora o ke aumoe, a na ka makehiamoe i hoopau ae i ka uwe ana a ka makuahine no kana keiki, liaule aku la hooluolu. Ma kela manawa a Namaka t kamailio aku ai i ke keiki, e lawe ana oia a kiola aku ma kekahi aupuni okoa, o kana wahi i manaō mua oi, i Lanai no ia, aka nae, mahope o kona noonoo hou anā; ikt iho la ua o Namaka, aole he pololei o kela manao, o noho no auanei ke keiki a nui. a no ka pili kokoke loa o Lauai i Maui, aole ana ka hoio mai o ke keiki a laua i Māui, o ko laua make no ia. Hoohuli ae la kona noonoo e*kiola \ ke keiki i Molokai, aole no e pono ilaila, he kokoke loa no o Molokai i Maui, e papapau no nei laua i ka make ia Namakaokapaoo. I ka m#kupuni hoi o Oahu. he like pu no ko laua poino, aole no i kaawale loa aku o Oahu mai Maui m?.i: alaila hooholo iho la oia i kona manao. aole he wahi ku]>ono e ae ana e lawe aku ai i ke keiki, ma Kauai no ia, kahi kāawale loa mai Maui mai. - l;a nanea maoli kela hiamoe ana aku a lakou nei, o ka hiamoe no o ka wa pilikia ole, a i ka puoho ana ae o Namaka, e kani olowalli ana ka moa, eia ka ua wanaao, alaila hooala aku la i ka wahine. "Eia nei e moe nei. e ala hoi paha ua ao," ia wa ala mai la no hoi ka wahine a noho iluna, me ka mau no nae o ke kaumaha ma kona helehelena. alaila halo'ilo'i rrfai la na waimaka, a o ia ka ke ! kan* o ka i ana aku: ] "F. hoala aku oe i ke keiki, o ka wa kupono keia a maua e hefe ai, o i moe ke kai. i ke kaomiia e ke kehau," ia wa hoala aku la nō hoi ka wahine i ke keiki, lalau aku nei ka lima hema malalo o ke j l»oo o ke keiki a paa, alaila hoala aku la me keia lalani mee: | O Maui o Papa, ! O Pāpaikaniau, ! O Haho, ! . O Halulukāupaku, • . | Nona ia wahi o Jao, O ka paepae alii kapu o Liloa, Ilaila ka hihi, ke ewe, ka piko o lakou nei a, Ke lii nana i kahikō o Waipio a, ' " v Kahiko i ka wai ka eha a ke anu, s 1 ' Anu o Uli i ka a ka Paliloa, He ua he hina, i Mahiki ha-e, Hoohiki mai ana kana moe i o'u nei, . Ha'i iiiai ana i ka puana a ka moe, E kuu lani e—e ala oe! A pau kela'kanaenae ana a ka inakuahine, ia wa onioni ae la ke keiki, ke pakaawili wale la no ma o a maanei ke kikookoo la rta- wawae ame na lima, o ua hana no hoi a ke kolohe, a hala okoa kekāhi manawa. ala mai la p NaiYt«*icac)kapaoo a noho iluna, huli mai la ke alo imuā'o kā ma.kuāKine', d o lea halo'ilo'i aku o na Nvaimaka o ka makuahine, pane mai la ke keiki: ' "E mama, he mau waimaka aha keia e hanini mai nei-?" "He mau waimaka ia nou e kuu lei, kuu kama, e haalele mai ana oe ia'u. aole no kau he hele a hoi hou mai, aka e huna ana na ntaka. nalo i ke ao uli," alaila nana pono aku la ka mpkilahine ma na maka o kfe keiki, o ia nō oe o ka uakoko i hoopiliia aku ma na par palina, ka puapua'i mai o ka ula ohelohelo o ke kanaka u'i, me he mea la ua hele wale a • Mo'a unouno'a oe Puna i ke akua wahine, ' Molilena i ka ua a ka awaawa. Ke nana aku hoi ma na inaka o ua o Namakaokapaoo, weo i ka hele a 7y| a lamalama Puna ikea ka wahine, i , Malamalama no e a—i Mokuaweoweo. ) ; ,

