Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 7, 16 February 1917 — HE MOOLELO NO POLENA RIKIKONA A I OLE Ke Komolima Mare Nona Kekahi Moolelo Kamahao [ARTICLE]

HE MOOLELO NO POLENA RIKIKONA A I OLE Ke Komolima Mare Nona Kekahi Moolelo Kamahao

% \!a kela kakahiaka hookalii no hoi, maloko o kekahi rumi, ma]..ko o kekahi o na hokele nani.loa ma Brikona, aia o Kala Kini ame ka;ia e ai ana i ko laua aina kakahiaka. O ka hora ci>v a kela «» ke kakahiaka a ka makuakane ame kana kaikamahine e ai la i ko laua aina kakahiaka, ua- hao mai hoi laua a paihi, me ko laua mau lole kaah'ele, oiai ua phakolauāmanao e haalele iho i kela wahi. ma ia kakahiaka. l"a makaukau mua ko laua mau pahu lole. e kali wale ana no o ka hoea mai o ke kaa, a halihali aku no ka hale hoolulu kaaahi, mamua ae o ka haalele āna iho o ke kaa. ma ka hora umi-kumamalua o kela awakea. Ma ka nana aku i ka makuakane me kana kaikamanine, aole he maikai iki o ko laua noonoo, e noke mau ana o Kala Kini i ke kuhahala-ke no kona hoohokaia ana ma ka la aku i hala, e Monika, pela no hoi o Ineka e noke wale la no i ke kuaki, no ka loaa ole ana j },e manawa maikai nona e hui pu ai in'e Waka Leikona. Aole no i pau ka manao hookololohe o Ineka e noho ma Brikona, no ke ake no e hoopilipili hou me Waka, aole nae e hihi, o ke k< >i paakiki a kona makuakane iaia, e ku laua a haalele koke i kela wahi. oiai ua ahuwale ka laua mau hana kolohe apau. Ua ike mau aku no o Ineka ia Waka i kela ame keia la, e holoholo ae ana me kana mau malihini maluna o ka ma naaekai no hoi i kekahi manawa i ka hele holoholo ae, ha heluhelu inau oia r.ia!oko o na nupepa i na meahou e pili ana i ka hauoli o na mlalihini a ka harona opio, a oiai ua maopopo no i 'ua o Waka, aia o Ineka ma I ekahi o na hokele o Brikona kahi i noho ai, aole ona wahi mea a hele iki aku e ike iaia, a i ole hoouna mai la hoi i palapala kono, no : a,hui pu ana aku me kana mau inalihini iloko o na hauoli ana, he «.ki loa no ma na ano apau, a no kela ano o Waka i ku maoli i ka hoohoka iaia. ua hele maoli ua o Ineka a pii ka ena he la makani. iie hapalua hora nae i hala ae o ka hora eiwa, ua lohe mai la KrJa Kini ine kana kaikamahine i ka nakeke aku o kekahi mau 1 aina wawae mawaho, me ka nunui pu hoi o" na leo. a iloko o ka i.ianawa pokole, ua wehieia aku la ka puka o ke keena a laua e ai ana i ko laua aina kakahiaka, ia wa i ku aku ai he elua mau makai ma i-a puka. alaila hele pololei aku la kekahi o ua mau makai nei a paa i mo !a i ka poohiwi o Kala Kini me ka pane ana aku ma ke ano | hooko kauoha: I * Ma ka inoa o ka mea kiekie, ka moiwahine o Enelani nei, ke I i:opa aku nei au ia oe e kej& kanaka. a he lawehala oe malalo o ko'u mahi i kēia manawa ano!" Elike me kekahi ilio i hoopaiā kona huelo, i ku ino ae .