l Eia hoi o Namaka ke lele-pi mai nei, ke naiku loa mai la i ka hoapaapa.o ka makuahine i ke keiki, o ka ua kanaka nei no, o ka , hoeu no i ka hele, a o ia ka Namakaokapaoo o ka.pane ana aku i ka makuahine: "Eia au ke hele nei, a haalele ia oe e mama, aole no au e hoopoina ia oe. Aole i kau iki mai kou mau lima maluna o'u, he leo ; wale no; o kou kuleana no ia ko ka makua maluna o ke keiki. E hele ana au, ine na hoomanao poina ole nou, a na ke au no nae o ka nianawa e hoohalawai hou ia kaua ma keia mua aku, ia wa auanei e ike mai ai oe ia'u he keiki nau, a pela hoi au e ike aku ai ia oe, he makuahine no'u, nolaila o ke aloha no kou," a lele aku la ke keiki ;honi i. kona makuahine, alaila hopu aku la i kona wahi kuina pa'upa'u, kau ma ke kua, pe'a aku la he.le, inahope o ka makuakane, 110 kahi o ka halau waa. la hala ana mai o Namaka me ke keiki, ua noke ae la ka makuahine i ka uwe kapalili, huli papio iho la ke alo ilalo, ope'a na lima mahope o ke kua a hoomaka mai la e uwe helu: O kā hele ana ka ia a kuu lani, ■ O maalo o oili pulelo i ka wanaao, O hde i ke aJa i Maawelua, i Maawelani, . . f l ke ala ma ke kukulu o Kahiki, ' f kie alanui o Kane mc Kanaloa, O ka hele ana ka ia a kuu lani, ! Nalowale na maka huna i ke aouli, Waiho iho ka u, ka waimaka, ka paumako i o'u nei, Ua onini pua i'a wale i ke kai o Lehue-e. Kuu keiki mai ka haLiko m.u'o o ka hinano, Mai ka ua lililehua o ka nahele, Ke hehi mai la i ka mu'o liko o ka lehua, Kuii keiki mai ka ua Ukiukiu o Makawao. Ke lulumi la i ke alo o na kuahiwi, T waiwai nui ko aloha na'u e hiipoi ai, Auwe kuu lei, kuu kama e! 1 ka makuahine e noke la i ka uwe lielu no kana. keiki i kauhale, •aia no laua nei ke kuo'e malie la, o ka loa ilio no hoi kekahi o ke ala, o ka hele ia a hoea i kahi o ka halau waa ōili ka ho-ku loa. Kii aku nei o Namaka a kekahi waa, i aku lia i ke keiki: "Eia ko kaua waa e holo ai, o kuu waa hi ahi," he waa nui keia, 'he ewalu anana ka loa, o ke akea, he eha kikoo a puka i; ka lima, a o ka hohonu he lewa ke kanaka, ke noho iluna o ka nohoana, aia a kikoo na wawae ma kela ame keia aoao, alaila hiki ke noho pono. Aia no ka waa iloko o ka halau kahi i waiho. kena aku la o Namaka i ke keiki e kau ae a nolio ma ka ilijli. O kela nohoana o ka iliili, aia ma ke kuapo'i mamua o ka waa, mahope mai, mairtua aku o ke kuaiako, a kau no hoi o; Nam,akaokapaoo iluna, kauoha -aku h ka makuakane e paa a paa, he hookahi no ia pahuna a.Namaka, oili ana ka waa mawaho o ke poina nalu, ke mau la no ka holo- o ka waa, i kau a mea o ka ikaika o kela pahu āna mai a Namaka. la< hookuene pono ana iho o Ua kanaka nei ma kona noho, raarriua o ke kuaiako hope, o ka lalau aku la no ia i ka hoe, he hookahi • no ia māpuna, a ia kuehu ana o ke kai iluna, hele ana ka waa o laua nei māwaho ae o Lahaina, a ninau ir/ai la ke keiki: "Owai ka inoa o keia waht?" ''O La'haina keia," ke uhau la ka ihu o ka waa o laua nei i na al<e kuehuehu o Pailolo, ilaila hu mai la ke/'alol'ia o Namakaokapaoo no' kona makuahiiie, ke hele la ke aloha a Hoohanini Mana i ke aka wailiula, Hoaleale i ke kalia o Ainaike. E ao 'o ikea niai e Kalanamaihiki. 1 hapai a kiekie i ke akea o ke ainako, Aole hoi e hihi, Ke lawe nei o ke aumiki me ke Auka-ka. I kela manawa, kikoo hou o ft,amaka i kana hoe, o ka lua ia o kana mapuna,'hele no hoi a hua'i ka hoe iluiiā/ hala hope aku la na ale hulilua o Kaiwi, olali ana ko laua uei waa'mawaho pono o Waikiki, o ka ke keiki hana no o ka ui i ka makuākane i ka inoa o kela wahi. o ka ka makuakane no hoi ka hoike i. ka inoa. • ' Ke māu la no kā holo ka pakika o Ka watf o laua nei, o ia no oe 0 ka mahimahi o ke kai loa. I keia manawa, kio'ē hou o Namaka 1 kana hoe, o ke kolu ia o kana mapuna, he kulana ana, a nehe ka iliili olalo o ka papa-ku o ka moana. oni ana ka ihu o ka waa o laua nei i na ale o ke kai o Kaieie, ke haule liope la o Oahu-, a ke oni aku !a laua nei no Kauai. ' ■ Aole i pau kela holo o ka waa, kio ? e hou o Namaka i kana hoe, no ka ha o ka manawā, a o ia no oe o ka malolo, i ka pakika ka pahee i ka ohuku ale, kapālulu 'ana ka ihu o ka waa o laua i ka aeone o akahi no a oili ae na kukuna o ka la i.ka piko 6 ke kuahiwi, o ko laua nei pae ana ia i Kauai. Ile mea hoo|>ahaohao keia ia ka.ua e ka mea heluhelu, i ka ikaika maoli o keia kaiiaka, i ehd no ka mapuna hoe, o ka hoea no ia na Kauai. Oili ka hoku loa, hāalele ia Maui;. a oili no hoi na kukuna 0 ka la, noho ana i Kauai, aohe keia he ikaika a lohe mai i ke a'o, hapa n<a mokulele o keia āu, aka he mea nae keia na na hahauna o keia au, e hoom&nao iho ai i ka ikaika maoli o na leanaka o Hāwaii fiei iloko o kela au pouliuli i hala aku nei. Aole keia o ke kanaka ikaikā hookahi wale n.o, aka ma ka nioolelo o KamehaMehā L ka Na'i Aupuni, o Pe'ape'a ame Kuakini, ia mau kanaka kaulana i ka ikaika. a he n,uii hou ae no ia poe ikaika, ua hiki ke hakihakiia ke kino o ke kanaka, ke loaa aku i na lirr^a. MOjKUNA V "" . " 0 kela mau kanaka o Pe'ape'a ame Kuakini, he mau hoahanau ponoi laua no Kamehameha, aka no ko laua kolohe i na mea puiiahele a Kamehameha, pela laua i make ai, no ka manao o Kameha.meha, o kipi auanei kela mau kanaka iāia. F;ia kekahi o na hana i kaulana ai ka ikaikā o Pe'ape'a, i ka. wa 1 lianaia ai o ke heiau o Puukohoia a paa, olelo aku la na kahuna ia Kannehameha, ua pau na hemahemā o ka heiau, he hookahi hemahema i koe, o ka pohaku, e pani aku ai i ka waha. Ae mai la no o Kamehameha i kela manao o na kahuna, ia wa hele aku nei ua o Kamehameha e huji a loaa no hoi he pohaku nui palahalaha, he mau kanaka, lia poe na lakou e hapai, alaila lafau la. nae o Kamehameha i kela pohaku, a hapai ae la, ua hiki no 'ka pohaku i ka opu, o ka hiki ana na,e ke hapai ae a kau ilun-a. o ke .kua, malaila iho la. no pau kona ikaika. 1 ka wa i ike mai ai o Pe'dpe ? a i ka hiki ole o ka pohaku ia Ka-. mehameha, o kona hele mai la no ia, a hiiia aku ua pohaku nei, me jjie keiki la, a komo ana iloko 6 ka heiau, a o ia ka na kahuna i huli mai ai a olelo aku la ia Kamehameha": "Ea, lilo ko ikaika e Kamehameha i mea ole i k.o kaina, e noo- ( o.e i ka mea e pono ai? O ko nohaku i haalele ai i ka hiki. ole ia oe ke hapai, ua lilo nae ia i mea liilii loa i ko hoahanau." , "Ae, h.e mea oiaio ia, a o ia ka'u e noonoo nei,. he mea pono 61e keia, e kipi ana i ka aina," pela iho la i make ai o Pe'ape'a. ame Kūa|kini, no ko Kamehameha makemake ole, e n.ui