-•i o Kala Kini iluna. a huli papu rosi la imua o ke kanaka o ke ; upuni, a i mai la: "Ke makemake nei au e ike, ma'ke kumu hea au e hopuia ai e kekahi mea?" wahi ana, me ka liele a leleiona na maka. "He nui na kumu hoopii e ku-e ana ia oe, o ka mua o kela mau l umu hoopii. o iā no kou imi ana ma ke ano epa loa, i wahi e kaa :«kn ai na waiwai o kekahi kaikamahine opio malalo ou. a ua like no ke ko'iko'i o kekahi mau kumu hoopii e ae, me kela -aku la/ Ke noke la o Kala Kini i ka hoopiika i na olelo kuamuamu me l;a hailiili. no kona hōihokaia ana mai kana huakai holo mahuka aku: a ke noke mai la hoi o Ineka i ka uwalo me na olelo hoomaliinali. me ka manao e maliu aku na kanaka o ke aupuni, ua lilo nae ia mau hoao ana i mau mea waiwai ole, aka ua kiaiia aku la no laua e na makai. ahiki i ke .kokoke ana ae i ka hora umi-kumamalua, ia j wa i hookauia aku ai maiuna o ke kaa. a laweia aku la no ka hale hoohilu kaaahi no ka'hoihoi loa ia/alp'no Ladana. L'a hoopaaia aku la o Kāja Kini maloko o ka halepaahao. i ka hoea ana in> Ladana. me ka hooleia aiia aku o ka hela i wahi nona e mai ai e nolk> mawaho, no Ineka, ua kauohaia aku «>ia e hoi maloko o ka ; hokele e noho ai, me ke kauoha pu ia ana rtku nae iaia. aole Ipa- e haalele iho i ke kulanakauhale o Ladana, ahiki i ka wa e hooloheia ai o ka hihia o kona makuakane kolohe. Ma ka hoi o ka hora umi-kumamahia o kela la hookahi no i hoomakaukauia ai ka aina awakea maloko o Wokini Towela, a ia Polena o ka hel'e ana mai no ke pakaukau me kona mau hoa, ua līoe.hikilele koke ia aku kona manao, i ka wa i ike mai ai he elua j ihau malihini hōu o ke kipa ana mai, a e kuku mai ana ma ka aoao | 0 ke pakaukau; o kekahi o ua mau malihini la, oia no o Mr. Merila, i kela hoaloha kahiko o Waka Leikona. | Ma kela leha ana aku no 3 Polena a ike ia Mr. Merila, aole oia i i nana hou aku i kela kanaka no ka lua o ka manawa, no ka mea ko- ' mohia koke mai la no ka manao hoohuoi iloko ona, he hana ka kela | kanaka i h«>ea aku ai ma kela la, a no kela naha ole aku hoi o Polena, I ua lilo in i mea.no Merila e hoonāukiuki loa ai, me ka i okoa ana iho j iloko ona. e haāwi ana oia i kana. mau kokua ma na ano apaii ia Waka. i wahi e hoohokaik ai kela kaikamahine a ka hookano nui wale. ■ Ife oiaio. ma kela manawa hope loa a ua o Merila o ka halawai ana me Polena, ua hoike okoa aku no ua kaikamahine nei, ua pau l.»a ko laua lilo ana i mau hoaloha, a ke ike la o Merila, aole i hoopoina iki o Polena i kana mau olelo, me he kanaka malihini loa la oia. i kamaaina mua ole ia Polena. — Mawaho o Polena ke nānaia aku, aole no he pilikia a haikea ae la hoi o kona helehelena, aka maloko o ua kaikamahine nei, aia na noon«x> like ole ke hakoko la, me ka nalu pu ana iho i ka lua o na kanaka malihini, o kana koho wale no nae, malia o ke kalaiwa paha iā*o ke kaa, nana i lawe iaia no ka halepule, ma kela po o ka mare hoomaewa i hookoia ai maluna ona, me kekahi kanaka malihini ana 1 mua ole ai, , Ke ;:i la nae na mea apau me ka ike ole ia āku o kekahi helehelena maikai ole. me he mea la, .he maikai wale no ka noonoo o na' mea apau. oiai ke kamailio la kela me keia me ka noke ana no hoi i ka akaaka i kekahi manawa, a i ka maona ana o na lede, ua hoi aku la lakou noloko o ke keena hooluana elike me ka lakou hana mau ma na manawa apau mamua akuj a o Mr. Kivea kekahi me kana mau kāikamahine, i hoi aku no ke keena hooluana. 0 ka manao nui o Mr. Kivea ma kela hoi pu ana aku me na lede, no ka haaw T i ana aku i ke aloha i na malihini, mamua hoi o ka .hoea ana mai i ka hora ekolu, ka manawa a lakou e haalele iho ai ia Wokini To\ve!a. 1 hakalia no a hookuene pono aku na lede maluna o na noho, o ka wa no ia i hoea aku ai na keonimana, o Waka no ka mea mamua loa. hele pololei aku la oia a kū iho la ma ka aoao o Polena. a me kona kakali hou ole iho, hoomaka aku la oia e kamailio me ka ' E ī\a kMrtimana. e oluolu iki mai hoi oukou e hoolohe i kekahi maii olelo pokole a'u i makemake ai e kamailio ae imua o oukou apaiu Ua maopopo ia kakou, e haalele ihi\ ana ka ohana Kivea no Ladana ma keia auwina la. me ka nui i*o nae o kuu minanlina, no keia haalele koke ana niai o lakou. cyai, aole i nau ko kakou npho ana e hoohala i kekahi mau la hou aku me ka hauoli. "Ua ike no nae kakou i ka olelo noeau o kela au kahiko, 'Aole he mmamina ana. ina he mßā kekahi e loaa mai ana,' a he mea .oiaio e hr»onohoia iho ana he hookahi o lakou mahope nei, i haku wahine no Wokini Towe!a nei. i kohukohu no keia liale nui i ka loaa o kona haku. 1 "Auhea oukou e o*u mau hoaloha, e ae inai e hookahaha aku au ia oukou, ma ka hoolauna ana aku imua o oukou apau i ka'u ka Lede Polena l<.eikona," a mamua o ka hiH ana ia Polena

ke hcxiniaop(»p<.i inai i ka mea e liaiiaia aku ana c Waka. o ka lalaii iho )a 110 ia o ua kanaka epa nei i kona lima, a hoopili ae la iluna o na lehelehe. Ua hoao ae 1a n Polena e kaili i kona lima, aka ke puliki loa la no o Waka nie ka'nui pu o kona hoonaukiuki no kela hana nia ka j aoao o Polena. a ia ike ana akn o ua o Polena i ka nana pono mai o I ua niea apau mahina ona, me na inanao kahaha, ua loli ano e ae la I kela helehelena maikai ona, a ua kohu pepa keokeo ke nana aku, i kau a mea o ka hele a aiai pu. "Aole i'o paha e nele ana ko oukou hoopiha loa ia aku me na manao kahaha, e na malihini no keia mau hoakaka a'u," i hoomau hou aku ai 110 o Waka .i ke kamailio ana, me v kahiki ole i kekahi mea ke pane wiai. eia nae ua hele o Mr. Kivea a piha i ka huhu, no ka • hi'.ahila ole o kela kanaka. *'E hooiia«aku ana nae ko oukou kahaha ' apau ke lohe aku, o ka lede opio e ku pu nei me a'u, ua lilo kahiko ; oia he wahine na'u 110 ka manawa o hookahi m,akahiki a oi i hala j akii nei," aole nae i pau aku na mea a ua o Waka, i makemake ai e ' kamailio mai, ua kahamaha e mai la o Polena i ka pane ana ae; ; J "He hoopunipuni! He lioopunipuni!" wahi a Polena me ka ! hooikaika hou ana mai e kaili i kona linia, me kona ikaika apau, a j ia hemo ana mai no mai ka paa ana a Wa,ka, o kona nee aku la no j ia a'pili ma ka aoao o kona kahu hanai, a ia wa i poha mai ai ka leo o Mr. Kivea i ka i ana mai: ; 1 ! "E hoopau koke oe e Waka. Leikona, i keia mau ano liana kohu ole au," wahi a ua loio aoo uef, me ka ieo kuoo. "Aole keia he mau hana kohu ole na'u i loiie hou oukou," me ka huli papu ana mai o Waka imua o Mr. Kivea: "Ua ike nq oe, a ua maopopo ia oe ko'u kulpana maluna o ko kaikamahine, no ka niea ua hiki loa ia'u ke hooiaio aku imiia o keia anaina, aole he hookahi huaolelo hoopunipuni i hōopukaia