ka poe ikaika e noho iloko o ka aina. aia no a oia hōokahi ke noho mana maluna o na kanaka apau, mla ka ikaika, alaila pono. kala rrlai e na makamaka heluhelu, no ka hookapek,e iki ana iho la o ka mea kakau moolelo ma keia. wahi, pela nae hoi e maoai ke ano o na kanaka ikaika o kela ait kahiko. Ma kela nae ana aku o ka waa o Namaka- me ke keiki iluna o ke one. lete aHi la o Namakaokapaoo iuka o ke oue maloo, a lele iho la no hoi o Namaka, ma ka aoao o.ka waa. hnr»u ka limukala, alaila [kalokalo ae la i kpna mau aumakua apau, a kiola aku la iloko o ke kai. - f A pau kela kn'okalo ana a Namaka. me ke kioJa ana aku i ka ia., wa hul.i aku, l,a iinua ō ke keiki. a i aku la : . "O ko aina keia a'u i : lawe mai la ia oe a hoonoho iho. i ne'i nei. a ō ka a.ina k.ea. kti ka makaia i ke ao, ianei, a'o ka ikaika ame ke koā. he aina nui. he lani iluna, he hon.ua. ilalo» hele ana ua kanaka*i ka loa ame ka laula, a na kou ikaika auanei e hoalii. ia oe maluna o kHa aina. ' "M.āi. keia manawa aku, aole au e nana aku anā ia ōe he keiki i'nn'ū. a pela hoi oe. anle e nana mai ia'u he makuakane nou," a pau | kela mau olelo. o ka lele aku la.ho ia o Nāmaka. lioni i kana keiki, ia eia hoi ka pane a Namakaokapaoo: j

"He manao mai no ka kekahi ou ia'u lie keiki nau; e pepehiia mai nei no hoi paha e oe ia'u iwaena o ka moana, ina ua oi loa aku ia o ka maikai, mamua o keia lawe ana mai la au a haalele i keia j aina malihini, ua like pu ia hana au, me ka hoomainoino ia'u, nolaila e lioike aku no au ia oe i ka mea oiaio, aole loa he wahi aloha o'u ia oe, o kuu makuahine hookahi wale 110 ka'u mea aloha, a hoi aku auanei oe a halawai aku me kuu makuahine, haawi aku i kuu aloha a nui loa, 110 ka mea o kana olelo apau, ua moniia e a'u, ke waiho nei iloko o kuu puuwai. me na hoomanao poina ole ana nona." I l hakalia 110 a pau na olelo a ke keiki,* • ka hopu aku la no ia 0 Namaka i kn hope o ka waa, lie hookahi no ia pahu ana, hele ana 1 ke kai hohonu, no Maui ka pahuhopu. r -, No Namakaokapaoo hoi, ke ku la oia nana ma o a m,aanei, aole he ike kanaka ia aku, nolaila hele wale aku la no oia i ka holoholo ma kahaone, pela ko ia nei hele holoholo ana a hala loa aku la keia mauka aku o ia walii, akahi 110 keia a ike aku i ke kuku miai o na kauhale, a o ia kana o ka i wale ana iho no iloko ona: "E m;anao ana ka hoi au, aole la he kanaka iki o keia aina, eia ka he kanaka 110, ke ku mai la na kauhale, o ka mea apiki nae, aohe ikeia aku o ka maaloalo kanaka mai, eia la ihea kahi i hele ai?" He mea oiaip.no ia a Namakaokapaōo o ke kamailio ana ae, aole no he kanaUa ō"kelia r 'kUtihale, a ma keia wahi, e hoakaka iki aku ka m.ea kakau moolelo i ke kumu o ka mehameha o na katihale m'a Wailua ame na wahi e ae no hoi, mamuli mai no ia o ka pau o . na kanaka i ke'kaua, nolaila ua ku olohelohe na hale, aole he kanaka. He kaua nui ko Kauai, iloko o kela hoea ana aku'o Namakaokapaoo i Wailiia, he kaua m,awaena o Aikanaka ame Imaikalani. H'e mau alii like no keia a elua no Kauai, no ka aoao hikina o Aikanaka, oia o Puua, a o Imaikalani hoi ke alii o ka aoao komohana o Kauai, o o Kona, ao ke k.umu oka hooukaia ana oke kāua maw?