aku kuu mau lehelehe. "Ua noho hamau loa au iloko o keia manawa -loihi, aka nae ua hiki mai i ka manawa a'u e koi ai i ko'u kuleana ko ke kane mare maluna ona, nolaila ia Mr. Kivea e hoomakaukau iho ana e haalele i keia hale. e noho iho ana o Polena kuu wahine me a'u maloko o Wokini Towela nei. "Ma ke ano he wahine oia i mare pono ia me a'u, oloko nei o ! ko'u home kahi kupono loa nona; no ka niea ua mareia o Miss Polena Rikikona me a'u ma ke ano malu loa, he makahiki ae nei i hala, no ka mea ua ku-e ikaika mai kona kahu hanai ia'u, aka nae ua paa ko maua ola ana aku o ia ko maua lilo ana i hookahi iloko o ke apo o ka rnare, nolaila me ka nana ole ae i kana ku-e mai, ua liele iho la maua e mare malu, ma kekahi ahiahi, imua o kekahi mati hoike ikemaka he ekolu ka nui, mawaho ae o ke kahunapule. • "Eia me a'u ka palapala mare o maua," alaila unuhi ae la ua o Waka i ka palapala mare mailoko ae o kona poli, a hoikeike aku la imua o na mea apau. alaila hoomau hou aku la 110 i kana kamailio ana: "1 nir."i e hoopaaia ai ke oukou pohihihi, a i'nanao ilio paha oukou, he mau hana epa a kolohe >vale iho no keia na'u, ua makaukau keia mau hoike ekolu, ei.a' lakou fipau maloko nei o keia hale, e ko"kua mai i ka pololei ame ka oiaio o ka'u mau mea i kamailio mua aku nei." lloko o kela manawa apau a Waka' e noke la i ke kamailio, ke kulou mau la ko Polena poo ila,lo, me ka hoomanawanui ana i na hana hoohaahaa a hoohiiahila a Waka iaia, aka nae ke houluulu mai la oia i kona mau manao kpa apau, no ke kupale ana aku np kona pono, a ia hooki ana iho o'na olelo a Waka, akahi n6 oia a aea ae iluna, haka pono aku la .hoi kona mau maka imua o ke kanaka ana i hoowahawaha loa ai, i aku la me ke kōa a maka'u ole: "Aole loa au i mareia me oe, aole loa au he wahhie nau e kēia kauaka a ka hoopunipuni ino loa!" wahi ana me ka lep nui moakaka e loheia ai kona leo ma na wahi apau o kela keena uui. (, Ua koi mai 0 Mr. Leikona ia'u ma ka po i hala no kona kuleana o'u, ua hoole loa aku nae au iaia ma na ano apau, nolaila, imua o oukou e uonoho mai nei. a imua hoi o ke Akua o ka lani, aole loa au i mareia me keia kanaka, a oki loa aku kona kapa ana mai ia'u he wahine nana." • MOKUNA XXXVI. "He mea moalahi wale no ka hoopuka ana i na ;plelo ,e hoole ana i ka oiaio o ka'u mau mea apau i kamailio mua f aku nei e ka Lede Leikona, aka nae ma ke kanawai, he hana māalahi wale no ko'u waiho ana aku i ka'u koi, no ka hookoia mai, ina aole oe e maliu mai ana ma ke ano niaikai," wahi a \Vakav me ka hele nae a pii ka ula. me ka eueu pu o kona iriau l«helehe, no .kā,iuea aole oia i m'anao mua, penei iho la ke koa a Polena e. hoao nlai ai e hoohoka iaia, ua kuhihewa loa nae oia, lie ha.na maalahi loa ka;ia koi, eia ka aole. "Auhea olua e nji keonimana," me ka' huli ana aku 0 ua o W r aka imua o kona mau hoike. "O oe e Merila. a pela. hoi oe e,Haidena, he mau hoike olua i ike maka i ko maua mareia ana, ua makaukau anei olua e hooiaio mai i ka olua niau mea i ike ai imua o ke anaina, a imua hoi o kekahi aha hookolokolo?" "Ae. o maua na hoike i ike i ka hookoia ana-o kela