(ena ,o kela mau alii, no ka aina mai no, a ua kapaia keia kaua ana, he kaua laumeki. Ke ku malie la no ua o Namakaokaoaoo nana, o ka ike maaloalo kanaka. ae, a no kona ike ole aku i kekahi niea, hoomaka okoa aku la oia e hele no kahi o na kauhale e kuku mai ana, a iaia nei nae e hookokoke aku ana i kauhale, ike aku la keia i ka waiho mai o kekahi miala uala nui, ua kanuia no hoi mai Wailua aku ahiki i Kapaa, ua paa kela aoao mauka o ke alanui ahiki i ka puu o Nouiiou i ke kanuia i ka uala. Kilohi poUo aku la kana nana ana mauka aku o na kauhale, e ulu m'ai ana ka maia. ke ko, ka awa no hoi, a ua hanaia no he mau lo'i kalo, e ulu ana no ke kalo, a e waiho mai ana no" hoi he mau loko nui, i keia manawa nae, ua pau i ke kanuia i ka laiki e na Pake. Mai kai aku nei o Wailua ahiki i ka uka. ua paa wale no i ke kanuia i na meakanu. a he kuleana like ko Aikanaka me Imaikalani i kela aina. Oko Aikanaka wahi i nolio ai, ke alii o Kauai Hikina, aia iluna pono o ka puu o Nounou, me kona mau pualikoa ame na aialo, na kahuna, na kilokilo, na kuhikuhi puuone, o ke kumu m'akemake o keia alii e noho iluna o kela puu, i hiki ai iaia ke ike pono miai i na huakai hele a ka poe o Kona no Koolau, a pela hoi ko na Koolau. e hele niai ai no Kona, a pela hoi na waa kaua am!e na waa kaua ole e pae aku ana, mai Oahu, Maui ame Hawaii mai no Kauai. I ka manawa a Aikanaka e ike ai i kekahi ni'au huakai nui e hele ana mai kekahi aoao o ka aina a i kekahi, a pela paha kekahi auwaa nui, e ke-na ana oia i kona mau koa e kii e pepehi, a e hao i na waiwai apau. . O kahi hoi i noho ai o Iniaikalani, aia no ma Kona, ma kahi i kapaia, o Kapuhinamakani, aia ma Koloā, o uka ae, he wahi kiekie no iluna e ahuwale ai na huakai hele. Elike no me ka Aikanaka hana o ka hoakoakoa i na kanaka ikaika apau, na kahuna, na kuhikuhi puuone, pela no o Imaikalani, he maii aHi no a elua i lako i na kanaka ikaika ame na mea no apa'ū e pono ai ka noho aiia o na alii .o ke'a au kahiko Ke noho o Imaikalani a pololi, ā i ole ono ae paha i ka uala, ke ko, ka m!aia, ka awa a mau inea e ae paha, e kauoha ana oia i kona mau kanaka, e iho no kai o Wailuā e kii ai i na mea i makemakeia. He loa kela e hele mai ai mai Koloa inai ahiki i Wailua, he. umi mile ,a oi, he, mea ole no nae ia i na kahaka. i kau a mea he kauoha na ke alii, ina paha na ka makenlake ae, lie hana paakiki ka hiki ana ke liele, i kau. a mea o ka loihi. Eia ke kanawai paa o keia al-ii o Imaikalani, i ka wa o kona mau kanaka e hele ai e hooko i kana man kauoha, a huli hoi aku imua o konq. alo. a o ke kanaka e hoea hope loā aku ana, e kaluaia . oia i ka imu. aole no keia he liana, he hoon\ainoino maoli 110. a ma keia mea e ike mai ai keia hanauna hou. a ka lapuwale maoli no o na alii o kela au kahiko. i piha me na hana pekana he nui, i ka molia vvale ia o ke ola o na kanaka 110 na hana ino. . N.o ka maluhiluhi o Namakaokanaoō. a no ka lulumi 110 hoi kekahi o kona mau maka, hoi aku la keia a noho ma ka aoao o kekahi puu pohaku. iwaena o ka mala uala, he mea mau no ka hoo•Miupuuia o na pohaku a kahi hookahi. aole nae keia i hiamoe malaila, maka'u mai la o hoea ni-ai auanei ka poe na lakou kela mala uala. o ko ia nei pepehiia mai no'ia a make. Hele hou aku la keia a loaa he puu poliaku nui iwaena konū o ' t niala nala. '-ina."r"'q na nohaku nunui nialalo loa, a maluna , iiio na pohaku liilii. a kiei iho la keia maluna iho, eia ka he poopoo owaena, o ko ia nei komio aku la no ia iloko. a haule aku la hiamoe no ka mea, ua pehia wale ia mai e ka hunakai a Nonono u.la ka pua o ka ilihau, Hoolohe i ka nahele, E hiolani malie ana, Me Kaukaopua, Pu-a mai ana kana moe i o'u nei, Ma'i mai ana i ka elele a ke^aloha. hiam'oe la o Namakaokapaoo, aia 110 i ka wa kakahiaka, ua kiekie ae nae ka la iluna, a i kela wa a ua keiki nei e hiamoe ana, o ka manawa ia a kona mau aumakua i hookau iho ai i ka mana piha, ka ikaika palena ole maluna ona, ka ike kilokilo i na mea pohihihi o ka lani anie ka honua, ka ike i na meahuna ame iia mea o na wahi loihi īoa, a ma kekahi olelo ana ae, ua.lawā oia i na ike ma na ano; apau. Ua ike na aumakua o Namakaokapaoo i ke kiolaia ana o kela keiki e ka makuakane, nolaila hii mai ko lakou aloha iaia, a hooili aku i ka mana. ka ikaika ame'ka ike maluiia ona, aole nae 110 kela kumu wale ae la 110. aka no koina kulana alii pu no kekahi. O ka moe hoi ia o Namakaokapaoo ahiki i kona puoho ajia ae. ua ano e kona ano, ike aku la oia ia Aikanaka e nolio mai ana iluna o Nounou, ka mea ana i ike ole ai mamua aku. a hoomanao ae la 1 he ike kupanaha ka i loaa iaia, mai kona mau aumakua mai o ka po. He nui na kanaka a ua o Namakaokapaoo e ike* aku la, ua liele .1 paapu ke kuahiwi, a ike pu aku la no hoi oia ia Imaikalani, me •niau:ikiainaJl:a^ i alii ma ke kulana paonioni o ka nōho' ana, a o ia ka ua o Namakaokapaoa o ka i wale ana iho no: "E noho aku ana au nana ia olua e keia mau alii, a o ka mlea auanei o olua e ike mai ana iā'u, a hookipa aku ma ko olua wahi, oia ka'u e kokua aku ai, a ku-e aku i ka mea hoohewahewa mai; aka hoi, i pau palua no olua i ka nanakee mai i ke keiki o Maui, alaila o olua auanei a elua ka'u e noke aku i ka ulu-pa ahiki i ka lilo holookoa ana mai o Kauai nei ia'u." Aole.no keia he mau olelo a ke keiki, he hoonana maoli no e ka mea heluhelu, o ia nae hoi, 116 ka ike iho no ua piha oia ika mana me ka ikaika. ua hana i kona kakāi a loihi, ua lawa mamuai, īriahdpe a ua lawa mti na ano no apau. • • ; . . 'i » la'pau ana o kela mau olelo a Namakaokapaoo, o kona oili mai la no ia iwaho o ka puu pohaku. a ku ana i ka honua paa, huli niai la ke alo i ka moana, nana ia Oahu. ua hele a ahuwale ke kuahiwi o Kaala, aohe he ikeia aku o Maui, o kana wale no 'e hoomanao la, o kona ala moana, o ka holo ana mai o ke kai loa. Hu. mai la kona aloha no ka makuahine, no ka akahimo hoi palia kekahi a kaawale, e pili mau ana ka hoi ma ke alo, a ma ke kua o kona makuahine. i ka hana hoi keia a ka makuakane, wehe ana \ ka pili. a nohn i ka aina malihini, he hookahi auanei paha kamaaina o ka ikaika. Noke iho la ua o Namakaokapaoo i ka uwe, akahi wale no oia' a ike i ke aloha o ka makuahine, a li'uli'u wale ia uwe ana, hoomaka ae la e hoopuka i keia mau olelo: 1 (Aole i pau.) , j