inare. a ke hooia aku nei imua o keia anaina, i ka pololei o na mea apau a Mr. Leikona o ka hoike ana aku nei ia oukou." wahi a ua mau k'anaka nei i kamailio aku ai. , , | "He hookahi hoike i koe, auhea»oe e Ana/' wahi a Waka, a ia 1 manawa i oili mai ai ka wahine kauwa mahope mai o ka pale puka aniani, kalii a Waka i kauoha ai iaia e pee ma kela- wahi, ahiki i i kona kaheaia ana aku : I "O keia ke kauwa wahine lawelawe a Rikik6na, ke .make- | make nei au e ninau aleu ia oe imua o kda .poe: Ma kela po au ! ame ko haku o ka holo ana no ka halepule maluna o ke kaapio, ke hoomanao nei no anei oe i ko māua niareia ana?" "Aole loa au i poina iki i kela po, ua kau i'o maud me kuu haku wahine maluna o ke kaapio, i ka wa o kekahi ino e holopapa ana maluna o ka aina, a maluna o kela kaa liookahi, keia inau keonimana elua i hoike mua iho nei. ■ . . , "Ma ka aoao no au o kuu haku kahi i ku ai, oiai ke kahunapule e mare ana ia laua nei, a maluna no o kela kaapio, i huli hoi like mai !ai maua ahiki i ka hale. la inaua i hoea aku ai no ka hale, ua ano e maoli kuu haku, me ka piha i ka nolaila koi okoa mai la oia e moe pu aku au maloko o kona ruini." "Me na olelo apau a keia poe i kamailio aku nei imua o oukou, me kela palapala mare no e paa la malalcr o kou malu e Waka Leikona, ke hoole loa aku nei au imua ou, aole loa au i mare aku ia oe i-kane na'u, aole loa!" "Alaila, e hoole mai ana anei oe, i kou hele ana no ka halepule; me kela manao e lilo mai oe i wahine na'u?" i okalakala mai ai ke kamailio ana a ua o Waka Leikona. • "Ma ia wahi, aole a'u hoole ana aku, he mea pololei.no ia, aka ma na mea e ae, aole loa he hookahi oiaio iloko olaila/' "Aole loa e liiki ia oe e ka Lede Leikona ke hoole mai i kou ku ana imua o ke kahunapule, a haawi aku i kou ae no kou lilo he wahine mare, imua o ke alo o keia mati hoike!" "Ke ae aku nei no au.i ka oianv o kena mau mea apau; aka nae ke kukala ae nei au i'ke akea, a e hana mau aku ajia.au pela, aole loa au he wahine nau," me ke kau pono o.ka Polena nana ana maluna o na maka o Waka, he wiwo hoi ia o ua kanaka nei. "Ina aole oe he wahine mare na'u elike me kau e hoole manawa ino nei. alaila, he wahine oe nawa.i?" me ka haalo'ulo'u aita iho o ka nka pahenehene a ua o Wāka. "Owau ka mea nana kena wahine; ina he manawa keia 'no ka hooponopono ana," i loheia kekahi leo, i ke poha aiia. mai .ma'waho mai o ka puka, a huli 'like āku fa na mea apau, nana ma kahi i pa>e mai ai kela leo. , , ! Aole o W'aka Leikona.i hoohew'ahew.a i ka mea nona kela leo, | a oiai aia kona kua i ka puka' kahi i huli ai, aole oia i ike i ke ku ! aku o kekahi mea, no na minuke elinia i ha!a aku. a ia huli ana mai a ua o Waka iwaho. a»n hoi e Hi aku ana n Mr. Karola, ua like pu 1 ua o Wal-a me kekahi ilio i haliauia aku i kā pauku laau, i ka hoopone. me ka wiwo, elike me kje ano rtiau o ka hoe i ku i kahi o ka hoka. 1 Hapapa wale akū la no na lima o \Vaka. a e olē ka paa koke ana a''u o kekahi noho iaia, aohe wa a hinā ilalp, no ka mta aia oia imua o ke kanaka i kuleana maoli i ka wahine ahi e koi la me ke kohu oie. , , (Aole i pau.)